장음표시 사용
31쪽
uenirent, interrogaui, qui essent, ad quid tandem uenirent. inarentes, inquit, tui sunt hi, quem eum iamdiu uiderint, tandem cognouerint quod pacis osculum tibi serre uolunt, ad hoc quidem ueniunt Τandem ergo alii colla amplexi, alii in me, ut potuere, inmissi. Vix osculari desineram, ecce tres uirgines sormosissimas clamantes et dicentes nobis: Cur nos, Anselme, deseris cur nos desolatas relinquis γ' Quarum una erat longissima, ut uideretur uertice ipsa pulsare idera que, ut post cognouimus, suit
dialectica me quidem tristissima huiusmodi dabat uerba Quid1 hic saeis, quid moraris, patrone aegregie cur nos diu derelictas iam uideris deserere cur uenisti, cur stetisti, dux noster inelite, cui sorsan desolatas uideris relinquere Quis inuenire, quis iudieare, quisquam nesciet post te Minime. Quis naturam proposici0num sciet perpendere quis probabilia a sophisticis 15 eademque a necessariis cognoscere cui preter te sorsan erit posse, categorias diuidere: ubi quando sacere pati situs habere. cui tanta uis in syllogismis erit, cui tanta potestas probandi uel
inprobandi quidvis Post te quidem nullus erit ut tu, nisi qui fuerit tu, tu autem aliquem inpossibile est fieri. si tu igiturae necesse est non seri, quia si inpossibile est esse, necesse est non esse est autem inpossibile, necesse igitur non esse. Dux ergo noster inclite et patrone egregiae, 0ndum, si placet, degeramur a te. Ne nos adhuc deseras, carissime, eum nullus erit post te, cui nos desolata uidearis relinquere. Nec quidem relin-25quemus uos, quo relicto, relinquemur et nos. Sed si steteris, stabimus et nos tecum, et eris odio omnibus hominibus propter nomen nostrum. rimus enim perdite de terra uiuencium. Vix ista finem fecerat, eum alia sic ceperat, cuius statura quantum
remittitur ab ista. tantum intenditur ab alia. que, it post per-30 cepimus, nostra sui rethorica. Τ in docendo quia non est laborare, ex statione eum spiritibus quantum deroges mortalibus, breuiter exponimus. In iudiciis quidem, in senatu uel in concione
nemini post te erit perorare. Cum equi et iniqui periit et cognitio utilis uel honesti Vbi summa, ubi causa, ubi constitutio, ubi
amplexas 5 inmississim me om. ς Oratio diale et leo 11 eum uenisti P euri 3 nesciati 15 mi forsam ore sorsan P 16 post ubi tanta eL P paseerei sacer P 18 Post G1 inposscibile P 20 C L auxi 2 patrone ineliteiri post FU I tuum eorr. nostrum P 29 tantuni ab ista Coratio rethoricae G peronarem Cie de M. re. I3, IS.
ratio, firmamentum, nusquam iudicacio. O dannum nulli conparandum, homines bestiis eloeucionis dignitate prestantes iam quasi infra redigi Laudes igitur quas a me acceperas, aut iam reddas redactus inter bestias uel quod Xpetimus, iam oportet redeas.' Per genitivum et dativum et absolutum ablatiuum his a te discedentibus non erunt in possessione tua primitivum uel derivativum, diminitiuum uel possessivum, activum uel passivum, transitiuum uel retransitiuum nec ammodo frueris gratia uerborum amo amas, doceo doces, lego legis, Sum es, uolo ui et heu me misera, eris ut in 10 insantia quem nesciet quoque nominativo. Hec Musa. Omnibus tandem orationibus habitis uidentes tamen adhuc detineri osculis et amplexibus sanctorum, secerunt in me impetum, ut sic me arreptum ducerent inuitum, quem non p0terant gratum, et sic ociusquam sedes Elysiq, exultaret terra, letarentur terrigene ΛΝSELMUM 15 quidem ad illos redire. Me itaque inuaserunt una, ut colla quidem amplecteretur rethorica, medium autem pectoris dialectica, pedibus uero adhesit grammatica Sancti uero illico manus in me iniecerunt, Noster est iuuenis dixerunt. Ρotius noster 'virgines responderunt. Corporeum enim cum incorporeis, mortale 20 eum inmortalibus non esse consistere, dixit dialectica. Quem enim lactauimus in sua insancia, quem in ipsa cibauimus adolescentia noster est iuuenis dixit rethorica. Vera quippe sunt hqc iurat grammatica Nec in Elysiis quidem sunt declinandi loca, non masculini uel seminini hic debentur genera, potius uero
In tanto itaque clamore et dissidencia rediit spiritus, caro reuixit mea et in noster est non est noster huiusmodi quidem
controuersia commota quippe sunt omnia menbra mea. Inter homines enim redactus sum, qui ab hominibus a qlestis uirtuti-30 bus raptus sum. Ab eorum quidem amplexu me in lecto inueneram circum ubique manus duXeram, quocumque uero me uerteram, sanctorum uel uirginum nullam inueneram, uel si sertasse ullam, inueni quippe nusquam. Signum sancte crucis meae tandem fronti infixeram: miserere mei. deus; mira enim uideram. Deliberare 35 tandem coeperam, ut si nobis liberum standi uel redeundi con- dampnum C redigiti reddaetus Oratio Gra-matice ante corr. a te aperte C 8 fueris C 11 oculis G14 terriginem 1 responderint P 20 dialeticam 1 adholescentia P 23 elisiis C declinendi C 25 excelsis C 34 Finit somnium Ansalmi
32쪽
cederetur arbitrium, utrii cum sanctis quam cum uirginibus mallem libentius. anta enim in utrisque dignitas, tanta suauitas, ut ex utrisque utram eligere non poteram, ut, si esset possibile, quam cum utris, potius cum utrisque. Sed quia necessitate qua
dam natur non licet seu sempiterna illa beatitudine, uolui cum utra, quia non potui cum utrisque Deliberaui cum uirginibus, quia non cum spiritibus. His igitur ita habitis scelera it maleficia ut in patre tuo audiuimus, Ru etiam prius cognouimus, ireuiter, ut potuimus, 10 expositis, uicia, qu michi et Mediolanensi clero obiecisti, ocius in te eorrigere debuisti et cognita lacultate et nimio studio peccandi potius in te, quam in tanta nobilitate Mediolanensis cleri. Qui enim in suis schineis ipsam doctrinam peccandi incluserat et qui diabolicam artem illam quasi sacrosanctam habeat, si quod 1 tale scelus forte inter homines umquam fuerat, his quippe melius omnibus potuerat. Et qui semper uiciis et nequiei studuerat, in scelere et maleficiis a puericia reuerat, si quis tale scelus sorte commiserat, re caeteris is quippe debuerat. Vt qui in omnibus peccare non desinat, nec in hoc, si fuerit scelere deficiat nec in
m latebris tua desinat illecebra, cui re eqteris dominatur luxuria, neque in ceteris desinas quae tibi ascribenda michi ascripseras. Que nobis igitur obiecisti potius in te corrigere debuisti. Sed quod tantos et tam honestissimos uniuersos Mediolanensis clesie filios uicio, quem michi intenderas, collegisti implicitos, me qui-25 dem defensioni auxiliatus es nimium et cause meae maXimum preparasti commodum. Non enim me esset defendere, quem cum tantis et tam gloriosissimis uisus es accusare, qui non egentdesensione, cum omni quidem careant suspicione. Mira quippe
in illis magnificentia, mira modestia, magna dignitas amplitudom gloria pietas et religio in Mediolanensi colitur clero. In istorum itaque numeratum collegio potius defendit accusatio, ut, si qua forte dehonestarent turpia, iam istorum consortia me mundent a culpa. it sic accusaei clari oratoris sibi nomen uendicat boni
2 dignitatis habitas C Conte e turalis ollatio. Causa
translativa per consecucionem. 13 indulserat saera-
sanetum C 16 sit 17 gelus G 18 dubuerati 1 peccari Cho fuerat C 21 tibi om C 22 uleio sum: Contra uoluntatem eorum qui audiunt ad Her Ire 2 , M. 23 Mediolansis et G24 ossisti defende C 2 egens C 30 mediolans C in mediolanensi olitur add. C post ollegio et dehonestarentur C
Ddefensoris, ut iam non desensione egeo quem enim acusas delam dis umopere et cui magnum operaris incommodum potius maximum prepara quidem commodum.
Cqtera uero tua, que michi obicis ut mea noctum uigiliae ad patranda stupra, leno lenonumque consortia cetera reliqua, ut et mulae ungula, perambulata et quod adhuc Italia, omnibus abrenunciat liberalium deo gracias artium disciplina, quibus tu-dui a puericia Blis abrenuntiat nostri per Italiam nominis gloria, frequens de ANSELMO laude cum maxima fama et uestra ad haec 10 argumenta, que iam non dico leuia, non debilia, potius omnino inconuenientia. Qui enim philosophie a puericia institimus, in cuius libris semper desudauimus, tandem deo gracias profecimus, ut uero dicunt gentes, perfecimus. Non ad patranda stupra uiolauimus, ad huiusmodi inania non laborauimus, cum si istud
15 laboraremus, illud, ut secimus, non perficeremus. Non uero mei nominis ita uigeret gloria, non ita NAELM tota sonaret Italia et cetere prouincie, quas logie disciplina a solis ortu ad occasum perambulauimus a puericia. Non meo aduentu resultaret Frantia, non uero Alemannia, me ipsa quidem regia me iamdiu presto-20lans capella, si sorte leno uel lenonum, ut dixisti michi essent consortia, uel si sorte mul nobis iaceret ungula. Quam cum pro neccanda hominibus uita me portare dixeras, ante tuum tempus nullus hoc audierat. ro ungula enim muli
uitam remitti nondum audiui. iro nichilo huiusmodi non perit 2 partus intereuntue filii, si qua cuius fides fuerit alicui. Si quod
demum experimentum huiusmodi, tandem prouentum nullius Suscepit sperati Fraudem quippe potius suae cognouit spei, ammqpericulum, detrimentum fidei pro maleficio igitur huiusmodi non homines, ut dixeras, intereunt suturi totius si credideris, a fide 30 cecideris. Quos enim laturos dixisti, suturi erant uel non futtiri. Si non futuri, cum nec sint, nec fuerint: quod esse sit inp088i
Quinquies reges..tus syllogis ... Argumentati Perraciotinacionem. Summa argumentationis De inu. e. 34, 67,5Sy. Beniuolentia a rebus: Si nostram causam laudando extollemus, duersariorum deprimemus me inu Le. I6, 22J. 8 interpretaei 11 philosophyem 3 gentens P Racio assumptionis ante Issumptionem 14 uarietas da t)ietate scorr. satietas uarietate uitatur ime inu re. I, I ortu et C Anselmum per F patheticum. 21 nobis iacerent C 25 interreuntue P30 Loica inuentio. Complexio. Anselmina disputatio de pre destinatione dei.
33쪽
bile esse proposuisti. Si enim uerum est non futurum, salsum est quidem esse futurum hoc si salsum, non euenire est nece88arium. Quod si necesse euenire quippe est inpossibile, ut iam quod necessario non ueniet adesse, si quidem inpossibile aliquo maleficio deesse, cum si aliquo deesset, esse uel suisse laturumue aliquid prius necesse foret. Sin autem futurum, aut est utrumlibet aut necessarium. Vtrumlibet si fuerit, aderit uel non erit, equaliter se habebit. Non magis sic uel non sic. Erit enim similiter uel non erit. Non igitur ex utro quam ex utroque fuit 10 arguere, ut de suturis quam de non suturis corrigere et quoniam aequaliter se habet ad utraque, non potius de una quam de unaquaque. Quod si necessarium, a christiana fide iam diuertis nimium aborres a fide Iuda iudeus perfide. Diuine quidem prq- destinationis necessitudinem aliquo maleficio reuerti po88e et 15 ternam dispositionem diabolica arte remitti quandoque, Supernam enim prouiden iam aliquo, ut dixeras, debilitari flagicio, ocius uero ullo mutari aliquo, damnamus propulsamus Xterminamus ammodo. Aliquo opere magorum uel maleficorum diuinum reuocari propositum, credat nullus fidelium, uel quod necessario uerit m ad esse, nullus possibile ducat ad non esse. Nullus ita odiat Aristotelem uel Boeotum. Nullus ita sibi indignetur deum nostrum et dominum. Nullus a fide descendat admodum, ut ita consequatur possibile necessarium. Vt igitur confidere uidearis, unum deum christianorum, unam fidem constearis, nullus ullo maleficio 2 futuris hominibus uitam negauit. Cum si futuri erant, non euenire non poterant et ex huiusmodi etiam tali non eueniant. Verum si uenirent, magna quidem esse deberent, qu me ad tale lacinus inpellerent. Maxima, nec quippe minima, quae me cogerent ad tam nefandissima. Qui quod suturis hominibus 30 uitam negarem, hoc, ut dixisti, ideo ut occultius lacinus patrarem, ut, cuius partus non uideretur, ipse concubitus ignoraretur. Sicquq patrarem facinus, quod, ut occultius occiditur mortuus, perit adhuc nullus desinit uenire futurus. Ab his quoque patrandis maxima me terrent tormenta uni-35 uerse quidem uite aeris penitentia uigili ieiunia lacrim suspiria
6 Q autem C 17 dampnamus C 18 magnorum uel maleficiorum C
magnorum Ore magorum P 21 aristotile C 2 f. 25 - f. 26 Ratio-tinacionis suspiciones infirmari: Si commodum nullum fuit. si paruum si incommodum sibi magis. Si aliis magis suisse.
uniuersa plurima meae iuuentuti intollerabilia. Vel si non heomnia iudicii dies illa: te maledicti et reliqua, ubi dabitur inremeabilis uia, cui insem patebunt hostia, poena perpetua, ut iam de tali anima diabolis et angelo nulla sit controuersia. st igitur
occultius hoc si concedamus euenturum, non tamen perderem memet ipsum. Pro quo commodo huiusmodi non perdenda esset anima, iuuenile corpus ΝSΕLΜI. 88et quidem melius nostrum consilium patere omnibus, quam futuro Supplicio Seruare reus uel sub presenti poena deficeret caderet aetas. iuuentus nostra. 10 Pro tantillo igitur commodo tantum non subirem periculum, pro temporali quodam proficuo me non temo dampnarem supplicio. Sunt uero plurimi, abbates et monachi, quo cum infirmitas carnis eliciat, hoc illis quam michi conueniat, ut quod non illis, ut nobis, licuerit, si sorte commiserint, occultius quidem uelint. at 15 quibus maior poena, maior quoque uigilaret infamia ad occultanda commissa, committerent quidem maxima. Si quid tale ergo pro huiusmodi committeretur aliquo ad occultanda delicta, si quis delinqueret denuo, illi quidem quam ego. Nobis enim clericis, quibus licet, liceat in uxoribus et filiis libera est potestas. Vsus 20 quidem prestat, ipsa defendit auctoritas. Sacer enim canon hoc predicat, pro huiusmodi committere non esset quidem delinquere, ut pro iusto concubitu, quem dixeras, occultare, future dilectioni uitam negare, eum potius gaudere, si contingat habere. Si quid tale ergo pro huiusmodi umquam aliquo, illi, inquam, non ego. 25 Set quia nullus committat qu0 michi obiceras, commodum, quod dixeras, ad nichilum redeat et tu quoque nichilum, es enim nullus nec ideo ullum. Si sorte igitur uigilauimus, ut secimus, non ad huiusmodi turpia sed ad hec optinenda, qu in me de gratias uigent honesta. Et cum plurima utilia ex noctumis uigiliis nascun-30 tur et honesta, haec qu dixisti non consecuntur uicia. Nostra enim ipsa humanitas, et si plura sibi innata commisit, in hoc deo gratias nunquam deliquit. Semper pudica fuit, a castitate nunquam discessit. Ipse enim hoc sonat 0pulus, quorum preter
nullo C artes prudentiae Commoda in com modis coninferre alterum uitare alterum sequi Ad Her. ΙΙΙ . 3, M. sup C 19 Iudicatum commune religio sum De inu. I c. 39, s. 27 f. 26 assumptio Aristoteliea 29 hostam 30 firmius genus
defensoris, cum in eo genere, quo arguitur, integer fuisse
demonstratur De inti. II e. II, 36J. 32 deliquid C 33 ieessit CRumores ad oniecturam Lib. II e. Id 4 .
34쪽
te nullus tale quid de me est opinatus Nobis quidem liberum ab insanei sui arbitrium, secura potestas committendi, si uellem, carnale desiderium. quo diuina pietas me, ut placuit, seruauit illesum et quod carnale sensi summa uirtute animi a carne dimoui, ut mundum me seruarem a frande diaboli. Quod igitur
eum lienerat et secura esset potestas, uis mei arum refrenauerat, nune illius aetatis tempore, quo ingenio et sciencia, quam michi deus concessit, a talibus deberem cessare, adhuc potius refrenari quam meum animum remittere uidetur.
10 Italiam igitur non ideo perambulauimus. In nocte non deo
vigilauimus, muli ungulam non portauimus, leno uel eum lenon1-bus non hiimus, ut tam minus honesta patraremus. Num si ideo perambularemus. ad quam nobis deus concessit scientiam non attingeremus, nec ad tantam nostri nominis gloriam perueniremus.15 Nouue adhuc ideo perambulamus, ut stuprum, quod dixisti, committamus, ut eum in puerilibus disciplinis continentiam nouerant, iam in alteriori philosophia altius debeam. Sed ideo perambul uimus , quod iam habemus ad nostra philosophia adquiriremus et adhuc ideo, ut secreta eius rimemur interius. Quid ergo restatae dieamus 2 Nostra docuimus, tua plana secimus, utraque contulimus Nidhil ergo restat preter clamemus cuique perniciosissimum animum in omni uita eastissimum, a uiciis remotissimum criminacione talium duci ad peccandum. Miserum et dignum cuique eorum honesta saeta tales huiusmodi non spectare potius 2s subito minus honeSta fingere Ad que probanda uestra argumenta omnino quidem Inconuenientia leuia et infirma, ad causam male accedentia, ut fidem quam sibi debuerant, cum porteret detrahant, et quorum fiducia uestra michi ausa se representaverat, eum sorte desciant; restat 30 euaneat, ut euius non idonei testes nec ipsa idonea portet AUpatranda quidem facinora me uigilare dixeras, marsupio inclusam
1 opimatus Ophnatus Genus defensoris firmisimum si eum potestas affuit, uoluntas abluit De inu. IV . II, 35J 2 suis potestas pietas demoui O 10 argumenta elonem eorri es separatim transiri in ipsa propositionem Inclusas metu: Ι
52 99 15 quam C eommitamus P 18 ad a P 1 ab is :n Ludiunt quor ors quid sit quod adhue sit demonstrandum De M, M. 20 Cur de inu re. 52 98 illud o M illud
pro occulto concubitu mul ungulam. te enim, inquis, audieram Sed qui in eadem ciuitate cur hospicia, ut dicis, mutaui, cur taliaeas urbes perambulaui. tibi michi carissimo credere timui. sorsan de maleficio lacinore et homicidio te celare nolui, ut qui illa puerilia ubi commendare timui, emiciosissima, unde
si commisissem, exterminandus issem, Ques sorsan dilectioni commisi. Aut tu quidem nimis cautus, nimis uel ego stultus. Sed neque tu tam cautus, meque tam nimis ego tultus, it si quid occultum uellem, tibi committerem et, Ii quod tale patrarem, 10 nescires adhuc quidem. Nouimus enim idem pessimam, mentem corruptam; mouimus linguam nescire tacere doctam . periuriis et mendaciis impeditam, pro his tandem rebus animam perditam. Nouimus in amicos infirmitatem et detractionem tuam, omnibus hominibus odium et inuidiam. Iali igitur uiro nichil scirem com-15 mittere quem nec iusiurandum saluat a dicere. Nec quidem minima possem illi credere, cui fides ocius laci dissidere, nedum possem maxima talia etiam, ut fingis, lacinora, qu si committerem, abiectio plebis existerem. Sed si sorte commiseram tuetque dileceioni hqe ut dicis credideram, uidem quam promiseras, 20 male quidem Ieseras. iidem corrupisti, deum offendisti, anima dampnasti, cum nisi premissa fide cuique talia non esset quidem credere. Nullus iam ergo confidat sibi denuo, cui iacet fides perdita periurio. Nullus tibi quicquam sit iam ausus credere. cum deum et proximum uideris offendere, iam uero nullus tecum com-25 municare, cum quos deberes diligere, illos potius di sumopere. Anima perdita, lingua uana uoluntas atrocissima deo et proximo inimica. mino tibi fides iam erit nulla. Credere itaque uel non credere, angustiae tibi sunt undique Si credidi uel non credidi, non euades manus QSELMI Negas uel adfirmas. bonus orator 3 semper tibi obuiat, ut iam solum restat, taceas et obmutescas, et si quid erga me dixeras, iam tandem peniteat. bonum oratorem circumcidi undique suam horacionem. Qum michi igitur obiecisti uicia dupliciter propulsat facultas rethorica et u in me
1 quis P quis C a testibus eontrarium contra teste si Ad Her Π e. 6, J. 9 committerem 11 nuptam doctam C peiuriis 1 sorte tibi P duplex conclusio studiosum operatorem. 20 disiunctum LA Her. IV e. 27, 37J. 23 ausus om C 26 Frequentatio dissolutum Adier. IV e. 30 46. 27 amicam iam om. Cri evadas ore des euadas C a secundum firmissimam argu mentationem eo ne Iusto in conclusione tradier. Ire 30 47J.
35쪽
direxisti acinora, dupliciter illis obuia ΑΝ8ELMINA eloquentia.
Nostros enim bonos mores docuimus, uestra argumenta inconuenientia monstrauimus, ut per hec utraque iam in me nullus sit uiciis locus. Ad uestra itaque uicia restat accedere et ex multis pauca tangere, quibus expeditis secunde edicionis seriem ter-
Nocte quadam igitur in quadragesima, nocte, inquam, omnibus christianis nimium obseruanda statuisti colloquium quadam 10 cum puellula. andem quo statueras uenisti, quia uenerat. uis uero omnibus diffidens illa promissis ut confideret potius secisti quidem plenius. Iureiurando enim sibi promiseras maritale conubium nuptias legittimas. Confidens ita plenius, non erat uobis locus idoneus preter domunculam illius, ubi nisi frater et ancilla 15 cuius sterterat in nocte nullus. In quibus ita sopor regnat, ut, cum Soporati fuerint, uix ullus strepitus reuocat. Diuertistis ibidem, conuenistis tandem in illam quippe deo nostro laudem: Letare Ierusalem, ut dum inomnis et cantibus laudes deo redderet uniuersus populus, tu in cymbalis male sonantibus et in 20 noctumis, qui non decerent, laboribus domino tuo diabolo laudes,
quas p0teras, es peratus. Otam enim sere noctem Secum On-
sumpseras, dissensiones pretia in nocte quidem illa, nec inter uos dulcia remittuntur basia Venus in pigris ossibus pocius iacet torpida, nec Venus quidem Veneri arrigere potuit, ut ante Deum 25 ligna tantum iacuit Pulsatus et calcitratus a ieeto miser es eiectus. Dum hec intus agebantur, qui te oris obseruabat lenunculus, Iohannes enim tortus, grauitudine sonesi pressus obdormiuit et nimis amictus uigiliis obseruasse perdit, cum obseruare
3 monstauimus C at his corr. Quibus P nostri uoluminis corr. secunde edicionis P Moctem Genus narracionis positum in personis dilucidis narracio Ordo temporum ordo rerum. eri quod est die tum id quod ni est die tum me inu re. I9, 27, e. 29, 2S, M. 12 Iustinianus: Si quis diuinis laetis seripturis iurauerit mulieri legitimam se eam uxorem habiturum, sit illa legitima uxor, quamuis nulla os, nulla scriptura alia interposita sit Iuliani epitome nouellarum Const. 67 e. 4 cap. 246.
desinit. Meus enim nuncius, obseruator tuus in hoc ut in omnibus ad hostium uenit, tussiit, pulsauit. Quo cum ueneras Sub specie lenonis clamauit Uam uenias, inquit, nimium Rotilande, m0rariS; 0 ultra tabo, uadam, si steteris ultra. one finem iocis exeas, eamus oportet, diescit Nondum, inquis, possum exire' domum, ut dicis, n0 est redire. Illusus enim seminea ui et iraude, si ita exiero, non apparebo deinde. Multa enim in haenoete laci, nichil uero demum perseci. Multa Sum passus, ut agerem, sed nisi adhuc institero, potius egi, ut paterer. Itaque, I ut paterer, passus Sum nec illud miser egero. Quod nisi nichil sum. etit enim donacionem ante nupetas, querit desponsari, priusquam nubat. Quam cum Osculando uellem elicere, clamans inquit: Recede. Dum enim stas, imago es dum amplecteris, sumus es: dum concumbere uis, michi es. Iolle, inquit, tolle. 15 Imago hominis es, hos latet, barba mordet, spumant labra, conspuis alloquia. olle, inquit, tolle meo lateri adherere.' Sub hac tali contencione noctem adhuc sum desessus ducere. Ita ergo exirem, non erit demde apparere. Reversus ergo es ad eam, quam inuenisti eandem Ad uxorem deuerteras, quam tirannum 2 inueneras et ut prius et modo nichil. Tu ergo ita existi nichil: ut, qui prius intrasti ullus, nunc miser existi nullus. Vnde cum cucullato capite exieras, cucullo enim tuo aciem operueras nuncius meus tibi occurrerat. Rotilande, inquit, caueas, stultum quod uideo iterum incurras. faue, inquit, denuo incurras peri-2 culum anum quod uideo. Amplius quidem si ueneris, aut morte niuietaberis aut legitimo pede curtaberis. Vide ergo, dico, ne redeas, precipio. Hoc ideo precepi fieret, ut quocunque diuerteres, quodcunque inciperes, meam tecum diligenciam semper timeres enim tuamque domum talibus placuit custodibus munire,
a ut nichil tuum michi possit latere. Nichil saeis, nichil molliris,
nunquam temptas, nusquam diuertis, ut patere nobis nostra diligentia sentire non possis. Omnia tenemus, te enim hactenus diligenter obseruauimus. Quod, qui tibi hit obuius meus testatur nuncius, quem cum talia dicere audieras, tuum secretum teneri 3 Senseras, pauefactus tandem effugeras. Occasiones, quas ipsa ad tuam 'bhominationem Inuenerat, retractaueras. Vtrum donare
36쪽
eam ante nuptias aut rem dimittere, sicut erat, quorum utrum melius deliberaueras. Rem tandem perficere statueras, ut pro qua animam perdideras, pro illa etiam donare liceat. Illam igitur desponsaueras. duos margaricios per cartam sibi tradideras, donacionem ante nuptias. Ipsa cum nichil habuit, se ipsam in dotem contulit. Ire reconciliantur, basia reuocantur, dulce ampleXus recuperantur, reducitur concubitus. J illius quidem diei cantibus lati sunt dies, quos obseruare debemus, ut dum hoc in ecclesiis cantabatur, matutine claudes deo aeddebantur. 10 Quia aliter sponsam seducere non poteras, foras portas civitatis ad domum cuiusdam tui militis sub uxoris nomine duxeras, quam
ibi singularem clauseras, cuius clauim tecum reduxeras. In eundo uero cuidam obuiaueras, cui, cum te Stentaveras, clauim quam
reduXeras, iactando monstraueras, quidam ille callidus tibi arripuit, 15 quam in die illa habere non poteras Insequente uero nocte diu desideratum expleturum desiderium, frigid enim natur nisi magno diei uel noctis pacto huiusmodi negocium nequis perficere Orater tuus Ado et dominus, iam ab ipsis rumoribus suspectus, iam sua prouidentia cautus te ita custodiuit, ut ab eo 20 separari non licuit. Ille quidam igitur, qui tibi obuiauerat, clauem diuulserat, abiit, intrauit. Quid ibi egerit, dicere non expedit. Mane enim tantum exivit, tota nocte stetit, tantum ad aurora rediit. Quid ibi hoc sit in uobis. Argueris autem surti in illa epistola, quam tibi misi Mores 25 enim inquit aethie surripuisti. e Plutoni autem inquit mancipare pro seminarum dilectione Seruitutis uel urti te quidem non defendisti, sed furem et latronem te ocius tacendo clamasti et illi soli seruire, cuius regulas et precepta te in arca uidimus
Seruare, non uero deo, potius mamone. Bene uero concessisti:
1 quorum eae eoni quo PC 2 dissimulacio Ad Her re S, M. Subitam letie iam iocundum exitusm rerum i Desinu. e. I9, 27J. 8 Sequuntur post cantibus tres lineae Meumatum in P m. C. an Pli-fieacio 11 Iustinianus in nouella, Si quis sine dotalibus
instrumentis affeecione maritali uxorem duxerit, non audeat sine causa legibus cognita repudium amittere corr. ei mittere). Alioquin quartam partem sue substanei decepte mulieri preat et Guliani Fu nouellarum Const. 36 e. 7 eas. Ini. 15 f. 30 Perfectissima argumentacio propos icio racio confirmatio
exornaei complexio is Her. Π e. IS, M. 1 frigide, perficere det Hom. C ra Tota nocte stetit repet. post rediit. 29 Dispo
sicio argumentacionum ab institue ione artis pro post ei racio
5 ab ipsa quidem tale, in qua peccandi potestatem sumpsisti, in surto et latrocinio creuisti. Cuius enim deformitas, despectus et rusticitas seminas ab amore deiecerat, multa surari portuerat, ut, quas sermae nobilitas non eliceret, rectum, ut solet, orrumperet. Et qui membrorum deformitate, colli longitudine, capitis nimia rectitudine, tocius uultus rusticitate, brachiorum assidua desticacione, manuum prurigine, incessus nimia insultacione, his et eqteris uiris et mulieribus nimium displiceas, ut tuum studium
exerceas, tu carnis infirmitati onsuleas, multa furari conuenerat.1 Vnde laetum est, ut fratris et domini tui Adonis libros surriperes, quo in deuastatione urbis cum aliis suis perditos putaret, tu uero meretricibus traderes. Quorum illarum quqdam post michi unum uenderet, Phylippicam scilicet, quq ab ipso domino Adhone notatum habemus et in plerisque emendatum, it . si
15 negare uelis, adhuc monstrare possum. Et ut conuinci possis, testis erit meretrix. qc duo itaque tuum testantur furtum, ut in ore duorum stet iam istud uerbum. Furem igitur et latronem, nostris quibusdam argumentis et ex ore tuo te, ut audiuimus, iudico.
20 Plutoni uero te mancipari teque committi illi consessus es; quia non nega8ti, consessus es illi seruire domino, qui omnibus bonis et christianis est hodio. Illius dominium non negasti, cui te miser seruum donasti. Illum enim offendere timuisti, conses-8us es, eum non negasti Plasma Christi dehonestasti, degem 2 subuertisti, humanum genus minuisti, cum tam reclarum opus domini tam turpi dominio infecisti et ex superna illa gloria ad infimam misericordiam descendisti. Corpus et animam sibi tradidisti, ut iam ex eorporis detrimento non poterit, ut assolet, anima redimi. Vtrisque enim diabolica fraude illicitis, non est amodo sperare de illis, quia, ut redeant et reddant gloriam deo, neutrum 30 neutro causa erit ammodo. Est tibi itaque desperatio. omnibus
Genus in partes distribui. ni ea turpitudo sed Her Lue. 22, 37J. Descriptio olandi caput membrorum deformitas collum cetera capit C 8 ceteris utrique sexui P 10 exornatio.
complexio exposicio racio confirmatio breuissima argumen
tacio fAd Her. Ire I9, 3sq. 13 philippicam C 1 meretris P duo
37쪽
christianis abrenunciacio, latur forsan ueniae desolacio. Hinc est, quod in suburbio te, ubi carnarium dicimus, olim inuenimus; tunc temporis Saracenum, nunc deo gratia christianum, qui adhuc inter nos uersatur medicus, necum deprehendimus et alium ibi cognouimus, quem modo postponimus Corporibus itaque in
camario reuolutis adhuc recentis tabe etiam manantis manus euiusdam incidistis. Quam ut mantonem in calce abscondisti itaque mirabilis rimanus recessisti. Eram enim ibi in vinea diligenter considerans u saceretis omnia. Erat quippe estas, cuius quidem 1 estus ibi quam in ciuitate minus ebullerat. Nocte uero ueniente ad illius hospicium uenisti, cuius tibi filia nubit. Quam, cum nuper ante domum constatris tui crassi Guidonis mecum et cum fratre pyscopi Iuonis, ipsa pretereunte, stares, colore prius de-
SignaSti post uero interrogatus tibi nupsisse respondisti Quod 15 cum tam facile non credideram, irardus uouis michi fidem
secerat, ubi enim dixerat. Cui uer nupte quidam erat paruulus, dire sue nouere filius, quem die et nocte custodiret, ut uniuersas uires iam in illo consumeret. Dimittere itaque cum non audebat portare cum non poterat, semper quidem dolens aput 20 te querelam deponebat. Ad te raro decurrebat, quam paruuli educatio detinebat, cum uero tandem poterat, ipsa quidem Venus, si quando, in luctu gaudebat. In dolore enim tota nocte SuSpirat, quod ex tam frequenti usu ad tam paruum deuenerat. Cuius rei causa ad carnarium ueras, ut manus, quam ibi incideras, iam 25 ad istius spicium ducas. Quo cum uenisti, clausis ianuis intraSti, clauso quidem hostio, sed nescio quomodo. Intrasse enim Seio, minime autem quomodo uidi. Testimonium perhibeo. PrqSagus enim tui maleficii, tamdiu te custodiui, donec causam et finem cognoui. Hllico igitur intrasti, Mortuam manum oras XeruiSti, 30 ad caput illius, cuius te filius molestauerat, abscondisti. Puerum de cunabulis traxisti, in mediam domum portasti Ηqc enim per
coniecturalis status Signum Spes elandi. Cuiusmodilo ei attingant fAdire II e. 2, 3 e. 4, J. 3 saragenum C 4 depre- hedimus P 5 ubi Cisum qui a paret tetrum nefarium tirannicu IIII Ad Her. Ire 30 49 De inu re. 53 I J. 1 f. 32 partes coniecturalia constitutionis Probabile collacio signum argu mentum consecucio probaeio Ad Her Π e. 2 M. 16 Qui C
collacio, argumentum in preterit o. instanti. consequenti consecuei - probatio Ad Her Π e. 5, α η. 26 laso
ipsas parietis uidebam fixuras. Non uero perspexeram, quid illi intulleras, preterquam quod totam domum secum circueras. Hoc tamen scio Mane ante primam occidit Bla tibi nupta Iqta extitit.
In die enim illa nimium risit ab illa itaque dimoueras, cuius
assidua educaei consecerat, itaque liberaueras, quam alterius partu premerat. Qui, qua nescio confidentia, non suturo se presenti uitam negasti homini. Quod ut credatur cereius ipsum qui secit uidimus. O diuinam pietatem, hominem perditissimum talibus facinori obnoxium adhuc quoque uiuere. tuis, inquam,10 similis magistro tuo diabolo, a quo acceperas u tua deuocio iamdiu qperat. Ab illo enim didiceras que post iniqua exercuit noluntas, omnia quidem a diab0lo, qui te clausis ianuis portauit in domum. Vbi miser inquinaris heu de insanticidio, ibi quidem macularis et de maleficio P excantatur enim mater pro filicidio. a V patrari quidem possit acinus occulcius, dormit mater, perit
natus, occiditur innoxius. Vnde etiam seruus es mamone. Quod
si non michi operibus credite. In scripturis enim legimus cuius opera acimus, illius et serui sumus, ut iam non ex isto nisi quod speratur ex illo, libertatem quidem arbitrii ammisisse, iam 2 etiam ex necessitate peccare. Magister enim et dominus tuus diabolus cum angelica illa natura consisterat, libertate arbitrii uti poterat Esse enim uidetur libertas arbitrii diserecto et iudicium racionis et potestas uertendi ad utramuis partem boni uel mali. Dominus itaque tuus cum superna illa natura uixerat, ad 25 istam, in quam nunc extat, declinare poterat. Qui enim declinauerat, declinare poterat, ut et fulgere poterat, quia prius vixerat. Postquam uero peccauerat, libertatem arbitrii ita amiserat, ut ad illam dignitatem, a qua descenderat, ascendere iam nequeat. tracionis iudicium perdiderat, ut ocius inter porcos numeretur et 30 bestias. Itaque peccet ex necessitate, cui non peccare est inpossibile. Cuius ergo dominium prosessus es, illius legem debes. In legibus enim legimus, domini sui lege seruum uiuere debere. Quare de te iam non erit dubium: non utrumlibet, non ambiguum,
perit enim casus, terit consilium. liberum quoque tibi interit
innoxius repetuntur bis in schedula eum neumattibus P 16 filius C 17 Rom. 6, 6 cui exhibetis nos seruos ad obediendum, serui estis eius cui obeditis. 22 si enim C 25 in m. C poterit C 26 plus C 31 postes lacuna P
38쪽
arbitrium, ut iam non aut hoc aut illud, hoc uero tantum, umquam non igitur illud. inque solum ex necessitate semper quidem peccare, ut aliquid contra iam sit inpossibile, ut tui quidem domini legem uidearis tendere. Purget te ergo hec tua defen- sto: Non sum culpandus delicto, committo enim necessario, non priuandus uenia, quem necessitas liberat a culpa, qu legem eum non habeat, a lege nos separat. Legi quod non subicitur a lege dissoluimur. Ne igitur arguamur culpq, quia necessitas neScit
peccare. Hoc uero sorsan concederetur, si istud tibi innasceretur, 10 ut a prima natura necessario peccaretur. Sed quia reclaram illam naturam, quam tibi deus concessit, libera adhuc uoluntate depraua8ti, quamquam nece8Sari pecces, non tamen e nece8Sitate cepisti. Cum nisi descenderes ad infirma, quod tunc quippe fuerat inter possibilia, adhuc quidem esses in libertate illa. Vnde 1 igitur inicium sumitur, inde iudicabitur, ut unde peccare qpi8ti, inde te iudex iudicabit. Erisque bestia inter bestias, qui racionis iudicium perdideras, cui arbitrii interiit libertas, de quo quis
Sperare iam nequeat. Iam ergo evaneas a christiana plebe Crux
enim Christi iacet in fronte fugite ergo partes aduerse Fugias, 20 inquam, et evanescito, dicam uel liquiscito, spes diis, deo despe- racio. Non uisurus denuo fugias uel liquescito, ultra forte siquando, nostro truncatus gladio illi offereris domino, pro quo ingratus creatori tuo, humano cuius generi suisti detrimento Itaque dei et hominum ultor existero, ni pro Romana sede clames, 25 DROGO apello, uel ni pro cesar DROGONEM sit apellare. Fugite fugite partes adverse. Quem enim seruilis eruitus ligat, quem diabolica stringit necessitas, cuius acta nesciunt deum, cuiu8 uoluntas creatorem disdit suum, cuius opera genus minuunt humanum, huiusmodi ergo non uisurus denuo fugias evanescito, dicam
30 uel liquescito. O hominem perditissimum, is humanitate derelictum, humani generis inimicum 6 editatem flagiciosam onequiciam inauditam, libidinem non ferendam Pro celestem patrem pro inelabilem pietatem huius intollerabilem tollerans
attendere C urgaei diaboli. Depreca aio purgacionis di ab oli. e culpam in necessitudinem uentum Ad Her ue. 6, 23, c. II, 25J. 13 Quomodo nis illa uitari potuerit Lib. De I6, 23J. 17 arbitriai di ueluti ne ni 3 P figite fugitem 2 frequentacio, ut acrior eriminosior ualidior oracio sit Ad Her. IV e. 40, 56. 28 desidit C 31 flagieiosissimam C 33 ineffabilem C
adhuc rabiem O celi 6 terra 6 sontes laeus fluminal O in eis
Omnia adhuc quidem non niaria O heu pro unius scelere nos uniuerso quandoque interiret Sollicitis quidem tribus in prime nostre cause causarum gene-
ribus, in solo iudiciali, quoad lacultas tulit, adhuc producti gumus, ut quod de illo precipimur in multis et lacioribus uoluminibus aplurimis quidem arcium scriptoribus, in hoc paruo opere subsecuti
sumus, ut racionem precepcionis ad exercitationem commodaremus racionis, et u per magna temporum spacia multo sudore, nimia 10 instaneia considerantur, tandem tanto labore quesita animaduertantur hic quidem parua quadam diligencia. Iudicialem enim causam nostro huic negocio suscepimus materiam. Causa autem p08ita, ut exordiremur commodius, cause genus considerauimus, cqtera uero ollicia ad racionem quidem prout acomodanda. Quam dispo-
1 nendo ita uere et uerisimiliter excogitauimus ut firmam animi
percepcionem aerum idoneis uerbis it sentenciis et ex quorum
dignitate uoce moderaremur et corpore. Quod ut quisque percipiat, ubi uocis uel corporis moderacio expediat, cum aliis forinsecus pronunciationis subdiuisiones rescripsimus. nuncians 2 itaque caueat, ne a sententia nuncia ionis decidat. De saeto Statuimus, suspiciones cuius interiecte dispersimus. Plures ibi con8titutiones ac parcium partes accomodauimus. Coniecturalis status raciones distribuimus argumentaciones ornate et absolute tractauimus quas et uici08as In partes proprias deriuauimus.
non adhuc P 3 interrire ollicitis P 7 pluribus corr. plurimis P 8 excercitationem P 9 f. 35 Summa iudicialis cause.
Quid recipere debeat orator. Quid abere debeat orator. Quo modo officia eius ad orationem. Quomodo causas tractari
e. 2, 3 lauentio est excogitatio rerum uerarum aut uerisimilium. . Dispositio est ordo et distributio rerum. Elocutio est idoneorum uerborum et sententiarum ad inuentionem accommodatio. Memoria est firma animi rerum et uerborum et dispositionis perceptio. Pronuntiatio est uocis uestus gestus moderatio cum uenustate. 17 moderarem 1 Pronuncians corr. nuncians P m pronunciacionis corr. nunciacionis P 21 Adier. re. 2, 3: In causa coniecturali narratio accusatoris suspiciones interiectas et dispersas habere debet. 23 Adier. I c. IS, 27 quemadmodum ipsas argumentationes ornate et absolute tractare possimus.'
39쪽
Tandem exclamauimus, ut auditori que uolumus intersecare uideremur. Accusatoris et defensoris munus peregimus illata enim
diluendo, qu identidem reprehendendo, dupliciter debilitauimus.
Aduersarii defensiones euacuauimus, in quem denuo insurreXimus.
Quod sic posite, ut ipso tandem iudici uidear persuasisse. Qvqui pateant minus cientibus, omnia notauimus extrinsecus. Hoc tantum iudiciali derogauimus, quod non ante iudicem causam constituimus, sed quasi ante iudicem morem gerimus. Si quid ergo
in iudiciali fuerimus abusi non hoc michi, sed ascribatur parti- 10 cule quasi Licent enim quedam quasi ante iudicem, qu quidem minime ante iudicem. Ne igitur arguamur, licuisset quod non licet. Liceat enim licet quod non ut liceret licet. Et si non admodum quicquam abutimur, ut diligenter consideratum a iudiciali progrediamur. et si qui molestus interpres huius laboris nostri 1 obringens et latrans nostro huic operi obtrectantis animi captus perfidia, intollerabili redundans inuidia, huic cui minime conducit diligentia, sint quidem qu opposita ut quibus raciocinari inuidia inpedit, si quid euomuerint, hoc sit remedium illis. Sed tempus est ad aliam causam accedere et quod in iudiei intendimus iam in 20 concione demonstrare. Sicque de tali homine post in quarto libro sit deliberare.
De hac uero causa prestolare, frater, dum redeam a capella, ut cum a curte regia, accepti tunc operi habeas promi88a.
Drogoni magistrissimo et eius discipulissimis Anselmus gratia dei et uestra imperatorius capellanus. Magnificat anima mea dominum, quia exultauit spiritus eiusa in deo salutari suo magnificate et uos illum, quia exultauit uester
1 Adier. ΙΙΙχ. Id 24 ut in ipsa pronuntiatione eas res, quaa demonstrabinius inserere atque intersecare uideamur in animis auditorum.' Officium Finis cie de inti. I e. 5, 6: Officium autem eius facultatis uidetur esse dicere apposite ad persuasionem finis persuadere dictione.
28 Ge. I, 46 47 Magnificat anima mea dominum et exultauit spiritus meus in deo salutari meo, quia . . ANSELMI DISPUTATIO IN GALLIA.
Anselmus in ipsum. A liberalibus enim uestris disciplinis cum ad capellam me contuli imperatoris, et ex uestre philosophiae otio cum seculari me dedi negotio, opus, quod apud uos edidi, mecum, ut precepistis, detuli, et uniuersis ciuitatibus, quas in eundo
perambulauimus, uestris literis probatum representavimus. Probanda cuius studia uniuersa consonat Gallia, Burgundia, Saxonia, barbara quidem Frantia. Ex quis aguntia tandem laudauit ingrata, Droconicam quidem sectam et penitus Italiacam inuidens disciplinam, tum in tanto opere iuuentutem nostram retractans 1 et adolescentiam. Nullam cum aliis promebat sententiam cum illis enim sentire quia inuidebat, ab ipsis tamen dissentire non presumebat, teque ut pura imago extiterat, cum ad sic uel non prorumpere n0n poterat. Logica igitur acultate agressus hac puerili non tamen inutili disceptatione conuenimus.15 Singularem uestram taciturnitatem in opere nostro adhuc tulisse molestum est quam, si placet, ultra serre non est. Laudare enim uel uituperare necesse est.' Non laudabo, inquid, nec uituperabo, cum medium faciam, qu0d nec laus est nec uituperatio. Est igitur possibile utrum non sacere, ubi aliquod neutrum 20 est inuenire. Si medium, inquam, ut dicitis, seceritis, tunc et utrumque Constat enim medium ex utrisque, ut ex albo et nigro rubrum, et ideo medium. Sicque in aciendo neutrum acietis utrumque. Vtrum ergo sacere necesse est, quoniam in utro uel utroque utrum non sacere possibile n0 est.' Medium. inquid, 25 ut dicitis, non ex utrisque, sed ex negatione conficitur utrorumque, ut 0 qu0 et album et nigrum illud rubrum, et quod est neutrum illud dicimus rubrum, sicque omne medium. Vtrum ergo
sacere neceSSe 0 est, quia in meo neutro utrum uel utrumque possibile non est. Si ex negatione utrorumque medium con-3 sectum est, qu0d, ut dicitis, neutrum St, 0 magis utrorumque quam omnium rerum neutrum est. Quod bene perspectum nichil est. Non enim magis ex albi et nigri negatione conficitur rubrum, quam caeli et terrae ceterarumque rerum. Quia sicut est ueritas, ut, quod nec album nec nigrum est, illud rubrum existat, sic quod 3 nec caelum nec terra nec cetera, illud esse rubrum a ueritate non
Brugundia 1 disseptatione 3 qui neci disiplinis P disiplinam diseptatione C phylosophi CI discentire 17 inquit C
40쪽
discrepat. Quod autem omnibus rebus negatis nichil illarum est, illud res predicari inpossibile est. Res uero, quod non est illud, nichil esse necessario consequens est. Sicque in aciendo aliquid laetetis nichil. Vtrum ergo sacere necesse est, utrumque enim uel neutrum inpossibile uel nichil est.'
di Zeugnisse ei Giesebrech Deutsche alserget III, 1158. Die kaiserlichemesinnung Gandulla rhelli auch araus, das er aut Gregors Fastensynodo 1079 gendthio urde, eidlic seinem isthum g enisagens Gregorii Registrum VI, 17 a Jasse Bibl. rer Germ. II, 3553. Bernoldi Chronic. Scr. V, 443 . . sicque eius se Mathildae prudentia Mutinensi eclesiae et Regiensi atque istoriensi catholici pastores ordinati sunt. Vita Anselmi Lucens. o. 41 Scr. XII, 25): Aribertus Regiensis
presul, speculum quasi lux Heribertus t Cum reliquis plane faciendam confore pacem l struit adiungenses Tribulatio temporis urguet.'