장음표시 사용
2쪽
De Diblici, Privatis Sumprincipiis
2 mTsi praefationes breves in C si commendentur l. Laeta o. J, quia tamen magis faciunt ad pompam, quam ad essentiam Rota, a p. t. con p. inpr.ec Dd. non debent, quando legunt, tempus,(quo nihil pretiosius,etsi vulgo
nihil habeatur vilius, yin prooemiis: verbis frustratoriis expendere arg. s. g. I. C. d. arae . idcirco nolo verbosos commentarios facere cum Gaio in L . o. , sed ipsa uris principia sine splendidis aliis principiis aggrediar, ecquae a Dd hac de re certatim scripta sunt breviter delibabo Satius enim esse puto,ex variis prudentiae authoribus optima quaeq; congerere, quam propriae viribus industriae excogitata periculose proferre tametsi dc in hac re tenuia talem meam libenter agnoscam, ut vel alius aliquis magis peritus huic incudi praefici debeat Vulcanus, qui praesenti materiae satisfa
II. Ut autem ordine procedamus; est enim ordo entium magister, sine quo progredi est equum per caudam fraenare crecte huic praecepto aures accommodabimus, comnium prior&prima nostra cura erit Nominis uris indagatio: nam sicut Natura ab ele mentis Ita Ars a vocabulis incipere debetu quod imprimis nostri etiam Ct fecerunt, modo vocabula a vera origine derivantes, modo vero simili allusione vim singularem inde eruentes, quorum vestigiis malo insistere, quam cum aliis, qui se Reales gloriantur, nihil que nisi Realiari Realitates crepant, omnem vocum curam abjicere Circa nomen autem considerabimus. I. Originem seu etymologiam, unde nomen juris descendat,quod Ulpianum fecisse constat exit . . . et . . Equi vocationis larvam explicabimus, ne intellectus ambiguo vocis sono seductus, aliud pro alio, falsum pro vero incaute arripiat Deniq; s. aequipollentem appellationem subjungemus. Ita III.Ju-
3쪽
III. Iuris vocabulum derivant Grammatici jussu seu ubendo: At Cit derivant usa iustitia quatenus jussumitur pro arte juris: talio sensu ustitia prior est iure,eo quod omnis ars posterior est eo,
quod arte docet ut, ut Grammaticaliteris Plures luti derivationes vid apud se sold in comment ad hi b. t. IV. Iuris varias significationes, quarum 6 Bolognet.in tr. ejur et aerit. c. II. n. . recenset,noli curamus, ct tria tantum potiora
iura ex his notabimus i. qua jussumitur pro liquore cibi coctis in quo sensu verum est, quod Papa scribit, se omnia jura in scrinio pectoris sui habere, modo bene pransus fuerit c. i. consit. in . r. pro norma seu regula actuum moralium .is. pro arte seu doctrina juris . Appellatur autem Ars uris, qua praeceptis, iisq; finitis includi l. a. d. .c F. . Sc sic in artis formam redigi potest cum enim omnes cibile artis&ordinis capax sit, qui ergo minus sola luris prudentia quippe quae habet praecepta sua universalia, genus, formam: finem proprium, in quibus logice etiam progreditur,ct quidem ordine seu methodo Analytica Nec movet, quod nostrum juris systema non ita perfecte sit conscriptum , ut nihil queat in eo desiderari, quod pleraq; etiam congruentius, quam ubi sua sunt, poni potuissent. Nam i talem nimiam de morosam e stati in jure non attendi, non quidem quod iuris prudentiae dediti, Logicae magistros spernant, seq; illis refingendos haud tradant, sed quia materia longe
nobilissimae interdum adeo incurvari, illorumq; praeceptis examu sim adaptari elue lentur. - . l. a. d. H. V. Iuris prudentiae vocabulu et si huic negotio maxime sit accommodum, passim tamen aliis quoq; nominibus insignitur. Nam optima metaphora audit Templum justitiae Romanae a. .ao.d.IIVE cujus nos sumus sacerdotes, aequum ab iniquo separantes, justum ab injusto secernentes L .f. t. l. .er . Unde falsum illud vulgare, Plutone, non homine excogitatum dicterium burisien bes Et risicit: surisieni Burgi sient Clus, ruris tumultu sic Cluites alio nomine philosophia vera, non simulata l. r. . t. d. . et . a cujus Pro sessoribus exigitur mercenariam operam spernere S. . . . Pacari mun et t. . . r. . extraorectan. Sedo,quam rari sunt,qui ita philosophantur Lb. d. excus tui. Nam quis ille,quem magna pecuniae
quantitas non faciat a fide vacillare Possunt tamen Advocati pro
4쪽
singuli a causis licite usq; ad io'. aureos accipe' l. t. . ra. d. extraor cogiq. plus etiam deberi puto, si Advocatus in causa succumbat, avia si vicisset, laus ei fuisset loco praemii, quum victus pudorem ferat Sed nominum disputationi diutius non insistemus arg. l. a. . f. Q consit pec ne Grammaticum hic potius agere videamur VI Usu vocis cognito progredimur ad Rei ipsius intelligemtiam, ubi primum sese offert Existentiae ipsius veri ficatio, num detur talis habitus Sed quia argumentis id evincere, nihil aliud est, quam Solem facibus illustrare velle can. p. c. d. I. merito hoc praeterimus,&primo loco duplice Iuris prudentiae definitionem pertra-βabimus, quamvis definitiones in jure dissiciles sint l. a. d. ur. facile calumniam patiantur, ut graphice tradit NeLit insida lib. t. n. II.(i. Causas Iuris prudeliae scrutabimur; nam ut sine causis nihil fit, ita sine causis nihil perfecte cognosci potest. s. ei visionem( . principia: fontes,&deniq; pugnantias uris prudentiae sublugemus. VII. Ius seu Juris prudentia Celso definitur Arsae quid boni i. e. perspiciendi quid aequum vel iniquum sit, eaq; perspicientia consia sit. i. in intelligendo, quid hominum societati utile: aequabile sit. r. in aesti circumstantiarum consideratione, ex quarum varietate omnia aestimanda s. in legum interpretatione, earuna' us ad accommodatione. Illud autem notandum est, quod Cti bonum ab aequo non dividunt, sed plerumq; conjungunt, ne si utile ab honesto abstrahatur,una sit Virtus, vae malitia dicatur Cic. t. d. L. L. Nec refert, quod publicae utilitatis causa jus civile interdum de vi et ab aequitate; nam facile summi numinis venia in eo speratur, per quod multorum salus procuratur hio. V eri praesertim si nec religio nec fides contrarientur, in quibus terminis conceditur Magistratu pro usu Rei pubi se trongi u gerere paulumq; ab aequitatis semita recedere, ut proxime ad eam accedat, licet non recto semper gressu, tamen per anfractus&cursu nonnihil inflexo, non secus ac nautae, qui portum, quem recto cursu tenere non possunt, mutata velificatione assequuntur nam is deviare melius est, quam naufragii periculum subire privatos viros luere, minus malum est, quam Remptibi. pessundari, e luit Plutarchis ait; in parvis rebus justitia abeundum, si eam servatam volueris in magnis.
VIIJ.Tyriotim coloniae decus describit Iuris prudentiam,quod sit Aa rerum
5쪽
retum divinatum e humanarum notitia, iusti de iniusti sesentia.
Geniisluris prudentiae proprie loquendo non est Ar vel Scientia sed Prudentia Civilii, quam Sutholt disserta th. a. ex mente Platonis diis vidit in Regiam quae in sola suprema Majestate residet, se Ordinativam,quae ad nutum Regiae illius, Rempubl. gubernare adjuvat eaq; constituitur triplex. i. Imperatoria, quae in bellicis negotiis, scalii a jussis Majestatis exequendis occupatur. r. Oratoria,quae in legationibus ecconsultationibus senatoriis perspicitur 3 Iudiciatia, quae in genere subditorum vitas&mores perstringit vel percensuram, vel per jura de lege su quae ultima hujus loci maxime propria est. IX. Causa Eisiciens prima' universalis Iurisprudentiae est D sus, sine quo nulla mens est bona Sen. lo. sine quo quaerere sapientiam, non est sani, sed assidua laborantis aegritudine a T. I. c. c. q. a. ut Scale. exerc.isp.sLI. t. ait, equo omnis in litetatum studiis
peregrinatio est miserabilis erratio. Quocirca merito principium ab eo, qui solus principio&fine caret, ducimur, inq; ejus nomine ad omnia consilia tactus progredimur l. a. C. d. praefect. prael. Ur. quippe ex quo bonum semper sequitur initium, melius medium, optimusq; finis. X. Causa Particularis esti Princeps de minus Princeps P in .eeps causa remota est Natura seu ingenium aptum natum ad uris habitum acquirendum, quod innuit Imperator in promit. ubi cupidae saltem legum juventuti artem utis inscribit. Sit itaq; juris Studiosus i. Juvenis, cum,quo quisq; junior, hoc docilio eue praesumatur l. id. aedilit. edict. Sic Nerva i . annorum filius publice de jure respondisse sertur l. t. F. s. d. pastu quamvis hoc singulate sit exemplum, nec in consequentiam trahendum sunt enim aliqui praecocis ingenii, alii non jura autem scribuntur de his, quae ut plurimum accidunt,non quae inopinato I .. . I. L. r. Sit legum cupidus. Stultitia enim est, venatum ducere invitos canes, raroq; studia naturae contraria felicem exitum sortiuntur. 3. Siti constans &continuus tam ratione operis, ut totum studium sit absolutum .f. . in prooem quam temporis, ut intra quinquennium I. I. . C. d. auocat. vel eptennium absolvatur .s .ae elect.iu quamvis hodie temporis spatium vix attendatur. q. Qi multum valeat ingenio de memoria
Ossa in rca rapis Iuri P. Rom. th. t . Nonnulli in juris S udioso
6쪽
sequentia tria desiderantii. Caput ferreum, quod laborum pallens. Est namq juris studium (cuius m. visi Code. 33 .li comprehendunt)res valde laboriolain dissicilis, cujus difficultatis rationem adsignat Iason, quod ideo id factum, ut Cti nos facerent musare, nostramq; exercerent segnitiem, ne nimia facilitate redderent dissi- eultates legales communes curet idiotista Vel quod Ct cognoverunt, jura hoc pacto plus habitur majestatis, si sub involucro oculis
proferrentur quam si prorsus retecta viserentur; nam sunt, quae pet Crystallum gravius pellucent, quam si nuda conspiciantur. r. Culum plumbeum, hominem scit assiduum de discendi cupidum, et ii .Lao. d. eicom liberi. can.I. a sci us Crumenam auream, sed recte Vialten. in prolet D pr. Rom. ait, multos sine hac egregiam
in jure operam praestitisse, di multo feliciorem quam illi quibus ea suppetit divitiae enim saepe ad philosophandum obstitisse creditae sunt; unde Crates Thebanus magnum, uti pondus abjecisse fertur
di I. Causa propinqua est ipsa uris cognitio,cujus optima discendi ratio est,s Justinianeus novus(quem olim ridiculo frivolo nomine Dupondium i. e. duarum drachmarum Studiosum nominabant a simplicioribus summisq; reriam ediscendis S revolvendis ordiatur L. a. . d. . et . Nam perplexa numerosa institutio in animis adolescentum vel dissidentiam vel desperationem parit e . a. Est: studiis sua infantia. Ideoq; prius lineamenta ducenda, opus informandum, post veris utendum coloribus prius levi ac simplici via, post exaelissime singula tractanda, praesertim vero ea quae quotidiana, hi tuq; necelsaria sunt . . d liber. g. negligenda
autem omnia ea, quae plurimum artificii, minimum utilitatis habent La. . p. d. IV. E. est stultus ille labor ineptiarum: turpe dissiciles habere nugas. XII. Causa proxima ei Exercitatio praoica, sine qui Theoria nihil est, quam mera Phantasa, tanquam vanus thesaurus, cujus nullus est usus Est enim omnis justitiae laus in actuin operatione unde Osas in a g. tr. ti. ait Eos qui in theorica legum scientia conlinei eunt, neq; ad Practicam descendunt , nunquam habitu Iurisprudentiae decoratum iri adeoq; nec Ctos salutari posse. quod tamen intellectum nolo de iis, qui cum in foro obtinere non possunt
7쪽
sunt exemplo Trebatii transeunt a causis agendis ad munus plo-ressionis l. 2. . - . d. o. T.
XIlI. Causa minus princeps est vel impellens seu impulsiva, vel ministrans. Causi impulsiva est I. Amor gloriae echonoris, quem Iuris petit cosequuntur in foro,in legationibus, aliis a partibus Rei p. peragendis .f. . in prooem. Sic Alfenusiqui diu adolescens sutrinam exercuit Iorat. lib. I. t. s. ea de causa Consul est creatus I. a.
S. v. do. . Ulpianus est Alexandriam per pater&tutor factus l. . C. d. locat. Papinianus fuit praefectus praetorio l. R. C. Quae exempla certe calcar vobis commilitonibus addere debent, sacra Juris prudentiae da ligetius pertractare, ut spes quoq; vos pulcherrima fovea aliquando Rem p. gubernandam vobis concredi posses .f. p. in rcarm. Nam optimos mortalium altissima eupere, Tacit ait lib. y .ann. lepide non nemo scribit onus sine adspiratione scribi, quod nemo ad hoc aspiret tonorem vero cum aspiratione , quod omnes ad eum spirare debeant si quis autem vestrum summa haec fastigia se assecuturum desperet, is meminerit pulchrum esse&in secundis tertiisq; consistere. Nee enim si quis Achillis gloriam in bellicis consequi nequit, Ajacis aut Diomedis laudem aspernabitur et opum abundantia fertext. U. I. Cf. quae tamen non usq; adeo est attendenda, ut lucri cupiditas causa uri sprudentiae finalis statuatur, uti faciunt rabulae forenses, qui perinde ac scorta publica, quae pretio accepto sui copiam faciunt, operam venalem exponunt, fora omnia circumvolant, de si quae rubiginosi aura marsupii nares eorum adflaverit, illico omnem pietatem ejurant, rigantur, convitiantur cum maximo fortunarum actoris hei dispendio, ut eam tra totas saepe domos deglutiat, ut vix camera vel cella superstes sit Sed hi aliquando poenam suae vellicationis non effugient ecdicente g si in .s.J qVix in permisi. fac. tes. plerumq; amittunt audiendi .loquendi facultatem, cum e contra boni Advocati qui
sordibus non sunt corrupti NOV. . c. a. s. t. semper hilarem famam
consequantur . en. C. posui ct ex sententia Hippolyti plus mereantur quam fratres praedicatore Nediet. ins U. lib.s n. O. XIV. Causa ministrans sunt. t. Sumtus necessarii; nam via cento vivere nemo potest l. a. C.d. altera. Pup.praest. pater etiam cogendus est a Magistia tu ad iterarios sumtus filio subministrandos, quia
8쪽
ec dotem constituere cogitur, ulus tamen est minor ratio, qui mliorum sum tuum: vin&tutor id facere compellitur l. . . . a Camson..HEI. Quicquid autem pater in studia filii impendetit,regulariter non confertur M.fam. ercis nisi impens e non ben fuerint collocatae l. a. .a. l. t. T. . . co at aut filius de illis quidquam comparserit aut propria bona habeat,de quibus erogatum sit, quod prinsumitur, si pater ceu mutuum consignarit, via in libros administra. tionis rerum filii redegerit et Libri, ex quibus velut ex perpetuo fonte hauritur sapientia, unde Iustinianus dispersum jus certos in libros conjicere jussit, ut exinde commodius addisci posset F. .Finp oarm. An autem libri quoq; sint conferendi Neg. cium sicut equi&arma, quae militiae causa alicui donantur, peculium sint castrense . . C.Dm .ercisi ita libri sunt quasi arma filii togatam militiam se
XV. Materiam ex qua jus nostrum non habet est enim aecia
ns; Materia vero proprie est corporearum substantiarum Subje..eium seu materia in qua sunt HOMINE INREPu ALICAROMANA vivENTEs Iuris ergo incapaces suntli. ii, quibus praeter figulam nihil humanae mentis inest, ut Monstra, de quibus est i . d. S u. Mulier neq; monstruna est, neq; naturae erratum, quia a Deo ereata est, vi est simplicissimus&in quem nullus error vel accidens cadit. In multis tamen deterior est conditio foeminarum, qvim masculorum I p. eod. Unde veteres,cum aliquem ceu mollem Aes eminatum carpere vellent, foeminino eum vocabulo irrisionis
causa appellabant L s. d. g. a. r. Bestiae, quia non saltem ratione se judicio, sed&libertate agendi destituuntur. Nam jus requirit liberum agentis arbitrium, ut justum vel injustum, felix vel infelix&c fieri possit a brutum neq; aliter atq; aliter agere, adeoq; nee mira nec secundum jus agere dici potest nam quod non contra jus id nec secundum jus facere potest l. t. F.s.si 'adrup. pauper. Sparsit quidem Deus in animantibus varia virtutum sivitiorum simulachi, sed inde ipsos habitus eis inesse, virtutes attribui,non
recte asseritur. At neq; putandum est, Imperatorem brutis tribuere jus naturale inpr. . . . G. O C. quia Imperator magis voluit in-esinationes illas naturales, quae homini cum bestiis sunt comma.
.nes,quam ipsum jus naturale definire, ea pq inclinationes crasse ua, natuis
9쪽
natu tale appellavit, quod etiam secit in Nod. Sp. c. p. in f Dixi in Repubi Rom. viventes. Nam apud Galloi, Hispanos e c. iis civile n Academiis praelegide explicati, in propatulo quidem e sed ne hoc ipso iugum imperii Rosa sit qu. t ponant, e chonestius excussionem actitent, nolunt sententias decidi tanquam ex aut horitate legum Rom. sed interpretatione Barioli Ialdia c. prout ex decisionibus eorum liquet. Sic in Germania viget jus Romanum, non ob authoritatem Iustiniani, sed Lolliati imperatoris, qvi illud observari vuluit Irnerio auctores ante tempora enim Lotharii hoc jus incognitum fuit, quaelibet provinciae singularia ura habebant, e quibus hodie soli fere Saxones jus suum antiquum obtinuerunt.
XVI. Objectum seu materia circa quam sunt res divinae echumanae non qua tales sunt, sed qua justum vel injustum circa eas relucere potes Vel, ut clarius dicam, sunt actiones hominum civiles in opus externum erumpentes. Actus igitur interni, quia non sunt spectabiles,Iutis prudentiae obje istum non sunt arg.LII. . I. . d. g. nam cum animus hominis sacer sit spiritus, intra nos habitans, ideo
semper solum Deum habet judicem .s .esmon nisi vel verbis, factis aut signis quibusdam involutus, foras se conspiciendum praebeat Distribuitur autem hoc objectum in personas, res&ae iones. Nam cum ad hoc ut actio seu uris este ius ex negotio fluat, resipibaiatur vel ad causam efficientem negotii ut personas vel ad subjectumii. e. res ideo personae, res ictiones seorsim trutinantur, non juxta earum substantiam , sed Iuridice, quatenus persona habet pos statem statuendi aliquid in alterum;quatenus res acquiritur,con- servatur, amittitur sequatenus in actione de statu personarum vel de
XVII. Formale Iuris prudentiae est, justum ab iniusto separareti. S.I.d. . et T. candida de nigris de rubentibus atra Novit ergo
bonus Advocatus omnia etiam mala Las. C. mandat sed non ut ea
teneat, sed vite id te pudiet: nam haud decet Advocatum plus habet scientiae quam conscientiae, taut D. Marcus loquitur; Verecundi 8 dignitati nostrae non convenit, quicquam non jure facere L pen ad L Iul. d. prid. cum quae facta laedunt pietatem existimatio- .nem, verecundiam , quaeq; contra bonos mores sunt , ea non facere
10쪽
rosse eoidatum C tum dicendum si id condit. sit quos aureo sic Apostolo aut hora dignos textus, si quis imis sensibus recondat, non tam facile illibatam istam virginem, uris prudentiam intellia', deflorabit imo cum Papiniano securem potius optabit, quamqvod in favorem hujus vel illius aliquid contra conscientiam assere te velis quamvis sciam Bodinum lib. s. d. Rep. c. n. as . scribere. Papinianum fortiter magis, quam sapienter fecisse, quod vitam maluerit amittere, quam Caracallae mandato obsequi. a XVIII. Finis internus est decidere&consulere juxta praescripta legumsi quae duo munera, etsi in exercitio distincta sint jam illud est judicis, hoc Cti s connexa tamen sunt ratione habitus, ut nemo ad unum instruelus esse possit, quin simul ad alterum sit idoneus. Fuit autem mos consulendi olim requens de optimus: nam testamenta vix faciebant sine urisperito n. f. leg a. litem nunquam excipiebant patrono inconsulto Li . . .si serti vindic unde est, quod non toleretur ignorantia in eo, qui JCti copiam habere potuitis. E.d. . et F. . Sic Aristo magna laude consultus fuit a Celso juris peritissimo I. . a. s. Pa. I. Ita Servius M. Scaevolam consuluit, ejusque objurgationem aequissime tulit l. d. o. . de Scipioneri assica dicitur, quod publice domus ei data sit, quo facilius consuli posset .a. .s .eo . est namq; domus JCti Oraculum totius civitatis,
Udquam juris imperiti pro consiliis ire debent, sicut iustici ad syl- .vam pro lignis,&olim ad civitatem pro indulgentili arg. l. s. C. H
XIX. Finis externus remotus est salus publicata quae salus vel summa aeterna est, scit gloria Dei, ad quam ceu scopum omnes
nostrae cogitationes, motiones, molitiones tenderect contendere debent l. Co in h. Io, a. ut uniusci summi De nomen ubiq; celebretur l. a. C. d.sim. trinit ut per regnum terrenum coeleste proficiat m. an. am c. q. F. quod a D Eo est, ad Dru Miletum tanquam ad
suam uli imam perfectionem tendat: recurrat Vel media hiemporalis quae est legi tima Rei pubi conservatis .f. inpremm quo tempus belli iacis recte gubernetur l. t. d. Vinian.Cod. XX. Finis proximus est Iustitiae administratio qua nihil inter homines unquam amabilius extitit, quodve Deum magis placare possit Nod o sis . . st autem Justitia constatu perpet Vcdun- a m