Uber die Inquisition gegen die Waldenser in Pommern und der Mark Brandenburg

71쪽

xv llt ii iuram . . Aliri' uxor Thudo akhp ile lixum iram len Osn dicio. , dis soli pinsiliis War mi legii alii nichi aut sultimi es verti Gri murde. Et inquisitor audiens eam esse sit licem nec fortiter in alius articulis secte

Mensuim hereticorii radicatam, ipsos periransiit, et se ad reversionem ipsius ad fidem e vertit andere Haud is augeseret: Insuper absolvit eam et terminiim statui ad se progenian limi eicius sieu poterit

episcopo suo osnaniensi . Ferne am 14 uaeret: . e sua pontanea voluntate optulit Peti Schore alias oti Hulvilther, et Protestatus S c ram Inquisitore Cain dioc se non venisse per contemptum sui episcopi,

prepositi ves plebant, sed quia sperabat quod inquisitor habere auctoristatem sedis apostolide, ideo venit ad eum. Et Inquisitor in spe et M

cia illa, quod doininus opiscopus P naniensis ratum et gratum exis Nsacto habituriis sit suam diligenti sim o ideo aede litavit Petrum predictum. Diese Peter atte einen amen nur On SeiraeinmandWerh; ergia ubi in Arabusen ut sibi videtur 4ebore a sein, quia Pater ejus esto post nativitato suam transtulit se in Olbercli; Mermus vocaba iurians Pennynh, frater Petri Innehen de Sehyvel linyn, et materies

iam, quo fuit chlava pater sui de secta, sed de matre nescit . Sein ei in Thyd. Innoice atto hi in Arnhusen pholiri, et sectindu vice consessus est in domomani Rudigere extra muros Stetrii in granario perinductionem Claus rassa pileatoris A. Dieses Haus es hausiemalint; auo Sophia uxor Claus fossam in Tanso QD, T litor decreme

Monmeher in tentu aus et ite thres Mannes gugesithri liatte Ortzuersi gebeiclitet is quod prima vice consessa sit heresiale in domo Ru-dyger ante civitatem in pyher retro, quod sint bene septem anni, cuia dant heresiarce Nicolao .

72쪽

Amen die ridenser tu ominem und de Mur mandenoti γ. 71hatte, eadem auctoriiste, qua non revocatus suo seire, et eoiam spe a tilia iistionis per elliscol, uti nunc existenteni ad quem pro aueinritate jam

mimi nunccium direxit . Oh ni in ille Beheliruna di r Waldense duret dies Inquisition au richtig. O si voti Daue mur, eris enisi aus illesst VPrtiore i ni lat. Ι etrus ii alte, o et mi es nacti dem geretiere Thei de Acten eur-

73쪽

ini dei, aboritem De Selines de Matheus Hagen in Selelio istri in soletieri tester Amini una an clan neburaret adtigem Von

74쪽

melahen Acten solvit. De Ling clauset: ἡProcessus Inquisitionis cujusdam heri sis, de qua quidam Matheus

Hagen de Selcho , Johannes Grent de gellin Johannos Gortet de paria CElion Ira iii ilio . ot seorgius Bouilier di distractu ledentig, purilVci, Reveri nil in Ululat patri et domino, domino Stephano, I ei et

apostolie sedis gratia piscopo Braud. Menon Venerabili et eligioso viro, domino Jobunni canneman, ordinis sancti Francisei, sacre Theologie professori ea imis, isquisitorique heretice pravitatis qjusmodi et aliarunt quarumcuia lue per Civitatem et ioc. Brand ab eodeni domino Si phano piscol, spetialitor epirtuto publica suma ipsi rsente et clum rogavisinuatione precedente delati luerim Coram jamdictis dominis Stephano iscopo et idi ne pro fore et inquisitore, habitus atque saetus in hune sequitur modum . , In nomine Domini Amen. Anno i nativitate ejusdem Millesimo- quadringentesimoquin yiagesimooctavo, indictione soxta die vero Veneris, vicesimaprima niensis Aprilis, Pontificatus sanctissimi in Christo ij atris et domini nostri domini Calisti divitia providenti pape erit anno e

so in uiri Notarii publiei estiumque ino eri mini ad hoe voeam invesuliter et motorum presentia, R enominati Matheus Bagon, ohannes Grent da gellin Johannes Gortet de parva ziteu, et Geoitus --

here se districtu Flsili, illig. do villagio selehow, in quo tot ii temt,ore insi ascriptas perpetrarunt hereses et idolatria sic capti ut publica tostificabatin tanta, et de mandato Illustrissimi principis et domini, domini

deridi Murestionis Brand Suerique Rom. Imp. principis lectoris et Archicamerarii, ac Bur rarii ui erub dii: ad pidum Berlin dies Maud diae adducti, rentvit Reverendo in Christo patri et domino Stephano

Episcopo Brand tam iuuii loci ordinario, cui in uuibit ex sebito pastoralis Offitii lior moe siluit Israri l. hereses extirparo ii uetusilue honoris et honestati ii Populiani sibi creditum sereare et complantare, Ob deiecti ni Inquisitoris herellae pruritatis a sede apostolio deputandi, presentabantur L

75쪽

- Qui relatum Illustrissimum principem et dominum, domiti uin iderieuin arctionem Braud. Sed non videntes et honesios viros, hinum Blabhenfeldo et Petrum sara per Proconsules oppidi relinani lim, ut sibi carceres, qui essent pro custodia supradictarum quatuor

personamim de heresi erga ipsum dolatarum consignarent in luthus eosdern letineri, absque tamen gravi et enornu Iesione corporum Porundem aut membrorum mutilatione, custodiri pie per nuntios suos juratos

saectent requisivit m qiudem ut princeps et d. Frid. Marchio Braud esci, Willanus Blankenseide et Petrus arnviser, Proconsules memorati,

ait requisitionen pretati . Stephani Ep. Branii supranominatos Matheum Hagi ii et Georgilii Bouilier si heres inis erilita iit promittitur dolatos et denuntiatos, per nuntios suos jurato uicarceruri et custodiri secerunt,

subsecuto duramenio de non loquendo aut disputando de fide aut perfidia eorum eum Hsdem, quod quilibet omni meetis digitis sacrosancte et rolims se ita laeturum juravit . Diis eschali also am l. April am scitu i iiden age mannio derBiqelicis lephan, du er goine Leibesschwaehheit egenisicht poes tilichan weseii seiti honne mas aber danti och de Fuit War , de doliatuum Canneinanisu seinem Misisti eteri sitae sabbati, laesimaseeunda mensis Aprilis predicti, presMus Rev. in Chr. pater et d. Stephanus p. Brand Berii in Curia sua epi

copuli constitutus, asseruit iniitii sitioni heresis infrascripto et aliarum quarumculi1 si per ioc. 8 inin liri iptor corporis sui clebilitatem viriuinqua suarum natu alium impotentiam, ac examini personarum de heres hujusmodi sibi delatariun personinter interesse non posse. Marco omnibus modo via iuro sorma et causa quibus potuit et debuit melioribus, sedit constituit creavit e sollempniter deputavit et ordinavit, prenominatum

dominum Johannein Canneinan, acre theologio pro morem, presentem et onus hujusmodi in se sponte suscipientem de cujus fidei constantia,

fidelitate et diligentia plurimum confidebat, in Inquisitorem heretice pravitatis ius ascripte et Histrum vi sum per totam dioe suam, Dan et Medens eidem . Jobanni cunneman doctori et inquisitori plenam ad

76쪽

smen die Mulue uer tu ominem mi de Mur Arondenti a P. bliberam inultatem ne mandatum generale ae spetiale, de hereseis pro ubtatibus suibuscunii in inquirendi, Personas luascunque per totam dioe. suum cotistitii a με hereticis pravitiiti hiis contantinatas capiendi se in ni cerandi Braclitum seculare super hoc invocantii, Processus inquisitionis

contra easdem usque ad Senientiani dampnationis heroum, quibus irre-iae comperient in , ii usive procedendi Dictasque personus que de his

sibiis coiivincerentur et peniter recusaverint, oro se lari tradendi, Aliasque si alia utiendi, quo in proniissis et circa ea necessarii fuerint seu quoniOdoliho oportuna . . . alis ais citi se Bigelio soli,st ire-than sitis. Presentibus d. oh. Oolsticli do woit seri,in auelim stieligeschri e viris, lectore in Mimamrio sedi est eis prevam Mil. S. Dominici, et Joachim Lampreelit eserim Brand diocesiis. Duraus solo nun das soli selion un himsi volt stilistri Manda dos gelinrten udoifrigen Biscliose, in melchem nur die Abrandunturi Verknni ni ter Perioden imas mangothas ist: - Stephanus Dei et apostolice sedis gratia piscopus Brundelibui Mnsis, venerrabili et Bel in viro domino Johanni Canneman ordinis S. inesses, Mere ineologie professori, nobis findere dilecto, salutem et in eoinmissis firmum diligen in udhibero.

Quoniam uno peccante ira Dei super omneni populini venit, ut an derontinus, sacer ille ecclesiastice discipline Doderator et custos. Hoc

accidit illo nicido, quando piscopi et Sacerdoto, qui populo presunt, nutu, enicissi videri volunt ero delinquentes, et seruiues des quosvinsinas, ne Arte de eis male loquantur, sacerdotalis severitatis immemores.

nolunt implere id pre, scriptum est: Peccantem coram omnibus urgue, ut ceto, indiuin abseant . t tomun ..ixus re maluit de cibis ipsis , nec geli, Desi ueceiis imitantur ni M stoliani licentsem . . Tradidi hujustiiodi hominem Sathan in interitum carnis, ut spiritus salvus fiat nec illud

an ii implere student, ut si viderint quempiam peccantem, primo sectet eum conveniant, et post duobus ves tribus adhibitis testibus, qui

si studire contempserit, et post ecclesie correction a non fuerit emendatus, de ecclosia expulsi in vehit gentilem taliean o litati canum. Nam dum uni parcunt, universe celesi niciliuntur interit una. up nini est ista misericordia, que bonitas, uni parcere et nutes in discrimen addueere Polluitur enim ex uno peccatore uuveram populus. in sicut

77쪽

76WAT TE NAAcri: Uber die Liquintioue eonti one unius ovis morbide totus grex inficitur, sic uno heresim

cominiit olite, tot u liol,litus similem eupit corruptelam. iiiii idi sui Decefigari nos tulit et si terne at tu tem lictralis vito lislii utili uin oriati- bimus, ut obnoxii sumus, sui rivo Studio, diligentia atque eum advertere,

ne quis subditoruni nostrorui culpa atque desidia nostra de ecclesia tamquam sponsa nobis condonata perein Si sutem quis ultro et erimine suo poterit, nos in die judicii nos inculpatos situros credimus, quia eorum

consuluimus saluti illo scitos in I, ni romansuros qui noluseriai consilii nostri saluhritate salvari. Nec nos movere debent convit in s Uecatoriarii, securi uiu apostolo dicente: Si hominibus lacerem, Cliristi servus non

essem. ove igitur onus et vix tollerabile pondus pastorum humeris impositum est, quibus eclesiis seminis dispensatio est i juncta, si vel adeustodiendus oves sibi coinissas ignavi, vel ad dispensandum divini sinu

ni verbi in negligentos inveniantur. Quod a plo licini R uulus a Ptis, cuni ad Ephesios scriberet, Munde simi, in suit, tituitur II1M uisanguine

omnium vestriim. Non enim subterfugi, quominus annuntiarem vobis mune consilium Dei. quas ob causas summa ope supremaque diligentia et solertia pastoribus elaborandum est, ut super gregem dominicum sibi commissum vigilent, ne, quod absit eis contingat luod Dominus per Egechielem prophetani comminatur dicens: Vo pastoribu Israel spatiascebatis vosmetipsos, lac commedebatis et lanis cooperiebamini; quod crassum erat occidistis, gregetu autem meum non pascebatis; quod inin mum erat non consolidastis, quod egrotum non unastis, quod i jectum non reduxistis, quod perierat non quesivistis, et disperse sunt oves meri quos re pii rani de manibiis ipsorum, et cessare eos satiam ne ultra pascant gregem nisenni . Has autem comminationes ot alias ante euici nostro considerationis ponentes, volentes omnem citram, diligentiai et sollicitudinem notus possibiles more boni pastoris, ne quis subditorum nobis eo missorum do ecclesia nostra perint adhibere, hereses et errores sum Minno ephandissimi humani generis inimici inter eos quomodolitis e ortos radicitus evellere, et in eorum precordiis illa spargor semina que mictu fidei ritici l x virtutis pro lueor queant liariter et honestatis: Sane cuili quidam Matheus agon de ei clio nostre Brand dimisu ite sum deserente et amorosa insinuatione precedente umquam here

ilaus et herini in te depravatus nobis desatus sit, et quod plures DigiliZed by Coos e

78쪽

sesin die ridense in Dominem Qui der Mur Brundelibuta. 77suo ventae telo into Heavit, de quod per eos salictorum patrum in

stitutis spretis sit dogmatisationi perverse adliserere et ne lutescere pro h idolor lieuntiir: os cupio ipsi ii illa aliis auo aeresibus per totam n stram dioe inquirere et eundein Mailleum ac alios in tenebris ambulantes ad viain vere lucis reducere pro posse perlinies Sed quia propter marces-eentis talis nostro consteiam iniectutem et varii, infirmitates qiuis secum tediosa trahit sellectus, eisdem pera aliter semper intendere nequeamus, Vog lominum Johannem Canneinan . . . Er ementit linis it allenweit inustigen Formel nisu seinem teliveri reter spirebon u B, id in , incuria nostro solite residencie , - 22. Apri I bη. Unterschri eben ist se Vertiandiun vom Nesarmenrieus Ba rungh, ericias Lubiicensis dio sis. Meli an demselben ago, de Malliens Hagen dem Bisehos undcanneman orgemhri iii dem ergi tun hui Elicii neu erbauten Schlosi: . ad Castrum in pido Colia eis prevam' , in egenWari de Marhy en,

dam, qui vocatur ridericus yset in secti eorum piscopus, vulgo die trumen ruderen appellata, et ali OdΡl Suhdyaeoniitu se Dyaconatus ordines successive recepisse, presente tuo lati Nicola etiuin Episcopo ineorim secta, in habitu laycali sine vestibus sacris, non servatis sollempnitatibus in talibus observari consuetis, de sero, in una domo in pido suis in Bohemia, per manus impotitionem dumtaxat extra tempora a

79쪽

catis isto anno in opido Berlyn Brandenburg di . insta conductiun Pasce, iubi iudieahatur u ignem quidam heresidus illius terre, ni irredueibiliter asseruit se ordiuuium in sacerdotem per impos onem manuum cujusdam Fredrie late sutoris morantis in area Pran dioe magistri sui, nec ii

vis in ulci potuit ad revocandum illum orro1 i m roduci Cujus opinionis et erroris idem latebatur esse plures in pluribus mundi partibus . Die et is hier ungenuit ungegeben, dei in conductus paschae

Wotin auehcietat heiu undere pilis avon okai in ist. Doch iraehreneti dem Veri,si uni iluti Aussi seni Hagon ' Et irBeh. Da eisit ut Item firmiter credit, postquam ita ordulatu fuerit, e Posse consecte sacranientum utaristio, missas celebrare in vulgari Alamannie inhabitu lv li, consessiones audire, populum de secta sua communieare sub utraque speeie, quod sepius iis in partibus Dei extra Gestas otii donlibus, stuphis, sive latibulis, diluculi tempore . AItein communionem sub utraque petie credit esse de necessibiste saluus .isIthan interrogatus de potestate desesio et domitii nostri pape, di bius est, dicens vulgariter illa verba: Da las teli in es ut non

plus distenilo . Item Confessus est, sectam suam aliam sesso in ritu et moribusu administratione sacramentorum a Romana ecclesia, reserens se ud libros suos erroribus pletios . DA- s Hiere seseMesiis LXI 1880 .

80쪽

superiori suo, vi telicet riderim m pretens Episcopo antediet in

o Ite ii de potestate presbiterorum existentium in peccato mortali,

an possint ligare solvere, saeramentum euearisti eonfecto te dubius est, etiam dicendo similia verba prout superius do potestat emesi ex domini nostri pape .is Itom de indulgentiis male intit, dicens eas, is et sextariis vendi et pretio pecuniarem comparari' . sellam sperat Wichlin Johannem Husa et deronimum, dii diu propter hereses et Hotaimbin a saerosanctis generalibus eoi diis ad ignem condempnatos esse in viis beatis .isItem quod missus esset is prelibato riderie 'set, retenso pi copo suo, ad has partes ad predicandum quatuor wangelistarum Wangelia sicuti apostoli a Christo mi in suerunt, quando dixit eis: Ite in o

belli universum e P.

,,uem requisiius et interemitus, an errores suos premi os et labsam suam doctrinam quam predicavit, revocare et se ritu sacrosancto Romane Mesesi consormare vellet, dixit se nullatenus revocare, set potius desuper mori velle. Niel illo ni inis tamen daturi filii ibi spatium penitendi triduo per dominos Episcopum et Joharinein Canneman Inquisitorem memoratos, cum mansueta admonition et exhortatione, ut ab istis

heresibiis, hi quibus stetit et stat, resilires et animam suam luerisineret Altissimo creatori suo, et si ad laeum, in quo custodiebatur, reduc

tu suit . Hieraus emcheti, Johannirent aus Caenin dessen ussage Migende alae lautet: Alaterrogatus et examinatus de decem preceptis quid sentiret, spondit secundum litteram in Exodo M. i. l. M, et hoc in iugari Alamanteo 'isItem interrogatus quot annis stetisset cum Matheo Hagen m gistro suo, resp. in carnisprivi proxime preterito venisse ad elim, et datus sui sibi ad discendum alphabetum per patrem suum, et promisit obedientium lato magistro suo .

-Item eonfitetur se vidisse dictum mustum isagen, o patrum