장음표시 사용
211쪽
213쪽
CIVITATIS A TELODAMENSIS CONSUL, QUIQUE CIVIUM SURFRAGIUM AMPLISSIMUM OBDIM LECTI ESTIS, VIRI AMPLISSIMIlILLUSTRIS ATHENAE REBUS CURANDIS PRAEFECTI, LRI SPECTAT IMI ET QUI IS AB ACTIS ES, VIR CONSULTISMMElARTIUM ET DISCIPLINARUM PROFESSORES, VIRI CLARISSIMI lGYMNASII PRAECEPTORES, VIRI LITERATISSIMI lVERBI DIVIM INTERPRETES LURIMUM VENERANDI lamos A URBE IUS DICITIS IUDICIAQUE EXERCETIS, VIRI mTEGERRIMI lQUARUMVIS DISCULINARUM DOCTORES, VIM ERUDITISSIMI lBONARUM ARTIUM STUDIOSI ADOLESCENTES PRAESTANTISSIMI lQUI PRAETERE UESTIS cIVES HOSPITES, CUIUSCOQUE LOCIET ORDINIS AUDITORES HUM ISSIMI lPrudenter a maioribus est institutum et ad nostra tempora more deductim, ut qui gravissimum alicuius artis vel disciplinae docendae munus auspicatur, de loco uni studiis suis coniuncto publice dicat et
verba iaciat apud eos, qui quum auditum venerint liberalem ingenii cultum non despiciendum sibi videri profiteantur. Etenim quid de novo doctore sperandum sit ex ipsa oratione quodam modo divinare licebit, et si is qui dicit probabili eloquentiae copia eruditionem ex renat, animos eorum, qui audiunt, lacile sibi conciliabit. Quanquam autem vidi et audivi, qui docta disputatione, terso et eleganti dicendi genere, actionis dignitate
ita excellerent, ut coronae clamores excitarent et universis suffragiis probarentur, scio tamen fuisse etiam, qui dicentes hominum exspectationi
214쪽
204 I. C. G. BOOTparum satisfacerent. tque ego, qui ab illorum praestantia longe me esse sentio, tantum absum ut lubenter dicendi munus receperim, ut profitear animo me anxio et sollicito hunc diem exspectasse et nunc in concionem prodiise, cum praesentis ossicii novitate commotum, tum gravissimi muneris, quod suscipio, cogitatione impeditum. Namque aliud est in Gymnasio paucos discipulos veterum literarum studiis initiare, aliud apud
Athenae alumnos earum amorem excitare vel augere suisque scholis et sermonibus incere, ut intelligant honestissimam ex illo sonte voluptatem capi posse aliud est, ubi res ac tempus poscebat, coram paucis disserere, quorum iudicia non magno opere erant timenda, aliud in frequentissimo eruditorum hominum conventu dicentis personam digne sustinere. Quum itaque multa sint, quae animum meum non leviter tangant mentemque perturbent, totus coniugio ad vestram aequitatem et humanitatem. Atque illa me spes sustentat, ore ut vera et sincera pietatis professio oratoriae artis desiderium leniat. Quamobrem continuo vos appello, Illustris thenaei Curatores Spectatissimi et principis urbis magistratus Amplissimi, quorum commendatione et suffragiis in hunc lociun sum vocatus, ubi summorum virorum exempla secutus literas docere iubeor, quae mihi ab ineunte aetate in deliciis fuerunt et in quibus vitam agere mature decrevi. Hac olim mente Lugdunum Batavorum me contuli, ubi cum imagines clarorum virorum, qui a primis temporibus ad hanc aetatem Academiae ornamento fuerunt, tum praeclara
Prosessorum praecepta et amicorum exempla meum consilium confirmaverunt meque ad laboris constantiam excitaverunt. In cuius temporis memoriam dum redeo, liceat mihi praedicare meam felicitatem, quod tecum illic vixi, tecum literas et iuri rudentiam colui, carissime rater, quem cives tui in hunc ordinem nuper retulerunt. Locorum intervallo postea separati halamis animis ego te, tu me dilexisti, nunc laetor, quod poterimus nostrum amorem usu et familiaritate confirmare, quodque mihi huc vocato non deerit, qui omnia, quae me cura aliqua assicient, suis sermonibus levet resque laetas laetiores faciat. Sed illuc, unde abii, redeo. Itaque non diu post cademiam relictam Leovardienses campum mihi ostenderunt, in quo Vires meas experirer, meque adolescentem non indignum iudicaverunt, cui florentis Gymnasii moderamen committerent. Ex ea statione vos me Disjtjgod by
215쪽
maiorem honorem . neque cupide quaerentem neque vald recusantem abduxistis et vestrae voluntati obtemperans aliorumque auctoritati non invitus cedens munus oblatum recipio. Quantum oneris mihi imponatur, non ignoro; - magnum enim est uteras et Graecas et Latinas docere, iisque
historiae scientiam et antiquitatis disciplinam adiungere; - quanta opus sit ingenii vena, quanta eruditionis copia, quanta prudentia ad omnes huius provinciae partes non dicam optime, quod nescio an a nullo fieri possit, sed bene implendas, scio quibus viris succedam, qui inde ab illo Vossio in hac Musarum sede literas docuerint, ex libris et sermonibus cognovi atque haec omnia eiusmodi sunt, ut me plane conturbarent, nisi confiderem studiosae iuventutis facilitate, collegarum humanitate, Vestra, Viri Amplissimi, aequitate et benevolentia, maximeque Supremi Numinis, cuius provida cura haec omnia reguntur, ope et auxilio. His praesidiis munitus antiquitatis disciplinam adolescentibus ita tradere conabor, ut praesens eius conditio postulare videtur, omnique opera id agam, ne suscepto labori impar existimer. Utinam mihi satis otii concedatur ad haec studia exercenda, neve gravissimo oneri alia ossicia cum literis non arcte coniuncta addantur; quod spero, non quo laborem defugiam, sed quia metuo ne aliter vestrae de me exspectationi et muneris dignitati non satisfaciam, eo satis et soritasse nimium de me reliquum est, ut vobis et imprimis iis vestrum, qui nuper inter senatores primum lecti sunt, Athenaei res commendem. Quandoquidem enim haec urbs merito celebratur tanquam bonarum artium mercatus, magistratuum est illud nomen tueri et velut hereditatem a maioribus acceptam, suis curis auctam, posteris relinquere. Quod nulla re magis essici possit, quam munienda hac arce studiorum, quae maiorum liberalitate condita duo saecula stetit totique civitati praesidio et ornamento est. Ita vestris auspiciis floreat Athenaeum, lite is et disciplinis suus stet honos. In iis, quae me moverunt ut Leovaesiam Amstelodamo mutarem relictisque ibi amicis et familiaribus huc migrarem, haud scio an primo loco hoc ponam, quod tot viros in hac urbe inventurum me sciebam doctrinae laude insignes, aut mecum in erudienda iuventute occupatos aut qui eo munere praeclare defuncti sunt. lius vestrum, Vir Clarissimi, aliam disciplinam persequitur, sed in omnibus regnat cognitionis cupiditas et Disjtjgod by
216쪽
20 I. c. G. BOOTunusquisque id agit, ut disciplinae suae fines proserat, Athenaei famam suis laboribus augeat, ad scientiae et virtutis studium adolescentes formet. In his laboribus comitem et socium accipitote eum, qui eam
artem profitetur, quae reliquarum paene omnium auxilio non potest carere, quiqne etiam atque etiam vos rogat, ne consiliis vestris se destituatis. Nam quae sint muneris quod sustinemus partes, quae ossicia, vos usu et experientia edocti magis compertum habetis, quam ego, qui multarum rerum non nisi adumbratam animo imaginem assero. Contra ego vobis spondeo me auctoritati vestrae libenter obtemperaturum et nihil antiquius habiturum esse, quam ut eum me praestem literarum doctorem, qualem vobis collegam optatis facilem atque humanum. Tales suisse accepimus, qui proxime ante me hoc munere functi sunt, viros cum eruditionis copia, tum morum elegantia insignes, qui plures per annos hunc locum ita tenuerunt, ut adolescentes literarum studiosos ad veram humanitatem Armarent et mirificum honestae laudis amorem eorum animis instillarent. Quorum quia alterum DAU. IAC VAN ENNEP praesentem conspicere mihi licet, utar hac opportunitate, ut quantum ei tribuam aperte declarem. Tu, Venerande senex, qui in otio bonas literas colere pergis et Hesiodum, quem semper in deliciis habuisti, doctrinae tuae copiis anas, consiliis tuis me iuva mihique concede, ut prudentia tua doctisque sermonibus doctior fiam. ulta a te discere aveo, sed hoc maxime, qua arte tot iuvenes, qui te duce usi sunt, ad antiquitatis amorem excitare, ad omnem virtutem informare potueris. Beatum te praedicamus, cui contingit in ista enectute laborum tuorvin ructus adspicere, auctoritatem apud cives tuos imminutam servare, rei publicae et literis inservire. Si quid mea vota possunt, nunquam tristi usu cognosces, quam praeclara praesidia contra ad ersam fortunam veterum scripta suppeditent, et qui te conspicient veram esse intelligent Graeci poetae sententiam negantis senescere sapientes, in quibus eluceat mens longa die aucta ). Quam vellem hic quoque adesset collega tuus Vir Clarissimus IOHANNEs BosaCHA. De quo quum cogito, tristis animum meum subit infirmitatis humanae cogitatio, quum eum nondum senectutis incommoda exspectantem adversa valetudo coegerit munus, quod duodecim annos praeclare gessit, iam nunc deponere. libenter illum retinebant omnes, qui eius mores Disjtjgod by
217쪽
O O. 207diligebant, prudentiam et eloquentiam admirabantur, scholas frequentabant; sed iustae petitioni resisti non potuit. Itaque amplissimi magistratus
honestam missionem roganti dederunt, sed honoris causa illum rogarunt, ut, quantum posset, iuventuti bonas litteras colenti consuleret et eam disciplinam, quam prae ceteris diligit et egregiis libris promovit, scholis suis explicare pergeret. Huic rogationi si quid mea voce ponderis addi posset, publice ab eo petivissem, ut hoc onus historiae docendae, quod mihi novum esset, reciperet, itaque suae et in hos Athenaei alumnos et in me voluntatis insigne exhiberet documentum. Sic paulo minus detrimenti ex eius discessu Athenaeum capiet, atque evellet cille scrupulus, qui me non leviter pungit, quum melius me grammatici quam historici partes implere posse sentiam. Sed cur plura dicam, quasi de eius voluntate dubitem Quod petimus faciet, dummodo Deus . . vires ei largiatur. Quod ut prospere eveniat omnes boni et ipsius et literarum causa
Ad vos mea properat oratio, praestantissimi adolescentes in quibus nititur parentum spes, quorum opera aliquando res publica indigebit. Hanc spem nolite sallere, sed gnaviter et assidue ingenuis artibus incumbite, ut parentum curis dignissimi patriae salutem vestra virtute augeatis. Ita Optime pietatem estram declarabitis, neque praeteritos annos inanibus votis revocare debebitis. Sed non est huius loci aut temporis vobis vitae bene agendae praecepta proponere. Potius, quoniam nunc primum os alloquor, verbo declarabo, qualem si vestrum, qui antiquis literis operam dant, me vel ducem vel comitem in eo stadio sint iuventuri In scholis audietis me optimos utriusque sermonis scriptores ita explicantem, ut discatis attendere ad singulorum verborum vim et usum pro temporibus saepe diversum, et quid proprium sit eius scriptoris, in quo versabimnr, aperientem Grammaticae interpretationi accedet critica, quae vitia librariorum editorumque. incuria vel haud veterum scriptis illata detegere et certam emendandi viam monstrare debet. Haec nemo vestrum tanquam levia suoque studio indigna fastidiat. Nam credito mihi, omnis opera quae in illis scriptis tractandis ponitur, vana est et inutilis, nisi constat quid scripserint, quove modo mentem suam declaraverint. Atque, ut praeclare
monet Quintilianus ), interiora sacri huius adeuntibus apparebit multa
218쪽
208 L C. G. BOOTrerum subtilitas, quae non modo acuere ingenia puerilia, sed exercere altissimam quoque eruditionem ac scientiam possit. Hac ratione si aliquam particulam Iliados et Aeneidos, unam orationem Demosthenis et Ciceronis,
unum librum Herodoti et Livii legeritis, multo plus profeceritis ad reliqua horum principum aliorumque scripta intelligenda quam si neglectis, quas
multi nugas putant, ad nova semper sestinatis, priusquam ea quae legistis plana vobis sunt et perspicua. ac denique via pervenitur ad veram antiquitatis admirationem, qua multi ex commentariis, quos vocant aestheticos, minore labore imbui se posse salso existimant. Hoc tamen cavebimus, ne toti in verbis occupati res ipsas parum curare videamur, sed pro re nata mores et instituta antiquorum explicabimus itaque ieiunitati disputationis grammaticae occurrere studebimus. In antiquitatibus autem Romanis enarrandis ad ipsos sontes vos ducam, quorum copia et praestantia vos invitabit ad lectionem et meditationem multorum scriptorum, quos in aliis scholis omnes attingere nequeo recentiorumque, quorum laboribus et ingenio multae partes huius disciplinae sunt illustratae vel tentatae, inventa et opiniones potiores saltem vobiscum explorabo. Extra scholas siquis mea opera uti volet volent autem omnes, qui aliquid maius spectant, quam eatenus has res agere, donec ad alias transire possint si quis igitur mea opera uti volet domestica, et non deero, sed re vel consilio eum adiuvare conabor. Neque molestum mihi erit crebro et a multis
literarum causa interpellari. am ut vel optimi imperatoris virtutes iacent, his accesserit militum voluntas, sic eius, qui iuventuti erudiendae sormandaeque operatur, inutiles erunt labores, nisi discipulorum fidem conciliare sibi potuerit. Id nisi consequi cupiam, indignus sim praeceptoribus quos ista aetate quum essem, in Athenaeo Daventriensi et in Academia Leidens habui. Illa tempora quoties cogito, cum aliorum non obscura in me studia SSememini, tum tu in primis animo meo obversaris, Assent Vir Clarissime lTua enim domus semper mihi patuit, tu me cum paucis aliis commilitonibus privata institutione ad legendas orationes Tullianas et ad fragmenta Veterum Iureconsultorum exploranda invitasti, tu multa semper mihi benevolentiae indicia ostendisti, vel hoc ipsum, quod affecta valetudine tamen ad me audiendum huc venisti His ego beneficiis tuaque amicitia tum
219쪽
Sed iam tempus est ad alteram praesentis ossicii partem transire. Disciplina, quam profiteor, tota versatur in antiquitate et omnis evanescit atque tollitur, si verum est, quod multi clamant, illa studia obsoleta essee aliquando aliis disciplinis locum cedere debere. on magno opere metuimus, ne illae voces apud prudentes homines in hac regione, ubiolassicae quae vocantur literae maximam adeptae sunt auctoritatem, tantum valeant, ut iis fidem habere et optimum humanitatis praesidium abiicere velint; sed quum blandiantur aetatis nostrae ingenio, non possunt non decipere incautos, illudque negari non potest pauciores in dies inveniri, qui antiquorum scriptorum lectione mentem acuere, ingenium formare, scientiam augere otium suum delectare aut possint aut velint. Quare constitui antiquitatis causam hodie agere, et a vobis A. H. peto, ut bona cum venia me audiatis dicentem
de perpetua fluolomae dignitate. Explicabo igitur, quae sit philologia, quem
praebeat usum, quam salsa sint crimina, quae in eam conferri soleant. Ut linguae universae, ita singula saepe vocabula habent sua sata, nec semper in promptu est, quae suerit variis temporibus eorum vis, accurate definire. Qui tamen veterum locos, ubi φιλολογιας atque φιλολογων mentio fit, considerat, videbit apud optimos auctores illam esse disputationem eruditam de studiis doctrinae, hos talium disputationum studiosos Complectebatur igitur philologia ab initio cum alia multa, tum etiam philosophiam, quanquam postea inter utramque disciplinam usus distinguere pe-pit, atque Plotinus philologum appellat Longinum, quem philosophum fuisse
negat ). Post renatas autem literas hoc nomen assumpserunt, qui nulli certae disciplinae dediti in antiquis literis toti erant, qui veterum scripta edere, emendare, explicare et vel docendo vel scribendo suam ipsi scientiam augere et antiquitatis cognitionem aliis pateticere studebant. Tales etiamnunc in multis regionibus philoiso vulgo appellantur. Fuerunt, qui huic appellationi non satis definitae aliam substituere conarentur, atque nostrates hanc artem saepe uera lumaniore aut ludia lumanitati vocant, FRED. Aua. OLPIds, qui huius disciplinae fines constituit et quo spectaret germana philologia docere aggressus est, antiqui in disciplinam dici volebat; sed tamen antiquius nomen retineri satius ducimus.
220쪽
210 I. C. G. BOOTInquirentibus in originem huius disciplinae redeundum est ad illa tempora, quum Graecorum ingenio inventae et excultae artes et literaeiace. donum armis per multas orientis regiones sunt propagatae. Non negamus Periclis tempore Athenas summa humanitatis laude floruisse, sed tamen ante Aristotelem nemo vixit, qui non in uno genere elaborare, quam plurimas diversasque res ingenio complecti scriptisque explicare maluerit. Superiores illi immortalibus scriptis nomen suum aequalibus posterisque commendabant aliena diiudicandi, illustrandi, enarrandi erat iis nulla
voluntas. missa vero Graeciae libertate, inventi exarescere, ars grammatica, critica hermeneutica morescere coepit. Tum demum doctum
studium sermonis mythorum, historiae, antiquitatum, omnium denique partium, quibus constat philologia, Alexandreae ortum est, ubi sub Ptolemaeis homines docti eorum, qui antea suorant, scripta multo studio undique colligere, novis exemplis requentare, in certas classes redigere, optimum quemque emendare suisque laboribus et vigiliis illustrare coeperunt.
In his censendi sunt Callimachus, Eratosthenes, qui primus philologi nomen sibi vindicavit ), quum ante hunc grammatici appellarentur, Aristophanes Byzantius, Mistarchus, alii. Eodem tempore haec studia vigebant apud ergamenos, unde per Cratetem Romam delata sunt, ubi, Terentio Varroni, P. Nigidio Figulo paucisque aliis in deliciis fuerunt. Eos, qui sub Caesaribus horum vestigia secuti sunt, memorare nihil attinet praeter Μarcianum Capellam, qui saeculo quinto doctum opus condidit de nullis FHAAsiae et Mercurii, quod medio aevo in scholis legi et explicari solebat. Quum autem Europae regiones densa caligine obsitae omnem sere humanitatem amiserant, pleraque antiquorum scripta neglecta diu iacuerunt, donec tandem e situ et pulvere eruta multum contulerunt ad tenebras dispellendas novumque eram ordinem provocandum. Felicem hanc mutationem inchoavit FRANcIscvs ETRAROHA, quem puerum etiam verborum
dulcedo quaedam et onorita in Cicerone et Vergilio detinebat '. Is vir factus nullis sumptibus aut laboribus pepercit, ut manuscriptos Latinos colligeret quam plurimos, et quum Graeci sermonis tantum non rudis esset amico, qui sibi Homeri carmina misisset, scripsit se nullum donum gratius