Johannes Victoriensis und andere Geschichtsquellen Deutschlands im vierzehnten Jahrhundert

221쪽

universum orbem irrepserat, ut his et aliis dissensionum 1328 vulgaribus uterentur. Η00que conceptum planeque et deprehensum est, quod Sicut constat antiqui mali semen interris iactum disseminatumque eSt. In duas partes Secta christianitas erat n0Stra, et 3 paucos invenisse contingens silerit per hanc precipue nostram Italiam, quos una ex duabuS optio n0n inquinaverit, aut lilia quam aiunt Gibotenga, vel Gelsa. Ηec enim a tempore Friderici II vocabula duo inseparabilia germina seu potius pesti sera schismala pullularunt atque invaluerunt, que semper tenuere Italiam inquietam. Sic hoc in errore et contentione sere omnes, qui Gelsorum nomen animumque servabant, Ludovicum hunc detestabantur et actus, Ioannem papam laude commendabant. Gib0lengi vero et Sermone et quo poterant etiam opere innitebantur e contra. In hac laici, et hac clerici omnis generis concertationibus et discordiis urgebantur. Lues hec ipsas fratrum Minorum et Prediculoruin religiones insecit, cui illa de Christi paupertate contentio dedit

initium. Papa enim Predicat 0rum opinionem Sententia promulgaverat, nefaSque atque hereticum contra Sentire vel dicere edixerat. Cuius offendiculo contingit fratrem quendam Michaelem Cesenen Sem, generalem ordinis miniStrum,

adscitis sibi statribus, presertim duobus Bonagratia Pergamensi et Gulielmo Ocham Anglico, dum Avinione essent, iussi identidem persistere cum ministro, iniuSSu clanculum e curia digredi, et Pisas, ubi Ludovici obedientia et sides

imperii servabatur, se transferre, Lud0vicique parti adherere, I0annem papam ut Schismaticum quin imo et hereticum detestantes, quod idem papa in pronunciati0ne eadem articulo christiane sidei derogasset. Nec non cum et idem Ioannes papa omnes et Singulas sententias et opiniones beatissimi quondam etiam Thome Aquinensis, ordinis Pre dicatorum, veras speciali sententia ac constitutione comprobaSSet, quorum nonnullas n0nnulli studiosi ac doctores Parisienses erroneas iudicabant. Hos igitur multi ordinis eiusdem sectati pape Ioanni iam patenter maledicebant, hereticumque Vocitabant, quamquam ordinis eius corpuSSeu universitas scandali huius expers sub silentii tacitur-

222쪽

1328 iiii ale consisteret, generalis illius ac complietum suggestionibus n0n adherens. Verum excommunicatis ac maledictis

his Michaele et consociis per Ioannein papam, ipsi per

terras urbes et municipia Ludovico faventia vagabantur, et contra interdicta papalia iussu ac permissione Ludovici divina mysteria celebrabant. In secit quoque per idem tempus error unus pernici0Sus et Predicatorum ordinem. Plerique enim conventuum Venetio Padue et I arvisti sibi auctoritate quadam polentatum aSSumpserant ossiciorum rerum et ministeri0rum communium, ut oppressa reliqua fratrum multitudine prelatos ordinis, scilicet generales et pr0vinciales, eligi pro suo libitu

curarent; quos vellent extollerent, quosque vellent deponerent; pr0ventuS quoscunque ipsis distribuerent, ut nonnulli ex communibus proventibus pecuniosi dicerentur ga-Zasque privatas habere, sibique has vices sumpSisse ut Veluti perpetui superesse putarent. Demum per eiusdem ordinis aliquos insinuatione pape saeta, atque fide facti, papa generalem ordinis priorem, provincialem quoque, et plurim0s illo errore presidentes ab ossiciis absolvit, ei e0rum potestate privavit, aliumque generalem ac provincialem sui Iecit, quibus et c0nsoci0s visitatores totius ordinis adiecit, quos Venelias Paduam Tarvisiumque prosect0s prelati ausu presumpto non admisere; sed potius sav0re complicium Suorum c0nfratrum neo n0n et laicorum brachiis sibi adscitis reicere conati sunt. Fuereque etiam qui in institutis a papa ex ordine e0dem Sese propitios preSti tere. Lis suborta iam ad manuum iniectiones partes concitaverat, scondalumque in publicum enunciatum deductumque est, ut undique et hoc temp0re preiudicialeque iurgium undique Vulgaretur. Appellantes aulem ad ipSum papam ii, qui hiS n0ViS processibus graVabantur, papa

constanter in rem talem nmoVendam persistente, Succubuere, et sub ingenti per totum orbem infamia tandem quievere. Detestabantur p0puli huiusmodi religiosorum sa- sinora, que mala Signa portendere aiebant, quod ipse scisse religiones invicem colliderent atque colluctarentur. Addidere et alii singulares lantis dissensionibus augmenta prelati. EpiscopuS Furtiviensis eo quo potuit apparatu in pape Ioannis contemptum Medi0lanum ad Ludovicum

223쪽

acceSserat, Seque in omnibuS Obsequentem prestiterat, si- 1328mulque et episcopus Venetus digressus Venetiis ad Ludovicum Pisas contendit. Quibus mox Ioannes papa, n0titia habita, privatis maledictiSque, succeSSores dedit. Terrebant hec iam omni ex parte christian0s, cum iam h00 schisma in lanium invalesceret, ut in terris urbibus castrisque Ludovico imperioque faventibus, spretis pape Ioannis interdictis excommunicati0nibusque, religionum conventus ceterique basilicarum Seu capellarum parochiani divina ossicia celebrarent. Belirandus in Italiam cardinalis primum Placentie, inde Parino cum militiarum Suarum copiis persistens ac iuSSupape pretiorum campeStrium vitabundus, plus Ludovici sautores terroribus quam armorum insecutionibus impetebat. Qui demum Lombardia digressus, Bononiam Se contulit, quam decedentibus civibus et populo in plenum dominium accepit, exteros qui pro parte Romei olim de Pepolis pulsi fuerant multosque ex veteribus antiquarum causarum exulibus introduxit. Ibique pro R0mana ecclesia papaque Ioanne sibi sedem firmavit, assidue cum Florentinis Perusinis Senensibus et aliis undecunque per I usciam R0- mandiolam et Marchiam Gellis favorem partis ecclesie pertractans. Nunc pr0Spera nuns adverSa perpetienS, maXime semper aiebat in summi Dei auxiliis sidens, qui concussam ecclesiam Petrique naviculam n0n mergi permitteret. Sed paulo post Parmensis civitas c0niurali 0ne Rube0rum, presidio ecclesie pulso, rebellis essecta est, moxque delatare ad legatum, epiScopum Parmensem, qui de Rubeorum pro Sapia erat, captum relinuit. Lud0vieus, cui nulla, quatenus Vires SuppetiiSsent, audacia deerat, regnum Apulie aggredi vehementi animo aspirabal, quaScunque poterat in urbe copiaS accumulan S. R0bertus vero, dum illo et divitiarum et omnium serme copiarum sortior potentiorque cerneretur, regno SU0 consistere nec ultra di Scurrere mulla prudentia disposuit, Seque SuOSque c0ntinuit cum a Tuscis et Italie Gelsis ad concertandum mullis suasionibus induceretur. Ille tamen immobilis atque in se consistens, urbes provincias municipia et c0l0nias Suas munire, circumvallare, in vigilibus pre-

224쪽

1328 sidiis spem habere, procul Ludovicum ipsum productione quam bellis apertis satigare. Noverat siquidem populi Romani mobilitatem atque inconstantiam, quodque illis Ludovicus plus oneri, quam emolumento foret, dum cum suis Germanis, gente Soluta et licentiosa, illis fastidia damnosaque tedia inferret. Cureque summe Roberto erat, ne de suis sinibus terrisque regni per plana, per equ0ra Romam

annona Victualiaque deserrentur, quorum carentia Romanus p0pulus afficeretur. Idque Roberto ad Votum succedebat. Nam subito Rome multa irrepsit rerum carentia, que et Germanos et Romanos adm0dum coangustabat. Ab

auxiliaribus tyrannis Lombardis I uscisque Ludovicus frequenter subsidia postulabat, qui illum plurimum pollicitationibus frustabantur. Castructus tamen cum multis Pisanorum Lucensium et suorum subditorum turbis, viri strenui sicut erat vices agens, Romam ad Ludovicum se contulit. Ubi eximio favore susceptus a Ludovico et p0pulo Romano, mox urbis Rome senator creatus est, curiamque Ludovici adeo auxit magnitudine ac favore, ut quibusque imperialis partis per universam Italiam amicis Spes SuccreScerent, reliquis magno metui forent. Ioannes papa tantis anfractibus rumoribusque assidue invalescentibus, etsi mente vel corde timidus, nil tamen ambigui in patulum ostendens, Dei maxime fiducia ad fratrum curialiumque exh0rtationes erigebatur, hoc non c0ntingere aiens, nisi ut his Iuctati0nibus ac vexationibus sancta crescat ecclesia. Inimicos sua ipSorum exterminet pernicies. Edictumque subito per universam ecclesiam omnibus fidelibus emisit: in sacrarum missarum solempnium Oostolis post Pater Noster orationem specialem ad altaria cantari e sterneret Deus inimicos sua virtute, ut ecclesia illi sub solita et sua libertate conserpiat seu subserpiat. Addito psalmo: letatus sum in his, que dicta Sunt mihi, etc. Mirum quid post edicti huius decantationem notatur. Evenit enim, ut eius virtute signa per eos dies Subsecuta sint. Passarinus Manlue tyrannus, Vir aStutiSSimu S, cuius maxime ductu consult0que Ludovicus in Italiam tractus extiterat, ab Lud0vico de Gongaga et filio, ex coniuratione cum Cane Grandi della Scala habita, presidioque eius inscio Passarino in Mantuam accepto, 0bi runcatuS neca-

225쪽

lusque est, silio eius Francisco capto et cesis membris 1328 omnibus decalvato, in Castellaris flandum iact0, in quem olim Francischinum nobilem de Mirandula multosque Pas- Sarinus c0niectos ad sumis mortem coegerat. Hicque finis Passarini fuit, tyranni longissimo tempore crudeliSSimi. Episcopus Furtiviensis, qui et spreta pape Ioannis et eccle Sie auctoritate magno apparatu in Lombardiam ad Ludovicum accesserat favoreque multo excoluerat, repentinam0rte ac crudeli correptus est, quamquam et hic Signa ex tremo penitudinis eorum, que in hoc 0pere commiSerat, et Verbis et nutibus patenter ostenderit. CaStructus, Vir

robuste sortitudinis, mox dum Roma digrossus in Lucam rediit, et ipSe morte preventus est. Raynaldus et Opigomarchi0nes Estenses, qui et reliquorum fautorum Ludovici complices fuerant, pape Ioannis indulgentie SeSe committentes, ad ipsius pape ecclesieque gremium c0nfugere. Qu0s papa cath0licorum fidelium multorum rogatibus ingratiam suscepit, Ferrariamque Sibi et ecclesie resignatam et traditam accepit, quam et ipse multa liberalitate illorum fidelitatibus regendam gubernandamque commi Sit, ill0sque cum complicibus et quibusque exc0mmunicalis seu interdictis ab omni anathemate et processu absolVit et ecclesie sacrosancte filios nunciavit. Per idem tempus c0nstitutum unum de gente Germanam archi0nem in marchia Anconitana Petrus de Corvaria antipapam in Marchiam transmisit, qui plurimarum civitatum favore identidem amplo dominio usus est. Hic Τanum de Esto diu magnificum, qui et ipse multa tyrannica in Marchia exercuerat, securi percuSSit, magnamque partem Marchie eius subegit. Eo anno Carolus, Roberti regis Apuli e silius, naturali morte vita subtractus eSt, cuius sunuS Apuli magno luctu proSecuti Sunt. Anno hoc innovata fama est per omnes terras Italicas, verisimilia videri litterarum signa, que iam serme Septennio a philos0phis astronomicis oletanis Vulgala suerant, incipere, per quas indicabatur h0c eodem anno, preSertim mense Septembri, finem habitura. Fulurum scilicet esse, ut aeris et temporis intemperies pestifera et plena terrorum esset infinitos mortales ad mortem coactura, doceto audiendos novos s0nos et gemitus, eclipsim unive

226쪽

1 84

1328 Salem qualis ante n0n fuerat, terre molus in plurimis mundi locis, in Super sanies et inedias, aquarum inundationes,lonitrua, sulgura, cede S, regem unum magnum periturum, pauc0S Vir0rum Vivos residere, nisi ad certa loca in litteris discreta, et sub cavernas confugerent. Fidem rebus his multa iam advenientia prestabant. Terre motus Si quidem in marchia Sp0letana civitatem Nursiam totam evertit, in qua Occubuere capita h0minum cuiuSque generi S quin que millia eas malibus obruta. Undique per Apuliam et Italiam non modo grunt caritas, sed sumes inolevit, ut Rome et per terras Tuscio Marchie Romandi ole panis re sectionis unius solito sextuplum valeret nec tamen ab unde eo pretio reperiretur, mensibus martii aprilis et inali frigidissime hyemi consimilibus, sub frequentibus nivibus plerumque etiam grandibus. Ludovicus Romanis onerosus, urgente victualium inopia et effrena Germanorum gente populo molesta ac in tedium Versa, dum Se su0sque ingratos presentiret, cum contubernalibus suis an lipapa et anticardinalibus suis in Viter-Alc. bium SeceSSit, unde ei demum Lucam advenit, domina- 'ς' tumque civitatis, n0n admisso Castructi filio, accepit, identidemque resedit. Cumque deficientibus eorum Suffragiis, qui in Italiam illum contraxerant, copiis suis stipendia deficerent, civitates Lucanam et Pistoriensem brevi into lerabilibus exactionibus consecit, ut nec Soli sui et su0rum victui impense suppeterent. Sicque familiarium rerum in-ia29 0pitS egenS atque exhaustus in Lombardiam descendit.

APR. Cremonamque urbem ingresSus cum militum suciorum quinque centum vel circiter comitiva, Canem Grandem ad col-l0quium in Marchariam accersiit, et in eo loci Canis ingentibus Paduan0rum Veronensium et suarum terrarum copiis peditum ac militum in loc0 campestri cum Ludo vico c0nvenit. Terminata constitutaque per eos dies parum innotuere. Verum subito apud Crem0nam nova ingrata horrendaque Lud0vico allata sunt, Ag0nem, olim Galaag filium, Vioecomitem cum civibus amicisque sue facti0nis civitatem Mediolani in se suumque d0 minium 00cupaSSe, rebellem- quo Ludovico se fecisse. Paucorumque sere dierum interi i0ne et de Luca acceptum est, Marcum Balatronem

Vicecomilem cum Castructi silio, quos presidio Luce Lu-

227쪽

dovicus reliquerat, socia coniuratione rebellasse, et cum 1329 Florentinis Gelsisque Tuscie pacem in Ludovici odium preiudiciumque temptare. Furtivi enses quoque spreto recusatoque Ludovici imperio, mandata ecclesie legatique apostolice sedis iurasse, multos per Tuscie terras eadem altentare, in L 0ngobardiaque plurimas urbes, scilicet Papiam Pergamum et Laudam, deficere ac palam desecisse, Solum Canem cum Ludovico Mantiae dominatore et Parmensibus Ludovici fidem tenuisse, nec tamen adeo de Ludovico sidere, ut illum intra urbium suarum menta admitterent. Ludovicus his angustiatus pressuris Succinum municipium adiit, paucisque diebus annone et alimoniorum urgente carentia Mediolanum versus iter dirigens, traiecto Ambro amne Valubrium descendens, Sequenti die GorgoZ0Iam mo-Vit, c0loniam decem milibus sermo passibus a Mediolano distantem, identidemque resedit. Spinetam de Malaspinis marchionem, per Canem Grandem ad Agonem tranSmiSSum, dictum est, Ludovico acquiesceret fidelisque foret, at illum prius mortem Subilurum respondisSe, in eodemque pr0- posito et Mediolanenses fore. Retruso ergo Ludovico ad hec Lombardie confinia Belirando ecclesie legato accrevit animus tam ΤuScio quam Marchie ac Romandiolo eliain populos et urbes ac d 0- minatores ad amicitiam ecclesie allicere, dum iam ab Ludovico cal0reque imperialis favoris se destitutos viderent, urgente illos metu, ne maxime in eos qui illi adheserant ulcisci meditaretur. Sed et hoc lartune cursu Sis con cernente ultra quam ipse idem putaverat ad votum Successit. Franciscus quidem de Ordalassis, qui et Zecclius nuncupabatur, Furtiviensium primas, ac inter eos precept0ret dominus, Ludovicum et Τeutonicos detestatus, reverenti Volo cum Furtivi ensibus se ecclesie devotum parituruntque presto obtulit, ac obnixam fidem dedit, et cum iureiurando in Bononia presentiali persona, paucisque post diebus cum cci Iunceatis equitibus ad legatum se contulit, quacunque

iusserit illum ire pariturus silius. Filius FranciSci, qui Faventi e pulso patre preerat, cum quibus potuit militum peditumque copiis idem secit. Ariminenses Ravennates et serme omnes Romandi0lo et Marchie p0puli d0 minatores secere idem et Tuscia pariter universa. Marcus Balatronus

228쪽

1329 vicecomes Luce cum filio olim Castructi inclusus, dum nepotem Agonem, silium olim Galaag, Ludovico rebellem per-noSceret, Sese continuit, cum Florentinisque permulta per internuntios super agendis in his amfractibus pertemptavit, fiduciamque Florentinis mercatoribus celerisque Viantibus libera licentia eundi redeundi mercandique largitus e St. Tunc nec Bel trando Ludovicum amicosque in Longobardia, Reginos scilicet ac Parmenses, hac veluti fuga et adversione , ViSum est; sed consestim, ut potuit, accersito eXVenetiis Ioanne Quilico, exule Parmensi, mullos Parmensium iam in ipsa urbe quam in coloniis sue sactionis habente, illoque in fidem accepto, copiis militum peditum que ei iunctis, primum in Reginum districtum, deinde in Parmensem, ad colonias depopulandas cunctaque exteri0ra cremanda transmisit. Regini siquidem per eos ante dies et ipsi suggestione Rubeorum Parmensium ab legato et ecclesia ad contrarias partes desecerant. Ioannes Quilicus cum militiis ecclesie lautoribusque, videlicet filiis olim Giberti de Corrigia et aliis civitatum Regii et Parme extorribus, in eosdem fines discurrentes urere predari et

captiVare, omnia terre SubStantia c0nsumere h0stili m0re. Quibus castrum Herberie validissimum sponte m0X redditum est, bello Reginis et Parmensibus inserendo congruentissimum. Deinde ad castrum seu burgum Sancti Dyonisii y Ioannes Quilicus cum certa coequitans militum peditumque manu discurrens, illud inquilinurum fideliumque suorum presidiis firmavit, deque bello urbi inserendo constituit. Processereque eccleSie legatique phalanges, aditusque urbium earum undique obSidentes cinxere, ne qua parte illis auxilia conquirerentur, quarum intrinsecos etiam sames iniqua et inedia preinvasit, dum eo anno per universam Tusciam et pene omnem Italiam, ut predictum est, omnis generis caritaS populos urgeret. Canis Grandis Verone, dum eo usque legalo ecclesie Sese non actibus fautorem, Verbis tamen et blandimentis benevolum exhibui SSet, per eos dies in c0ntrarios actuS, exercitiaque prorupit, apud Marchariam, ut supra eXp0Situm est, Solempni et pers0nali assistens alloquio, Spi-

229쪽

netam marchionem et BayIardinum de Nogarolis intende inter Ludovicum Bavarum et Agonem Vicecomitem concordie medios mittens et remittenS; preterea et Parmenses ac Reginos consiliis et h0rtamentis assiduis fovens. Frequenter siquidem Marsilium de Carraria Paduanum, Rubeorum Parmensium c0nsanguineum, ad eos roborandos dirigens, rebellionique ecclesie c0animans. Semel quoque quidem circa martias kal. evocatis Paduanis et undecunque Subditis Verona egressus Mantuam Versus exiit, quamquam ea die, verso ex causa non Omnibus nota proposito, re diret, plurimisque diebus in Verona presidia militum equi tumque in armis tenuit, belli in quamcunque partem inserendi Signa edens. Cui et Ludovicus de Gongaga Mantuan0rum dominus per omnia adherens inserviebat, uti dominium occiso Passarino ab illo rec0gn0ScenS. Estate in hac legatus in tanto fortune casu omnia bellica parare instruere, navaIta etiam vasa, galeas Scilicet duas Bononie labricatas, aliaque navigia tabulata Ferrariam traduci lactens, pararique onerarias diversorum generum rates. Ab amicis Venetis tres galeas postulavit, vasa scilicet duntaxat et armamenta, que conductu et Stipendio ecclesie naute et bellatores ad pretia sulcirent. Ludovicus autem Bavarus per colonias Mediolani pervagatus, hinc atque hinc castra frequentius immutabat, unde c0piosius tam viris quam bestiis alimonia Suppeterent. Paucis autem, et iam sere nullis preter Canem Grandem Italicis principibus aut populis sul Iragia prestantibuS, ipseque Canis, ne legato sese hostem manifestius pate- saceret, m0dica, preterquam de summittendis ex Suis contubernalibus pro pace inter ipsum et Mediolanenses tractanda, subsidia prestabat. Sicque Ludovicus exinanitis aliunde quam suorum Germanorum viribus egre se in eis Long0bardie sinibus continebat. Iamque pene in Alemanniam retr0cessurus ab Longobardis omnibus Italicis putabatur.

De hoc autem Ludovico, cur nondum ipsum DeSarem aut imperatorem vocaverimus, depromere non incongruum

putamuS. Vere quidem electionem primitivam a veris imperii elect0ribus satis idoneam lateri non prohibemur. Itemque et

230쪽

1329 victum prelio campestri Fridericum Austrie ducem, cum pro causa imperii certaretur, c0n Stare Satis novimus. Reliquias que domini nostri Iesu Christi, lanceam scilicet et clav0s, que Veluti pignora queda in Veri imperatoris et Romani regis habentur, ab illo eodem bello quesita potenter, Sicut Vera

Sunt, indubitanter asserimus. RursuSque et ipsum Strenuo animo Alpes transiisse, Mediolani coronam ferream SuScepisSe, inde per Tusciam permeantem Romam pervolasse, in Capitolio sedisse, Senatorem consulesque ac decuriones et tribunos m0re R0mani imperatori S creaSSe, populi Romani concione laudatum approbatum fuisse, omnia vastolli imo aggressum, que ad virum audacie exiit teque virtutis pertinuerint. Ηec, et nomine et re, dignum cesarem Romanorumque regem nuncupandum vocandum dignumquo

secere.

His tam grandibus excellentibusque preconiis alia in oppositum altera p0pulorum opini0ne proposita induco bantur: hunc sciliget primis sui principatus initiis pape

Ioannis sancteque Romano ecclesie communicati0nem re-

Verentiamque Sprevisse, damnatis a papa rebellibusque ecclesie Vicecomitibus auxilia prestitisse, monilisque Omnibus contemplis Se ipsum rebellem exhibuisse, tyrannorum Long0bard0rum et Tuscorum ductu in Italiam transiisse, partiariumque se ostendisse, ut R0bertum Apulie regem celerosque terrarum Italie ecclesieque amicos principes ac populos, e0rum tyrannorum Sugge Stionibus, quatenus ipso ipsique p0tutSSent, oppressisset. Quodque praVis aliquorum sibi adiunctorum consiliis papam Ioannem ab h0 minatus ac detestatus furioso plebis populique Romani clam0re accenS0que rum0re, in illum, Sub nullius sacri solemnisque iuris serie, solius facii executi0ne, depositi0nis hereticeque Superstitionis sententiam sulminasset. Νeve divini humanique iuris alluSioni, sacrarumque conStitutionum ac consuetudinum quidquam deesset, lurpi ludibrio periculosoque christiani ritus discrimine, antipapam cardinalesque creasse sub clamore savoreque dementie populari S , Sub sacri manti papalis effigie, galerorumque rubrorum. Ad ultimumque sedum ac cecum consistorium constituisSe; do p0lentia pape lactiosas per imperitos cons0dales Su0Sastu partiario c0nscripti0nes pr0mulgaSSe. Denique et