Novus orbis. Hoc est, Navigationes illustriores, admirandæ et celebriores, fortissimorum heroum, Christophori Columbi. Vincentii Pinzoni, Americi Vesputii. Petri Martyris, Ferdinandi Cortesii. Nicolai Herbornii, quibus novi orbis Americæ regnorum et

331쪽

NARRATIO ECUNDA. DIuravi, de stationes aptavi,& in eis milites qui:as tuere tur,d sequenti luce essent pugna

uri collocavi, militum vulneribus me di amenta stilat adhibita, qui erant ultra octita

ruata 11umero. Luce vero accedente hostesios acrius, quam prίecedenti die oppugnare ceperunt,4 tanta illorum advenerat multi udo, ut illi qui tormentis taeerant in disti te dirigendis diligentia uti non indigerent, sed tantum viso indorum agmilne tormenti Sadmovere. Et quanquam tormenta illis multum damni inferrent, quatuordecim enim in hostes utebam ii tormenti no 11 enumeratis piXidibus ibalistis, ea tamen omnia tam levia damna tanta multitudini inferebat, ut nil eis obesse videremur. Emisso enim tormento, decem aut duodecim inter

sectis,alij succedebant. Relicto in forti litio condecenti praesidio, quod dimitti pote rat, illico exivi, pontes aliquo occupavi,& domos quasdam igne consumpsi, do plures

illorum interfecimus, qui eas tueri leban tur verum tanta illorum erat inultitudo, quod quamvis maximam stragem illis intulissemus,eorum tamen viri parum 1 nu vi debantur. mos enirn continuo integro die certare cogebamur, illi vero per horas, quia

vici si tudines habebant, e semper abu da bant. Eodem quoque die vulnera intule runt quinquaginta aut sexaginta Hispanis, quamvis nullus obierit. In noctem utque

pugnavimus, et lassi retrocessimus ad ort1utium. Conssiderato maximo damno ab ho

stibus nobis illato, quod hostis nos tuto

332쪽

loco consistentes vulnerabant, interficiebant, damnuna quod illis inferebamus

non videbatur cum tanta eorum esset multitudo, eam noctem dc sequentem diem in machinis tribus ligneis conficiendis, con- 'truendis consumpsimus, quarum quaelibes intra se mil1tes viginti continere poterat, ut eos lapidibus, quos a subdialibus pavimentis jaciebant, offendere non possent. Aliqui intus existentes pixidibus aut balistis, reliqui

Vero acutis ferreis malleis,ligonibus,&massis

ferreis ad effodiendas domos, destruendosq; aggeres per eos in vicis positos utebantur. Cum machinis conficiendis operam sedulo impenderemus, hostes nihilominus nos oppugnare non desistebant, adeo ut dum nos forti liti no exiremus, illi illud ingredi totis viribus nitebantur, quibus ne ingrederentur maximo cum labore vix restitimus. Dictus autem Muteeauma, qui semper apud nos xemanserat una cum filio et multis proceribus, qui a principio detenti fuerant, dixit,

ut illum ad subdialia pavimenta fortiti thdeduceremus : alloqui enim constituerat duces illius multitudinis & sperabat ita officere, quod desisterent ab ea oppugnatione. Extrahendum cum commisi, qui cum pervenisset ad fornicem, ut ab eo illos alloqueretur, sui ejus caput lapide percussere,&tam violento vulnere est affectus, quod trium dierum pacto ab humanis excessit Quem extrahendum e forti litio imposui duobus Indis, quos captivos detinebam qui

illum multitudini apportarunt quid tamen

333쪽

NARRATIO SECUNDA . 3o' fuerit actum,ignoro .Propterea tamen oppugnatio non cessavit, cindies augebatur, acrior, majorque reddebatur. Eo ipso die me ad eundem fornicem, ubi Dominum Mutee-

zum a Vulnerarant, Vocaverunt afferentes eo

accederem, quia quidam ex illorum ducibus mecum colloqui desiiderabant. Et ita feci, musta ue fuimus colloquuti, interrogavi,

cur me oppugnarent, cum nullam causam haberent, prospicerentq; bona, quae a me habuerant vitiam me secum bene gessissem. Respondebant, si provincia vellem excedere,

illico cessatura esset oppugnatio. Alioqui ra-

rima haberem, aut eos omne perituros aut

nos penitus eradicaturos. Qui,ut postea appa ruit,ea proferebant, ut forti litio excederem,

me in egressu civitatis intra pontes pro libito interciperent. Respondi eos cogitare non oportere, quod ideo pacem ab eis impetrarem, quia in aliquo timere sed ea tantum causa quia dolebam,& moleste ferebam a me illis illatum damnum, quod tam celebrem civitatem destruere cogerer, qualis erat illa. Idem praestabant responsam, quod nusquam ab oppugnatione praedicta desistere vellent, nisi civitatem exivissem Perfectis machinis sublio exivi, ut subdialia quaretam pavimenta expugnarem, pontes, praeeuntibus Indis, post eos quatuor tormentis, ut

iisque aliis balistis laxinis utentibus, plus tribus millibus Indorum , qui mecum advenerant et provincijs ascaltecal , Hispanis inserviebant. Et postquam pervenimus ad pontem , machinas

V 3 parietibiis

334쪽

3io JERDINANDI CORTEs parietibus applicuimus quorundam pavimentorum, scalas, quas ad ascensum attuleramus. Sed tanta multitudo hominu dictum pontem tutabariir,in pavimenta, tam crebri&ponderosi erant lapides, qui aleis vi aciebantur, Quod machinas ita diui parunt, mi spanum unum interfecerunt, plures vulnerarunt. Et quam vi acriter pugnatam fuerit, tamen egressum aliquem habere non potuimus, certavimuenim a summo mane ad meridio, et maxini repleti maesticia ad forti litium devenimus Quapropter tantum hostes animis crevere ut ad portas fortiliti irruerent, me schitam illam magnam occupavere, ampliori editiorem illius turrim forte quingent Viri ex primatibus conscenderunt, sibi

commeatum amplum constituerunt, ut panis, aquae, aliorum esculentorum, maxi mam lapidum copiam : quorum malo pars

habebat latas hastas cuspidibus ex silice nostris amplioribus, no minus acutis,& ab ea turri multum officiebant nostris in fortilitio versantibus,quod eidem adhaerebat. Ea turris bis aut ter ab Hispanis frustra oppugnata est, ut eam ascenderent audacter irruerunt Ver uim cum effet excelsa, Mascensu ardua quae habebat ultra centum gradus , superius existentes essent lapidibus muniti, multiique alijs armorum generibus, lanimis aucti, quia eis de subdialia pavimenta occupare non potueramus, nunquam Hispano'rum aliquis ascendere coepit, qui rotatim noli descenderet,in multis vulnera inferebant.

335쪽

NARRATIO SECvNDA arrant. Tum illi qui haec ab his geri videbant

antum animi accipiebant, ut in fortilitiumrruerent sine timore. Prospiciens, si illi ossiderent eam turrim ultra nobis allata ab is indies damna animis augerentur,ut nobis,bessent,forti litio exivi. Quanqum sinistrananu parum utilis ob illatum mihi ab eismnio die vulnus, brachio arma alligata um quibusdam Hispanis, qui me subsecutiunt, turri applicui, x adicem illius diligenter

ircundandam curavis illi, qui eam cir- undabant,non quiescebant. Imb undique ertamen cum host1bus cornmittebant, ut verent existentibus in turri multi accurre unt. Nos Hispani gradus cepimus ascen- iere,&quamvis ipsi ascensum maxime tuerentur, tantum tres aut quatuor Hispanos egradibus ejecerunt Saluatoris nostri auxilio, beatissimae matris suae Mariae cui dicta turris dicata fuerat, S in ea illius imago apposita, ascendimus, in superiori parte turris tam acriter certavimus, quod eo coegimus e turri prosilire in quoddam deambulatorium, quod circundabat dictam turrim in latitudinem unius hominis status. Et erant circa eam turrim tria, ei dena similia distantia inter se per hominum status fere tres, aliqui vel 'eorum cecidere a summitate turris ad radicem ipsius,qui ultra ea quae casu patiebantur, ibi ab Hispanis necabantur. alii vero qui in praelibatis deambulator ij constiterant, tam

acriter nobiscum decertarunt, ut tres consumpserimus horas, antequam illos omnes nec daremus,ex quibus nullus superfuit,sed V omnes

336쪽

3r FERDINANDI CORTΕs II Omnes trucidati fuere. Et fidei erbis mei adhibeat Sacra Majestas Vestra, tam ardures fuit hanc turrirn expugnarin quod si Deue iidem vires, animum non abstulisset, viginti ex illis facillime mille Hispanis ascensum prohibere potuissent, si acriter ad necem uique decertaverint. Turri illi, reliquis omnibus, quae in dicta Messehit a continebantur, ignem inliciendum curavi, e quibus jam imagines omnes, quas apposueramus, ademerant. Aliquid animi amiser expugnata hac turri, adeo quod pluribuin locis se maxime remisere,& eo instanti re, dii ad illud subdiale pavi nactum Maccersive os duces, qui prius fuerant me allocuti, qui videbantur aliquantulum animo remissior Ob ea,quae viderant,uui eodem instanti appli cuere. Et eos mihi am obsistere non posse demonstravi,& quod nos singulo quoque dueisdem plur1mum damni inferremus, ex eis plurimi caderent, corurn celebrem

Civitatem combureremus, destruere rariisque,

nec cessaturi sumus, donec aliquid ex ea illis aliquid superesset. Responderunt,

1e optime cernere a nobis damnurn ingens pati, multos ex eis perire, tamen eosdecrevit se nos omnino interficere. Et dicebant

ut prospicerem vicos, plateas, & subdialia

1lla pavimenta vis maxime referta, quia computasse asserebant, si ex eis viginti millia caderent, is nostris unus, quod cito nos ria nihilum deducerent, asserentes nos esse paucos numero, illos vero sine numero,

nobis sigruficabant vias omnes stratas esse demolitas,

337쪽

emolitas, quemadmodum re ipsa evenerat,

uia omne praeter unam erant demolita eculla ex parte nobis patebat iter, nili aquac optime scire possent nos commeatu non bundare, aqua, mos diu obsistere non osse, quoniam fame periremus, dato quoapsi1 nos non interficerent. Et vere vera prΟ-erebant quia sit aliam oppugnationem non

tabuissemus praeter famem, annona com-neatuumque caritatem, sati Serant, ut mori 'ooeremur. mihi altercati fuimus, qui li-

et causam suam tuebatur. Nocte vero se tuta eo ressus sum quibusdam Hispatus comitantibus, eos incautos Offendens 1 1- cum occupavimus, in eo igne consumpsimus. ultra trecentas domos dum ad eum multitudo conflueret, per alium reverius

sum, io pacto combussimus plures domos illius vici, irarsertim quaedam lubdialia pavimenta proxima fortilitio nostro, ex tu bus maxime nos offendebant. Et ex gestis illius noctis aliquid timoris illis incummus, nocte eadem illas ligneas machinas reficiendas curavi, quas alio die nobis dissipaverant, ut victoria incumberemus, quam Omnipotens condonabat. xiv adeundem vicum, in quo hesterno die nobis machinas destruxerant, ubi non minus acriter, viriliter obstiterunt, tamen cum ageretur de vita, .honore, quia ea erat unica integra strata via, ex illis' itae ducebant in eontinente, quamvis prius qua ad eam derenire potuissemus, intercederent duo maximi

338쪽

e'celsis parietibus, domibus turribus minitias, tantum vigoris &animi nobis reful que certavimus, ut de auxilium&ope ferent quatuor ea die ex pontibu o paverimus,&ea Omma subdialia parmem domus, turres, usque ad ustimam eoru combustis sunt, quanquam fecerant tacccreta fabricatos in dictis pontibus obequae successerant nocte antecedenti, adeo utormenta, tali me sibi obesse non possem quos quatuor pontes terra opplevi mi A

Crudis illis ateribus Γplurimilla 2bu et

tignis combustarum domuum tamen nor

Potuit iter tantum sine periculo,

Hispani non vulnerarentur Magnam adhibui diligentiam ea nocte incustome tutis illis

esu in ane exivi, Deus omnipotens eundem bonum successum concessit R MVi multitudo esset innume ra, quae alios pontes tueretur, osseu ue

maximi aggeres,quos illi nocte ea redi an

Intercederent, nos eosdem cepimus Tim plevimus, equestrium aliqui sinsecutiusque Dum ego aptandos eos pontes, S

replendos curarem, venerunt me vocatum summa celeritate asserentes indos, Qui oppugnaverant fortilitium,concordian upeta pacem, 'os expectare quosdam eoruin Dommos, duces. Ibi relictis omni AmCommilitonibus Mouibusdam omni equitatu profectus sum visum iis l

339쪽

NARRATIO SECVNI A. Isam illi proceres cuperent i qui asseruere, si is fidem praestarem eos de perpetratis impu- es dimittere,ipsi me ulterius non oppugnaruri denuoque pontes, demolitas stratasias reficiendas curarent, Majestati Ves rhi antea fecerant, inservirent,in ut eo adduendum curarem quendam ex religiosis suis pud me captivum, quem illi velut genera in suae religionis venerantur. At adve-ist,& 1llos auocutus inter illos me pactum ancivit, et 1llico visum est ut ipse asserebat iunctasse Ducibus multitudinis in stationi nis collocatis, ut a dicti forti liti oppugna- ione abstinerent,& ab omni alia offensione,

Deo pacto discessimus. Ingressus forti litium prandere coeperam, maxima festinatione mihi allatum est, Indos denuo pontes cupasse,quos eo die ab eorum manibus acquisiveramus, quosda Hispanos occidisse,

quo nuncio qiuantum mihi moeroris accesse rit Deus testis est, ratus enim fueram occupatis pontibus, cum mihi egressus ad continentem pateret, maximun negocium non

superesse, majori, qua fieri potuit celeritate eo equitavi, atque quo potui celerius cum aliquibus equitibus, qui me subsecuti fuerat, totum illud iter emensus sum, Mnullo in loco moram trahens denuo in medios Indos irrui, omnes pontes jam dictos occupavi, eos usque in continentem insecutus fui. Et cum me pedites essent ex labore lassati, vulneribus affecti de timore perculsi, praesens periculum conspicerent, nullus eorum

me subsecutus est Vnde factum est, cum

vellem.

340쪽

316 FERDINANDI Conrps Irvellem postea pedem referre, pontes iam Ines occupatos offendi,exemtrantquia tum illius materi qua pra dictos pontes plaveram et ubique iri civitate multitudomnia referta videbantur, tam terra et

lacum canois quae utimido tam crebro

nos undiq; teli lapides immittebat quo Omnipotens nos miraculose non servasse: o 'in VRdςx non erat possibile. iam publice fama vagabatur intermisi an qui in civitate remanserant,me jam ha uictum. Et perveni ad ultimum pontem civitri proxΠTum, comperi equites omnes ot

mecum profecti filerant in eum dii sol

equum unum cui nullus insidebat, ustra sire non evalui. Itaque coactus fuit eun ampetum in hostes facere, eo modo illutum pacis relictum est equitibus, ut ponte'

superarent. Inveni pontem vacuum &trantilis, magno tamen periculo, quia locus alii traq; pontis parte ferme ad hominis statunc quo transibundus erat, Hum e ponte exi ram me, equum lapidibus4 fustibulpercussere tamen quia armis optimis fulciebamur ultra doloren in ipso, mali ulterius intulere. Quare victores remansere quatuor occupatis pontibus, reli- qiris quatuor pontibus bona relicta custodia ad fortilitium profectus sum,&haneum

pontem construendum curavi, qu'm qua-riraginta homines portare commode poterant Considerato magno periculo, in quo conuituti eramus, maximo damno nobis quotidie ab Indis illato, timem ne