Ioan. Tagautii ... De chirurgica institutione libri quinque. His accessit sextus liber de materia chirurgica, authore Iacobo Hollerio ..

2쪽

AMBIANI VIM AC L

PARISIENSIS

MEDICI,

Iastitutione libri quinque.

re cessit exim bber de e Materia chirurgica,

LUGDUNI,

APUD GVLIEL. ROVILLIUM,

4쪽

Galliarum Regi Francisco,eius

p. nominis primo, i

Dannes Tagautius medicus

S. D. N TER eximias praeclar sque

animi dotes,ac virtutes prophdiuinas , quibus caeteris principi bus tantum antecellis, quantum

dignitate, opibus, potentiaque &imperii magnitudine illis omnibus praestas rea mini potissima semper visa. est, Christianissime simul & inuictissime rex,quod nullum unquam temporis momentum praeterlabi sinis, quo non aliquid cogites aut agas, bono ac salutari principe dignum. Si quidem quicquid otij ac temporis a necessaria cura corporis tibi superest, tu id omnς vel reipub. tuae sapienter Hoderandae,vel honestis atquς optimis disciplinis quae se- das res ornat, auersas solatur)tribuis: ut ne in venatione quidem ipsa, qua colligendis & animi&corporisviribus interdum Uteris,libi tempςres, quin vel de principatus tui administratione, vel de feram quas persequeris, aut stirpium quartsic se

oculis obiiciunt,aliarumve rem natura, rh semper disi tes. Quo fit ut Mineruam n5 minus quam

5쪽

EPISTOLA

Dianam errare in montibus & sylvis subinde experiaris. Sed &in mensa illa tua regia, frequeti Principum,illustriumque virorum Cardinalium & Episcoporum conspectu ac consessu, semper aliquid ardui,doctique &hon sti c*ntra morem & e em elum aliorum principum,noἡ corii modo qui nunc sunt,sed qui multis ante hac seculis fuerunt ,h media philosophia atque antiquitate depromitur: ut recte a limanti ea sapientiae verius officina, quam ςpulum regi u videri possit.Aut enim humanae, eaedemque graues& te principe dignae, aut diuinae, quae animu ad religione informat, in ea recitatur historiae,aut de 0mni gen cre artiti, atque disciplitiam disputatur. Hinc factu est,ut Gallorurespub. inde adeo quod illi praefitisti,virtute honesta,religione ac pietate integra, iure&legibus aequa, opibus firma, copiis locuples,& gloria ampla, sempςrfuerit. In hac aute assidua literaru concertatione

tu quasi arbiter honor riua, inter doctos homines de rebus cotrouersi , ut olim in encycliis & scholis sui si parua magnis coserre piris st sacerstalebat, hagistri ac philosophi illi veteres, no mino. Neloquetia quam digni late iudicium interponis, grauiterq; decernis. Quid o tu omne omniuartiu

materia,rationem,& instrumeta, in numerato ha-.

bes, tque qppositis nominibus exprimis. In quoi hemistoclis, Mithrid iis, Cyrsque Pcrsaru regis. memoria faci te superat, vel obscuras potius. Sed &cu de re medicabi aliquid de ipsa separatim dicamus disputatio incidit incidit aute frequeter tures medicas no aliter tractas, quam qui omni vita. nihil aliud egerit. Nec aliter statuis, quam qui in a disciplina cosenuerit:yt &praeceptiones artis, α medicam

6쪽

me icamentorum, praesertim simplicium iiii &vires; ipsamque corporum anatomen cuius spe- eulatione incredibiliter delectaris ad .vnguem teneas, consilia curandi Capientissimh distinguas; vim remediorum adnotes , quid unumquodque prosit, quid noceat, aptὲ&aciath definias. Quanquam vero hoc bonarum artium studium quod nunquΞm intermittis , praeposterὶ nati quidam &ab omni ingenij cultu alieni, tanquam parum

regium irrident atque damnant.Tu tamen, Princeps longh maxime ac sapientissime, regiarum virtutum fundamentum, &clarissimum boni ac salutaris principis ornamentum ponis, verὶ cum

Platone nobisissimo totius Graeciae philosopho diiudicans, non aliter scelices fore respublicas nisi si aut philosophis commiteretur imperium, ut quibus imperium contigisset, philosophiam sequerentur. Salomon cum pro David patre suo,regnare cepit, tantum sapientiam a Deo postulauit, qua recte iudicare & populum sibi commissum sapienter gubernare posset . atque hic nihil aliud inculcabat filio suo quani amorem ac studium sapie-tiae. Nec abs re quidem: nam fato sceptra cadunt, doctrinae autem gloria perennis. Quod tu etiam animo reputans, nihil unquam charius,nihil antiquius duxisti sapientiae studio, atque assidua eiusmodi bonarum artium tractatione: ex qua tantos

iam progressus in omni virtute, atque omni disciplinatu genere fecisti,ut Imperatores illos,& belli duces clarissimos, Alexadrum Magnum, Iulium Caesarem, Octauium Augustum, Scipionem Africanum,non minus literarum scientia, quam bellicis artibus praestantes,iacitu superaueris. Sed & haca a 3

7쪽

EPISTOLA

doctrinae cupiditate, qua semper totus sic flagram . itu non solum eoru quibus imperas fortunis recorporibus, verum etiam animis excolendis,multarsi rerum usu ac scientia edoctus prudenter ac satienter quod vectest imperare consulis prospicisquet

dum scilicet insititos propemodu homines, ac nobiles maxime, certatim ad studia literam tuo exE-plo excitas atque incedis. Regum enim mores, re liqui ciues sere sequutur. Hinc non abs re laquam

ad certissimurei 1itefariae praesidium, externi etiahomines ,qui arte aliqua praestat,ad te unum undique confugisit,t Eque musam patronum, ac fautore eximium agnoscunt & praedicat. Quae res effecit, princeps humanissime,ut depulm metu, aucta spe, nosce de chirurgia comentarios tibi consecrarem: ut scilicet in ista tua scelici agri cultura, qua semina omniu bonarum artiu, in hunc foecundissimum agrum tuum,tum etia in totsi terram orbe, dispergis, aliquam operae parte sustinere:vtq; aliquid ex clarissimo tuo nomine patrocinij nanciscantur, auspicat iusq; in vulgus prodeant.Sed ad id etia me vehementer impulit, quod haud ita pride, sermone inmensa illa tua semel atque iterum de chirurgia .

habito,quod in reliquis literis, graecis, latinis,ne braeis coeperas, idem in hac quoq; arte, quae manu medetur,tefacturum spopondisti, teque unum aut etiam altersi doctum, & logo iam usu exercitatum medicum i n stitutu ru, qui chirurgia Lutetiae Parisoria m di i i genter,ac silet i ter i nterpretetur. Atque hoc quidem tuum tam sanctii in tamque salubre institutum nobis aliquando retulerunt αρχιaJ Burgensis, Capellanus pater, &Guillelmus Milletus,

medici tui clarissimi, simul & fidelissimi.

8쪽

Fecerat idem quoque paulo ante amplissimul

Cardinalis Bellatus, vir omni virtutum ac scietiarum genere cumulatissimus, ac reip. Gallicae longὶ amantissimus. Qui omnes me vehementer aliquoties hortati sunt, ut chirurgicam hanc lectionem mature aggrederer, eam quide tibi futuram quam gratissimam a Trinantes,tEquestatuisse unum aut alterum eius artis prose rem,Lutetiae instituere: arbitratus ampli Aimo huic,ac praepotenti tuo imperio rem non utilem modo, sed & apprimὶ etiam necessariam futuram. Quippe quod deinceps chim rurgos non parum multos haberes in regno tuo, vulneribus & fracturis rith curandis avxatisque decenter in suam sedem reponendis, maximὶ id neos. Caeterum tametsi hac medicinae parte, nullisaeph non sit opus, nobilioribus tamen &principibus viris , atque iis etia omnibus qui castra sequuntur ,& militiae addicti sunt, in primis neceuaria

est. Hi enim dum equis ad celeritate disp6sitis huc

atque illuc excurrunt, dum ludis equestribus exercentur , dum in bello cum hoste conflictantur, &dimicant: fracturis & luxationibus,ut interim vulnera taceam , nunquam non expositi sunt:quibus, nisi rite tractentur, vel subinde periclitantur,vel membris sic affecti satio tandem robore destitutis, reliquum vitet tempus, miseri&imbecilles trasut. Sed ut unde digressa est redeat oratio, qudd nondum hae nostrae chirurgicae institutiones erant ab solutae,iatisper distuli clarissimorum, quos supra nominaui, virorum hortationi parεre, quoad hoc qualecunque eit, opus absolueretur. Dum auteni cudendo nimis cunctatur typographus, hominent ut aliis medicinae partibus praestantem, sic chiruse

9쪽

ae peritia egregi rinstructum,Vidum Vidium Florentinum, doctissimi undequaque viri, ac praestantium ingeniorum studiosissimi P. Castellani Tu tetensium episcopi,singulari iudicio conquisitum,

maximo rei chirurgi caestudiosorum, atque eorum

qui deinceps chirurgiae praesidio indigebunt, co- modo,in hanc praeclarissimam urbem misisti, qui parte hanc medicinae, pro' desertam&ia cutem, iquod ad fracta saltem & luxata pertinebat, susciperet, atque extolleret. Libr6sque Hippocratis qui primus hac artem excoluit inextricabilibus pendsententiis, Ob foecundam & obscuram nimis bre- luitatem,ubique ipsi medicinae parenti familiarem,

ne dicam affectatam, resertos: &ab eo nuper cum doctissimis atque accuratissimis Galeni comen tariis,Latinos factos, magna sermonis elegatia,&rem copia,interpretaretur. Qtiod si hic,aut alius

quispiam, pari doctrina& eruditione praeditus, in 'hoc docendi curriculo perstiterit,bonis chirurgis, ut medicis, Galliam tuam breui refertam iri considimus. Quod non mediocri mortalium bono, &cum sempiterna quoq; nominis tui gloria eueniet. Quandoquidem effectus chirurgiae quae,Celso a tore, pars est Medicinae vetustis sima b inter caeteras artis m edend i partei s eu i denti se imu s est & maximὶ necessarius, nedum utilis. Siquidem in mombis cum multum inquit ille sortuna conserat,ea-dὀmque saepe salutaria, ph vana fiat, iure dubitari potest, secunda valetudo, medicine industria, an corporis benescio contigerit. In his quoque affectibus in quibus medicamentis extrinsecus admotis maxime utimur, quamuis profectis cui dentior

est,tamc sanitatem & per haec frustra quaeri,& sine 'v x his

10쪽

his reddi saeph manifestum est. Sicut in oeulis vel phlegmone,vel lippitudine arida,aut ea humorum defluxione, quam epiphora appellant, laboran tibus quotidie deprchendimus,qui a medicis,collyriis, aut alterius generis medicam et is, diu vexati: sine his ali quando sanescunt. At in ea parte quae manu curat H kvGrici nominant euid 7s est omne proscctu,ut aliquid ab aliis adiuuetur, hinc

tamen potissimum manare. Quot enim morbos,

eosdemque grauissimos,in rusticis &urbanis, qui delicatiores sunt& medicinam auersantur, quotidie videmus : sine illa victus ratione tam exacta,nullissique adhibitis medicamelis,naturae duntaxat benescio, euinci, & profligari ' At si cui vel crus vel

brachium fractu sit,uel luxatus humerus,aut quispiam articulus,nunqua sne manus opera,& chirurgi industria ad sanitalcm perducetur. Itaque cum tanta sit eius artis dignitas,usus,necessitas, quis hoc tuum tam salubre de constituendis chirurgiae professoribus, institutu non maximopere probaueriti Opus sand liberali & magnis co principe dignum , &quo Romanorsi olim imperatorii exempla δε laudata consilia reuocabis Hi enim medicis quos Reip.salutares &necessarios nouerant amplissimum stipendium ducena&quinquagena annua sinem a , centena vero Rhetoribus & poetis ,reliquarumq; disciplinam professoribus pendebant. Intellexerunt nimirum illi sempor Aia gusti imperatores, inter disciplinas excellentibus illustrium hominum ingeniis inuentas, & incredibili grauium virors cura & industria persectis expolitanque, Medicinam principem ac reginam cxistimari sine controuersia debere. Haec enim&honestatisa a s