Materia medica Hippocratis : dissertatio inauguralis

11쪽

Prima de materia medica vestigia in antiquissimorum mythi- Sloria se subducunt. Jam enim una cum terribili illi totius naturae commutatione quamquam utilissima, quam nobis omnium gentium historia ostendit, perturbationes integri corporis humani morbi)enatae erant, cum laboribus et laesionibus corporis necessario conjunctae. Sed tamen numerus medicamentorum exiguus esse debebat, quoniam in Vitae morumque simplicitale, natura unica, tum aegrotundi conditio, luli emicacilale in

corpus humanum invadere nequibat. Artes Vero cum innotuissent, morum illa Vitaeque Simplicitate, optimo integritalis prae Sidio, eXtincta, crescere in Orbi, cres dere qui auXilium peterent. Unde tum studio tum casu plura medicamenta cognita suisse Videntur. Quae invenerunt in futurum conservare ac litteris mandare leniabant. Tum demum percontator a praesumtionibus sese confert ad rerum historiam, in qua Velo mythorum obducto , Verita S emergit. Apud Graecos non ita Videmus antiquiSSin O tempore sacerdotes medicinam eXercentes, quam apud Ilias gentes. Aesculapius, postea in numerum de0rum relatus, medicus

concomitatus est Argonaulas, dum ejus filii in heroes Graecorum ad Trojam pugnabant. Posteri demum Asklepiades sacerdotum familiam ei siciebant, quae S0la per longum tempus in templis artem medicum eXercebant. Scholae celeberrimae Coa et Cnidia, quarum altera praecipue Semeliocam pertractabat, altera magis in describendis singulis morbis Versabatur. Ab altera parte phil0S0phi Graecorum antiqui

12쪽

medicinae ut philosophiae parti ac praesertim physicae Studebant. Princeps eorum Pythagoras auctor erat Pythagoraeorum, qui ad assequendam summam ingenii felici lutem prae ceteris cum naturae tum medicinae cognitionem maxime nece SSariam arbitrabantur et ipsi exercebunt. Quo facto thesaurum re rum in medicina practicarum sacerdotes contulerunt, Philo Sophi ad cognoscendum corpus humanum medicinamque theo reticam sundamenta jecerunt. Utraque etiam pars illius eXer citium sibi tantum modo vindicavit, usque dum ex familia Asclepiadarum templa deserentium et medicinam populnremeXercentium prosectus est Hippocrates ille illustrissimus, praeceptor Suae et Omnium aetatum, verus auctor doctrinae de rebus medici S. Quamquam aetatis suae philosophia imbutus Verum ejusm0mentum cognivit, Systema tamen ex ea medicinae sun dure noluit. Medicinam a sapientiae studio separa Vitu que proprium ejus condidit theoriam, assidua naturae et oi servatione et imitatione, medicinae tandamentis, si eius: eo'que effecit, ut per se ipsa subsisteret. Hinc philosophorum ac sacerdotum Vinculis liberala medicina, principium Verae doctrinae laclum CSi. Jamjam ad medicamenta quoque magi S attendere, ea pro bare et eXperimenta capere debebunt, unde Vera medicamentorum doctrina enata est; ac ne sui O an non Singularem de

illis scripserit librum, saepe quidem in Hippocratis scriptiScommemoratum, Sed non ampliuS con Ser alum. Ut Vero doctrinas, quae tum erant de medicamenti S, recte cogno Scamus, Sententiu S Soire neceSSe e St, quae de morborum sontibus serebantur.

Hippocrates idem atque Empedocles, quatuor posuit elementa , enunciatu in qualilale mundi ac principio: frigus et

calorem, Siccitulem et humorem, quorum Vicaria quatuor erunt

sub Stantiae: Sanguis, pituita, bilis et atra et lutea: quae commulata deinde a Polybio, Hippocratis genero: bilis, pituita, Sangui S et aqua erant.) Nec lumen incon-Sullo confudit, Sed vicissim Semper agendo commiscuit. Exi-

13쪽

stente hujus commixtionis aequalitate et harmonia, constat bona, non eXistente, mala Valetudo. Jam vero uti cujusvis morbi causam, aliquam illarum liqui dilutum in aliarum detrimentum prae Valentem habebant, ita quodvis medicamentum in unam eandemque liquiditatem Vim sacere putabant. Quapropter Hippocrates: , , Si alicui medicamentum exhibueris, quod pituitam educat, pituitam tibi vomitione reddet, et si medicamentum, quod bilem ducat, exhibeas, bilem tibi evomet. Eadem quoque ratione, atram bilem purgat medicamentum,

quod dederis atram bilem ducens 226) φ). Revera determinuta erunt medicamenta, prout in principales liquiditates influunt. Verum ut emisseretur aequalitas liquiditatum, plerumque Vim praeValentem earum, ex quibus morbus eXOrtus

erat, eo ut corpori quam plurimas eriperent, diminuebant. Itaque mirum non est, quod, quia in Omnibus fere m0rbis adhibebantur purgantia praesertim emetica et drastica, de quibus Hipp. pleraque dat praecepta, etiam scientia eorum maxima erat, quae praecipue antiqui ad expurgandas sordes

gastricas ex torpore adhaerentes, muco Sitate S etc. commendabantur.

Eorum multa non amplius sunt in USu, quanquam plurima non prorsus rejecerim, cum a Veterioribus medicis,

quippe qui Hippocratem sequerentur, magni ae Stimarentur alque in quibusdam casibus adhibita felicissimos haberent even

tus, adeo ut in nostra medicina, ad Narcotismum adspirante, non exolescant. Per hanc tantum theoriam cum idonea diaetae ratione conjunctam et pristinis temporibus et hac nostra aetate mira praestantur, in hac recte tractanda ars Boerhu-viorum, Sydenhamorum, Fr Ηossmanorum, Statiliorum, G. A. Richterorum, J. Ρ. Frankiorum etc. elucebat. Absint igitur verba recentiorum Pharmacologorum, medicamenta illa , , ob soleta dicentium, non absint medicamenta, innumeris eXperimentis probatat Metuunt quidem nocuam Vim, quum in sto- ) Apponuntur et istic et alibi paginarum numeri ex libr. Hipp., Foesii edit., Genev. 1657, qua USUS Sum.1-

14쪽

maelium et intestina e Xercent: ac Sane narcotica et mercurialia, profuse adhibita saepe in perpetuum corpus SubVertunt. At Valentis medicamenti abusus non e St USUS. Praeter emetica et drastica saepius eliam utebantur diu reticis et adstringentibus, Vera narcotica parum cognita ad diaphoretica apud Hippocratem non uSu Venire Sci0. Omnino autem in adhibendis quoque medicamentis laudatam illam reperimus Hippocratis simplicitatem. Quam cum in pluribus libris, Verbi cauSa ,,de morbis mul. et de natura mul. , frustra quaeras, Spurio S esse facile credideris; neque etiam, quanquam longe plurima continent medicamenta, morborum decursum ut in scriptis Hippocratis diligentissime descriptum invenimUS. Quantum Vero m0menium in cognoscendis medicamentis Hipp. posuerit, haec doceant: seMedicamenta tu eorum Simplices facultates, tu si quae descriptae sunt, probe tibi memoria teneantur. In animi etiam ratione reponantur, quae ad morborum curationem pertinent eorumque modi, quot et quomodo in singulis se habeant. Hog enim in re medicaprincipium, medium et sine ut 0blinet 2 ).

15쪽

Papa Ver Somni serum L. , sam. PapaVeras. ; palr. oriens, cujus inprimis Aegyptus et Asia minor. II κων sine dubio tum herbam tum semen Ρapaveris somniseri Significat. Verum Hippocratis interpretes 3ελκωνα interdum PapaVer, interdum etiam Peplum sumunt; quamVis sal SO; utrumque enim quoad esseclum admodum inter se discrepant. Opium autem utrum noverint medici antiqui 3 alii negant, alii affirmant. Diectaclius nosse eos, non adhibuisse arbitratur. Sit ita: mihi quidem multa Hippocratis et aequalium et Homeri ipsius loca, quibus μνηκίονα medicamentum Somniserum n0minatur, h0c probare videntur, ut Opium non Solum n0- tum Verum etiam usurpatum suerit. Hippocrates plura sty κ 0ν0ς commendat genera, de quibus in universo dicit: Ρapaver si-Stet, idque nigrum praestat magis, quod etiam album facit, P0tenter autem nutrit 357), et commendat id ad usum in

Sem. Urticae, et persaepe ad dolores leniendos, p0st partum gravem 614), in fistula ani inflammati 887) seu in dentium dolore, ubi μνὶκωνα , , medicamentum S0mniserum

Mandragorae Theophrasti et Di0sc0rodis varia Atropae genera e Sse dicuntur, quorum illa Atropa Bellado lina L. ,

16쪽

haec A tropu Mandragora L ., quae, quod ad Vim medicatricem attinet, Opio similis est. Hipp. Mandragoram in morbis adhibet, ubi eandem vim habet, quae Atropa Bella donna L. tam .: Solaneae, patr. : totcl Europa, praecipue au- SiraliS. Usus internus: In convulsione rad. 20), labri intermiti 474): externus: in pessariis: ad menseS prOVO- eandas 621), in fluore uteri morboso c. Sulphure ni Vin O

Dioscorides quatuor describit Hyosciami genera: album, luteum, rubrum et nigrum: album et lenissimum et aptisSimum ratus medicamentum. Quapropter dixerim Hippocratis et OςκΣαμον Hyosciamum album L. e SSe, sam. Solaneae, patria: tola Europa. Cujus Hipp. commendat ad usum internum: Semen cum Sylphio in quartana 477), semen ex Vino nigro, Si ex partu crus claudum ab uteris redditum fuerit, neque recte Stare queat; levem autem mentis emolionem, quae eX ejus potu conlingit, solvit lactis asinini calix in p0 tum exhibilus 629): externum: ad uteri collutione S, Si mola inest: sem. c. Sylphio ex aceto aut aqua 665): ad somentu: fluorem uteri exiccandi solioruin c. cicula de-c0clum 669) aut sterilitatis causa, soliorum et rad. decoct.p0st purgationem 681): ad sumitum uteri c. Galli et olivae f0liis 580) denique ad illinendum totum corpus in telano traumatrico unguentum ex Absinthio, seni. ΗΥ0Sciami, Vin O

Crocu S sativus L. , sam. Irideae, patria: Oriens Thracia), nunc in Europa australi excultus. Cujus nunc aegyptiaeus, ab Hippocrate jam ita cognominata, et ub antiquis corycu S praecipue aestimabatur. Hipp. eum solum deor Sum usurpat: ut medicamentum ophthalmicum cum spodio et c., in oculi dolore c. Chalcite, Myrrha, Uvis passis et Musto, in

17쪽

nino contra omnem uteri morbein 674).K.ώνιον. Conium maculatum L. , sum. Umbelliserae, patria tota Europa. Athenis constat in supplicio maleficis afficiendo adhibitam suisse potionem Ciculae. Quin etiam cur Vertiginem inducat, stultitiam pariat, inde ab eo assectu deducitur nomen κ υνιον u κ υναν, quod est circumagi, circumVertere. Hippocrates commendat eum ad poti0nes his tericas 572) praecipueque in hydrope 407). De 0rsum deinde ad glandulas in sedem indendas contra molimina hysterica 6 7): ad uteri sumtum: contra sterilitatem ullosque uteri morbos 668, 68 I)et Sem. ad cataplasmata in prolapsu ani 890).

Lolium tenulentum L. , sum. Gramineae, quarum Om nium hoc solum narcoticum esse videtur. Quare Hippocrates id ad usum solum externum commendavit: in pes SaritS contra amenorrhoeam 571), ad uteri minentu contra metrorrha-giam 668), ali 0sque uteri morbos 585): ad uteri sussilum contra sterilitatem 683)

Lactuca suti Vu L. , sum. Cichornc., putria: Europ. australis. Omnes Lactucae genera dolorem plus minusve lenire atque tanquam Meconium et Odorari et gustare dicuntur. Haec autem vis inde innas ditur, quod omnes harum plantarum partes Succum quendum lacteum habent, qui siccatus nomine Lactucarii adhuc officinalis inter narcotica jure resertur. Lactuca ut medicamentum contra amorem Valere et concubandi impetum diminuere apud antiquos dicitur, unde veterum illa sabula, ubi Venus Adonem in Lactucae soliis involvit: quamobrem elium Pythagoras eam Eunuchum Vocat. Hippo -

18쪽

erales Vero: Lactuca, inquit, frigidissima est, priusquam Succum habeat, imbecillitalem autem quandam corpori insert 359). commendat eum ad usum internum: si eX partu Sed is dolor adsit: Lactucae semen cum anserino adipe 629): e X ternum: ad cataplasin.: in combustionibus ad dolores sedandos : Lactucam rubram 635)

EX descriptione Dioscoridis et verbis illis Cornelii Celsi,

Graecorum Strychnum solanum esse Romanorum, id ipsum Solanum nigrum L. habere solemus. Qua cum sere ubique ut nutrimento communi antiqui uterentur, Solanum autem nigrum Veneno sit plenissimum, Sprengelius Phy Sal sim eSSe SOmnis eram opinatur et Diei bachus Lucubalum bacci serum. Qu0niam Vero antiquos scimus permultis etiam narcoticis c0- quendo aut Siccando vi veneno liberatis usos fuisse ut nutrimento communi, Στρυχνον idem esse p0SSe quod Solanum nigrum L. consequitur, cujus omnino Vis narcolica ab acerbitate Superatur. - Hipp. in universo dicit: Solanum refrigerat et in s0mnis veneris ludibria pr0hibet 359 ejusque

Succus urinam movet et refrigerat. Cujus u Surpat succum

ad p0ti0nes in encephalitide 488) in hepatis m0rbo aliquo contra dolorem cum candido ovorum, melle et aquai 547). De Or Sum ad injectiones uteri: in metritide p0st partum b70, 629), ad unguentum cum cupro, adipe an Serino et Suillae, melle et cera alba anum inflammatum illinendi 887): ad χ-menta in uteri morbis 576).

Denique commemorandum

quod apud Hipp. 418 in ardore sebrili commendatum a Zeuxidi, Foesio et c. medicamentum refrigeranS conVertitur, permulti autem alii Aconiti speciem interpretant, pr0pterea quod Dioscorides Aconitum aliquem nomine κωμμαρ0ν deSeribit.

19쪽

II. ACRIA.

Omnium medicamentorum inprimis de Id e li e b o r o albo

a medicis antiquis saepissime usurpato eXcellenti SSimus Omnium temporum medici et botunici quaestiones et dissertationes laciebant. Attamen nondum certum est, quae Hellebori genera sint. Id adhuc scimus, Graecos duo genera notaSSe, nigrum et album, quorum hunc emeticum illum drasticum plurimum non semper) adhibebant, quod plures apud Hippocratem loci demonstrant. Multorum autem 'Eλλεβορουλευκου interpretationum duo solum commemorari merentur

H Veratrum album L. , sum. Melanthaceae B. BI OWn, patria: Helvetia et Germania australis in alpibus. Interpretatio est plerorumque et maxima idonaea, , quamViS nondum secure obtinenda. b) Interpretatio Sibiliorpii, qui Helleb0rum Dioscoridis Digitalem serrugineam L. Significare dicit. Quam quidem sententiam clarissimus Sinithius non laudat, quae Vero multa pro se habet. De qua solum commemor O illam, a. Joh. Pet. Frankio in Epito me suo: de curandis hominum morbis, affirmatam Digitalis vim emeticam et diureticam et Plinio etiam hydropicis praecipue commendatum suiSSe; contra quod hydropicos a medicis antiquis plerumque drasticis curatos suisse opponere possim. Sit ita, sed quam maxime et Hippocrates eam existimabat, ex his multis praescriptis, inter omnes solum apud hanc plantam datis, intelligi potest, quorum nonnulla commemorare hic idoneum esse puto: Qui Helleboro sumpto non facile per superiora purgantur, iis ante potionem corpora copiosiore cibo et

quiete praehumectato 1249). Helleborum epotum si celeriuS purgare Voles, lavare aut cibum summere oportet l 185). Ubi quis Helleborum potione sumpserit, corporum quidem m0-

20쪽

tiones magis, quam Somnum et qui elem inducito. Nam vel navigatio turbari motione corpora indicat. Ubi Veratrum magis ducere voles, corpus movet O , ubi Vero Si Slere, Somnum conciliato neque moveto 12.9). Contra- indicatio: Veratrum iis, qui sano sunt corpore periculo Sum, conVul sionem enim educit 12 9) et convulsio ex veratro lethalis est 209): iis deinde, qui abscessibus aut ex venae ruptione aut ob intemperantiam aut aliam validam quandam ob cau- Sum Suppurati suerint, Veratrum minime dandum, cum nihil juvet, et si quid aeger patiatur, verutrum in cauSa e SSe

Indicatio: Si exoluto suerit corpore, vel caput d0luerit, aut aures, aut nare S Oppleantur, aut sputatio, aut genuum graVitas male VeXit, aut corpus praeter consuetudinem intumescat, quidpuid horum contigerit, exhibebis, dum neque ex potibuS neque eX rebus Vcnereis neque ex moeroreuiit curis, neque e X Vigiliis ista contingant. - Et commendat eum praecipue ad ii Sum internum saepisse ut e melicum in stato gastrico, praeterea in sebr. intermittenti, sebr.

vulnerariis: in contusionibus et fracturis complicatis 775)post haemorrhoidarum et tricho se os operali 0nem 406 etc.):

in arthritide 55 ) ac denique ad caput purgandum 03):

externum ut sternutamentum in hysteria 670), ad clysmuta in intestinorum dissit cultale 637), ad injectiones uteri exulcerati 575, 628), ac non raro in pesso contra Vario S

Quam plantam Foesius et Grisut 0ν Vocatum sui SSe scribit, sed salso; varias enim esse hanc et Gysu Oν Om-