장음표시 사용
521쪽
Ad Metallothecam Vaticanam. GV Ιου
eust tarditatem responsi. Scribit se riburtino secessu a morbo recreatum. Gratias agit de Ai missa epistola, quam laudat. Ex minat quo mortis genere Cleopatra obierit. VIRO GARISSIMO ERUDINSSIM QUA
Med. Doct. , primam in PataVino Lyceo Anatomes Cathedram obtinenti.
CVm superioribus diebus valetudinis causa Tibur secessissem;
scilicet, ut libros omnes ab oculis meis, atque urbana negotia ab auribus , animoque, unde mihi pertinax capitis gravitas su orta fuerat, penitus removerem ue inter nonnulla MSS. literas quoiaque tuas xvi. Kal. Maji ad me datas quas quidem Romae prae adventitia visus imbecillitate vix legere , ne dicam delibare potueram) forte fortuna mecum attulisse animadverti. Cumque ibidem non minus coeli fa-Iubritate, quam praenobili, ac perhumano Amplissimi Cardinalis Orighi hospitio confestim a morbo recreatus fuissem, easdem literas elegantissime, doctissimeque perscriptas tum sedulo versare, tum minutatim degustare valui. Quamobrem nulla interposita mota stylum arripui, atque hanc epistolam exarare coepi, qua singulares Tibi gratias ago; primum quod subsidio veneris tenuitati studiorum meorum, quae commendandis maximis virtutibus, egregiisque factis Summi Pontificis CLEMENTis XL paria nunquam aut fuerunt, aut esse poterunt. Deinde etiam quod labores meos , una cum vigiliis D. Petri Assalti, Viri quidem doctrinis omnibus exculti, in adornandis ad Metallothecam Vaticanam Notis pro tua humanitate laudaveris. Denique quod magnam voluptatem attuleris Ob ingeniosa, novaque argumenta, quibus Cleopatram periisse aspidis morsu demonstrare contendis. Sed, quanquam ejusmodi rem obnixe, copioseque a Te assirmatam videam, patere tamen, obsecro Morgagni doctissime, ut ego pericliter, an pristinas ingenioli mei vires praesenti rusticatione utcunque recollegerim ; videlicet ita me in hoc argumen
to nunc exerceam, ut paucis contra tuam opinionem disserens, non .
unum , sed duos in disputando nos fuisse commonstrem. Non enim vereor, ne apud Te, Virum quippe ingenuum, ac probum non sit mihi liberum candide aperire quid sentiam: nam, quemadmodum inertissimae segnitiis est ea diligenter non expendere, quae dubia sunt in historia; ita delicatissimi est animi eos aegre ferre qui a nostra sententia discedunt. Arbitror itaque celebrem AEgypti Reginam, ut mortem obiret, F χ non
522쪽
non anguem brachio suo admovisse, sed paratiori, ac sortὸ narcotieo
admixto veneno usim fuisse. Ut autem nostrae hypothesis fundamenta iaciamus, ac veluti per securum tramitem inter tot ambages ad veritatis metam progrediamur; animadvertendum est, constare quidem ex priscis Historicis, Cleopatram futuro probro, ae servituti celerem mortem libenter anteposuisse ; sed nihil certi de ratione, qui eam oppetiverit, erui posse. Narrat porro Plutarchu , & Dion AEgyptiam hanc Mulierem, posteaquam Antonio parentasset, Augustum per epistolam, ut cum ipso sepeliretur, obsecrasse si indeque remotis arbitris, Se duabus solum comitatam Ancillis secessisse: Caesarem vero, intellecta ejusdem desperatione, statim, qui rem inviserent, misisse; eosque Reginam
comperisse jam mortuam, aureoque in lecto reclinatam I alteramque ex Ancillis Eiram nomine ad pedes ejus animam agentem; alteram, Charmium appellatam, capite adhuc nutantem, regiumque diadema componentem, quae de ipsa mox interiit, deprehendisse. Haerent vero
inter haec iidem Auctores, quanquam Graece scripserint, iisque temporibus proximiores, qua oper , vel instrumento illa necem sibi consciverit. Plutarchus siquidem fatetur, nemini rem fuisse exploratam:
Dion pariter confirmat, veritatem novisse neminem: quinimmo Suetonius, quem Tu Testem inducis, a certo serendo judicio refugit; non enim ait, morsu aspidis periit; sed, periisse putabatur. Neque porro teltimonium Horatii, quod Tu luculentissimum
tertissimumque judicas, utpote facto coaevum , plus pendet, quam unius assertio Poetae, qui, ut caeteri solent, liberiori verborum licen tia , dc quasi quodam afflatu furoris verosimilia tantum effinxit; prae sertim cum Flaccus Cleopatram, procul ab omnibus morientem, non asyexerit; sed inductus fuerit, ut rem carminibus quod etiam Pr pertius , & Statius fecerunt) exaggeraret exemplo Augusti Caesaris , qui, ut Plutarchus refert , ob exiguas notas in Cleopatrae brachio
vises, illius statuam, affixo eidem parti aspide, gestari in triumpho iussit; nisi potius Pictorum , Sculptorumque ut viris doctissimis visum est consilium fuerit, tacito hoc, aptoque symbolo, persuadendis gentibus, de celebrando triumpho splendidiori, palam exponere ,
Cleopatram atrum a Serpentis morsu venenum combibisse: Quemadmodum dc olim , Sc nostra aetate Pictores, ad exprimendum D. Ioam ni Evangeliitae venenum fuisse propinatum, repraesentant Iuvenem manu tenentem calicem, e quo serpens caput attollit, ac prosilit. Unde postea Vellejus Paterculus, Zc Florus Iaconicam, acutamque ejusde facti narrationem; tametsi incertam , derivarunt.
Minoris longe momenti meo quidem judicio videtur argumentum , quod ex eodem Plutarcho deducis; Aspidis nempe tractus in tellure visos fuisse. Nam ejusmodi vestigia non in ipsa domo, sed in littore prope mare animadversa narrantur, quae vel a serpentibus quidem, sed non iis, quae Cleopatram peremerint, vel ab aliis causis, ut saepe accidit, imprimi potuerunt.
523쪽
Incertum huc usque ostendimus pulcherrimam hanc Reginam ab anguis morsu Interiisier nunc id ipsum necesse verisimile demonstrare conabimur. Prosecto cum ex Plutarcho, ac Dione conjicere liceat. duas eiusdem Ancillas idem mortis genus selegisse ; non unam, sed plures aspides praesto fuisse necessum est singulae enim virus E einetivarum veliculis, cum semel eodem die momorderint, plerunque solent exhaurire ac proinde eas aspides, ab asserta cistula, & post illatos motius m libertatem vindicatas, sic a moribundis Ancillis occultari potuisse, ut nemo viderit, ac retulerit, non est credibile: multo adhuc manus teneras, mollesque manus cum Regiae Mulieris, tum Puellarum, asperas, horrendasque serpentes impune prius, quo facilius pro re nata suis membris admovere possent, tractare didicisse. Huc accedit, quod qui serpentino dente vulnerantur, neque statim de vita decedunt, neque sine indiciis furentis veneni, fic in saucia parte, Sc in universo corpore; quae quidem indicia penitus abfuisse per haec verba Plutarchus describite Praeterea neque macula, neque signum ullum veneni V ruit ; dc quanquam idem Auctor subjungat aliquos Cleopatrae bracbium duas puncturas tenues,'exiles habere diaxisse; Non enim, ut Tu, Vir optime, illud -- --, ego interpretor leviter impressas , dc humidas: siquidem verbum communiter in Lexicis subobscurus , exiguus , ac vix apparens latine vertitur: dc cum pro humido accipitur, diverso accentu scribi solet, diversoque etymo gaudere : ut Assaltus quoque noster Graecae linguae peritisI1mus asseverat ) quid amabo exiguae, tenuesque puncturae, quae a multis aliis, qua externis, qua internis principiis, iisque nullo pacto pestiferis, oriri potuerant; quid amabo, cum venenato, taboque tandem diffluente aspidis morsu commune praeseserunt Cum vero apud Suetonium legamus, Cleopatrae, quam servatam triumpho Caesar magnopere cupiebat, Psyllos, qui venenum exsugerent ,frustra admotos fuisse; quid caus, fuit, cur vivas adhuc Eiram,di Charmium , si ex aspidis morsu laborassent, miseratione saltem permoti non servaverint qSuperest modo , mi Morgagni, ut quibus coniecturis ducor ad sh- spicandum, Cleopatram epoto narcoticae indolis toxico, occidisse, tibi significem. Et quamvis hoc ipsum non nisi infirmis rationibus, obscurisque Historicorum auctoritatibus inniti cognoscam; tamen quaerendi defatigatio turpis mihi videretur, cum id, quod quaeritur, pulcherrimum
sit, Artique, quam profitemur, apprime conveniens, Sc consentaneum. Ut autem certa ratione procedamus, principio inter nos conveniat, Oportet, veteres tum Afros, tum Graecos, ac Romanos prassentissimum aliquod venenum , tanquam imminentium aerumnarum, ac prementium
miseriarum pharmacum, secum vel in a) annulo, vel alibi afferre consuevisse, quo, cum usus exposceret, epoto, vel secto Ocyssime simul, dc
Iacillime a maximo quovis corporis, animave dolore se subtraherent; ut 01. pisea Mfertur de Annibale, Demosthene, multisque aliis. P erea notior res est, quam ut longiori sermone tractari debeati
524쪽
beat, atque ad Te , praestantissime Vir, nunc perscribi, qui anatomi-gorum , chymicorumque studiorum quae mihi communia tecum sunt aequissimus sedes isthic aestimator , ac judex: scilicet venena, quae sanguinem cogunt, figuntque spiritus, ac praecordia, cerebrumque enervant, variis modis cum solventibus, & admixto potissimum opto, ita excoqui solere, ut citam, & cruciatibus vacuam, immo vero sine pestiferis signis& cum placidissimo prosundoque somno mortem ipsam arcessant: At relinquamus venenorum materiam, in qua utinam mutar hactenus fuissent historiae, ac omnino silerent Medicorum libri. Haec igitur cum ita se habeant, equidem probabili argumentatione , ac pene dixerim mathematicorum ratione demonstrari posse arbitror, Cleopatram, ejusque Ancillas narcoticum venenum bibisse. Etenim , quod , ac pestiferum pharmacum sumpserunt, divexantur , naturam , indolemque veneni cognoscere, atque distinguere; non dubito, quinta, Tu , Vir ingenue, postquam animum sedulo intenderis in modum, atque in signa, quibus tum Cleopatra, tum ejus Ancillae decesserunt, candide Nam de Regina quidem conlians fama est, eam in lecto dormientis instar inventam suille; Charmium vero, quemadmodum, qui optum recens
obbiberint, lamabundam sunt verba Plutarchi incapite gravatam deprehensam fuisse. Sed audio jam quae objicis , Vir Clarissime, nullum videlicet antiqui Scriptoris locum Tibi succurrere , quo nos sententiam de ipso epoto veneno tueri possimus . Atqui referimus eundem Plutarchum id non obscure commonitrasse , cum scripsit: quoniam etiam dictum est ipsam ge-flasse venenum in cava novacula. De novacularitaque manubrio paratisi simum venenum deducere , sibique necem ad Reginae exemplum etiam Ancillae facili negotio afferre potuerant.
Neque autem quis objectet, Cleopatram se ipsam solo veneni olfactu interhccre valuisse: id enim , praeterquam quod admodum rarum , de paratu dissicile est ; nimis inconsulte pharmacum gestasset, quo etiam incaute , atque invita necari potuisset.
Haec vero, quae scripsi in Tiburtino secessu prope dirutas Caesaris , ac Maecenatis Uillas , subcisivis a matutina, Eu vespertina ambulatione horis, cum ob excelsas quoque virtutes Eminentissimus Hospes noster, ac Illustrissimi, doctissimique Pra,sules Archiepiscopus Battellus a Secretis Pontificiarum ad Principes epistolarum , nec non Prosper de Lambertinis Fidei Promotor, hic etiam rusticantes, eruditos sermones miscerent, ad Te, ut de iisdem libere judices, mittere non reformido; nam , si ea prob
veris , mihi etiam probata erunt; sin contra, rejiciam e non enim is su , qui opiniones meas mordicus unquam tueri soleam. Vale . Tibure IX. Kal. Iunii M.DCC.XVII.
cum soleant Medici ex signis, ac symptomatibus, quibus qui virus ali-
fatearis, me suspicione certa moveri, illas ab optato veneno interiisse .
525쪽
Ad Metalloisecum Vaticanam. ς γ
Rursus tuetur Sententiam de cleopatra interitu ex aspidis morsu. ILLUSTRISSIMO, ET REVERENDISSIMO VIRO
Ab intimo Cubiculo Pontificis Maximi, &Archiatrorum Comiti Meritissimo.
Io: BaprasTA MORGAGNIUs S. P. D. CVm Tuae mihi Literae gratae, jucundaeque semper fuerint, tum hae, quas Tibure nuper scripsisti, iucundissimae fuerunt, ut quae 1 e convaluisse, non nunciarunt modo, sed & certissime comprobarunt. In his enim doctὸ, ut soles, copioseque ostendis, quid Tibi de veneni genere , quo sibi Cleopatra mortem conscivit, videatur. Qua in re etsi lon-gὸ aliter, atque ego , sentis, id tamen mihi ingratum esse non potest , primum quod a Te est ; deinde quod veri studio dissentis ; noviisime quod tuam ita sententiam proponis , ut mihi meae retinendae locum relinquast quanquam neque eo animo scripsi, ut vehementer tuerer, Sc id quod Tibi , Vir Sumnae, non probari intelligo, non nisi remissE, & dubitanter tueri postum . Aspidis morsu periisse Reginam, scripsi non quod ignorarem, id Dioni quidem, & Plutarcho incertum videri; sed quod in Romana Historia plus Latinis, quam Graecis, de in re antiqua plus aequalibus, quam posteris credendum existimavi. At enim Horatius , qui, ut aequalis Poeta tamen esset,veri tantum similitudinem summa cum libertate est secutus. Qui credam , quando in reliquis quae de Cleopatra eodem in loco tradit, summa cum fide verum sequitur Quid quod vellejus, &ferὸ aequalis, de historicus idem confirmat s At Suetonius pro certo non tradit. Fateor. Sed Vellejo posterior. Sed eo teste non de morsu aspidis, sed de Psyllis admotis, non ad probandum , sed ad conjiciendum sum usus: ut neque ad illud probandum , sed ad indicium, quale idcumque est, dissimulatum Redio, commemorandum, Plutarchi locum adduxi de tractibus in litore animadversis. Horatio igitur, Sc Uellejo testibus potissimum usus sum. His Florum, de vetustissima signa addidi. Quibus adductus, si non certum , at minus sane incertum esse credidi, Cleopatram morsu aspidis quam alia ratione extinctam esse. Id vero est quod Tibi, Vir Amplissime, ne verisimile quidem videtur. Nam pluries, inquis, aspides praesto suissent neceise foret. Ego ve-rδ, etsi ei rei in priore epistola etiam alia videor ratione satisfecisse,hic qum
ram , cujusnam experimentis constet, aspidem uno morsu omne exhauritare venenum oportere Redius enim, qui haec in viperis expertus est, con
526쪽
tingere interdum vidit, ut non nisi tertio , alias non nisi quarto, aut
sexto morsu venenum omne exprimeretur. At enim a moribundis Anciblis occultari aspides non potuissent. Α' moribundis fateor; a morsu statim, quid prohibuit ' Nam argumentis quidem a tenero, mollique fes- minarum animo ductis jam pridem respondi. Quod autem addis: ictos a serpentibus neque statim mori, neque sine indiciis veneni, de in saucia 'parte, 6c in toto corpore manifestis ; Aetius sane aliud aspidis genus intra horas ad summum tres, aliud praesentissimρ morte conficere, tradit; -- culas autem, vel alia istiusmodi inter signa ejus veneni, quae alioqui diligenter numerat , minime ponit. Sed neque haec ponit Actuarius. Ponit vero , Aspidis morsum esse acus puncturae similem omnino, exiguum sine tumore: quod quidem signum , atque adeo istam cum punctura acus sim litudinem ipse olim Dioscorides, quem Cleopatrae familiarem fuisse, accepimus ; literis mandavit, Paulus deinde Agineta, Avicennas, dc quoiacunque de ictu aspidis legisse memini, ad unum omnes inculcavere, praecipue autem idem Aetius , cujus in libris , quod Tu minime ignoras, plurimae nobis Veterum nobilium Medicorum, eorumque etiam quorunia scripta interciderunt, observationes servatae iunt. Hic igitur in iis , quos aspides momorderunt, non illud modo tradidit, vulnera in demorso foco , meluti ab acu puncta inveniri; sed hoc praeterea subjecit, bina quissim ex
masculi morsu , a quibus nihil essuit, nisi violentum animal sit, quod
morsum infixit: quae omnia pulchre nimirum conveniunt cum duabus illis notis , quas Plutarchus memorat, exilibus videlicet, Sc subobscuris; jam enim juvat Tuam potius, de Eruditissimi Assalti, qu m Leonardi Aretini versionem sequi, praesertim quando Graeca Plutarchi exemplaria
ad manum non habeo . Caeterum eundem Aretinum animadverto, unam
Charmium inventam est e vivam, dicere: cui quare Psylli non sint admoti , de si sint admoti, cur id historici literis mandare neglexerint, etsi non dissicile potest intelligi ; mihi tamen satis est, ex Suetonii, te Dionis testimonio constare, Cleopatrae quidem fuisse Psyllos admotos, hinc enim
consequitur, locum ictus apparuisse. Dabis ergo veniam, Humanissime Lancisi, quod Cleopatram morsu aspidis occisam esse non modo a veri similitudine non alienum, sed verisimilius adhuc censeam. Nam quod potius veneno quodam praescntissimo degustato mortem obierit, ut Tu eruditὸ , ingenioseque adstruis, tute ipse confiteris, nullo veteris Scriptoris loco confirmari facile posse, quando Plutarchi verba producis, quae de veneno inflictum in vulnus inltillando explicari aeque , ne dicam credibialius possint, cum id in novacula gestatum fuerit, dc cum praeterea apud Auctorem Libri de Theriaca, &apud Dionem hujus generis venenum a Cleopatra servatum esse inveniamus, ejus autem generis, cujus Tu existimas, non inveniamus. At verb epoti veneni narcotici, dc in Regina , Scin Ancillis indicia fuerunt. Non nego . Sed tu vicissim pro tua eximia Eruditione, Se candore non negabis , ista ipsa indicia aspidis etiam morsum consequi, ut non modo Plutarchus, sed celeberrimi quique de
quibus supra dictum est, Medici , in primisque Aetius luculentissime
527쪽
Cum ergo ambigua signa habeamus, cur ab epoto a Cleopatra. Veneno, de quo apud Veteres Auctores nihil habemus, ea derivabimus; ab aspidis autem moisu, quem contra tot habemus non modo memorantes, ut dubium, sed affirmantes, ut certum, antiquos Scriptores, non derivabimus Haec habui, Vir doctissime, quae statim rescriberem,' cum enmultis occupationibus distinerer, & corpore languerem , non ut sententiam tuerer meam, multdque minus, ut Tuae adversarer, sed nEnihil viderer respondisse. Meae enim sententiae arbitrium tuum esto. Tua certe magno semper apud me in pretio erit; nam quod argumentis utcunque opponerem tuis, invenire fortasse potui, quod Authoritati opponam Tuae, quae cum apud Omnes, tum vero apud me summa est, atque amplissima invenire prosecto non possum. vale. Patavii IU. Nouas Iunii M.DCC.XVII.
Respondet rationibus allatis adiersus sententiam de obitu cleopatra
VIRO CLARISSIMO ERUDITISSIMORUE
Med. Doct., & primam in Patavino Lyceo Anatomes Cathedram obtinenti
Voniam proximo superiori mense Urbinum digressis, miti ut
valetudinem meam multis incommodis affectam firmius repa--- rarem, tum ut Amplissimum Abbatem Alexandrum Albanum Sanctissimi Patris F. F. ad seirisprudentiae Lauream capessendam illuc proficiscentem comitarer, nullas ab amicis literas accepi: cunia primum vero ad Urbem remeavi, novissimae abs Te redditae mihi sunt. Et quanquam apud animum meum statueram non amplius Cleopatrae Manes sollicitare, de mortis ejus genere ultra disquirens ἔnihilominus epistola tua tam humaniter provocat, tam eruditE, ur bancque excitat, ut me de suscepto tacendi consilio decedere cominpellat; praesertim cum non sit mihi injucundum severiora studia per aestivos hosce dies intermittere. At primum omnium inter nos congruamus oportet, Oculatos testes rei, de qua disputamus, nullos in literarum monumentis ext re , quorum idcirco fidei acquiescere , atque auctoritate litem penitus dirimere valeamus. Quamobrem judicium hoc solis exercendum est conjecturis, in quibus is ad veritatem propius accedet, qui res ipsas,
528쪽
tempora, Sc loca una eum locupletioribus Seriptorum testimoniis diligentius, Sc accuratius comparat, Sc conjungit. Huic itaque philosophandi methodo insistentes controversiae definitionem Graecis potius, quam Latinis hiltoricis deferendam esse L. arbitramur: praeterquam quod enim Reginae hujus interitus Alexandriae, ubi Graecorum Imperium, dc lingua vigebat, contigit; tantum abest, ut in Romana historia Graecis Scriptoribus Latini sint praeserendi, ut contra illos Latinis longo intervallo praestare nemo non fateatur; qua de re non immerito doctissimi quique sinὸ Graecorum historicorum diligentia, rerum Romanarum notitiam, ac Veritatem tenebris obvolutam , Sc mancam futuram existimarunt. Enimvero Graeci longὸ accuratius, ac diligentius narrant; copiosius adjuncta, seu circumstantias persequuntur; varias aliorum sententias excutiunt , nec suas nisi omnibus hinc indὸ expensis proferunt: ut observare licet in Polybio, Dionysio Halicarnasseo, Plutarcho, Appiano , Herodiano, Dione, aliisque, quorum auctoritatibus Latini ipsi recentiores ita innituntur, ut illis profecto si carerent, in densita
gestarum rerum caligine. versarentur.
Quod autem addis Romanorum res Romanis esse, quam Grae- eis exploratiores; atque coaevis potius, quim posterioribus credendum ; id mihi, pace tua, pro mea potius sententia pugnare videtur rde Graecorum enim hic facto disputamus. Nam Graecorum Imperium ab Alexandro in AEgyptios, Syros, aliasque Orientis nationes tun jam productum, ac dilatatum fuerat: quin de nomina ipsa Cleopatrae, de Charmit, quae a Graecis sumpta sunt, de Graecanicis rebus aginos apertissime admonent.
Ad aequales quod attinet, tametsi ex Romanis nonnulli Dionem , ac Plutarchum aetate praecesserint, ac fuerint Cleopatrae tempori propiores, locis tamen, atque indiciis pro rebus cognoscendis re moti longius existimandi sunt. Cum E contrario Plutarchus, ic natione Graecus, te rerum utriusque gentis, Graecae nimirum, Romanaeque peritissimus fuit enim Romae Consul, ut de Dio ad hujus
facti cognitionem fideli gentilium suorum traditione propius accedere potuerit. Quid enim ad confirmandam narrantis fidem, & auctoritatem aptius, quam quod ipsemet Plutarchus in vita Antonii commemorat, ab Lampria Avo scilicet suo se accepisse, que ad Coenas Antonii, Ur Cleopatra parabantur ἰ Quem nunc mihi, Morgagni amicisssime, ex Latinis proferre poteris, qui testimoniis tam certis utaturi Paterculum, Sc Florum objicis; cum prior adulationis, supra quam credi potest, vitio laborarit, ut scribunt Sigonius, de Lipsius; quo sane factum est, ut neque inter historicos a Quintiliano recenseatur: Posterior vero puerili desiderio mirabilia dicendi, meritatis
dispendio se abripi passus sit, ut inquit Scaliger. Neque Horatium
moror, qui in reliquis, ut famae obsequutus, de mortis tamen genere poetam agit; atque idcirco triumphi speciem carminibus exornans nobis philosophis imponere non debet; potissimum quod Cleo
529쪽
patrae simulacrum, ut Tute in priori epistola animadvertisti, Aspidem vitta brachio alligatam exhibeat. Quis autem impune serpentem vinculis constringere ausit, & speret, ea irritaia, morsum in brachio potius constricto, quim in manu tractantis , atque alligantis infigendum Nune Aetii auctoritas elevanda est; quod certe mihi apud Te
pronum erit consequi; nosti enim illum consarcinatorem potius esse,' quam Auctorem; clim omnia ex aliis, ptaesertim ex Galeno corraeserit: ut non satis rationi, & philosophicae gravitati consentaneum ,
yideatur, ejusmodi Scriptoris judicio causiam nostram definire. Mihi
quidpm persuadere non possum per venenatum vulnus dilaceratis so- 'HIidis, crasique vehementer perturbatis fluidis, nullum in cutem pro--dire vestigium; cum certis e stet vespas ipsis es atque etiam culices
non obscura Phlogosis indicia post ictum relinquere. Quinimo Paraeus ex Matthiolo de Aspidis morsu luee tradit: Ciam pars icta purpurea , nigra , viridi e evadit , signum ess veneni malignitate e - tincti,insu cati caloris natimi. Id autem perbellὸ D Dioscoridis, asserto respondet, qui ex Aspidis morsu sanguinem exiguum quidens S RU si mi
sed atrum destillare asseverat; quem talem certe prodire non posseia arbitrarer, nisi idem intra propinqua vulneri vascula ob veneni permixtionem jam coactus cutim atro pariter colore inficeret. Coagul ri autem ab Aspidis virulentia sanguinem ex eodem Dioscoride inta calce sui operis luculenter colligitur. Itaque, si Cleopatra ex Aspidis vulnere decessisset, minime esset ambigendum , quin tum in ejus sauciato brachio memorata signa, tum in universo corpore virens color, ut Nicander cecinit, apparuissent. Quod vero attinet ad Dioscoridem 3 profecto, Amicissime Moris gagni, manus darem, si duo de hoc Auctore sine controversia constarent: primum quidem illum fuisse coaseum , & familiarem Cleop tra: alterum alicubi suis in operibus de AEgyptiae Reginae per Aspiadis morsum interitu, quemadmodum domesticum decebat, postulabatque facinoris claritas, sermonem habuisse. Sed quanquam nos minime lateat apud Suidam mentionem fieri cujusdam Dioscoridis, qui Phacas cognominabatur, cumque Cleopatra vixit tempore Antonii rCornarius tamen, Salmasius, aliique de Pedacii nostri aetate admodum dubitant ; quinimo sc) Tournesortius, Anazarbeum hunc omnino j. . A diversum extitisse ab illo Alexandrino, qui apud Suidam Phacas eo- φαοῦ. gnominatur, obfirmatὸ asserit . Itaque quam perperam duo Dioscorides confundantur, vel ipsorum patriae diversitas aperte demonstrat: alteri enim Anaetarbus Ciliciae Urbs, quae nunc Diocaesarea, sive C. saraugusta nuncupatur; alteri Alexandria in AEgypto contigit: ut hinc verosimilius videri possit, Alexandrinum, non AnaZarbeum inter Cle patrae familiares adscitum fuisse. Quod autem de hujus Reginae obiatu altum sit apud Pedacium silentium, non est, cur Tibi, Vir Er ditissime, ostendere contendam, cum ex ipsius operibus satis elu- ,
Caeterum auctoritate diligentis naturalium rerum Scriptoris, cu-
530쪽
jusmodi fuit pedacius Dioscoracies, haud labefactatur sententia nolim Tametsi enim exiguas ipse puncturas ab Aspide infligi tradat, exinde
tamen non sequitur, nullam venenati vulneris notam in laesa parte relinqui, cum ex eodem Doscoride supra deduxerimus, signa vira- lenti hujus morsus apparere. Quos deinde sequiores tum Graecos, tum Arabes congeris Scriptores , Doctissime Morgagni, nihil momenti ad Diostoridis testim nium addere posse putamus, utpote qui omnia vel ex eodem Pedacio, vel ex Galeno excerpserint. νsaJ L H Q δ Quid Z quod Paulus a AEgineta, quanquam natione Graecus a caeteris tamen auctoribus de membro per aspidem in Cleopatra vulnerato ita dissentit, ut non brachio, sed senistrae mammae ferienda illam admovisse scribat.
Si vero Galeni, vel cujussvis alterius Auctoris libri de b Ἀρ-
aspidis veneno interiisse, urgeasque in udo duntaxat, & Medici, MGraeci Scriptoris pondus perpendendum 3 sedulo, precor animaduerim,
Auctorem hunc nequaquam cum Plutarcho, ac Dione esse comparandum, quippe qui nec historicus non enim omnes de ratione mortis .ejus opiniones recenset neque, ut Plutarchus, temporibus illis proximus fuit: immo vero Galenum planὸ rideo, qui ut Terrentii utar phrasi) ait se Icire, cum is solui nesciat omnia. Nam primum cominmemorat Reginam jussisse Pryadem hoc est inspuentem, non mordentem aspidem sicubus, atque uvis contectam inferri; qua ex re non ictu, sed venefico halitu mortuam colligendum esset. Deinde scribit periculum se prius cum Ancillis secisse, cumque eas celeriter interiisse vidit, illam sibi admovisse: non igitur altera ex Ancillis post Dominae interitum vivens adhuc ut alii tradunt) inventa sitit. Denique sententiam longὸ diversam a caeteris Scriptoribus de inflicti vulneris ratione proponit ue Cleopatram scilicet magnum primo, ac profundum mulatis bractio suo dentibus intuli se, deinde venenum, quod ex aspide paratum, ac nxidi inclusum babebat infudisse. Procsve
est itaque intelligere opinionem tuam Galeni auctoritate fulciri non posse, qui ipse non in diversas solum, sed in contrarias sententias u cillat, & labitur. Quod autem nullum Prisci Auctoris testimonium adhibuerim adeonjecturam adstruendam de veneno potius hausto, quam insuso, id supervacaneum reputavi ; cum exempla ex historiis in superiori epistola innuerim, eorum nempe, qui vel ad hostium immanitatem, aut ludibrium , propriamque ignominiam, vel ad quodvis aliud insertunium antevertendum praesentissima secum venena gestabant: quam in rem Mn. iv.,,. appostὸ o Plinius sub onnulorum gemmis venena claudunt, annu-- linque mortis gratia babent. Hoc porro de Cleopatra credibilius , quam
de caeteris v .detir, utpote quae cum Antonio convenerat, superstitem
alterum, statim ac de alterius morte constitisset, sibi necem illaturum . Igitur oportuit, ea mortis instrumenta apud se parata semper