Ioan. Tagautii ... De chirurgica institutione libri quinque. His accessit sextus liber de materia chirurgica, authore Iacobo Hollerio ..

651쪽

-Adextrahendu.

Generalis &compeiad.

cauterium,ad urendum. Forcipes,vulgo tenaculae Vulsellae,seu volsellae, Hamus recurvus,

Ferramentum, quod Diocleum graphiscum Graeci vocat. Cuius dei criptionem & usum vide apud Cor. Celsum lib. 7.cap. . Specillum, Ad explorandum.

Cannulae P Ad suendum. Exidis magi necessaria, qua in Hum veniunt quot μ

dianum, atque id semper achimeto circunferri Abent dum, necusam

Inhmnenta propria ferrea,ta est,qua alicui particula- Ferm imri membra dicata sunt. premota

Modiolus,quem λυνίκι, Graeci vocant rapiti. 'r' 'Fati,seu fauceolus. sedi siue alio. Speculum oris, speculum matricis.

VIus remediorum conuenientium adfixem pro situ i su risu assequendum exsingulistras latibiis habetur umta varietatem rerum tvotam ' Naturalium; u Non naturalium. item eorum quae illii

Et praeter naturam. annexa dicuntur.

Res naturales dicuntur, quae corporisnostri eo titutio- - nem ingrediuntur.Et hae numero Anseptem, i ,.

i Elementa,ignis,aer,aqua terra.

i Temperamenta, calidum, stigidum, humidum. sie

. ' CC i

652쪽

Chirurgi Institutio.

Humores, sanguis, pituita,utraque bilis. Principalia,cerebrum,cor, hepar,testes. Facultates sortita insitas,& manantes a primi cipibus,pulmo,ventriculus,renes. Principibus subministrantia , arteriae, Venae, nerui,vasa spematica Ab insitis sbi a natura facultatibus gubernat os,chartu. ligam. &e.1 Virtutes 6 Operationes c Animales,vit abes,naturales.

7 Spiritus o R., non M. R ρη ναμ las,sunt,qua corpus humanum si recte adhibentur, conseruant incolume ivero haudrecte accommodantur corpori,tunc idem destruunt Eunt autem numero sex,

Aer ambiens Cibus & potus,sue ea quae assiam tur. Motus & quies, & totius corporis, & partium singu

larum

R. contra naturam,simpraeter naturam dicuntur,quae Mi. humanae nainrae contrariasiunt. Gmque demoliuntur,vel laedunt,aut aegrotarefacium. Et hae tresfiunt numero,vsupra dictum est.

Morbus Causa morbi Quorum definitiones supra - ', λ descriptae sunt: horum dif-3 Accidens,morbu seques C serentias Gal. peculiari lib.

Graecis συμ, 7 μα. explicuit.

Itorborum Monorum in uniuersum tria mi genera, PRUM 1 Intemperies,sive mala comple . similaribus parti hi Mo hv - α Mala compositio partibus instru-3 Vnitionis dissolutio si A mentariis.

653쪽

-suppressiones.

Generalis & compend. b P.

morborum genericae, recentioribus tres lentassi. γε Vmmgnari. --3. et Prae restae, siue euidentes, quae & primitiuae dicuntur

vulgo:Graecis autem π--α, Quae extrinsecus corpori adueniunt. et Antecedentes seu praecedentes.Graecerinis m, Quae paratae 1unt statim morbos efficere. 3 Coniunctae sue continentes. Graece omissi sci, Quae iam morbum excitarunt.

Θmpto sue accidens morbumse Veni riseriam di- σ3mpto astinguitur, Aliud enim est steriatim di

i Actio laesa, i dialitas mutata, ut caliditas vehemens in phlegmone 3 vergens ad mutatione,ut immodicar Excretiones

excrementorum in i l . si

Giotiditur trifariam,

Corrupta Deprauata visio

, Ea prae requiruntur ad manuales operatione robe exercendas, multiplicia fiunt. Alia enim lectant ad . - Chirurgos ipses.

mamor in uniuersum des erantur intim chirur .

x Multa experientiaexercitatus, 3 Acri ingenio, Bonis moribus dotatus.

654쪽

Generalis&compend.

Non naturalium. Praeter naturam.

Exercendo probe,celeriter, concinnὸ, & op - . dite operationes manuales. V Mi ' Consulendo medicum in iis quae ad ph ceuticen attinent dc diaeteticen.

Ex rebusnaturalibustraecipuehaec illi cognostendasiurat,

Corporu teperameta, e Substantia V Ab his enim cu Teperamentu radi indicatio- Singularum partium Consermatio Q nesdesum uri

Compositio. Imperientia chirurg consistit

In iis quae certa ratione excogitata sunt, & frequenti usu confirmata: Alias empiricus & temerarius censendus erit, nisi scilicet experientiam habuerit rarioni coniunctam.

rvmlam. 3 Adchirurgi ingenium pertinent,

Bona ac prompta apprehensio,. Tenax memoria,

- Reminiscentia facilis, Rectum iudicium, operandi de teritas, Solertia ac promptitudo in remediis inueniendis., Adoperandi dexteritatem ecpromptitudinem, hor quiruntur,

i Acris oculorum acies claraque.. x Manus strenua,stabilis,nec unquam tremiscens.' 3 Vt non m inus sinistra quam dextra sit promptus. Optima corporis consermatio, atque habitudo.

Mores qui decent chirurgum untdulsit

Audax, & animo intrepidus,in reb' tutis, & necessariis. In rebus dubiis ac periculosis non admodum praeceps. Comis & affabilis erga laborantes. Mansuetus ac facilis erga suae artis homines, & ut Grineὸ dicam Prudens ac circunspectus in praesagiendo. Castus,ac temperans MneEae cime.olse. σBippo .

655쪽

Generat is &compend.

Misericors erga pauperes, Pecuniae non nimis cupidus,nec exactor iniquus.

suae ad laborantem attinent tria sunt praecipuait IE-I Pareat medico,non secus ac sinius domino, & in nullo Gnditiam suae indulgeat voluptati. 1 Fidat medico,&chirurgo. 3 Patienter serat omnia,quae fiunt a chirurgo Dogmatico

. Prudentes,

pacifici, Eideles.

Exteriora omnia anarata esse debent

In utilitatem laborantis, Et ut mobus desiderat.

Nomine exteriorum comprehenduntur idoncae,& omni turba Vacantes.

parum comoda,& turbaru plenae. Quae nunciantur,aut aguntur. Quae iram,tristitiam,aut aliquem alium assectum influgunt pegrotanti. Quae somnum abrumpunt & interturbant .

FINIs COMPENDII CHIRURGIA F.

656쪽

VMORVM QVPRAETER NATURAM

confit no generatu Diuisio, In primum Librum 6hirurgicarum Innitutionum Ioanis Tagam. Hymedici

Sanguinea fluxione Biliosa fluxione

i Prime, ac generales tumorum 'ater naturam abs

rentia. a x phlegmoene,

i Erysipelas, Biliosa fluxione Cexupe- 3 Oedema, Q Tenuis pituitae substantia κ rate Ῥ- Seirrhus, ta Limose&faeculeto sanguine e creatur. 1 Inflatio,seu Ex flatuoso spiritu collecto nasci

Flatuosus tumor o tune 6 Abscessus.Quod Graeci ἀπίσημα nominant.

olivi M. I Ex sanguine syncero, Vera phlegmone vulgo appeti

latur.

1 Ex sanguine optimo a- Recetioribus chirurgis phleliis humoribus comisto ramone nO Vera nominatur.

Oedematodes, Scirrhodes.

s Furunculi Celso, Avicennae Aldemure- Dothienes, 'ς nui. Tuberculum acutum,cum inflam matione 3c dolore. Bubo, Simplex laxarum partium inflammatio

phyge

657쪽

nc erysipelatodes,vel erysipelasphleg- mor est nommonodes. Ininguit 1ib'&ali nascitur. alius, sed la- Infi mmatio glandularum,quae cito auge- tus panis' tur, & ad suppurationem accelerat. Celso militudine tuberculum dicitur. referens.

ς'm pustulis.

sine pustulis

Nihil aliud quoque quam Phlegmonae sunt.

& dicitur,Latinis etiam columella. cii P Glandularum,quae in fauciu principio sibi Tonixi Viri opponuntur , amygdalas vulgo appellitati Paristhmia,corporum,quae in pharynge consistunt. Haec morborum & partium sunt nomina.

Ihlegmonem sequuntur,atqve eius proles uni

ς Qui etiam fiunt aliquado protinus ab Abicessus, 'Linitio, nulla instaminatione praecedere. Graeci κήλη nominant, recentiores chirurgi ulcus profundum & caueruosum, quod nondum occalluit.

Graecis syrinx dieit.Hqc nihil aliud est quam

sinus arctus &oblogus, si no statim curat',teporis Egressu obduruit, & callo obduct' est. Gangraena, Pariis assectae , Latinis mortificatio

non tamen absoluta.

Latinis syderatio. Ab luta atque omnimoda partium etiam solidarunt mortifi- .catio & corruptela.

x Non exquis tu seu ν Non solan utim, sed etia subie- illegitimum. iactam carne occupat 'c molestat.

Erysipelar non legitimum, oi plix est,

I . Lx bile crassore & acriore, Nominatur erysipelas cuexacta tamen&synccra, Gulceratione.

658쪽

MMITU TSI Imritutio. 1 Ex bile aliis humori ' c

me succosexuperate. 2 sipelas. Scirrhosum.

Erasipelatisimilis est tirpes, quiseminus est Galeno,

siue depascens.

Ader sipelas etiam pertinent,

Bullae similes iis,quae in corpore a seruida aqua ustulato contingunt,Phlicaenae a Graecis vocatae.

ιρυμ, 3 Oedem bifariam consideratur. . ὰ ς Tymox rarus,& sine doloris sensu ex plavi sympto turta, vel flatulento spiritu, periculosos quosdam assectus sequens,ut tabem,c

o Z - ρη Gisma morbus duplicem habet originem i

L Tumor etiam laxus,sungosus,&abni Ex pituita sesa, pqVς dol xi sensu,tenuis pituitae influsexu ortum habens, quod verum ac legi Iimum cedema nominanti

mista,sed tame illis praepollete. Egitimum appellatur.

Oedema morbus ex pituita abys humoribus rem sZain triis di fierentia findimes: Hempe in

1. queus In testium tunicis congregatur.

Ascites

659쪽

Chirurgi Institutio

Aselle, in φω hydrops. Quum serosus humor in

meinbrana abdominis interiore continetur.

Sensu care nec curationem admittit.1 Non exquisitus a Non omnino est sine sensu, aegre ta-- . . men admodum sentit. Scirrhus tam exqvisitusquam non exquisium, i Statun ab impio paulatim concrestens,& augescens 2 EX Incidentia creatus. '

Scirrhi qui a principio paulatim concresciis, ct augetur,

I lenta, crassaque , tenuiore eius substantia r x Ex atra bile,seu melancholia.

Scirrhi ex atra bile eu mesancholia ut vocat naturali,

3 Sola,& aliis humori- Legitimi & veri scirrhi nostraebus impermista, aetatis chirurgis appellantur. α Alus humoribus comista, dominium milestitimi centamen super Illos obtinente. se tui. Scirrhm ex atra bile aliivermissa humo ribus .: I Philegmonodes, L adematodes,3 Erysipelat deS.

Scirrhi ex concidentia, I transmutatione, uni Phlesmone, IErysipelate, γ impendio refrigeratis. Edemate, ta

Cancer, Graece καρκινγ aut carcinoma.Fit ab atra bile, sine ebullitione. Cum cutem pariter subiectam Phagaedena eum tu- Q attingit S depascitur. In quo more. c. differt ab herpete. Vlcera

660쪽

Generalis diuiso

n Vlcera cacoethe,id est Vt sunt Chironia & Tesephi maligna,cum tumore,ia1 fu PClitis tantum affectus sunt.' ' h Ex sanguine melancholico ducit origi- . Elepha , istu a hem tempore vero bilis atra sangui et tiatis. dditur. t ia: Satyriasmus, id est,elephas incipiens.

senibus ex venarum contusione acci Enchyrnomata delia,sanguine ex venis etaso ob e - Melasmata, 'tremas earum adapertiones:& inte

dum ob tunicarum contusiones, Axteriae adapertae affectus,ex quo inte dum,grumo scilicet inpato, sphacelus gignitur. valide, a V Vst venae dilatatae in cruribus a sensu e

Scirrhi fiunt a parte a secta neminasertiti

, Choerades, Strumae glandularum.. - - Ramex testiu,vaegb hernia casin id ςi ratiosa, fit eum caro inter tunicas sarcocele, O testium increscit.

ramite. s Exin lationum genere sunt

Tympanias,seu p Hippocrati aqua intercutem sicca

tympanites, vocatur.

Priapismus qui Pudendorum intentiones non renut& satyriasmus tentes, a spiritu halituoso caueri o- quibusdam di- ssim netuum scipi propria collis su=citur. stantiam constituit implent e.

Sunt es parui quidam tumores in cute nascentes, petita radicialen a referuntur,m