Joachimi Iungii Lubecensis med. doct. et gymnasii Hamburg. quondam prof. publ. atque rectoris Opuscula botanicophysica ex recensione et distinctione Martini Fogelii ... et Ioh. Vagetii ... cum eorundem annotationibus accedit Iosephi de Aromatariis ..

31쪽

6. Planta alia est proprie dictar alia Rudimentum potius plantae, aut deficientis caussae generantis hortus. Vti sunt Fungi, ubera, Musci, Lenticulae e quorum considerationem ad finem huius speculationis a reiicimus.

Anpictum hie est ab auctore in B.sgnum adiendorum. Nimirum de Abortibus in hae Isagoge nihil traditur Monere ergo se ipsum voluit, Vt aut adderet, quod hic promittit, aut mutaret verba ex ad finem e&e in hic omittimus, vel alieti speculationi re amus.

Plantae Potitio, & Definitio partium immediatarum Radi eis Supernae partis ex mediatis etiam Causis ilia Caudicis Culmiti Seapi e aulis.

olunta proprie dicta dualus rensu partibus, radice Iuperficie sue parte superna. a. Radix est pao inserior, quae intra corpus solidius, quod pia tae sedem praebet, abdita, siue illud sit terra, ut plerumque, siue saxum, siue calx, siue arena, siue lignum, siue quodcunque aliud δε alimento attrahendo destinata est ''

Fungos&Muscos non esse abortivos plantarum foetus recentio in imprimis celeberri Florentini Medi ei Petri Aut is Micissili detexit solertia vid Linmiei obseruationes in Regn. vegetabile n. I. Eiurd. Cusi plantar. p. fol. 6oa Cl. Ant. vi Plaeti Prosta de Seminivus plantar Lips. 736. p. a. ne non Ex m. A/. edelii Diss de Fungis, Mnae4744. p. ia. Contra tui licet asserat eleb Iob Araria Lanesus in Dissertatione. quae cum eiusder eruditis Urnis operibus prodiit Geneuae iras inrav. borris a leui ideam a plantis plane, una eum aliis eiusmodi metaphoricis loquendi formesis. noueri vult Lin eas in Critie botanicari 269 p. 239. ' Consule si placet iso Gemo Diss physicam de Vegetabilibus p. m. 62 seqq. Vberius aurein Celsi Pluvii Histor. Radie Lips. 733. CL Ludum Instituti regni vegetati.

32쪽

3. Pars superna est, quae supra sedem plantae in liquido eorpore aere vel aqua exstat,in speciei eminus Propagandae praecipue i seruit. 4. Limes communis, in quo duae istae partes cohaerent, Fundus plantae dicitur, Graecis που ας Pars superna, aut pars partis supernae est vel Causis, vel Folium, vel nos vel Fructus, vel minus secundaria aliqua pars v. g. ratas aut 6. Causis est pars superna, in altitudinem ita exporrecta, Vt anteistiora a posterioribus, vel dextra sinistris non differant. . Caulis in Arboribus & Fruticibus Caudex, In Frumentis Culinus dicitur. s. Caulis est vel smplex vel ramosus. v. Scapus causis est pars caulis ramosi, quae a fundo ad cacumen summum una quasi sine extenditur, cui rami utrinque adhaerent. I

Folii Definitio I. I. Di Visio 3. Folii Simplieis Definitio .

Folii Compositi Definitio 3 π.

LFOLIVM est, quod sede, cui adhaeret, ita In aliaudinem, siue longitudinem, de latitudinem extendinar, ut tertiae dimensionis ter mini inter se differant, h. e. Supersidies solii interari ab externa. Σ. SUPERFICl ES FOLII INTERNA. quaeinsuperior item supina dicitur, est quae caulem respicit, disque vel invitatis alia quid

33쪽

quid obtinet, vel minus convexa est, quam altera exterior sue inferire, sue prona superficies. 3. Folium aliud est simplex siue stricte dictum, aliud compostum. FOLlUM SlMPLEX est, quod in alia soli non diuiditur. Ut in Ceraso, Fago, Malo, Pyro, Quercu, Viae, Auena, Hordeo Gramine, Luio, Tulipa, moremarino, Saluia. Vitica.

Estque martis vel integra vel scisse ;Item sinuato, vel absque sinu δε

-: Denique planum vel concauum.

s. eis Miris folium vel est laciniatum, vel serratum, siue re

eurtum, vel dentatum denticulatum. 6. Folium sinuatum, vel angulatum est, vel absque angulis. . Angulatum folium, inter integri & scussi marginis solium quasi ambigit, ut Hederae adultae, Bryoniae. 8. Absque angulis, ut Smilacis asperae. 9 Lacinia est portio solii inter fissuras aut sinus G alia ineretum quae deliberauit adiicere iόclusa.

io Fissura est prosundior scissura. n. FOLIUM CONCAUUM, quod fistulae instar teres, intus vacuum est, ita ut infima pars, & cauli proxima plana sit ut in Allio, tam Satiuo, quam Sylvestri, Caepa Porro. u. circumscriptio filii est perimetet solii absque scissuris considerates per mentis scit abstractionem.)v. g. Folium Hederae terrestris, item Geranii columbini ci cumscriptione circulare est.

13. O LlUM COMPOSITVM est, quod ex Petiolo sue

Nemo siue Costa, Toliis simplicibus constat. 34. PETIOLUS, siue Pediculus solii, est pars in longitudinem extensa, quae solium sustinet, is cauli connectit. Is Petiolus 'ae dictus a caule usque ad solii initium intelligitur; Id, quod inter solia est, NERUUS saepius aut COSTA dieitur. 16. Noa A. Folium compositum ab imperitis aut negligentet obseruantibus pro Ramo aut Surculo habetur, sed discernitur facile. r. Quod supernetem habet internam & externam, ut de solium simplex. a. Quia totum autumno decidit, ut di simplex solium.

II. Ad

34쪽

7. Ad homoπmiam Folii, quod etiam in flore est, etiam Fotiaturam vel Simplicem, vel Compositam. is. Foliatura Composita es vel Digitata, vel Pennata, vel Trian

gulata.

1o FOLIATURA DIGITATA est, bi plura simplicia solia, quasi ad unum petioli punctum, siue terminum aptata sunt, ut in risoliis lentaphyllis, Fragaria, Lupino.

Fu Digitatam Helleboro de Aeonito Soliget tribuit in L de Iam eis p. 69. a C.

ro. ENNATA est, ubi bina solia e regione sibi ad idem quasi Cinae punctum sue ad eandem Costae distinctionem oppon rutati . Est vel parifesta vel imparifolia.

Siue vel pariter pennata, vel impariter pennata. M ZARlTER pennata, ut in Faba, Piso, Vicia. Una arborum Lentiscus pariter pennatam foliaturam gerit.

23. IMPARITER pennata, ubi ultimus costae terminus fingulari solio clauditur, quod imparem numerum sellaturae tribuit. Vt in Rosa, luglande, Fraximo, Sorbo, Potentilla Dolicho. 'a2 . Pennata soliatura porro vel uniformis est, vel di minxti informis, s soli circa eandem costam haerentia magnitudine sere aequalia sunt. as. Difrmis, si vel maioribus minora sunt interposita, ut in Ll, Agrimonia Filipendula, vel succedantia . TRIANGULATA sosiarum est euius eost ita ramosa est, ut bini rami ex eadem distinctione primario sbi oppositi tot soliis vestiantur, vel in tot ramos findantur, quot reliqua exterior costae primariae portio obtinet. Talis est in Leuistico, Apio hortens, Aquilegia,

Paeonia.

Dicitur etiam Ala filiorum Ala festos Folium raminum. 28. Primaria triangulatae soliaturae costa etiam Scapus cosae dici potest Costa soliaturae etiam eruus dicitur.

Vox recentioribus Bolanteis raritis usina, naseoli speetem esse apud Mem purae Iob. Bodam a Stapet in Noe ct Commentar ad Theophr. Eresii Huae Plantar Libr. VslLc. 3. P. 426. consentit Cl inmisas in Criti Boean. p. m. Iai. . tamen nouuiuhoe nomine genus innanivit, carina non spiralia Pliastolo diutinctum, Gener Plauti

35쪽

et . Triangulatae sinaturae costam interdum etiam amastrum appellamus quia Ramum, h. e. partem caulis quasi suuulat a ramo a men discernitur, quod interdum superficiem exteriori dissimilem figura obtineat. 3o. In sellatura triangulata unum solium particulare, latere pro tuberans, aut fissum, interdum loco duorum est. 3i. PLANTA DlFFORMITER FOLIAT est, euius s Ita in imo caule, aut circa radicem sita ab iis, quae reliquo cauli adhaerent, notabiliter dilcrepant, ita ut non Paulatim mutetur figura. ita in Smyrnio circa radicem foliatura est triangulata e foliis particularebus fissi marginis, instar Apii; in caule soli simplicia margine integro caulem absque petiolo amplectentia. In Campanula minima, solia circa imum caulem lata reliqua o, langain angusta. In Ranunculo fiuviatili, soli sub aquis capillacra, extra aquam

emunda.

ASSERTIO,

Foliatur digitata in actomus rara est, sed HanguIata rariori uis. que in herbis frequem, triangulara frequentior. I

DHincti consis, est pars caulis, unde vel Ramus, vel polium, vel P diculus solii velatos, vel Pediculus sioris, ructusue vel plura

horum simul prodeunt. . - - 1. Si caulis, aut ramus caulis, quali Prismaticum eorpus conticlearetur, ii stinctio 'nec est quasi transuersa sectio bas prismatis parallela. . Distili fio haec, si protuberat Geniculum, aut Nodus dicitur. Item Iunctura, si pars superior inferiori pyxidatim inseratur ut in Carmabina, Persicaria.

36쪽

m ars caulis, aut rami caulis inter duas distinctiones Articulus, Item Internodium dicitur. s. Alieaulis eli angulus, quem eum eaule vel ramuli vel solium vel pediculus solii constituit, qui semper fere acutus est, ves rectus saltem, quia ramiin pediculi sursum enituntur. 6. Cum caule dico constitui illum angulum, siue cum scapo siue cum tam causis constituatur

Panta proprie dicet eommuni sententia in arborem, fruticem, scissimisticemin herbam diuiditur; Verum non ab omnibus eodem sensu membra diuisonis expli-

a Conemur, quantum fieri potest, Hinctas adferre notis es: Quantum fieri potes , inquam, quia parum appellationes, Par

tim obseruationes in nonnullis nos deficiunt. 3. Planta vel perseeta, vel mutila est. q. Perfecta est, quae tum radice, tum caula praedita est.

s. Mutila est, quae vel caule caret, vel radice.

6. Quae enausis est, eius supernam partem solia eonstituunt, quae semen etiam in auersa, siue exteriore superficie serre solent, atque ita causis vices supplere.

Ia alis Gemmae plerumqne praerumpunt steriles e quibus lureulus nouus orituri Sant enim Gemmae secundum Gemer i. α pag. 72. Folia nondam explicista in nodinae Molata existunt m obmmus 'arteibare. Docet id autopta. Aliae sunt ab his diuer-Defertiter, fructiferae vel floriserae, quae plerumque in summitare mulis ramusciniorum ereseuntis macte folia aliam flore is post horum vistinavim rem p Ueron Germanis hane ob musam vocantur ruisosipere δε quia turgidiores prioribus, sic ab illis Oirnosti possunt Cone chr. Gret . Lad ri Institutiones histor phys regni egetabit. m. m. aio. seqq. Mem in Aphorisin bomni pag. 68. L Chrs Wolfi, Nisi ire Ged uom Gebraata de Theiu in denen flanne cap. I. p. m. 716. Idem omminuum ιν -- cap. 4. l. Gilis mi Tinnuis Versutae Ures SDuc n. v. - en Mamm, vi est, σου Euitem aufernum .reian GeminM sub tuae in terra reconditae nouas radicum producunt propagines.

37쪽

Tales sunt: illa, tam simplici solio, quam ramoso NM. eonism Dodon. Adiantum Phyllitis, siue Lingua ceruina, Scolopendrium,

de similis

r. Utrum autem omnes semen erant, adhuc controversum est, de obseruatione ulteriore indiget. Nos speramus, naturam quoque hic analogiae studiosam, ide que nullam plantam semine destitutam. g. Quae radice desituuntur, sinua talis est, Ioco radicis tamen quosdam trocesius habeat necesse est, quibus sedi suae assigatur, quamuis iis in atrrahendo alimento non utatur, sed supernae partis potis alimentum acquirat. s. Tales esse seruntur, quae saxis adhaerent, Ut Quercus marina, Lichen marinus. Vel aliarum plantarum cauli, aut caudici; Vc scuta, Epiti mum, Iecundum quosdam istum Verum haec necdum satis obseruata sunt. o. Perfecta planta vel caulem a solis distinctum gerit vel cons

sum cum eo.

Ir uua Uusum gerit, ea est, quae solium e solio producit, atque ex meris soliis caulem quasi quendam ramosum componit, qui eo DISCREPAT A NATUR A causis, quod PARTE Imatis figuram non reserunt, sed crassitiem latitudine minorem ha- h. e. IN LATITUDINEM EXPANSAE SUNT, is mselia dicuntur. Rursus in eo CAULIS INDOLEM EXPRIMIT hoe solium, quia SE PROPAGAT, quod solio proprie dicta

non competit.

Differt etiam id, quod solium dicitur in his plantis a solio proprie dicto, quod SUPERFICIES latiores figura non diuersas, h. e. INTERIOREM AC EXTERIORE NON DIFFERENTEM obtinet. Ex quibus constat, solium hoc magis ad ausis, quam foliaturae

indolem a cilem. t mul detexit rari sinit in Si industria iniustis ais,enibus Fungis similitas,

38쪽

iet. Rarae a linodum sunt plantae haec confusae germinationis, inter eas autem emine Ficus indica sue une, siue Opuntia, quae dei remin fructum in supremis soliis iue ramis gerit. Talis quoque est Sertularia imperati, sue Lichen marinus Clusi, Item pl.intula in Varia crescens, quam saepe remis erutam ολο- φυλλιδα vocitabam, quoi meris quasi solliceonstaret qua radice nitatur, item utrum flores, ructusue serat, nondum mihi compertum. ii Est sorsan & alius modus plantae confusi germinis, ubi quae ecavlis geniculis nascuntur, utrum rami caulis, ni folia dicenda sint,

ambigi potes vi in Equisetis, siue Hippuridibus. Nam prismatica forma, qua scapo similia sunt haec germina, caulis partes esse arguit at quod si potest tollere falsitatem, rei fructu desitata reperiuntur, foliaturae esse potius accensenda ostendit.

CAPUT VI

De pIanta multiplici, siue plurium tandorum.

Derfecto diuinctae germinationis planta vel simplex est vel multiplex. - a Simplex est quae unius est fundi multiplex, quae phurium. 3. Plures habere fundos: Vitruv. c. de org. hydr habet landulos

dicitur planta, vel ob caulis, vel radicis foecunditatem. q. Ob cautis fecunditatem, si caulis aliqua pars terram, aliamve plantae sedent attingens nouus fundus fiat, & radices deorsum, caulem sursum emittat

Tales sunt in humili plantarum genere Fragaria, Anserina, Pil sella, Chamedrys, Per uinca; item in grandiore sue robustiore, Rubus,& si ars accedat, ut in Rosa, ite, Amygdalo Punica. 6. Ob raicis Iarcunditatem fundi plures sunt, s radicis aliquato tio, terrae superficiei vicinior nouum caulem sursum, nouas fibras sueradiculas deorsum ei Tundati I. id autem sit dupliciter; vel enim radix sursum ramosa,&quasi παλυκέφαλοe, sue multorum capitum, ut in Taraxico, Imperatoria, Eryngio marino, Bellide; 8. Vel radix transversum serpens, aut ramus aliquis radicis transuersus e pluribus geniculis siue oculis cauleain ra vias producit. 3 o. Et

39쪽

p. Et hie multiplicis plantae modus frequentior est, ut in Gramine canino, Harundine, Hedera terrestri, Lilio convallium, Polygono, Mentha, Mentiastro Sisymbrio, Equiseto, acciniis, Pyroia, Popula Libyca sue

tremula; .. Sunt, quae tumeaulis, tum radicum respectu multiplices sunt, Vel a natura ut Rubus uterque Pyroia fruticans; vel arte adiuuante, uti itis, Rosa. II. Rieri potest, ut planta pro diuersa origine sine natiuitate, vel niui, vel plurium sit fundorum, ut viris e semine, h. e. Gigare uvae, simpleX Quae vero ex malleolo, multiplex sit; Quod ulteriori obseruationi committimus. a. Planta plurium landorum plurium instar plantarum est, ideo que dinerentiae reliquae plantarum non minus plantae, quae multiplicis plantae pars est, quam Ampliei plantae conueniunt. I3. Cum planta diuiditur in simplicem & multiplicem ut in species, non actu, sed potentia implex & multiplex intelligenda est, hoc est, planta cuius haec est natura, ae facultas, ut vel simplex sit vel multiplex.

Tanta unicaulis 1. .

Multimulis a. biformiter s. 'simplieite R. MultimuIem sim an s. Io.

Πρ autem porro persecta planta vel unieaulis, vel multimulis Vni usi est, quae ex uno fundo unum caulem, siue caud,

cem profert. g. Multisausis est, quae ex eodem lando plures caules undit. q. Vnicaules sunt Brassica, Lactuca, Lupinus, Faba, Bela, Atriplo, Ferula, Ferulago de omnes arbores:

s. Multicaulium alia biformiter multicaulis, alia simpliciter multi- caulia est. 6. Biformiter multis sis, quae diuersae indolis caules profer quorum unus nudus, &iori tantum, ac semini serendis inseruit, ac interdums

40쪽

terdum ubi breuior est, cauliculi, aut petioli tantum nomen meretur; Alter solitis amictus per terram serpit, o sicubi radices agit, nouum germen etiam sursum effert, quod cum priore plantam plurium iundorum constituit. r. Plures utriusque generis caules promunt Viola martia, tolle nina, Pilosella serpens: At Fragaria caule uno solioso cramoso florem de

fructum gerit, reliquis prolixis solio raro amictis serpit in radices agit. 8. Simpliciter multicolis est, quae plures uno eiusdem indolis fert caules, Eassiose quidem, ut Arte sa Echium, Tilipendula, Ger nium Filago sue naphalium Marrubium, Millefolium, Paeonia.

Nudos vero plantago. Seeundum quid nudos Vid. c. s. s.

Multisautem plantam saepe simulat unicausis, Si vel non longe a fundo ramosa sit illaesertim si eoniugatim germinet ut in Alsne, onyza, vel in radice transuersa fundΤ sibi inuicem fiat 'apinqui. io Fruticos planta dicitur, quae caulem habet ab imo ramosum, praesertim si perennis st: Caulem ab imo ramosum habent Satureia, Saluia, Rura, Mercirialis. Seholion ex scheda quadam in B. Me reperta. Helenium sue Inula vastos iacit frutices colum spatio se frutiis eat Plin. h. e. planta ramosa est, utrum s πολυκαυλος obseruandum. Forsan plures profert caules ex diuersis radicis oculis. Nam oculis e radice excisis seritur, teste Colum Plin. Pallad.

CAPUT VIII.

. De differentia caulis a solus.

LPlam inseres vel foliis est vestita velas omnino a. Foliis omnino desitutam noui nusiam. Nammentaria, μολ- λο quae dicitur, imo Limodorum4 Orobanae caulem habent soliolis mi ima. Quae