Novus orbis. Hoc est, Navigationes illustriores, admirandæ et celebriores, fortissimorum heroum, Christophori Columbi. Vincentii Pinzoni, Americi Vesputii. Petri Martyris, Ferdinandi Cortesii. Nicolai Herbornii, quibus novi orbis Americæ regnorum et

511쪽

NARRATIO ERTIA o ite lucem cum quindecim equitibus ex

iis, uetri de Alvarado venirent in caltra Postero die summo mane major executori attra pervens comitantibus quindecimauitibus , ipse habebam ex equitibus in raesidio Cujoacan impositas Viginti qui ue, qui ascendebant ad numerum quadragi 1 equitum decem ex ita injunxi, ut lico mane descenderent omnibus reliquis editibus comitantibus , ipsi una cum re, uis pugnam inirent,solo aequarentoccuParent-ueo a quae posse ut, quoniam ego cum empus retrocedendi adventasiet , illuc em comitantibus reliquis triginta equIt1- , cum scirent majorem civitatis portionem solo aequatam quanto potierit ostes insequerentur, donec eos ad loca tuta, vicos , quibus aqua versari solet gremtogerent , cibi na, rarentur , donec retrocedendi tempus adveniret , d ipse me una cum illis triginta equitibus a nullo conspectus in infidij collocare possem , in quibusdam magnis domibus , quae sunt proximae reliquis illis magnis in platea constitutis. Et il-pani executi sunt mandata mea . per noram post meridiem assumptis illis traginta equitiis bus civitatem sum ingressus . quum eo pervenissem, eos collocavi in illis magnis onm-bus , ipsi discessii , ascendique turrim illam excelsam , ut moris erat ei. Et dum ibi moram traherem , Hispani aliqui sepulchrum apperuere in in eo invenere varias res aureas, ad mille&quingentos Castellanos. Et

512쪽

cum jam adesset hora retrocedendi iussi m

iiqiiςς0βν Πηδdere, non tamen aude demonstrarent:&istud fieret, quum circun

rabant tempus adventare optabant enim rei bene gerere, jam molesta erat diuturna m

si 'Ty20 λ novena illi equites fing bant aggredi eos per plateamdi postea retro lues G. ' hi simulaueni,hostes tan λ 'M 'Πςςyrant, quod usque ai

eorum nates percutiendo venerint, donec eo

pixidis emissionem audivimus quod signun

i P0pri sulit coena. Omnia enim

atriinuere, ut eadem in coena comederent. Tanta fuit

513쪽

NARRATIO ERTIA. 4 sa sui admiratio, quam concepere, quum seam repente profligatos conspexere ut nec Io- uti fuerint,nec vociferationes emiserint,omnita nocte, nec ausi sunt alicubi incepere copar re in vicis aut subdialibus pavimentis ubi n0n essent plurimum tuti, cum nox adventaret, nos discedebamus, apparuit incolas ueritatis misisse servos quosdam visum an recederemus.&quum quodam vico comparere coeperunt, eos aggressi sunt decem, aut daodecim equites insecutique,& ita egere, ut nullus evaserit. Concepere hostes hac victoria tantum timoris , ut nunquam omni hoc durante bello ausi sint plateam ingredi, quando recedebamus,

quamvis unicus tantum esset, in ea eques , nec ausi sunt Indum aliquem, aut peditem ex nostris insequi verentes ne denuo insidias eis paravissemus. Et gesta illius diei una cum rictoria, quam omnipotens elargitus est, fuit potissima causa , ut citius civitate potiremur. In co enim illius maxima concepere exanima tionem δε amici nostri animis crevere, 'opacto profecti fuimus in castra certa sententia accierandi, ut bellum hoc perficeretur , nullum praetermittendi diem is que ingrefluin civitatem, donec bellum esset confectum. Et eo die nullum accepimus incommodum in castris nostris, eo dempto, quod cum ex au- dijs prodibamus duo equites concurrerunt, re alter eorum cecidit ex equa, Mea recto tra

mite progressa est ad hostium turmas, qu1ean sagittis impetebant, vulneribus consolla cernens impium sibi malum illatum ad nos reversa est,& ea nocte mortua est, di quamvis H s maxime

514쪽

maxime tristati fuerimus, quum qui claecilia maxime faciant ad salutem nostram , tamet

non tantum moleste tulimus, quemadmodulet si mortua esset apud hostes , ut re ipsa eventurum putavimus , si enim ita evenisset a lori votui fuissent gaudio , quam premeban tur dolore 1llorum , quos nec dederamus. EO cem die berganta in cum cano is amicor uir Doltrorum in civitate maximam hostium stra

gem commisere , absque aliquo sibi illato in

commodo.

Quum sciremus jam incolas civitatis perterrito pavore , percepimus a duobus ex illis modicae conditio in . qui nocturno tempore clam civitate egressi fuerant , d ad nostra castra pervenerant, quia fame premerentur quod nocte exibant piscarum inter domos civitatis proficiscebantur ab ea partentiam occupaveramus Quaerentes ligna, Olcra' o radices , ut eas comederent. Et quuinsam plures vicos , ubi aqua versabatur . opplevissemus, aptaveramus plures malos transitus, i psa aurora civitatem ingredi constitu omne possibile damnum illis inferre bergantini aut lucem , 'ipse decem aut quindecim comitantibus equitibus, inuibusdam peditibus & Indis amicis nostris, ii gressi fuimus prius disposuimus speculatores quosdam , qui , quum jam illucesceret , signum nobis in insidij collocatis dedere M aggressi sumus infinitum numerum, quum tamen major pars esset ex miserabilioribus civitatis , ut plurimum Garri uxores,&pueri, tantum damui illis intulimus locis

illis

515쪽

lis quibus poteramus progredi per civitatem,

it mortui captivi ascendurmi ultra,ctingentos bergantini 1 militer Cepe unt plures ex hostibus , una curni an Ois, auibus piscabantur maximam civitati stragem intulere. Quum duces primates ci vitatis nos ea proslaisci viderunt hora non consueta , maXime mirati unt, ut prius admirati fuerant insidias praetermias , nullus eorum ausus et nobiscum concredi si1c reversi latinus in castra maxima praeda, cibo ad usum amicorum nostrorum. Sequenti die summo mane in civitatem re versi sumus in quum amici nostri cernerent bonum ordinem , quem habebamus , ad eam extremae dandam internecioni , tanta erat indies venientium multitudo, ut numerari non posset. Et ea die occupandi vicum, quo progreditur ad Tacubam , finem ma posuimus in lateribus implendi malos trau-Ο us qui in ea continebantur, ita, milites castrorum Petri de Alvarado nobiscum convenire possent in civitate. Et in Vico, quo pervenitur in forum , duos alios occveav1rnu in eos optime opplevimus,4 combussimus domos sius domini Guauti mucinnomine juvenis decem octo annorun qui secun4us erat dominus post mortem Domini Muteeauma. In his aedibus hostes varia locarant munimina , erant enim amplissimae in inlinitae , quisque circumvalis latae. occupavimus quoque geminos pon- tes aliorum vicorum, qui sunt apud vicum,

quo progredit insorum, oppleti sunt se

516쪽

res mali transitus ita ut ex quatuor clitatis is

nil a ud agebant, pinerquam retrocedere ad

Iuamus, secuti iter nostrum vico illo oui

latum an quo versabatur aqua, ubi hostes maxime se tutos arbitrabantur. Et quamvis morati fuerimus multum in occupando eo vaco. discrimma passi fuerimus multa, tota ea die non potuimus , ut quum vicus esset latus eum penitus oppleverimus, ut equites transire possent ad alium vicum. Et quum omnes essemus pedites, & hostes conspicerent equites non transisse, multi recentes, streiuriores ex illis nos agressi sunt,&quam primum eis obstitimus, cum nobiscum plures milites balistes utentes haberemus, reversi sunt ad suos aggeres, munimina quae extruxe

Utebantur suis hastis, quas pica nominamus in I niis P enim essiciendas curaveram post noltrampofligationem, queres fuit nobis admodum proficua. Eo die ab utroque latereali; rebus non incubuimus nisi combustioni, aequationi domorum illius vici, quod erat vi- Iumiserabile, quum tamen aliud facere non possemus , cum ordinem sequi cogebamur. Quum inc'lae civitatis tantam stragem, artubeam conspicerent ut animositatem pro se fer

renti

517쪽

aliud agerent, quam comburerent . solo aequarent, quoniam futurum esset, ut illi nova aedificia construere in posterum cogeremur, quoniam sit ipsi vi storia potiti essent, ita futurum optime noverant, sin minus, quod ea ad usum nostruni construere cogerentur. Et De

placuit, ut ultimo suo dicto res suerit verincinia, quamvis ipsimet sint qui ea construant. Alio die summo mane ordine solito civitatem ingressi fuimus, quum pervenimus ad vicum quem precedenti die oppleveramus, e modo eum invenimus . ut prius reliquer mus is progressi ulterius per geminos balist jactus , occupavimus duas magnas aquarum fossas, qua effoderant in ipso solidovico, laevenimus ad parvam turrim idous suis dicatam, in ea comperimus quaedam Christianorum capita, quos interemerant &maxima fuimus adducti moestitia,&ab ea turrierat rectus vicus ad castra Petri de Alvarado,&asinistro latere erat vicus quo perveniebatur in forum , in quo jam aqua non continebatur,prarierquam in tino vico quem tuebantur,&eo die ulterius non processimus CertavimuStamen acriterin diu cum hostibus , quum quotidie omnipotens nobis victoria potio concederet, semper ipsi erant inferiores , eo die hora jam sera reversi fuimus ih castra.

Postero die quum componeremus nos ingredi civitatem hora nona diei, e castris fumum ex geminis altioribus sori, aut Telebulco turribus exire conspeximus, 'uid esset cogitare non poteramus. Et quum videremus sumum illum

518쪽

i una majorem esse, quam quando suffluidolis suis efficiunt, sulpicati fuimus milite Petri de Alvarado illuc pervenisse. Quot tametsi talis haret, non tamen id verum estiposse putabamus. Et certe eo die Petrus diΑlvarado una cum ejus militibus strenue s gessit 'Supererant enim plurimi pontes aggeres occupandi semper accedebat ac

eos tuendos major civitatis incolarum multi ludo, quum tamen conspicerent nos e caltria nostris hostes stringere, omnibus possibilibin modis laboravit, ut forum ingrederetur. Ibi enim erat omnitim hostium robur, non tamen evaluit ulterius progredi nisi ad conspectum inius 8 duas illas turres occupare. turres alias plures , que erant prope ipsum forum, quod fuit tam latum quam ambitus muliarum turrium ci Vltatis,&equites fuere in maximo labore , de coacti sunt retrocedere M dum retrocederent tres equos vulnerarunt eo pacto Petrus de Alvarado una cum militibus reversus est in sua castra. Nos vero noluimus occcupare eo die pontem unum,in vicum in quo aqua concinebatur, qua solus occupandus erat ut in forum pervenire possemus. Sed tamen incubuimus ut opplarentur quidam mali transitus,ta an reditu nos acriter pressere quamvis eisdem potius damno cesserit. Sequenti die summo mane civitatem ingressi fuimur, , quum, donec eveniretur in forum,

nil occupandum supererat , nisi vicus aqua plenus cum suo aggere , qui haerebat turri, de qua luperius me mimi , eum oppugnare coepimus , igniser quidam comitantibus tribus,

519쪽

tribus , aut quatuor Hispanis sese quis

commisero , incolae civitatis illico locum deseruere , Hocus oppleri coeptus est , ut equites transire possent, Et dum ista agerentur , adveni Petrus de Alvarado eodem vico comitatus quatuor equitibus , gaudium , quo repleti sunt milites amborum castrorum , fuit incomparabile, inlud enim erat iter &modus cito finem imponendi bello, Petrus de Alvarado relinquebat

praetidia a tergo &a lateribus , tam ut tuere

tur acquisiit , quam ad sui defensionem, quam primum transitus ille sui aptatus , una cum aliquibus equitibus forum inspectu rus sum profectus, rinjunxi militibus nostrorum castrorum , quod nullo pacto ult

rius progrederentur. Et cum aliquantulum

per plateam paciati fuissemus perspeximus porticus , qui cum subdialibus pavimentis erant hostibus referti is quum platea effetam pla , de equites in ea progredi possent, quum equites conspicerent , appropinquare non audebant in ego ascendi 1llam magnam turrim, quae foro adjacet, &inea Invenimus oblata Christianorum capit , quos nobis interemerant AE ab ca turri prospexi quantam civitatis portionem occupaver mus , proculdubio ex octo portionibus septem Occupaveramus, inutim cognoscerem tantam hostium . multitudinem tam angusto loco contineri , maxime cum domus illa , quas possidebant ei sent tarn an

520쪽

496 Evor NANDI CORTEs II. fames . quia in vicis inveniebamus extracta

Cortices , atque radices arborum , constitu

nolle eos aliquot dierum spatio oppugnare, dni, hba I ς' GqV conditiones ,ritribus tantiz .A. 'xud perire non cogeretur mihi certi

mortem o Molorem incredibilem aflerebat damnum,quo petere, qua illis inferebativis, astidire eos moneri cura

facere vellent,in quod unicus qui superesset certando mori deberet, de omnibus quae ateis possidebantur, nil ad nos deventurum esse, sed combusturos se omnia&aquis submersis. ros ubi non Videri possent, nec apparere. Ego tamen e malum pro malo redderem , dissimulabam, nec eos oppugnari permittebam. Quum modicum pulveris ad tormenta obtineremuSper dies quindecim antea consulueramus machinam construere,& cum non adessent artifices, qui optime eam confietere cai, Ierent , quidam fabri lignari sese illam perfecturos obtulere, parvam tamen : quamvis cogitassem nil eos boni essicere posse, annui tamen ut illam erigerent, illis diebus, quibus hostes tam angusto loco clausos tenebamus, perfecta exstitit, iam adduxere locandam loco quodam instar theatri qui est in medio plateae ex calcein lapidibus qua.dratis ad proceritatem gemini hominis status cum dimidio,&ab angulo ad angulum intercedere potest triginta passitum intercapedo, qui locus ab eis paratus extiterat, Ut cum aliqui ludi edebantur, ibi ludos seeetacula edentes iocareatur , ut universi in foro constitiuu