De morbis mulierum et puerorum praelectiones

251쪽

v E R M L S. ac intestinorum tractus . Si intra peri- cardii cavum, aut intra pectus, aut instra cystis elleam , aut intra cholodo chum , aut intra aliaria abdominis paritem lumbrici reperti aliquando sunt , eos ab intest sis sibi viam facientes

iuuam, altera nive ex memoratis petere

posse partem dicendum est . Suis morsibus fodicare intestina , & in cavunt abdorminis venire vermes quotidiana docet observat o . De vermium origine diu inter sapienti Timos naturalis histeriae scriptores disputatum est , nee pe. nitus inter eruditos hodie conquiescit quaestio . De hac quaestione ne mutire quidem nobis practicas institutiones scribentibus licitum est . Adire potestis adolescentes nuper memoratos scriptores hac de re multa cupientes . NOS ab illa sententia , qua statuitur ab ovis intra ventriculos , Sc intestina per cibum, Set potum delapsis oriri vermes haud posse alienari sanior ratiot suadet irit a nos M , Frequentior vermiuna intra

(Π Nimirum ascaridum , lumbricorum , taeq

252쪽

ina repertorum triplex est: species Altera ascaridum, altera , lumbricorum tertia taeniarum est . His addit Rosen stetraniarum, & gordiorum, per terram CXcurrere,& per perem volare ovula innumerabilia ceratum est. Quando aut cibum, aut polum su, rnimus , cum his comisceri potest ovulorum quantitas non parva, quae venit intra ventriculum , & intestina , in quibus & ob loci

calorem , & ob multam humorum copiam so. veri ita possunt , ut ex his ovis prorepentes vermiculi paratum is bi inveniant nutrimen.tum . Et utriusque sexus , nempe feminae Scinaris copulana viderunt auctiores , qua multuplicari posse nimis intra intestina vulgo semper creditum est . In morbis ex ratione, qua primarum viarum humores in putredinem abeunt , insectorum ovula majori commoditates ventur , & Vermes generanturi, observamus vermes nimis abundare. Hinc a praelicis sem. per statuitur non esse vermes putredinis caulam , ted in putredine vermes generari . N que dicatur cibos ut plurimum coctos non

posse ovula insectorum sana servare; nam pluries in actis Academiae scientiarum Sueciae demonstratum est a Cl: Montino insignem

caloris gradum insecta posse substineri quin moriantur . Taeniae ovula in piscibus , quos

253쪽

VERMES

sein quartam , Sc vi in tam specierit . Prima est ascoridis lumbricoides , altera est pordii . Ascaris lumbrico is est ver-

mis exilis oblongus utramque exilem

ut plurimum semicoctos comedimus , continentur , & cum his alimentis veniens intra intestina hujusmodi vermis latus , fasciatus . longissimusq. diu vivere potest . Ascaridum,& lumbricorum ovula pari ratione intra no stra intestina venire possunt cum aliis alimentis & potibus. Et si intra sinus frontales, &sphaenoideos aliquando vermes visi sint, id ex ingressu aeris in ediorum ovula secum in hos sinus ducentis est repetendum . Et si foetus mox ab utero prodeuntes lumbricos per anum educere viderunt nonnulli, id repeti potest ex ingressu aeris intra amnii liquorem secum ovula lumbricorum ducentis . Scimus enim ultimo graviditatis termino rumpi membranas fetum obvolventes , & uteri cervicem aperiri. Per has vias potest ingredi aer intra uterum,& potest ferre ovula intra amnii liquorem , qui non totus adhuc eductus comeditur abscetu & sic generantur lumbrici , qui mox es tu ab utero prodeunte excernuntur . Raris smus casus foetuum lumbricos habentium rarissimam supponit partium clis positionem, qua phaenomenon e plicari potest.

254쪽

Triplox est

vermium

oecies . cena

dum extremitatem habens palmi longitudinem aequans . Gordius est cylindriciaqalbus , parum longus in piscium veliculis ut plurimum vive IS . a I. Sed verum semper est: tripli vermium speciem , nempe a scari , lumbricorum , & taeniarum iahominibus reperiri. Sunt parvi ic saltil-santes vermes ascarides pares iis, qui . scor dei ha caseo reperiuntur. Circa rectum, in testinum ut pluri inum niduhare solent . Lumbrici sit miles terrestribus sunt , nisi quod his albidiores ob ervantur a Cou-D b sis stant lumbrici anulis quatuor piloruimordines obvolventibus . Hi pili instat puritulae rectar fleescuntur ad libitum insecti , quibus progredi potest . In una extremitate os aperitur per quod alimentum sumitur . Taenia est vermis

solitarius , oblongus , faticiatus , oecu curbitiuus , qui vivere solet in aquis stagnantibus, & in intestinis eorum venit, qui hujusmodi aquas bibunt pisces harum aquarum indigenas medunt . Credidit Andry de

venia aut

mium generationeniam esse catenam auctor egressius

longissimam

255쪽

v E R M E S. Altinorum insectorana , qui per artihu. Jos modo longos, modo breves conjun-eguntur . Ab extremitate altera taeniae

s incipit, a quo fugitur alimentum , , quod excurrit per canalem semper patentem , & singulus vermis huic canali adhaer iis lugens ipsum alimentum uenutritur (o) . Celeberrimus Bonnec ad uas distinguit taeniae species , quarum

. altera est anulorum brevium , altera anulorum oblongorum . In parte autemriori te minatur flum , quod est caput

taeniae, & inter anulos reperiuntur parva corpuscula porpori num servantia liquorem . Hi stomachi vices gerunt . Circa quemcumque anulum reperiun tur duo foramina , Sc horum grandius cies. parvam habet mammiliaris, qua & su- git alimentu D, Sc fortiter figitur. Vocatur haec prima species taeniatum uoth realium . In altera specie soramina , & papilliae lateraliter sunt positae, & intra anulos parvi servantur mena branoli sacci, qui intestinorum ub

256쪽

ces gerunt . Haec dicitur taenia tum lateralium sp). Sapientissimus Dio

nis (q) tertiam describit taeniae speciem,

nempe eam , quae in sacco servatur menabronoso . Mira est taeniae longitudo . Non raro totam & tenuvium , de crassorum intestinorum longitudinem aequare solet . Quando generatur aegerrime potest ab intestinis educi . Suiuenim mam millis nimis fortiter intra intestinorum tunicas figitur . Nec raro in fragmentis separatur , Sc frustillatim excernitur. Et sit portio taeniae deficit , potest iterum reparari . Falsum est tarniam semel generatam absumere sibi conveniens alimentum , & inde amplius reproduci non posse . Nobilis matrona sexagesimum annum agens quarta vice a luxit taeniam semper longissii, Nam . Unica vice erat quindecim pal-

257쪽

vERMES

rum transversorum digitorum. 22. Ouando pueri vermibus in fellantur sequentia habere lymptomata solent . Vagi & recurrentes abdominis idolores vexant, sternutatio est: frequens, tussis est convuliiva , Ac molesta , uri, Lae excernuntur tenues S aquosae , alvus modo soluta , modoque est stridi a. Quando solvitur alvus faeces excernuntur ut plurimum virides, oculi sunt

perturbati, dc pupilla iusto amplior apparet . Convulsiones eo sunt pertinaciores, quo Vermes sint molestiores . Vigiles noctes ducunt pueri , Sc si dormiunt frequenter subsiliunt atque ab

insomniis perterriti expergiscuntur . Oris labia mordent , nares frequenter scalpiunt, exhalant ab hore halitum urinosum. Macula rubra facile disparente genas inficiuntur , 8c aurium tinnitus pariter molestat . Uertigines de epilepsiae non raro a vermibus producuntur . Haec aut similia signa sunt , qui bus cognoscere solemus pueros a Verminibus infestari . Pendent ab irritatione , quam vermes nervis intestinorum

258쪽

ARTICu Lus ' vr. communicant. Hujusmodi nervis magni intercostalis, & vagi propagines esse

Vermium discimus ab anatomicis . Hos nervos rum rodidi. cum OmΠlous corporiS partibus contentum, Armno, & conspirationem . habere certum est .

Nimirum fiunt vagi dolores abdomini qex morsibus , quos vermes intestiniqinfligunt repetitis vicibus . Frequens sternutatio, & narium scalptura penderab illa irritatione, quam nervi harum partium per sympathiam accipiunt ab intestinis. Et convulsiva tussis per ea umdem sympathicam affectionem excita-- tur . Pueri ab hac tussi sive a vermi-

fluo o. mus, live ab alia quacumque caula Ia

i 'iutari. quantum vexari solent se .

(r Convulsiva prerorum tussis morbus non antiquus est . Epidemico grassari solet more & non raro per periodos invadere solet. Fendet a materia volatili sanguinem inficiente , cuius derivationes in pectus per repetitas accestiones fiunt. Sic observamus pueros ab accessu convulsivae tussis vexatos oculos turgi dos & illacrymantes habere, faciem lividam , ridentena & intercis in respirationem . Et

is er

259쪽

Et oculi perturbationem , suamque pa-

iitiatur illacrymationem per nervorum

Tora seu sum , quam gan Zlius ophthalmi

cusi frequenter haec omnia vomitus excipit , quil sinem insultui ponit . Cum tuisi viscida ma-iteries excernitur , quae potius morbi esse' usi est. Irritatis enim admodum trachese & brant chiorum glandulis emungitur copiosior lympha, idi ab ore excernitur. Et quando vomitus ac cidit extricatur e pectore sortiter stimulans causa, atque eXpellitur, sicque cessat paroxys inus, rediturus accessione iterum mi asmatis perianguinem eis usi. Quam crudelis & ferina est tusiis variolarum , morbillorum , & ros aliae eruptionern Praecedens uam ferox est tussim puerorum a quadam febris conditione orta Sane quemadmodum pueri ab veneficci prias in Ne variolarum , morbillorum , & febris cujus dam pectus inuadente convulsiva & ferina vexantur tussi , quae numquam cedit , nisi primario morbo extincto, ita ab venefico peculiari mi asmate , pedi usque periodica veluti invasone obsidente infecti crudeli tussi convulsiva is horare solent. Haec tussis est coiitagiosa pari modo ac contagiosus variolus, & mbr-bilius est, Et numquam extinguitur, nisi hoc imas mare domatum & pellitus expulsum sit .

Vidi pluries in praxi hanc tussim contagio-

260쪽

a56 ARTICu LuS VI.cus habet cum magno intercos ali. Si que explicatur secundum Monroi expe

rimentum . nimia pupillae dilatatio in

transire . Et morbum i omnia artis praesidia eludentem sponte cessare , quando scilicet tractu temporis correptum ' domatum sit veneficummiasma, in compertis est. Ab hoc pertinaci morbo pueri fiunt excarnes , pallidi, dc non raro sanguinem expuunt . Vidi non semel pueros a convulsiva tum fastos tabidos, excitatis convulsionibus , interire. Morbi curatio in hunc modum a nobis instituitur. Si vigent pulsus.& plethoricus est: aeger sanguinis missisonem aduncias quatuor instituere solemus . Unum , alterumve vescatorium brachiis inde admovemus , & alternis vicibus propinamus emeticum ab j pecacuantia paratum . Et sancte vo- his testari possum , adolescentes , levia repe letita emetica tussi convulsivae puerorum curaneae summopere valere . Die advesperascente Cpiatum ex grano ne penthes in aquae theriacalis uncia una soluto cum addita pauca dia-codii liquidi quantitate praeparatum cochleatim exibemus. Clysteres emoli sentes frequenter iniicimus . Et periodico morbo chinchina cum duobus mos hi electi granis copulata ad drachmas tres partitis in die vicibus medemur.