Materia medica Hippocratis : dissertatio inauguralis

21쪽

nes in uno botanici consentiunt. Quid autem Hippocratis GiIGαs o ειθες sit, interpretari adhuc non poterant, quod Omnes veterum de huc planta descriptiones breviores sint neque conveniunt. Dioscorides describit magnum et parvam eodem nomine, quarum plerique magnam Isophyrum thali troides L. et parvam Astrantiam minorem habent. Vel nonnulli ad Theophrastum se reve cantes idem quod Semen Hel-lobori albi L. esse dicunt. Ne multa. Hippocrates eum ut emeticum et Hellobori albi menstruum magni existimabat. Se- Sam0eides, inquit, cursum purgat ex Oxγmele tritum potu exhibitum. Admiscetur etiam veratris tertia potionis parte

ubi addit: diuturnas etiam quartanos purgat et longa febre lypiria laborante S etc.

Narcissearum multa quidem in Graecia crescunt genera sed ex Dioscoridis descriptione Narcissum poeticum L. ut emelicum praecipue ab antiquis usurpatum fuisse patet. Vis autem illa emetica Narcisso Pseudo narcisso L. inprimis attribuitur, quae ut surrogatum Ipecacuantiae nuperrime erat commendata. Hippocrates Narcisso usus erat externe solum

in pesso ad menses educendas 619) atque omnino ad uterum expurgandum 64b); ad eadem quoque oleo ex floribus

Antea a plerisque Helleborus niger L. , nunc plurimum Helleborus orientalis Laniarque seu Helleb. ossicinalis Salisb. dictus: haec planta ab illa in omni di- VerSa e St, quam primus Tourne sortius invenit et Sibiliorpius in Graecia ubique vidit. Hippocrates eam saepissime usurpat ut drasticum contra dolores infra diaphragmatem cum Dauco, Se-

seli, cumino, finiso etc. 387). Ubi comparat eam cum

22쪽

Peptio. Quanquam, ait, etiamsi inter se misceantur, Uniu Ssunt generis, neque dissimiliter agunt. Sed Helleborum nigrum tum melius, quam Peptium Ventrem s0lvit, tum etiam ad cris es magis valet. Peptium vero status magis erumpere facit. Dolorem autem haec duo sedant inter omnium medicamentorum Sedantium optima. Ita eam quoque commendat in pleuritide cum Pipero etiam inter initia morbi, ubi do-

tuum expellendum 627, 634 etc.): et contra sterilitatem adhibet illud a Conrado Gesnero etiam approbato mel ellebo ratum 683). Ad usum deinde exiernum eam commendat ut causticum ad nares post polypi exstirpationem 472), deinde contra ulcera maligna 879). Pars etiam erat unguenti illius carici ad ulcera plerumque exhibiti, cujus consectionem docet in libro de ulceribus 878): se si liquido uti lubet, etiam caricum medicamentum ex Helleboro nigro, Sandaracho, aeris Squama , plumbo et Olo cum multo sulphure, auripigmento, cantharidibus compositum illinito. His prout Videbitur consectis utitur cedria debilis. Deinde ad exsiccandas haemorrhoidas 893) et in pessariis contra dolores aut ad s0etum mortuum eXpellendum 634).

Mo mordica Elaterium L. , sam. cucurbit., patr. Eu-r0pa australis. Jam antiqui haud ignorantes illam vim Elaterii ) Maximam apud antiquos autores interpretandi difficultatem

faciunt Cucurbitaceae. Tanta enim naturae cognatio est inter Cucurbitas, Cucumeres Pepones et Melopepones, ut Saepenumero et proprietates et nomina Graeci Latinique confundant. Unde adhuc multae in iis interpretandis Varietates sunt. Ita Dierbachus σιγιυον pro Cucurbita citrillo sumit, quae secundum alios Cucumissativus L. significat; σHυα σικυος πέπων , ait Passo ius, idem quod Phebe est, fructus Cucumeri Meloni L. similis, et σικυος Cucumis sativus L. ; Dierbachus κολοκυντην pro Cucumere SatiVο

23쪽

drasticam, quod bilem inprimis et pituitam purgare dicunt. cum uno Vero locu haec sese habeat: , plurimi morbi aut bilo aut pituitu oriuntur, ' facile intelligi potest, Elaterium saepissime in morbis usurpatum suisse, quo denique forsitan sactum, ut non Solum quod ex Momordica Elaterio L. sit medicamentum sed quidquid alvum inferiorem expurgat, 'Ελατοηριον nominatum suisse. Dioscorides narrat, saeculam praecipue ex succo Elaterii eXpresso ut medicamentum adhibilum fuisse, verum et radicem, solia et grana apud Hippocratem usurpala reperimus. USus internus: ut drasticum

in cephalalgia, ex morbo aliquo renuli ortu 5 1), lethargia 1239), 130st para cynanchen 490), ad puerorum purgativa 634) etc. : ut expectorans 493), ad secunda eXpellendu 267). Frequens quoque erat usus externus: ad clysmula in coxendico morbo 560), contra renum dolores Ι227), in scorbulo 557) et hydrope s5 J): ad uteri exulcerati injectiones 628, 630); ad unguentu os uteri illiniendi, quo partus dolores adseratur 26M, c0ntra ephelides 667), ulcera et

medicamentum id vocat, quod Super e Xcrescentem carnem detrahit , excavat et morsus est expers 877): ad sormenta in tumore et uteri doloribus 659) ad balnea in i clero 418). Frequentissime autem Elalerium adhibebatur in pessariis ad educendas menses, Ioelitas et s0etum 266, 58 , 587, 619,623, 625, 629, 631, 634 etc.), ad 0mnem puerperam 584, 666), si laxati fuerint uteri 266) contra ab0rtum 263) slerilitatem 683), scii rhum uteri 660) etc. Commemoram denique hic et illum locum, ubi dicit: QSi mulier aut capra Elaterii succum devoraverint, etiam pueri purgantur μ

L. accipit, Passo ius pro Cucurbita Ρepo L. etc. Ad Foosium et Diei bachum me re ocans, non certa tamen fide hanc interprotationem facere audeo: σικυη et Gisυος αγριος Elaterium Μomordica L ., GHυος Cucurbita CitrilluS L. , GHυος πέπων - Cucumis Melo L. , κολοκυντη se cucumis SatiVUS L. et σικυωνιον ac κολοκυνθὶς αγρια - Cucumis Colocynthis L.

24쪽

lla λοκυνθὶς αγρια, Σικυωνιον.

Cujus ex Dioscoridis ali 0rumque descriptione Cucumis Colocynthis L. esse videtur. Σικυίωνιον enim ColocΥnthis dicitur etiam a Plinio in uterorum purulentorum curatione indicata. Colocynthis veteribus praecipueque Arabis nomine Alliandat ut medicamentum drasticum existimabatur, Omni Vero jure nunc obsoleta est propter vehementissimam illam vim draSlicam. Hippocrates eam usurpat ut drasticum bilem educens 637), in morbo quodam labris mortifera nominato 85)ad potiones ejectorias 625). Major est ejus usus eXternuS ad bilem expurgandum: ad balan0s 57 ), in pess0 577)contra amenorrhoeam b82, 586), ad os uteri emolliendum 265): ad collutiones uteri exulcerati, si bili 0sa est 628,

Μοδος a Carol. Aureliano Bryonia, 'Dδερίωσις a Galeno Bryonia alba convertitur, Dioscorides describit hanc plantam nomine αμπελου λεχ κῆς, quae Bryonia D r e t i c a L. est et cum Hipp0 cratis seci ΠεD0 αγρία, τὶν ενιοι καλουσι φιλωθρ ον

convenit. Unde intelligitur, unam eandemque plantam mire tam multa habere apud Hippocratem nomina. Bryoniae si u- cluS maturuS niger est, magnamque habet amaritalem Bryonin nominatam, quae in radice praecipue repraeSeniuntem amaritatum omnium cucurbitaceis propriarum habere dicitur. Bryoniae aulem acritas tanta e St, ut ii Sus jam externus cutem rubrefaciat et purget. Hippocrates radicem adhibet ad

poliones in telano 403) ad cataplasmata in prolapsu ani 889) ad uteri sumitum 575): ad injectiones et in pessariis contra uleri et pudend0rum ulcera 574, 614, 633, 653).

Haud minorem quam Cucurbitasseae dissi ullatem esiiciunt nonnullae Euphorbiaceae, quod apud Hippocratem celerosque

25쪽

autores antiquos Variis nominibus insignuntur. Ex hac enim

varietate ita perturbati Sunt interpretes, ut rem commiScentes iri0ν modo Peplum modo Peptium modo Papaver somniserum converterent etc. Quam dissicultatem tolli Dierbachus recte judicat, dummodo usum harum plantarum apud Hipp. diligenter sequimur. Unde JΠεπλιον Euphorbiu Ρeplis L ., LIεπλος et μ ἱκ υνιον - Euphorbi a P e p t u S L ., loiκ 0ν contra P a p a V e r somnis erum esse putaverim. Foesius ceterique interpretes quidem dicunt Peptium et Peplum sigurae cognatione proxima esse, Sed Ρeptium a Dioscoride et Peptis nominatum ramis demissis et soliis rotundis est insigne, cui bilem et piluitam expurgandi facultatem Veteres attribuerunt, quodque Hippocratii S commendat ad usum internum in Statu

tam expurgandum 536, 1028) in morbis bile atra vaxatis. Quo sumpto bilem atram vomitione interdum rejectam sori-

catae L. in Graecia saepe quoque visae simillima. Hippocrate S eam et 1 ηκωνιον nominat. Quo nomine Peplus solus intelligatur, eandemque in rem antiquis usurpabatur. Galenus scribit: Ρeplus idem et chamasyce et papaver Spumeum et in eoonium Vocatur. Quod etiam Plinius. Erol. autem Peplus est apud Hippocratem herbae Species, quam nonnulli Peptium, quidam etiam Symphyliam nominant. Di O- Scoride S Vero styiκ υνιον, quam et tu κ 0ν Vocat, Peplo non adnumerat sed ita describit, ut Euphorbia paralias L. esse videatur. Quod Griminium ad opinionem induxerat, II εΠλων, IIεΠλ0ς et s/ηκ υνιον seu lu'ηκέων tria uniuS Ordinis generae SSe. Hippocrates commendat eam ad usum internum

26쪽

Antiqui pluribus, quae noverant, Tithymalli generibus ut

medicamentis utebantur. Quorum plura in Germania omnino non na Scuntur, nec Omnia qualia sint interpretari possumus, propterea qu0d eorum descriptio non satis accurate facta. Verum omnes bolanici in eo consentiunt, Tιγυμαλλον ab Hipp. haud cognominatum esse Euphorbi a Characias L. nunc, ut Sibili 0rp. scribit γαλα δα nominatum . cujus SuccuS Una c. herba aut granis Daphne Gnidii L. , ut medicamentum pituitam purgans Saepe usurpabatur. Quo modo aulem Succus parrandus deinde servandus et caute denique pr0pter acritatem adhibendus sit, diligenter praescribit Dioscorides, qui mulla omnino hac de plania docet. Usus apud Hipp.

internus: in hydrope 407) in phthisi florida, tuberculosuet tabe d0rsali 536) in febribus etc. 531): externus folia ad catapl. rasrigerans in locis inflammatis 525). Ad uteri collutiones pituitam detrahendi 630) in pessariis ut em0liens etc. 265, 573). Tithymalli deinde magni l) succum

ut cauSticum usurpat in ani fistula curanda 88 ). Quae utrum Euphorbi a Chalacias L. an Euph. dendroides etc. sit, docernere non Rudeo. αρυν deinde herbae est cujusdam nomen apud Hipp. 626), cujus radix . non multo adeo tempore ad umbilicum Bp-p0Sita, foetus mortuos ejicit, de Tithymalli radice, vii Charisias dicitur, num sumi possit quidem dubitant Foes.).. Ιπποταες. Euphorbia spinosa L ., cujus nomen spino Sae inde descendit, quod ram0s aridos Servans speciem habet spino Sam, in Graecia ad maris littora non raro crescitur. Hippocrates ei vim pituitam purgandi attribuit et usurpat eam in uteriS putrescendis ex partu, abortu etc. 263), in tabe dor

27쪽

Kρωτον. Quae Ricinus dicitur Latinis, κικι aut κικιον Aegyptii S. Ricini autem plura na Scuntur in Graecia genera, quae Omnia de habitu ac sacultate conveniunt. Ricinus communis L. cujus patria nondum desinita est, in India praecipue et Africa reperitur, cujusque semen ut drasticum ab antiquis sicut oleum nunc ut ecco proticum etc. saepiSSime adhibetur. Hippocrates rad. pulv. ad menses educendas 573) et in hy

Euphorbi a Cyparissias L. , sum. Euphorbia c., putria: tota Europa, cui ut omnibus ex hac sumilia plantis ille succus acer lacteus inest, vim habens drasticam. Cortex radicis nomine Esulae minoris officinalis erat. Hippocrates uno solum loco 465) pulverem ejus in ulceratum caput inspergere commendat. Kνεστρον, Daphne Gnidium L. , sam. Thymel. a Sibthoi pio in Graeciae montibus saepissime visum, cujus cognomen μιδιος Gnidium) ab urbe quadam Cariae, Gnidos, derivatur, ubi Veneris statua a Praxitile facta ramis hujus herbae coronata suerat. CorteX ut seiaceum ad aures in amauro si Veteribus laude-

batur, cori. et Duci. nomine cort. et bucc. Thymeleae in Italia et Francogallia adhibentur, fructusque rubri in Germania nomine Sem. Coccogni dii ossicinales sunt. HippocrateS USurpat solia et Ductus κοκκοι κνιδιοι) ut medicamenta pituitam purgantia, quae commendat ad usum internum in morbis pi

28쪽

mali et tenesmo, pituitam et stercus abducentia 887), ad injectiones uteri exulceruli 575, 620 etc.) et in metritide 662), in pesso ad l0chias educendas 605), ut medicam. emol

Multarum hac de planta interpretationum veresimillima Caesalpini esse videtur, qui eam pro Daphne Laureola L. Sumit. Cujus in Germania nunc solum cortex nomine Megeret, Semina autem antea nomine Coccogni dii ossicinalia erant. Hippocrates usurpat eam ad uteri injectioneS bilem ex utero ex

Πολυκαρπον.

Polycarpon herbam esse dicit Gal. in Exeg., quae et κραταιογον0ν nuncupata. Dis Scorides Vero et Plinius Kratalogo non quoddam quamquam breviter et obscure describunt, quod Passerina ciliata L. esSe videtur. Hippocrates ejuS cum melle decoctum lana inbulum ad pudenda perlinendum

Succus est indurulus, eX inciSo arbore e siluens. Cujus Clamorus Mur quari tria distinguit genera: I) Convolvula ceurum Convolvulus Scammonia L. Omnium optimum, 2) Asclae-piud earum se CSnanchum monSpeliacum, quod Scammonium gullicum seu Diagrydium nominare S0lemus et 3) Apocγnaearum. Quid autem est antiquorum Scammonium I Ex Convol-Vulac eis e S Se nunc inter OmneS c0nStat, utrum Vero Convol- vulus Scammonium L ., Conv. seriu0Sus L. an sagittis0lius L. sit, certe decernere dimicile est. EX multis tamen apud au-lores antiquos locis Mus t 60νια cum Con Vol Vulo Scammonia L. convenire videtur, de quo TDurnesortius optimas dui explientiones. Hippocrates de Hell0boro, Peplo et Scammonio in universo dicit: , ,haec lum SurSum tum deorsum pituitam bilemque purgant, statusque deducunt 597). Scamm0nii

29쪽

vero radicem et Succum uSurpat plerumque ut medicamentum

Con Vol Vulus arvensis L. nomine herbae cuscutu emin0ris apud Veteres ossicinales, neglectam deinde denuo Obli-Vione Subducit Larreyus: a medicis vero antiquis maxime aeStimabatur propter Vim Suam clementer purgandi, quum0brem et

Hippocrates eam adhibuit: in phthisi storida 536), phthisi re

Carthmus tinctorius L. , sam. Compositae, patria: Aegypt. et India, cujus stores colorandi magis et crocum adulterandi causa adhibentur. Osficinalia autem erant Semina Imara et oleo Sa propter vim drasticam, a Dioscoride jam diligenter descripta, de qua Hipp. in universo dicit: carthamus dejicit sed alvum polius quam urinam movet 357, 360), et u Surpat eum ad potiones in m0rbis acutis 497) in lethargia

et sebr. ardentibus una cum Elaterio et Peptio; ut medicamentum exsiccans et adstringens in pessariis contra metror

30쪽

emeticam et drasticam habet. Succus eX Seminibus oleo sis inprimis expressuS antea a Baerhavio et Sydenhamo ut hydragogum eximie laudabatur, qui ut purganS medicamentum domesticum adhuc celebratur. Baccae in Brytania adhuc ut me dissam. drastic. adhibentur. Hipp. in universo dicit: Sambucus alvum potius quam urinam movet 360). Usus internus: succus foliarum ut drusticum 468), talia viridia c. Conrga in lienteria: 556), stores c. oleo seu solia in aqua cocta ad lochias educendas 623), solia in sarina tritica cocta in me tritide 581, 609) in eodem morbo fructus ex Vino mero 651, 629) seu c. cumino, Castorio elc. 652), e X-ternus: ad injectiones uteri ex Ducitibus in ulceribus 574, 584, 627), in metrorrhagia 668), d0loribus post purgationem vehementem 674): ad somenta succus ad Delum expellendum et secunda 571, 576), contra uteri ulcera 615): adsumitum uteri c. 0 leo decoctum in prolapsu uteri 671), ad cataplasmata: solia in uteri morbis 58δ).

Viola odorata L. , sam. Violaceae, patria: tota Europa. cujus rad. et fores Vi emetica et drastica gaudentes, et semen ut diureticum in lithiasi persaepe commendatus, Hippocrates potu usurpat in carcinomate uteri 570) et ad men-Ses educendas 57l).

Α splenium cetera ch L. , sum. Felices, patria: tota Europa. Quod jam a Dioscoride ASplenon cognominatum et diligenter descriptum, a veteribus in morbis lienatibus et nunc in hypochondria eximie laudatur. Hippocrales uno solum loco 369) in universo Scolopendrium ulvum m0Vere et purgare dicit.