Opera omnia

391쪽

DE VARIOLI

ET MORBILI is

QUI Ab Becker Moliam med Zachariae filius

quadam , cum consessus haberetur apud virum quendam nobilem Optimum , CXcellentem , summopere fudiosum Scientiarum utilium expositionis,

qua illa hominibus planiores, intellectu faciliores reddantur , incidit ei mo de Variolis Ibi ego in medium pro tuli , ea nocte, quae illa de re mihi in

mentem Venerunt.

392쪽

QUIA Us auditis, vir ille, quem Deus hominum bono diu superstitem incol

memque servet , voluit ut de isto morbo Tractatum componerem , a convenientia dc aptitudine elaboratum , quae

esset solida sussiciens , siquidem super hoc subjecto ab ullo sive ex antis

qui , sive ex recentioribus, satis X quisitus , ac plane sussiciens, sermo nondum hactenus prodiit. Qi hunc Tractatum composui, sperans Dei potentis , gloriosi , remunerationem , dc effectum beneplaciti ejus. HAEC est autem summa contentorum ejus, Sc elenchus capitum. CAPUT primum , de Causis Variola rum item , cur fiat , ut mortalium nemo, nisi forte unus aut alter, ab eis intactus immunis evadat.

secundum , de Corporibus quae aptara disposita sunt ad Variolas: item de s annici tempestatibus , in quibus frequentius accidere solent Vario

lae.

in tertium, de dignis progno-

393쪽

FRAEFATIO. 31 nicis eruptionis Variolarum d Morbillo

rumo

A quartum de Articulis Regiminis , seu Curationis Variolarum , in

genere.

C quintum, de Praeservatione Variolis , priusquam appareant signa earum in de modo impediendi, ne multiplicentur, postquam apparuerint signa

earundem.

C sextum , de iis quae accelerant exitum Variolarum , earumque prO- trusionemra item , quomodo in his uvanda sit natura. CAPU septimum, circa oculos S guttur, o aures, marticulos qui1- nam necesse sit ut provideatur , statim atque apparuerint signa Variolarum. A octavum , quomodo ad ma turitatem perducenda sint Variolae. C nonum de Arefactione a riolarum. decimum , quomodo amovendae sint, seu auferendae, squam mae sic

394쪽

cae Variolarum , dc escharies ab oculo Id reliquo corpore. CADU undecimum , quomodo de tenda dc auferenda sint vestigia Vario

larum.

duodecimum , de Regimine Alimenti, seu diaeta ejus, qui Variolis laborat. A ma decimum tertium , de Regi mide Naturae, seu alvi ejus , qui Variolis laborat. C decimum quartum , de Variolis de Morbillis sanabilibus d mortiferis.

395쪽

CAPUT PRIMUM

DE CAUSIS VARIOLARUM

item cur fiat, ut vix ullus mortalitam illis, nisi forte unus aut alter , immunis evadatri nec non flumina brevis eorum quae meminit Valenus de Variolis.

QUO A D illos e Medicis, qui pronunciatu

excellentissimum Galenum nullam Variolarum iecisse mentionem , ac proinde eum illas omnino ignorassieri narcisti libros Galen nusquam legerunt , vel ii sunt , qui id , quod de illis hahet, superficie tenus Vasi per transennam perlustrarunt: Quid Θ quod plerique eorum ne-1ciunt, an id , quod de illis diserte meminit , re Vera voluerit de iisdem intelligi. Nam Galenus praescripsit in Tracstatu qu*dam dixitque, quod illud ' ubat hoc illo 'do, ct etiam contra Variolas. Et initio Tractatus de- dccirpi quarti libri De Pulsu quod Sanguis a

forem in modum , putrestit, ct eo sque pervenit, stria infaminationis excessu , ut cutem combarat , ac tandem in ea consentur Varioti . anthrax es lens, excorians , adeo tu cutis consu natur. Et Tractatu non libri De usu membrorum ast quod partes redundantes almemorum qυotquot non convert Aur in sanguinem 2 in membris remanent,

396쪽

pmrcscunt , ' Progressu temPoris in majorem molam concrescentes effervescunt i undes ut tandem oen retur anthrax pollens , ct co flenta Variola , i a mationes confluentes. Dcinique Tractatu quarto Commentarii in librum Platonis , cui titulus es Timaeus , dicit , V teres nomen im8ofuisse /.εγμ ρν, omni re , per quam producitur rhbedo , velusi anthraci , ct Varioli ; at 'otii hujusmodi morbos generari in illis , in quibus abundet bilis. Qiao ad illos vero, qui dicunt Galenum nullum proposuisse remedium , seu curationem propriam cium cientem neque caulam hujus morbi , post factam ejus accuratam disquisitionem exploratam attulisse , illi sane verum dicunt revera enim non meminit de hoc morbo , nisi id quod retulimus. At Deus novit an non de eo mentionem fecerit in libris suis , qui nondum Arabice prodier Unt. Quod ad me attinet, diu est quod summa diligentia laboravi , interrogando eos, qui linguarum

Syriacae e Graecae periti essent, ut ea de re certio rem me facerent sed inter lios fuit nemo, ne unus

quid c , qui aliquid mihi adiiceret , rarier id

quod memora V .

Ego vero id valde miror, quomodo factum si, ut Galenus hunc morbum eo usque silantio praetermiserit Iraesertim cum ipsius aetate frequentissime

oboriretur, ac proin de tam graves essent rationes

huic remediis occurrendi; pleque tam diligens fuerit in caeterorum morborum causis investiga dis id illorum remediis inveniendis. Quoad recentiores, proposuerunt quidem ali emo remedia ad curandas Variolas, in quibus ni-

397쪽

U I M. 3sshil definitum aut distinctum est. Sed nemo ex eis reperitur, qui morbi illius causam producat cur fiat, ut vix ullus hon num , nisi forte unus aut alter, ab illo intactus desim munis evadata aut modo illius curandi subministret , singula qua que suis locis ordine tractando. Atque ob id ipsum est, quod sperem magnam fore mercedem viri illius, qui no ad componendum huncce Tractatum excitavit is mercedem quoque nostram duplicandam fore, postquam omnia , quae ad morbum hunc curandum requisiita sunt, nos executi fuerimus, totum opu Ierminis suis definiendo, δc in capita certa destribuendo, tum singula quaeque suis locis assignand0, volente Deo. Incipiamus igitur memorare causam scientem huius aegritudinisci item cur fiat ut mortalium vix unus illam effugiat. Deinde reliqua quae huc pertinent, in sequentibus capitibus sigillatim per-ῖequemur in de singulis eorum , quidquid necessarium fuerit ad hunc morbum curandum , cum auxilio, dicem US. Dico igitur si hominem a tempore , quo natus est, donec ad extremam usque senectutem perveniat , indesinenter ad ariditatem tendere :atque inde esse , quod sanguis puerorum infantium , servata proportione cum sanguine juvenum , multo magis humiditate abundet , quam sanguis fenum i sitque insuper magis calidus. Et id quidem docuit Galenus in Commentario ad Librum Aphorismorum , ubi ait Caliditas puerrorum est quidem quantitate major , quam caliditas a Hic demum transtatio graeea Interpretis nonymi incipit.

iiij

398쪽

i Moenum, sed caliditas juvenum est qualitate veheta

mentior.

Quod, demonstratur ex bonitate operatio 1 aura naturalium , videlicet digestionis , seu cor coctionis alimentorum accretionis in pueris. Quapropter aflimilatur sanguis infantium tuerorum musto , in quo non diim inccepit fieri oc-cchio perducens ad maturationem ei sectam, ccui nec ditias competit in otio ad fervefactionem. Assimilator vero sanguis juvenum must , e quo fit effervescentia, erumpunt vapores, usque dum tranquillum Maxurum sit vinum. Sanguis denique senum similis est vino , cujus virtus jam evaporavit , ita ut vapidum fiat in frigescerem ac eicere incipiat. Oriuntur autem Variolae, cum sanguis putre Dcit effervescitque, cum ex e particula: vaporum extruduntur , iam mutatione sanguinis infantilis, qui quidem musto similis est, in sanguinem juvenum , qui similis est vino maturato. Ipsaeque Variola sunt illa fervefactio, ebullitio, quae excitari solet in musto in illo fervoria

tempore.

Atque haec est ratio , cur vix iis immunes evadent pueri, praesertim mares. Nam idem procul dubio evenit ex mutatione sanguinis ab hoc primo statu in secundum , quod itidem procul dubio accidit in mutatione musti cui tunc scilicet Proprium est, ut ebulliat in fervescat in illo ita

tu , donec post finitam fermentationem pervenerit ad maturitatem. Et sane raro evenit tale temperamentum in infante aut puero, quod fiat mutario sanguinis a priore statu ad secundum parvo tempore. sine manifestis indiciis quod 'ex.

399쪽

issorum regimine , seu diaeta , facile potes aestiri mare nam infantium diaeta in lacte consistit. Quoad pueros tametsi horum diaeta non omnino in lacte consistat alimenta tamen eorum , an bita ratione , sunt valentiora caeterorum homi num alimentis 5 eprum major mistura. Quibus

adde , quod in illis , post cibum, at humorum

motio vehementior. Propter has itaque rationes perpauci sunt ex pueris, qui hoc morbo immu ues sunt. Tum postea fit statuum illorum mutatio pro temperamentorum diyersitate , regiminum , chabituum , nec non aeris ambientis circumfusi, matus sanguinis , qui in venis eorum inquantitate & qualitate differt nam idem sanguis in his celeriter fluit, in illis tardius movetur in aliis abundat , in aliis deficit , in quibusdam qualitate pravissimus est , in nonnullis qualitate mi

nus praVUS.

Quod autem juvenes spectat; cum jam facta sit sanguinis eorum muratio a primo statu in secundum, d perfecte absoluta sit maturatio ejus atque ex eo humidi ratis particulae exhalatae sint, quae putrefactionem creare debuerant hinc se- ciuitur hunc morbum in eis non oriri , nisi in paucissimis , in iis videlicet, in quorum venis sanguis nimia humiditate abundat, aut est qualitate pravus, cum Vehementi inflammatione a v l 1 forte , quando ipsi erant pueri, Variolis impliciti fuerant levibus olim cum nondum perfecta erat mutatio sanguinis a statu primo ad secundum. Accidunt quoque iis maxime juvenibus, qui caliditatem hebetem habent, vel sine nimia humiditate , tum etiam illis, qui in aetate puerilis ,

400쪽

riolis levibus tentati, sicci temperamenti, is ais ilenti evaserint. Quando vero ad a talem provectam homines perVenerint, vix , ac ne vix quidem, in ipsis is morbus orietur nisi forte in statibus eris pestiferi, putridi maligni cin quibus hic morbus plurimum grassatur. cilicet istiusmodi aer corpora ad caliditatem humiditatem valde disponit aer inflammatus hujus aegritudinis eruptionem juvat promovet perflando enim spiritum , qui est in duobus cordis ventriculis, habitum sibi similem eum ipso communicat deinde universum sanguinem , qui est in arteriis , mediante corde , ad eundem corruptionis statum perducit.

Jam diximus de Causis Variolarum , sermone sufficiente dc brevi nunc ergo dicturi sumus de Corporibus, quae apta sunt disposita ad Variolas& Morbillos.

CAPUT SECUNDUM.

De Corporibus , a apta sunt o disposita

ad Variolas. εια sunt in universum corpora humida

alba , carne repleta in bene colorata, inprum is ad rubrum dc fuscum vergentia , siquidem carne graventur. Item illa corpora , quae frequenter obnoxia sunt febribus acutis .continuis, a morrhagiae lippitudini, exanthematibus rubris , furunculis provenientibus ex es rerum dul-