Uber die Inquisition gegen die Waldenser in Pommern und der Mark Brandenburg

51쪽

50 ATTEN BAcΗ die Inquisitionitierina Saebetin 270 is die inglae, melelie twas liber den Inhait ili r 'iritillet ussagi und in Bild teger heimlichen Versammbange go aliat: - quod audiverit predicaciones eorum et in domo Petri Roth in Bornwidde de nocte, et quod tunc Tylss, procuratrix inquisitoris, habueriti duum eum vino et ipsiim interdum refocillaverit, kendo sibi bibere et alia in domo Cruppe in Prenistam et quod tunc eum maximo ad devocionem concitaverat, semper post in sermone dicendo, quod solum in dilectum Deum an den iobon Gott dphoron ermisero . Das istdie Opposition ego dei Vedigendiensi, melcho meiter ianten noch b

geben: quod semes howitaverit que ut e marito, et iuri sieud vidua sue rit undeclin annis, et quod dederit eis libenter modere et bibere si dmesius potuit, et loluisset quod non it bene habui sicuti libenter volui

set, et quod eis illis terit pecuniam, unam arcam, et aliquitati ci minus, sectin limi potuit . deliniit tria rens twe sophia is 5 lialte, ni estpns belui ochen geholteii , quod libenter juverit eis coqui quando potuit,

52쪽

ymm se Menser in 'nimem in derium Mandeliorem. 51eonduxerit de villa ad villam, et conradum de Sox' Saxontad amo nila iii Nyppe eae prope arcet, et alias hinc itide luando optabant . Tvlss. die Hulviliors ho in grwalde 224 , a sto in de heyden Ἀρ-wirthet also virileichi in inem Versina: hospitaverit eos bene tribus annis, et quod tunc dederit eis comede re et bibere in de heydon. Item dederit et solidos. Marga reui in geliden Non ab itinen nur m Mileti ineu uten risin der reb und Bier: ne hospitaverit nisi

ebi ipsis dedit quia pauper fuit, libenter tamen dedisses, Mirarisset'. ii Beude Hanc GF hau si iiii Austratisi, une Midei Melibon

Stestin nach Drambur undison a nach Arnhai se gelatueti: iluoi ad jussum uno oldenbercti tenerit in Stetni ad adducenduin heresiarcas de domo Hans Rodegere iii Tranthurch et inde conduxit eos bina vice

in Arahusen'. r glaubis est an die irisam it teger Boiehis undhait sesai beidenrasine de Meterii iniuri: crediderit, quando hes stareis suis eoisteretur, quod illo anni, non posse condemiuiari morte perpetua, et quod filios suos Claus et Thideuuin induxerit in sectam, qui

desuncti sunt in ea, et sepulti, unus in luttige uellen, alius submergus est in tuto in Eocha et ibi it ei sepultus in cimiterio . leinere i eldi trage, die itinen os geschenkt Waren, habe ich nichi angemerhi, u-

vit mult ei sens heresiarcas et dedit eis pecunias, soli unam muream mPter Deu in D nt,rio 1Otu. luia sui infirma, et id ut eum pro ea rogarent PIO Eanitate Requirenitia: t Semel eos conduxit de Moryn usque ad

Racksen moliris egoben alisti: quod do die dedit ei ad maximum NII tidos Vinhonensium, set suo alia uxor sua his dederit ipso ignoranter. Herinan HerWai. 219 halte itinen o Mar at Vermachinis seine Utem gegebeii , marum in testamento parentum suorum, et nescit an phas

53쪽

vel xviij unus tenueri tu spicium eorum in Ombureli, et tuo dederit tune eis omedere et bibere. Item quod dederit maritus ejus bis per Mamurca et quod ultima x mareius 'everit econverso mediam l artem, quia duplum dederat, tui ipsa irascento si tactum sui in t . atherina, Hans Stegematis it o in rosi ubiser 272 hatto si nur inmal ai in

genommen, nil linen U Schilli ny gegoben, melche die orsis Frau thres Mannes linen mi es selieitat, vermaesit alter semel hospitaverit eos et dederit xxx solidos, quos in pallio inverat precedens uxor mariti suiμ. Teloianus in Cochstede I8 I die vor meli nis 20 Inhren voti

sitor legio damius menig se Helit. Die natast trini chwobi in die confirmation una die lami verbi densi Mil ines poste , elebes ori in eitere Be-

deuiuia et nolimsen si etiam lineisllori cinit Epation. Dii Kol,pesyben l74 is mede coiiiirmivit noch lia Aio iii nisi, νε tet: nse habet postolum nec est confirmata, et ideo non permiserit se confirmare, quia dixerunt quod non iuvaret eum, nec esset sacramentum, et quod salis esset de baptismo, et illud reputaverunt trossim . Multis aueli dehollonover FrMi Geta ibi : nil illi,et apostolum ire confirmata sit, quia dixerunt sibi, quod sumesiri, ita aptismo Pt disci limi orit . Andere sinit confirmieri, de si Wisset os gar nichi: uel haben teleetnen Ap tet, asten ueli nn seiner Vigili und selem sein Fest, aber nur

54쪽

sesen die ablenser in Pommeruisti de Mur Drandenburg. 53ino dies imo Heylemi in Prenglaii I98): quod apostolo suo sancto Matheo et iii avserit epiphrav iit et obtulerit ad laudem Dei, non ipsi . Mathias orie in itinersdors 207 hat dei heil. etrus iam postet weis abor nichi mann sein Fest ist: se habere apostolum suum Petrum, et noseu qualido est eius sistum, ne est consonatus Auehinam limitanes mi Goze 239 nieli coni inert, docti halto si Andreas,uin

Apostet, mulit uber nichi, uni sein os War nesciverit quatulo esset in anno). yiss 209 hat . Nicolaus, astet aber nur Iur Eliri Gotti 9:- quod habo apostolum sanctum Nicolaum post messerii, et quod jejun

verit ad laudem Dei, et non quin sancti pro ea mirent . a credo velint si nicta item credo nescit, Dio est merden natorsita Helitnach dem misellen Kalender an oben Gellia Bu manlii 263 hat

Bartholomeus quando serine Mature 'ildbraten D veniimi μ. Aleyil ΤΑ-hon 431 hat te don oti. Johannes: cuius ostiam est in state, quando homines solent noctis tempore cum luminibus et ignibus vigilati, et hunc

ut desiit sibi quidam plebanus, qui Mntasse est morti ius Meue in uidues 212 h, die confirmation de Leute regen augenonimen, altaber nichis avon: quod non rediderit confirmacionem ore salutarem, sustinui permiserit se confirmare, et quod hoc fecerit proptρ hominos . Tydo Mowo in Gius Wittii ior 283 ha heine Aposte imit g ni hi on- Muneri, obgloich e die Contimnation m ein Sacrament hieli: apostolum non habet, quia non rediderit se, vostolum iuvari ... non Hiinr- mixtus, quamvis erudiderit esse unum saeramentum'. menso Greis Wogonor 29M Waliren Tisa soricam 89 inen Oholant: confirmata non est

Behebruit gotialit iuste: ni cistolo sito sancto Bartholome unauserit si celebraverit, re lon eum, tui unt quam in sectam venerat ipsum oll-gurat, ID SQ orare posse, sed non alios sanctos'. Claus Spigi linam 430

besuid ita in grossis Unxturbere si di Apostes und war aueli sonstseli emolli : apostolum habet sanetum Michaelem, et postquam testes

55쪽

WATTEN BAcΗ: ibo die Inquuitionda hoe risissent, ipsi dixit stoil halieret salictum Petrum, et nescit quoι apostolos Christus habuerit. In aliis articulis ipse sui stolidus, rudis et Hieraus homini nun die An rufuit de Jungsi a Maria undde Helligen, on Heber innei gesar ar, in si ob suo. undunnili ini dena men dies Heli um alio under Adrumem sonten, morde thre Seligkeit nvollhomnien n. Si be de Heli immentiss

ret credere et invocare, et non sanctos, et hoc crediderit'. Viae sagen, Wio Ians IIan vi in Cochwinde I 87 : quod jejunaverit et celebraverit

apostolis salieli Fi ad Acilius Dei laudem, et non sanetorum . Heylewyg

I98 sagi ais Urund gegen die Anruiuim: quia haberent tantum gaudium in celo, quod non scirent quid peccat res in terra sinerent . Metiri Henningruans voti Cochstede Frau 20M: et ideo non invocaverit eos haede causa, quia Deus alcius honorasset matrem suam, quam quod hoc incom- uti illuni habere deberet'. Coppe Sybe 20b , quia crediderit sanctam Mariani ita gaudiosam, quod non posset, et jejunaverit apostolo suo sancto Jacobo et aliis apostolis et beato Marte, et celebraverit, ad laudo Dei et non sanctis sive sanctorum- TU Ernig iiii 223 : habet pusi tum sanctum Jacobum nesei se confirmatam. Item quod ni avori et ebraverit postolo suo et alias beate Mari et sanetis, prout preceptum morat ab altari laudem Dei et non sanctorum . atherina ortwynin 2I4 hoiste sicli dat liuet, nach viden Seit ei Eu siehorta si fastute undoplaris ad laudem Dei, et clam quod pro ipsa orarent, licet credid

fit eos non orare pro pereatoribus vel pro se, et si seueri quatenus utrobique aliquid obtineret . Soli osson und insaeli suo die mi me iue noeliu 282 , duanu Got alloin aneturuseu sei: Deus solus omnipotens est o solus Deus ad irandus est et nullus sanetorum ' So aucti Peter Beyer 2 sq): non crediderit eos Posse orare pro nobis, quia nullus in celo sciret cor hominis nisi solus Deus, et ideo non deberent eos in ore, et quod non seu rent invocaciones nostras'. Nur die Minueri Dan id imilion iust

56쪽

dandum de sanctis, non litot pro ea Doum deberent orara . Ceciliati hemani 263 hatis nichi gehori das die Anrumn de Helligon seri, ten Me, nur limineris dies sic nichi uin uias: an unquam crediderit homines em non invocare beatani Mariam nec sanctos in patria, resp. se nescire nec mirum sibi dictum hin, quod ipsos invocare non deberet, sed audiverit bene, eos tunc non alui re gaudium, si pro nobis oram deberent sod in nquam erelliderit . Dii Zelidener Margaretha 266 leugnet geriaeZ ille Maelit de .lutagirata Maria uia de Hollit en, n etialielsen: quia beata Mai i nullam haberet potestatem, nec sancti'. u

naehstreben aber nur aut sol vel trauen: quod beate Mari et sanctorum virtutes deberemus imitari, tui lio in ines suisissent se in solo oosgera fidem lieni ilia nil audiverit, beatvi Mariam et sanctos non possse

oram m nobis, et hoc post longum ventilata dixit, credidisse, et ilia odi iunaveri ει clebraverit ae invocaverit beatam Mariam et sanctos propter Deum et sanctam Christianitatem. Ne apostolum habes in eoiis mat rit, et citata vel pluries. Interrogata an invocaverit sanctos ideo,

ut pro ea orarent, semper reApondit quod crediderit 'luistum ex pura virgine tuti ina et alia diversi in id et se ,alliandi, lieni luci oraverit pro illis qui se tui det, retit, quod Deus esset eis propicius. Auchirens

Spigehnan 428 san: bene crediderit beatam Virginem esse eustam pii ei perum, sed ipsam et sanctos non invocavit, quia redidit ei, deberet odiens orare pro peccatoribus, quociens peccarent, tunc nullum Penitus gaudiui ha ieret. Similo credidit a siuieti aliis. Aluuii di Κath rina saetigin 270 : ci diderit palam Maria in in terra fuisse ne ii putam passionibus filii sui, ita quod jam in celo habere deberet gaudia, et si

pro nobis deberet orare, et alii sancti, quid tune gaudii haberent et ideo

solum Deum invocaverit . De Marioneult war doeli febr ingemurael und mutae nichi un-bedino elimpst. Claus Innyhe 245 Deilich. der m eunte Jahreintrat, ehauptet, sicli mi deminaresiarchen enigmeit u habet , ei ldiese die Anrufunide Maria nichi gestatinii mollis: quod ipso interr

gante de oracionibus quo sineret, et ipso respondente de Deo et beata

57쪽

cum in rix sit iterat sei luoi ii iii ramsento suo plus non suunt lilii id Eos, nee ioverit seu sciret Iuid luti de seresiarca qui novissime iuerit

apud patrinum suum . Matthias reicet 207 glaubte, das Maria mi iliubeten diiud inamen rediderit beatam Mariam pro se posse ortu Q. - Ηε - aldo egeno 222 mmant Maria aus: quod rimi et

beatam Aristiti bene, sed quid quod alios sanctos invocaret, quia si Deum hahpi. propicium sussiceret sibi μ. Sol ne Aposte halis er an vergesseri uni honii te sicli nichi us ih bestianen Das die Seelo des h. Ni-

Mar sp ultimus non mandans dixerit, quod nisi illo vellet eos is utit-tuor dicere μ. Auch in de aus Mugheilarochsichton die ennimis diesos

G et 4e dein Claus Walther 22 I san: quod dixerint ita her staree, quod veniari seire deberet propter homines amens MessTuiseu Mi): jusserunt tamen ei scires emaria proptet auii dotes dolio sortiisse luesituros φ. atherina illo manin 285 urde danach ge- fragi, hunrito es at vir nil ii inrigellitisi: dixit tale ve Mariu Ave Marge gracia plene domine deken e benedictus dbesus Cristus amen . An

aus en si robulen oliven: noli rectisterit se Potitisse juvari per oraciones eorum, ne scirent iiii di i iobis, quia non averterent facismsuum a Deo et a facie sanctearinitatis. Non deberent curare de nobis: quid tunc gaudium ipsorum esset

58쪽

gata an oraverit pro destinetis et crediderit eis utile ut pro ipsis oretur, resp. quod non, quia crediderit solum duas vias esse post hanc vitam, tot non purgatorium, et hoc crediderit et obtulerit in missis defunctoruin

purgatorius ante elum ex doctrinis presbiterorum, sed ex doctrinis heresiarcarum non crediit erit esse purgatorium'. atherina eri ynin 214 sagi vo ilia ei Lehrern ,.quod dixerint quod obseret orare, non tuod eos juvaret, sed sibi ipsi provideret, premittendo illas oraeiones et alia bona opera pro se ipsa, et si fruerit, credendo quia non essent u. . . vo de gwei gemuod Frieziu 215 haud die igenstu teli Ansielit, das Gottdureli die Flirbition rastrat Nordo die tu len Joi 'SeliwGri r Waren docheinma retinngstos ordammi: animas non indigere ut pro ipsis oraretur, quia Deus eo plus eis indignaretur, et quod dixerunt quod duratorum

essent dampnate, et quod ideo parentes suos timuerit dampnatos, et quod ideo non oraverit pro ipsis'. an Polan in Wreel W 75 hario ν-hori, die Phrbitio seius Hossm, quia quilibet transsiret ad locum suum

post mortem, et sequeretur quod ipse meruisset'. Bodsnkliolis is diu Ansicli iter Beate uerbelcin 269 , dati insae die An Iehorige iter Secte in de Ilimnae homineti vii die SchwOre in die Holle: quia e

se perditum pro eis orare, quia illi homines qui jurarent essent dampnati, et de secta essent in eis, quod non indigerent'. s stinuo das

was augemein Ansielit mar: quod hee solum presbiteri minoritassent ex avaricia suo. Misag au inmunem fides gener 22M: quod obii terit in missis davnctorum ad indem Dei, et quod ad utilitatem veni mit

sest oblaciones prosbiistrorum at non animamim . bens mirii Andreas Herwari 220 Dur ille aligeii1ein Sachlage aeroisinet haben, en erat sagis, das e de Leute ege opsere: iiuod obtulerit in imissis desinetorum, non quod animas juvaret, sed propter homines'.

59쪽

Di Wittwo Sophia aus Fliet 294 opserte iis lebo ii dei Verstorb nen, obgleicli si an dei a viren de Gabenon dii, Mesentiet nicti ambis: tamen obtulit aliquando propter amorem defunctorum, sed non

propter abitem anime defuncte . Auch li tu neunetinabrige et in Doryngi sche 2l7 sagi: quoi oraverito ro te sui tetis sicui se invocave-vit unctos, licet crei litterit Os non juvare is uia essent in celo in inferno, et nullum esse purgatorium post harae vitana, quare ipsos utilagia

non iuvare, attinen sederit . ennyng appens Maii Meehtyld 2b8 b tete pro animabus parentum ideo ut juvaret eos'. eskwdi diiund G

inhieristiscli si das trot de bekaniaten Lebre, Aelio aucti e aus-spanchi, Fricgi au Grolamuhiser 239Q dochisaeli dem Testamen solnerarai de Braderi uelit Mar gab, in fili si gu beten: quod semel in anno dederit ex testament uxoris et marcas, quia legaverat ei ut

emanussin i 84 attamen dixerit: sius miserere omnibus limbus omnium dolium . und Sybevittere Frau Motto 228 quod sic oraverit, quod Deus propicietur omnibus qui digni sunt ejus misericordia, desiderant . . . . attamen speraverit purgatorium'. Diesem lauti hau aueh minias derides 207 : quod non multum crediderit eis prodesse, quias tum due vi essent, attamen crediderit purgatorium post moriouin mimselbe Glauben alte laus Sehermer Wittwo Trina 257 . Aue wes Lewendat 280 glaubte: si aliquis hic bene egerit, en has hi in celo, et si malo egerit, male sibi erit . . . . et quod esset purgatorium aliquod Seb unklare Vorstelliingen vom egelaver seliein Peter liuilyng 251 ob toti haben: se solum unum purgatorium audivisse, quod esset in insereo, et non hira . ndere ruber et hiarei febr milachi en, das si di Loiden diose ii digehen Lebens si das egeseuer alten. maris pigelmuli 428 laureatorium hominis esset quidquid homo puteretui in hac vita'. Und Volther Cianehes Frau Geze 438 , melcho

Beselim in Busse a das ingige egeseuer hieli: dixit consessio et pendendi audivisset esse purotorium, sed nullo modo voluit dicere, unerediderit hoc esse purgatorium et non aliud post hane vitam. Item quod

60쪽

et post hoc longe dixit, se non credidisse purg tortuin . bens glaubio aucti Pitsi Asyer 234 nielit aran scindar lii pit sein Gestingitis saritas egelaver: et non crediderit nisi hic in terra adversitates et suavi captivitatem sibi fuisse ui torium, et post an vitam nullum . M

si orandum pro vis esset perditiis ludus, et quod non esset uigatorimam nisi quod hic purgarentur ligWis iniquis hontinum'. une oldenbergi och uti Pinnia sein Bedauer uusgesprochen, das thre Lelire nichis vovi egeseuerisissen oliten, uia Arn uel man alte seitdeni guawerili ungelangen, o leto ex an dis Vi anthen de Forbulen melit Gubie: quod non potuit dimittere tempore elevaeionis orporis iuristi in nussis, sed tumen non crediderit sussesin ecclesie pro defunctis nee

purgatoriunt post hanc vitam, et quando semel uno oldonberii secta iselanetus dixit Bonum osset si inirigatorium esset, cujus oppositum nostri magistri dicunt tunc ipse incepit dubitare, an esset an non-.Vovi mihWasser unca helion ingen teste dio absenserniebis, nomen es aber de Leut m n. Von der repet in ira hetas es: Intem spita an crediderit aquam benedictam, sal, neres et

eorum aliquid plus valere quana si non essent consecrata, resp. quod non crediderit, et quod propter homines se sperserit plias luatia ex fide.

Ηπω g ylke Frierin 198 san: quod sit spersa aqua benedicta, sed vim credideri utiquid pede . delere, et non adverterit m et diem benedicta quam si non essent consecrata, et apposuerit palmas ad ignem tempore tempestatis, ut alii homines'. e me alii, gener 222 -υwortet se irinulti sui ille se inge non plene, et se asperserit aliquociens ut retri νε riit i ta illi iustiseni in stulΡ, non quod deleret peceat uui aliquod μ. Urito ranibureli 206 natim das etli asser niti', enii si vom Prie-ster espreno Murde: non asperserit se nisi quantum a presbiteri, suerita persa', und ebenso Sophies eiis 250 . ansa es Frauases tan