Novus orbis. Hoc est, Navigationes illustriores, admirandæ et celebriores, fortissimorum heroum, Christophori Columbi. Vincentii Pinzoni, Americi Vesputii. Petri Martyris, Ferdinandi Cortesii. Nicolai Herbornii, quibus novi orbis Americæ regnorum et

481쪽

NARRATIM ERT A. 37 venit hora uespertina, i tempus retroce-endi. Et tunc non minori versabamur iniscrimine, quam in occupandis pontibus.

uia cum hostes nos retrocedere conspicie-ant,tantum animis augebantur, non aliter,

iam si victoria potui fuissent, cinnos terga agae dedissemus. Et ad hoc necesse erat. uod pontes essent bene oppleti, di materies quata solo vicorum, adeo ut equites sineu pedimento possent ab utraque parte curere,&cum hoc pacto receii r muS,Cum tam

roclivi nos insequerentur, aliquando finge-iamus dare terga fugete, io equites in eos evertebamur, oc semper capiebamus duode- im aut tredecim ex illis ex fortioribus. Eo

nodo 'uibusdam citi si dijs, quas ipsis semper parabamus, edebantur. Et certe illud:rat pulcherrimum Madmiratione dignum, quoniam cum notissimum notabile esset damnum, quod illis inferebamus ex tali iu- secutione, nos tamen insequi non desine sant, donec viderent nos civitate egressos, ita reversi sumus in castra, praesecti aliorum castrorum, me certum reddiderunt, qualiter eo die omnia eis prospera evenerant, multos ex hostibus neci dederant, tam lacu quam terra. Et praesectus Petrus de Alvarado, qui moram trahebat in civitate acuba mihi literis significavit occupasse uos aut tres pontes uia cum esset in via irata, quae exit e foro celebris civitatis,4 ea ira ad civitatem Tacuba, tres illi bergantiniquos illi dederam , poterant pervenire ab

482쪽

non fuerat in tanto periculo, quanto

ctis diebus. ab eo latere Petri de Alvara erant plures pontes, plures aquarum: fus in dicta via strata, quamvis non esset

; crebra subdialia pavimenta, ut in ali Omm eo tempore Incohe civitatem

perius memini in lacu dulcis aquae constitiulunt nunquam voluerunt mecum pacenne etiam eo toto tempore incommodulati damnum aliquod ab eis perpessi fuerarmis, quum incohe Caico essent fidele Maiestatis Vestrae vasalli, , considerarennos nego trum habere cum incolis celebrici Vltatis, Conjunxere secum quibusdam coloniis, quae lacui haerent, omne possibit damnum inferebant existentibus in lacu Squum cognoscerent nos semper victoria potita contra incolas e Te mixtitan, considerantes sibi illatum Damnum,& quod sibi in-Ierri posset ab anticis nomis, se dedidere, &pervenere in castra nostra, supplices roga

Verunt, ut praeteritis eorum erratis indui

rem committerem incolis e Calco, Muncinis eorum ne ulterius eis damnum inferrent. Ei mihi placere respondi,&me non moleste ferre haec ab aliquo, nisi ab incolis civitatis Te mixtitan, ut crederem suam amicitiam esse ex corde, rogabam postquam constitueram nunquam obsidionem solvere,donec aut per deditionem, aut per vim civitatem caperem, 1psi haberent multas canoas, qui Sauxilis

483쪽

uxilio mihi esse possent,ut pararent eas m- es,quaSpossent,una cum omni multitudine darum coloniarum, ut imposterum quis nihi auxilio essent,i etiam rogabam,quum is pani haberent paucas,& malas casulas, empora essent pluviosa, ut in castris nostris abricandum curarent majorum casularum iumerum, adducerent canoas, quibus e ii possent tignain latere ex Domibus civ latis proximioribus castris,Missi retulere ca-ioas, viros bello aptos esse accinctos adluamlibet diem, inconstruendis casulisuerunt admodum diligentes, quod ab uno te ab alio latere illarum duarum turrium it ius strata viae, ubi ego castra metatus fue-am, tot aedificarunt, quod a proxima ad notissimam esset intervallum ad tres aut quatuor balistae actus, ultra Et consideret vestra Majestas,latitudinem dictae stratae vic, quae est sita in profundiori loco dicti lacus,&ab utroque latere dictae strat te viae erant lorata dicta drimus .remanebat tantum va- cpi in ea, ut commode equites, medites potuissent ad libitum ire, redire, in castris continebantur numeratis Hispanis, and squi illis inserviebant, ultra duo millia hominum. Reliqui enim Indi nobis amici hospitabantur in Cujoacati, quae abest per leucam cum dimidia a dictis castris, etiam incola

earum coloniarum, multoties nobis impartiebantur aliquos commeatus, quibus maxime indigebamus, praesertim pisces,&Cerasa, quae sunt tanta in copia, ut possint suscere per menses quinque, aut sex quibus con

484쪽

tinuantur hominibus in duplum quam iri Spartibus comperiantur. -

duos, aut tres dies successibimgressi fuissemus civitatem a latere castrorum nostrorum, demptis illis aliis tribus au uatuor, quibus ingressi eramus Temo potita victoria contra hostes, tormentis pixidibus, balistis plures interficiebamus, cogitabamus, quod in horas veniren oblaturi pacem, quam exoptabamus e rinde ac salutem propriam, nil tamen rota prodesse poterat, ut ad eam inducerentur hi ut eos maioribus assiceremus incomim clis, cogeremusque eos, ut pacem nobiscum inirent, constitui quotidie in redicivitatem meam oppugnare omnibus copiis, quas mecum habebam , aquatuor lo- eis, adesse nussi omnem multitudinem civitatum in aquis constitutarum , suis ca-nois, 'o die mane comperiebantur in nostris castris ultra centum milli Indorum nobis amicorum. Et mandavi tres ergantinos Cum dimidia portione Canoarum. Quae ascendebant ad mille inuingentos,u mero, e ab uno latere&tres alios cum reliquis canois ab alio proficisci, ut circundarent vitatem&eam comburerent, &masus sibi possibile damnum inserrent. Ego tem progressus sum primaria via strata,&Invenimus eam sine impedimento usque ad magn s domos nulli ex pontibus erant sublati, progressus sum usque ad viam stratam,quae ascendit ad vicum, quo itur ad civitatem Tacuba, in quo continebantur sex aut septem

485쪽

NARRATIO ERYI A. .ptem pontes,& ibi curavi praffectum quendam vicum alium occupare eXaginta aut septuaginta peditibus, re septem equitibus itergo ut eis praesidio essent. Eos comit bantur decem aut duodecia millia Inclorum nobis amicorum, inlunia alteri prae secto,ut alium similiter vicum occuparet, reipse cum militibus qui supererant sequutus sum vicum,quo itur ad civitatem I acuba, tres occupaVimus pontes, quos opplevimusti reliquos occupandos reliquimus ad diem

sequentem.Erat enim hora tarda, & melius commodiusque sequenti die occupari poterant quoniam admodum desiderabam omnem vicum ill um occupare, ut milites Petri

de Alvarado se nobiscum conjungere posset,&proficisci possent de castra suis ad nostra bergant inollud idem facerent. Et ille dies Dii nobis maximae victoriae , tam aquIS, quarti continenti,in aliquid praedae adeptum est ab incolis civitatis, in castris Petri de

Alvarado, majoris executoris, non modIca potiti sunt Victoria. l . . Postero die reversus sum ad civitatem eo

ordine, quo die antecedenti, meus nobis tandem victoriam concessit, ut quacunque meis militibus progrediebar, nullam comperiebam repugnantiam, 'ostes tanta celeritate pedem referebant, ut eis videreturnos e quatuor civitatis portionibus tres lamoccupasse, is castris em de Alvaracio eos maxime premebant. Et proculdubio eo die, &pretecedenti arbitrabar eos nobiscum

Pace inituros quam adepta victoria&hne semper

486쪽

Xultatione ad castra nostra, quamvis pliis mum tristaremur, quum videremus incola civitatis inori penuus constituisse. Illis diebus praeteritis Petrus de Alvaradioccupaverat plures pontes, ut eos noct

reliqui proficiscebantur in castra, quae abe

intolerabilis, constre it locare castra in fim roficiscitur ad civitatem.

tum,&iri possent, pervenire ad forum, non supererant occupandi nisi duo aut tres pontes, erant tamen ali&admodum occupatu

t 'm0d fuit per aliquot dies,

fempe victoria potitus fuit,ri eo die de quo superius memin liquum videret hostes,cie se terre lassitudinem, me assidue eos acriter oppugnare, victoria adeo elatus ob pontes aggeres occupatos constituit ulterius progredi 'occupare pontem,qui continebat latitudinem sexaginta passum via strata de

lT, Jx0funditatem hominis status cum

dimidio 'lara, quum audacter incoepi silent,eo die bergantini illis maximo fuere adsumento, quam tranarunt pontem occuparunt, hostes fugientes insequebantur, Petrus de Alvarado properabay locum illum oppleri, ut equites transire possent, etiam quoniam eum, quotidie commonefaciebam,

487쪽

scriptis quam verbo,ne palmum quidem iici occuparet,nisi esset tutus vi equites tuto

dent ingredi egredi. Illi enim iunt, ii eis bellum inferunt. Et quum collvitatis conspicerent, non trandVisse nil Indos Maadraginta, aut quinquaginta Hispanos, bellanhiquos ex nobis amicis, nostros equites an posse transiiro tam tempestive, in eos,fiversii sunt, ut eos cogerent Vertere tergagae, projicere se aquis,& tenuere tres,autiatuor Hispanos captivos, quos illico pro-cti sunt ad sacrificandum dijs suis,in intercere aliquos ex nostris amicis, tandemetrus de Alvarado in castra sua est eruersus. quum eo die pervenissem in castra nostra, Gnovi quae ei acciderant, maximam inde oestitiam contraxi, quum illud esset ansam 'aebere hostibus, ut animis augerentur, ederent nos nullo pacto imposterum aud : eos aggredi. Ratio cur Petrus de Alvado constituerat expugnare illum difficilem

cum,ea fuit ut superius,memini,quia vide-ὶt se x majora parte expugnasse dissicilia ostium loca,& illi aliquem timorem lassi-idinem prae se ferebant, praecipue, quomam existentes in ejus castris instabant, ut rum occuparet, illo enim occupato fere iniversa civitas capta videbatur,& ea omnia renere spe&viribus Indorum qui aderant,aum existentes indictis castris, considera-:nt assiduas oppugnationes in civitatem 1 te factas, arbitrabatur me citius illis dictumetum occupaturum,in propterea dictus Pe-us de Alvarado maxime solicitabatur, idem

488쪽

idemnat hi eveniebat in nostris castras. Ilpani enim omnes acriter solicitabant, ut tu num ex tribus vicis quibus ingrediebinquum aullum habere nati obstaculum, occupato minor superesse labor, ipse dii mutabam omnibus modis, quibus potent quam VIS causam non aperirem, hociderat propter discrimina, perturbationi quae mihi sese offerebant, ante enim gr sum in forum plurima intercedebat si bdialpaVimenta, pontes, viae stratae demolitata quod domus omnes, qua transire debebmus,erant tanquam insulae in medio maris Uuum sero pervenassem in castra,& collia 'issem profligationem Petri de Alvarado, quenti die summo mane constitui proficis metus castra,ut illum erroris, teriti ren henderem,& cognoscerem, irae ipse occupalet,&ubi castrametatus esset,& ut illum cnerem de omnibus ad tutelam suam, a Bostium offensionern facienti bus,, quili perveni in altius castra, maxima fui ad miritione ductus quomodo potuerint tantur civitatis, tot malos pontes occupat Equum ea vidissem, non tanta dignus reprehensione visus est, quanta prius videbat

ordine constituto, quid esset agendum in castra nostra eodem die reversus sum. Post haec multoties ingressus sum civitatem locis solitis, duobus in locis bergati tirus, eanois insidentes decertabant, &eg In civitate quatuor in locis,& semper victoria potiebamur, & multi ex hostibus peribapi, indies enim multitudo sine numero in nostri

489쪽

ostri subsidium confluebat. Differebam ul- is progredi Primo, ut viderem si hostes

uritiet 4 malum animumqtie hahebant, eponerent. Secundo quia noster ingressus on poterat esse sine maximo discrim1ne. Illini erant admodum coniuncti Malacres,

mori constiterant , in cum HispMi rem hanc tam diu differri viderent, 4n-ercesserant jam viginti dies, quibus minquaestiterant a pugna, ultra quam credi potest. aihi fuerunt importuni, ut superius dixi, uengredere iur, forum occuparemus, quoiccupato hostibus immum spati relinque iatur, ubi se tueri possent, ii deditionem acere nollent da me; si mori cogerentur,mum potum non haberent, nisi aquae lallae ilius lacus. Et otium me excusarem, Vestrae M ajestatis thesauracius mihi significavit, omnes in castris existentes confirmare,ut forum occuparem,c ipsa & aliquibus alis probis viris, qui aderat respondi eoru intelIone esse optimam, Me id plus alijs desiderare, illud tamen non exequebar ob eam cauiatntantum quam ipsi sua licitudine,ut proferrem, cogebant quae tali erat, quod quamVis iiij bono animo illud agerent, quum tamen ea in re magimum versaretur discrime,essent multi,qui illud non exequerentur,&tandem eorum importunitate coactus annui, me facturum eo in negotio omnia quae possem, communicato prius consilio cum militibus reliquorum castrorum . . Postero die conveni aliquos ex primatibus,, constitui facere certiorem rhalorem G uxecu-

490쪽

executorem. Petrum de Alvarado, nos squenti die ingressuros civitatem,& laborat ut in forum perveniremus, scriptis dmandavi, quae per eos essent agenda a late civitatis Τacuba, ultra literat destinavi iluc duos meos familiares, ut eos certos facirent de omiu negotio. Et ordo, quo omnprocedere deberent, talis erat,ut major exicutor accederet comitantibus decem equithus entum peditibus, & quindecim balisti pixidibus utentibus in castra Petri de Avarado, in suis castris remanerent relidi decem equites,4 componeret inter illos, Iequent die quo certamen committi debeDat, collocarent se in insidiis post domo

quasdam, sarcinas suas abcluc d curarent, non aliter quam si abirent, ut incola Civitatis egrederentur ad eos insequendum

equites in m ijs collocati illosa ter o aggrederentur,in dimis major cxecutor tri-ο Alvarado itatun diffcilem traii tum, ubi Petrum de Alvarado profligarant,&acceleraret in oppi Edo dictum transitunt V pr*gxςdpremur occuparet,nullo pacto longius procederent, rec siquid ulterius occuparent, nisi occupata opplerent&aptarent, si possent sine magno eorum periculo occupare usque ad forum omnem

tacturus, adverterent quod quamvis ea tibi nuncianda curarem, non obligabam tamen eos ad occupandum passum unum civitatis,ex quo aliquid incommodi subire coge

rentur.