장음표시 사용
221쪽
defunctus in monasterio de Torpanaio sepultus est, licet ipse extrema voluntate iustisset,quod in patriam desertetur, A in abbatia de Sacra cella Cisteretense ordinis inter patres suos tumularetur. Et planxerunt uniuersa multitudo Franciae. qui cum omnes tenerrime diligebant: cui successi Iohannes filius eius adhuc imia pubes , cuius vices commissae fuerunt Galtero de Nemosio ad tempus quo usque i. pse ad adultam perueniret aetatem. Et hoc totum fuit de benignitate regis,quia hae. redi taria successio in talibus ossiciis locum non habet. In hoc autem antequa in reretur se liciter et euenit, quod sensibus suis adhuc vigetibus, paucis ante obitum suum diebus habuit nuntium, qui ei regis victoriam nuntiauit, cui ipse prae gaudiocquu suum, quo in bellis utebatur, dedit, cu non haberet quid aliud ei daret omni facultate sua ab ipso tanqua de morte certo in usus pauperii distributa. Nuc ad praelibatam victoria, prout poterimus, describenda adiuuante Domino procedamus. Anno ab incarnatione Domini M. CCX v. Iohanne rege in partibus Andegaui. cis,ut supra scriptum est,debacchante, Otho Imperator illectus ab ipso Iohanere M pecunia mediante,congregauit exercitum in comitatu Henoniae in oppido cui est vocabulum Valenciene, in terra Ferrandi Comitis. Et fuerunt cum eo mistia Iohanne rege ad stipendia sua Comes Boloniae,5 Comes Saleberiae,& ipse Ferran. dus Dux de Lamburo, Dux Brabatiae, cuius filiam idem Otho duxerat in uxorem, di multi alii tam proceres,quam Comites de Alemannia, de Flenonia, de Brabantia, de de Flandria. Eodem tempore Philippus rex licet filius eius haberet maiorem τοpartem militiae siuae in Pictauia, congregauit exercitum, & mouit in crastino stibeatae Mariae Magdalenae, de castro quae Perona vocatur, & intrauit in manu forti terram Ferrandi, dc transiuit per eam, omnia a dextris & a sinistris incendiis deua. stando & regaliter depraedando. Et sic venitusque Tornacum ciuitatem, quam
Flandrenses anno praeterito fraudulenter ceperant & multum damnificaueram: sed idem rex eam recuperauerat, sine mora misso exercitu cum fratre Garino S Comite sancti Pauli. Otho vero cum exercitu suo venit ad castrum quod Moretauia nuncupatur, distans a Tornaco per sex milliaria, quod a praediisto regis exercitu, recuperata ciuitate Tornaco ubi captum fuerat&euersum. Sabbatho proximo
post festum sancti Iacobi Apostoli & Christophori martyris proposuit rex inuadere illos: sed dissuaserunt barones;non enim patebat aditus ad illam, nisi arctus S dit ficilis. Inde propositum mutauerunt,scilicet ut inde redirent, & per aliam viam pleniorem Henoniae fines inuaderentn penitus devastarent. Diu ergo crastina, scilicet v i. Kal. Augusti mouit rex de Tornaco, ut iret ad castrum quod i nsula nuncupatu ubi proposuerat quiescere cum suo exercitu nocto illa. Eodem mane mouit Otho cum suo exercitu de Moretania. Rex autem nesciebat, nec credere lustine
bat,quod ipsi venirent post ipsum.Vicecomes itaque Meleduni diuertit ab exercitu regis cum quibusdam leuis armaturae equitibus, & perrexit versus partes illas unde Otho veniebat; quem persecutus est vir strenuissimus, prudentis & admirabilis consilii,& ad ea quae contingere pos Iuni prouisor discitissimus G. Sylvane ς' ctensis electus,quem superius fratrem G. nominaui: erat enim frater professus Hospitalis Hierosolymitani, tunc otiam electus ad cathedram Sylvanectensis Eccle-sae,nihilominus habitum religionis semper portans in pectore sicut prius. Profecti sunt orgo ab exercitu regis plusquam tria milliaria, quousque venerunt in locum quendam eminentem, unde potuerunt manifeste videre acies properantes, Sc ad pugnam dispositas. Vicecomite itaque ibidem aliquantulum demorante, electus properauit ad regem,& dixit ei quod hostes veniebant dispositi, & ad bellum par ti: Si dixit quod viderat equos militum coopertos,& satellites pedites prςcedentes, quod erat euidentissimum futurae pugnae signum. Rex itaque iussit acies stare, Scconuocatis proceribus conluluit illos quidnam esset agendum qui non multu sua- sodebant pugnandu esse, sed potius procedendu . Cum ergo hostes venissent ad quedam riuulum,quo non patebat facilis meatus,transerunt paulatim,& finxerunt,ut videbatur quibus da de nostris,quod velici proscisci Tornacum. Exiit ergo sermo iste inter milites nostros quod ipsi hostes declinabat Tornacum: electus autem in contrarium sentiebat,assertissime proclamans vel pugnandum ei se necessario, vel
222쪽
confusione 5c damno recedendύ. Priualuit tamen clamor de asserito plurimorum. processimus itaq; ad pontem quendam Bouinum nomine, qui est inter locum qui Sanguineus dicitur,& villam quae vocatur Cesona. Et iam maior pars exercitus tra serat pontem,S: ipse rex exarmauerat se: sed nondum transierat pontem sicut hostes putabant,quorum intentio erat,si rex pontem transisset,cos quos citra pontem inuenirent aut pcnitus interimere, aut de eis pro suae voluntatis arbitrio triumpha- . Dum itaq; rex armis aliquantulum&itinere fatigatus ibidem sub umbra cuiusdam fraxini iuxta quandam Ecclesiam in honore beati Petri fundata modice qui ii vacaret: ecce nuntii missi ab illis qui stabant in postrema acie cursu nimio propero rantes, cu clamore maximo hostes reserunt aduentare,&postremifaciebus fere iaconigere.Vicecomite&arcubalistarios,&leuis armaturae equites &satellites corii incursum cum maxima difficultate Ac periculo sustentare, de vix posse eorum furore Maudaciam diutius retardare. Quo audito rex intrauit Ecclesiam,& breuiter orans ad Dominum egressus ieersi arma induitur, de alacri vultu, nec minori laetitia quam si ad nuptias vocaretur, equum insilit. Clamatur ubique per campos ; arma,
arma viri, clangunt tubae, reuertuntur cohortes,quq iam pontem transi evant,reu
catur vexillum beati Dionysii, quod omnes praecedere in bella debebat. nec satis
Propere reuertitur,unde nec expectatur. Imnao rex cursu rapido reuertitu r, de ponit te in prima fronte belli, ubi nullus inter ipsum Se hostes eminebat. Hosties itaq; o videntes regem retrogradum, & praeter spem suam reuersum, quasi stupore, & v. arbitror, quodam horrore percussi diuerterunt ad dexteram partem itineris quo gradiebantur, Sc protenderunt se quasi ad Occidentem,&occupauerunt eminentiorem partem campi, de steterunt a parte Septentrionali, solem qui die illo solito. feruentius incaluerat ante oculos habentes. Rex etiam alas suas nihilominus extendite regione contra illos, Ac stetit a parte Australi cum exercitu suo, per spatia campi non parua linealiter protelo, solem habens in humeris. Et ita steterunt hine inde utraeque acies aequali dimensione protense, modico campi non spatio a se inuicem distantes. In medio huius dispositionis in prima fronte erat Philippus rex, lateratim adhaerebant IV illelmus Barrensis flos militum, Barth. de Rotavii proue-D Me aetatis & sapiens, Be Galterus iuuenis vir prudens de probus & maturi consilii, Petrus Maleuicinus, Gerardus Scropha, Stephanus de longo campo; Will elmus de Mortuo mari, Iohannes de Roboreto; Willelmus de Garlanda, Henricus Comes Barri iuuenis aetate, animo senex, vir virtute,& serma venustus, qui patri suo regi ς consobrino nuper defuncto successerat in honore de onere Comitatus; &alii quam plures, quorum nomina longum enumerare citer, viri virtute spectabiles, Zein armis semper exercitati, de ideo ad ipsius regis custodiam in ipse proelio specialirer deputati. Ab opposita parte stabat Otho in medio agminis consertissimi,qui sibi pro vexillo erexerat aquilam deauratam super draconem pendentem in pertica oblonga erecta in quadriga. Rex autem antequam congrederetur hac breui &hu- o mili oratione suos fuit milites allocutus;In Deo tota spes Ac fiducia nostra est posita: rex Otho&exercitus suus a domino Papa excommunicati sunt, qui sunt inimici&destructores rerum sanctae Ecclesiae, dc pccunia quaeis stipendia ministrantur, de lachrymis pauperum , dc de rapina Ecclesiarum Dei te clericorum acquisita est. Nos autem Christiani sumus,& communione oc pace tinctae Ecclesiae fruimur; dc quamuis peccatores simus, tamen Ecclesiae Dei consentimus, re Cleri pro polle nostro defendimus libertates. Vnde praesumere fiducialiter debemus de Dei misericordia, qui nobis licet peccatoribus dabit de suis & de nostris hostibus triumphare. His dictis petierunt milites a rege benedictionem ι & statim insonuerunt tubae, de secerunt insul tum viriliter in hostes, de audacissime de strenu- se issime conflixerunt. In ipsa hora stabant retro regem non procul ab ipso capellanus qui scripsit haec & quidam clericus, qui audito tubarum clangore cecinerunt psalmum: Benedictus Deus meus qui docet, usq; in finem. Et post; Exurgat
Deus,vsq; in finem. Et Domine in virtute tua laetabitur rex, usque in finem, prout potuerunt, propter irrumpentes lachrymas de singultus immixtos:& cum pura d uotione coram Deo reducebant ad memoriam honorem de libertatem, qua Dei
223쪽
Ecclesia gauderet in potestate regis Philippi,& dedecus-opprobria quae patitur, de palla est per Othonem,& pcr regem Iohannem, cuius muneribus omnes illi h
stes prouocati contra regem in regno suo de contra dominum suum praesumebant pugnare. Primus tamen pugnae congressus non fuit ibi, ubi rex erat: quia iam ant quam ipse congrederetur,confligebatur contra Ferrandum de contra suos inde tro cornu a dextris videlicet regis, ipso rege,ut arbitror, ignorante. Prima quidem frons pugnatorum protensa erat, ut diximus, directe, de occupabat campi spatium
mille quadraginta passuum. Erat enim ibi electus, non ut quidem pugnaret, sed a matus exhortabatur & animabat ad honorem Dei de regni regis, de ad defensionem salutis propriae; videlicet Odonem nobilissimum Ducem Burgundiae, Gau cherum Comitem sancti Pauli, qui quibusdam suspectus erat, tanquam aliquando fauisset hostibus. Vnde&ipse dixit electo, se die illo futurum bonum proditorem, Matthaeum de Montmoren cimilitem probissimum, Comitem Belli montis, de
multos alios strenuos milite &praeterea milites Campaniae C. Lxxx. numero.Omnes isti erant in una acie electo sic disponente, qui quosdam alios praecedentcs retroposuit, quos formidolosos de cupidos nouerat, istos autem de quorum probitate de tertiore certus crat, in una & prima acie posuit,& dixit illis, Campus amplus est,cxtendite vos per campum dir*e,ne hostes vos intercludant: non decci ut
nus miles scutu sibi de alio milite faciat: sed sic stetis, ut omnes quasi una frote possi- ς pugnare. His dictis prςmisit idem elestias de consilio Comitis S. Pauli c. L. laielli 'tes in equis ad inchoandum bellum ea intentione, ut praedicti milites egregii inuenirent hostes aliquantulum motos & turbatos. Indignati sunt Flandrenses qui erant feruentissimi ad pugnam, quod non a militibus sed a latellitibus primo inuadebantur, nec se mouerunt de loco quo stabant, sed eos ibidem expostantes acriter receperunt, & equos eorum tere omnium interfecerunt, dc eos multis vulnerbbus affecerunt, neminem corum nisi duos tantum lethaliter vulnerauςrunt: erant
enim satellites illi probissimi de valle Suessionensi, nec minus pugnabat sine equis,
quam in equis. Galterus autem de Gui stella&Buridanus qui cum esset admiradae virtutis, Je quasi imperterritus reducebat militibus memoriasuorum antiquorum, non aliter quam si turocinio luderet. Cum quosdam de ipsis satellitibus in terram it prostrauillent, declinauerunt ab eis & prodierunt in campoaperto volentes congredi militibus: quibus congressi sunt quidam milites de acie Campanensi, non minori virtute quam ipsi. Fractis itaque virorumque lanceis, Se euagi natis gladiis ictus ingeminant: sed superueniente Petro de Reim & illis qui in eadem acie erant, Galterus de Gui stella de Buridanus per vim capti ducti sunt quibus adhaerebat quidam miles Eustachius nomine de Maquilinis cum magna superbia vociferans; Ad mortem Francorum, quem circundcdcriit Franci, ita quod unus corum complexatus est eum, & caput eius inter cubitum depectus suum premens, galeam e uellit de capite illius, alius cultellum intra mentum de loricam per guttur pectusvsque ad vitalia immittens,mortem quam Francis minabatur cum clamore, subire fecit cum horrore. Et ita eo mortuo, altero de Buridano captis, reuit Francorum audacia. & quasi certi de victoria omni tempore abiecto,totis viribus usi sunt. Satellites,ut diximus, ab electo praemissos secutus est non minori leuitate, quam si aquila volaret in columbas, Gaucherias Comes sincti Pauli cum suis militibus electis ab ipso optimis, & perforavit eos per medium eorum mira velocitate transiens, multos feriens, Se a multis percussus, equos & homines indi Terenter occidens & prosternens S nullum capiens, & ita reuersus est per aliam partem hostium,multitudinem eorum quan maximam intercludens quasi in simi quoda. Prosequitur illum non minori audacia Comes Belli montis, Matthaeus de monte M rentii cu suis,& ipse Dux Burgudiae multis bonis militibus stipatus, & pugna Cam- 'panens facta est, ubi admirabilis pugna ex utraque parte: Dux Burgundiae qui crat
valde carnosus de phlegi Daticae complexionis prosternitur in terram, equo suo ab hostibus occiso. Desitur itaq; circa illum, cunei Burgundioru circumuallant illum, adducitur alius equus .de terra suorum manibus cleuatur, quo sistatur, gladium vibrat in dextra, dicit se velle ulcisci lapsum suum, de invadit hostes cuni lincundia,' '
224쪽
nec discernit cui obviet, sed in omnibus sibi obuiatibus casum ilium ulciscitur non aliterquam si equulpsius eorum quibus laui, occidisset. lb:de pugnabat vicecomes Meledunt qui mirabiliter proeliabatur, habens in acie sua probiissimos nulli es, qui eodem modo quo re Comes lancti Pauli inuasit hostes in alia parte, & persor uit eos Screuersus est per aliam partem per medios hostes. Ibi perculsus fuit in alia acie Michael de Harmes a quodam Flandrensi lancea per scutum, loricam &fem usi de consutus fuit alneae sellae dἴ cquo, de ita tam ipse quam equus corruerunt in terram. Hugo de Malo auiaeir prostratus in terram, de multi alii equis occisis prostrati,de viriliter resurgentes, non minus acriter pugnabant super pedes suos quam
O super equos. GComes sancti Pauli ab illa caede paullulu digressus, vi qui ictibus innumeris tamsbi quam a se illatis fatigatus erat, aliquatulum repa usauit facie sua ad hostes versa. vidit unum de militibus suis circumuallatu ab hoisbus, ad quem liberandum cum
nullus ei pateret aditus, licet nondum spiritum resumpsistet, ut per insertissimu cuneum holitum cum minori periculo transire pollet, incuruauit se super collum equi,ipsum collum utroq; brachio amplectens&equum calcaribus urgens,cuneum hostiu irrupit,ibi se erigens gladio exerto omnes circumastantes hostes mirabiliter dissipauitio: sic aud acta admirabili seu temeritate,cu ingenti sui periculo suo militea morte incolumi liberato, de manibus hostium euadens, in suorum agmine se recepit. stati enim sunt qui affuerunt, quod ipse in lato ibidem periculo fuit, quod
duodecim lanceis uno eodemq; moincto impellebatur,non tamen ipsum vel equit prosternere,aut illum ab equo euellere potuerunt Spiritu itaq; paruper resumpto, iterum cum suis militibus,qui interim respiraucrant, in medio, hostes insertur. Victoria itaque ibidem dubiis alis aliquandiu circumuolante, cum iam pugna feruentissιina spatio trium horarum durauisset, tande totum pondus belli versum Est in Ferrandum &in suos: nani de ipse multis corii Oilia, vulneribus prostratus in terram &captus ductus est,& plurimi de militibus eius cum eo. ipse quidem sere animis diuturnitate pugnandi Hugoni de Maroilta Iohanni fratri eius specialiter se reddidit. A lii omnes qui in ea parte campi pugnabat aut intersecti, aut capti, O aut turpi fuga Francis insequentibus sunt saluati. Interea adueniunt legiones Communiarum,quae sere usque ad hospitia processerant Se vexillum beati Dionysii,&accurrunt quantocius ad aciem regis ubi vide. bant signum regale,vexillum videlicet floribus lilii distinctum,quod ferebat die tibio Cato de Montigniaco miles sortissimus, sed non diues. Superuenientes Communi ae specialiter orbeii, Ambianenses, Beluaci 5e Compendii, Attrabatae, penetrauerunt cuneos militum,&posuerunt se ante ipsum regem. Et illi qui erant in acie Othonis viri bellicosi&audacissimi ipsos in continenti repulerunt usque ad regem: deips s dissipatis fere peruenerunt ad regem. Quo viso milites praenominati qui erant in acie regis processerunt, rege, cui timebant, aliquantulum post ης se relicto, δc opposuerunt se Othoni & suis furore i heutonico solum regem qua, rentibus. Eis itaque quaerentibus Sc furorum Theutonicorum virtute admirabili impedientibus , pedites circumvallaverunt regem, ab equo uncinis de lanceis gracilibus in terram ab equo prouoluerunt:&nisi dextra superna de incompara bili armatura protegeretur, eum penitus occidissent. Pauci autem milites qui cum eo remanserant, oc supradictus Gaio,qui vexillo sepius inclinato auxilium v cabant, de specialiter Petrus Tristini des,qui sponte ab equo descedens, se Ac pro rege ictibus exponebant,coidem pedites prosternunt,dissipant & occidunt. Sed de ipse rex specilius a terra surgens inopinata leuitate equum ascendit. Pugnatur ergo ibi ab utraq; parte virtute admirabili dc cadunt multi. ibiq; ante oculos ipsius regis o occiditur Stephanus de Longo campo, miles probus de fidei integrae, cultello recepto in capite per ocularium galeae. Hostes enim quodam genere armorum utebantur admirabili de hactenus inaudito. Habebant enim cultellos longos graciles, tria . . . quolibet acumine indifferenter secantes a cuspide usque ad manubrium , quibus utebantur pro gladiis. Sed per Dei adiutoriam praeualuerunt gladii
Francorum de virtus eorum indefessa. Repulerunt itaque totam aciem Othonis
225쪽
&perueneruntvstiue ad eum, adeo ut Petrus Maleuicinus miles quidem plus a linis quibus alios praecellebat quam seculari prudentia pollens, ipsum Othonem
per fraenum apprehenderet e sed cum non pollet ipsum a turba qua consertus erat extrahere, Gitardus Scropha cultellum quem nudum in manu habebat,dedit in pectus eius. sed ipsum propter armorum densitatem, quibus milites nostri temporis impenetrabiliter muniuntur, laedere non valens , ictum rei terat: sedictui secundo obuiauit caput equi quod erat arduum & erectum. Descendit ergo cultellus iii ira fortitudine impulsus in cerebrum equi per oculum receptus. Equus itaque lethaliter vulneratus se Drauit, & ilexit caput suum versus illam partem qua venerat. Et ita Imperator ostendit militibus nostris dorsum , Sc a campo rccessit, aquila to'
cum carro dimissa 5 praeclusxposita. quo viso rex ait suis: Hoate non videbitis amplius faciem ipsius. Cum igitur paullulum procelsisset, labitur equus, & statim adducitur ali equus recens, in quem cum ascendisset, fugae velociter se mandauit. Iam enim non poterat nostrorum militum ulterius sustinere virtutem: nam ipse
Bartens s bis ipsum per collum tenuerat, sed equi velocitate, de suorum militum densitate,praereptus est ei, qui dum i mperator fugeret, inarabiliter proeliabantur, adeo ut ipsum Barrensem, qui processerat plusquam alii prosterneret in terra. Galterus enim iunior & W.de Garianda lanceis suis flactis te gladiis sanguinolentis, &Bartholomaeus de Rota cum essent, ut dictum est,prudeles viri de alii qui cum cis crant,non iudicabant bonum es e regem,qui pleno gressu sequebatur,procul a se di- io mittere unde non fuerant progressi quantum S ipse Barre sis, qui cum pedes esset, equo occi , circumuallatus hostibus,se mira virtute,more suo,defendebat. Tamequia unus contra multitudinem obtinere non potest,captus aut interfectus fuisset, nisi superuenisset Thomas de sancto Valerio,vir quidem strenuus, potens in armis, cum equitatu fito,in quo erant so . equites 5c duo millia peditum: & ita ipsum Ba Yentem a manibus hostium liberauit,sicut mihi ille qui interfuit,enarrauit. Reuiui- qcit ibidem proelium. Proeliabantur enim dum Imperator fugeret Bernardus devioste malo miles fortissimus Com. Oth. de Tinquencbure, Comes Conradus de Tremoquia,& Girardus de Randerodes, cum aliis viris sertissimis,quos specialiter
clegerat Imperator propter eminentem militiae virtutem,ut essent prope se in proe- Istici. Isti pugnabant&sternebant&vulnerabant nostros, tamen praeualuerunt I)o
stri. Nam ibidem capti sunt duo praefati Comites cum ipsse Bernardo,& Girardo, carrus discerpitur, draco frangitur, aquila alis euulsis&confractis ad ipsum regem
defertur.' Comes vero Boloniae ab ipso pugnae initio nunquam pugnare cessauit, nec poterat ab aliquo superari. Iste Coines Boloniae aric quadam mirabili vius erat. Fec ratenim sibi quas vallum quoddam de catellitibus armatis & confertissimis duplici serie in modum rotae adinstar castri obstati: ubi patebat quidam aditus ouasi I porta qua recipiebatur,quotiens vel spiritum volebat resumere, vel ab hostibus v gebatur. Et sie ispissime faciebat. Iste Comes & FertandusN Imperator ipse,sicut postea didicimus a captiuis, iurauerant quod ad aciem regis Philippi, aliis omnibus neglectis progrederentur, sc
quousque ad ipsum peruenirent, non retorquerent habenas ipsum occiderent, ea videli t intentione quia si rex, quod Deus auertat, occisus fuisset, de reliquo
exercitu facillime pol se triumphare sperabant. Et propter hoc quod quo iusiurandum Otho & sua acie non pugnauit, nisi cum rege de acie sua, Ferrandus voluit & in epit venire ad ipsum,sed non potuit,quia,vt dictum est, interclusi sitit via ius a Campanensibus. Reginaldus Comes Boloniae omnibus aliis omissis ad ipsum regem in ipse pugnae initio peruenit: sed cum prope esset regem, dominum sui im,ut arbitror, reueritus, ab ipsb declinauit, de congressus est cium Roberto Co j. mite Drocarum , qui non procul a rege stabat in acie valde densa. Sed & Pe..trus Comes Altisiodori cognatus regis viriliter pugnabat pro rege ; licet, proh dolor Philippus filius eius cognatus uxoris Ferrandi ex pacto matris staret ab opposito contra regem. Adeo citi in excaecati erant oculi aduer-
226쪽
siriorum, quod multi eorum licet haberent fratres priuignos in vitricos & cognatos ex parte nostra, nihilominus tamen reuerentia domini secularis spreta, timore Dei abiecto bello iniusto eos quos reuereri & diligere altem naturali iure tenebantur,lacessere praesumebant.
Iste Comes Boloniae licet ita strenue proeliaretur, multum dissuaserat pugnandum esse, sciens audaciam & probitatem Francorum. Vnde Imperator & sui pro proditore habebant, & nisi proelio consensisset, ipsum vinculis mancipassent. Cum igitur pugna prae manibus haberetur, ipse dicitur dixisse Hugoni de Boues; Ecce pugna quam tu suad bas, ego autem dissuadebam. Tu fugies tanquam sorio mi dolosus: ego autem sub periculo mei capitis pugnabo, & remanebo captus veli interfectus. Et his dictis accessit ad locum pugnae sibi destinatum: Z pugnauit,vidictum est, diutius & fortius,quam aliquis qui eidem proelio interesset. Interea rarescunt acies ex parte Othonis, ipso inter primos fugiente. Dux L uaniae, Dux de Lambroc, Hugo de Boues, N alii per centenarios, per quinquagenarios &per diuersi numeri turbas seiain mandauerant turpi fugae: Comes tamen Boloniae adhuc pugnans euelli non poterat a campo, adiutus tanta in sex militibus qui cum nolentes dimittere cum eo pugnabant, donec ntelles quidam, Petrus scilicet de Turella, qui cum probissimus esset,&equus suus occisus esset ab hostibus pedes pugnabat, accessit ad ipsum Comitem, & cleuata equi tectura, mu-α. cronem usque ad capulum invcnirem equi eius immisit. Quod cum quidam miles ipsius Comitis vidisset, fiano apprehenso ipsum a conflictu retrahebat inuitum. Insequuntur illos duo fratres strenui milites Queno &Iohannes de Condu-no,& ipsum militem prosternunt in terra, d statim ibi delabitur equus Comitis, de ipse Comes ita iacuit supinus, semur dextrum habens sub collo equi iam mortui. unde vix extrahi potuit. Superuenerunt Hugo & Galterus de fontibus, & Iohannos de Roboreto, qui cum contenderent cui corum ascriberetur captio Comitis, superuenit Iohannes de Nigella cum suis militibus, miles quidem procerus corpore &formae venustissimae, sed virtus animi venustati corporis in eo minime respondebat. Vnde&in proelio illo nondum cum aliquo conflixerat die tota: ri-D xabatur tamen cum aliis qui ibi detinebant Comitem,volens sibi ex eius detentione laudis aliquid mendicare ; de praeualuisset nisi superuenisset electus, quem cum cognouisset Comes, se illi reddidit, A rogauit, ut soli vitae illius faceret misereri. Careio quidem fortis scilicet corpore S virtutis integrae Comotus nomine, cumstaret ibi, serro exerto, abstulerat iam ipsi Comiti galeam & vulnus impresserate maximum in facie ipsius, & militibus, ut dictum est, inter se concertantibus voluit ab inferiori immittere cultellum: sed cum ocreae consum essent pannis loricae viam vulneris non potuit inuenire. Cogitur itaque Comes surgere de terra: sed cum vidisset non procul inde Arnulphum de Anderi arta non militem probiss- mum cum aliquot equitibus ad eius auxilium properantem, finxa se non posse O pedibus stare, de in terram sponte prolapsus, adiutorium expectabat: sed qui astabant ictus plurimos ingeminantes,velit nolit compellunt illum ascendere in Rumcinum: sed & ipse Arnulphus,&quicum eo erant capiuntur. Omnibus itaque sere equitibus aut fuga de campo creptis aut captis, aut intersectis,cum iam Othonitae utraque belli latera denudassent, stabant adhuc in medio campi satellites pedites fortissimi, Brabantiones &alii , quos per aduerti quasi
vallum arite se posuerant numero septingenti, quos cum vidisset ipse rex magnanimus adhuc stare, misit Thomam de sancto Valerio virum nobilem virtute commendabilem & aliquantulum literatum contra illos qui cum esset bene mi nitus,licet iam armis aliquantulum fatigatus pugnando habens secum de terra sua G ibidem fideles viros equites quinquaginta,& pedites duo millia, irruit cum magno furore in eos, & omnes penitus trucidauit. Mirabile dictu, cum ibidem Thomas post victoriam recenseret numerum suorum, non inuenit de toto numero suo dicte nisi unum solum,qui statim inter occisos quaestus & inuentus, Δ in castra dei ius,infra paucos dies vulneribus per medicos sanatis, incolumis est essectus. Nec voluit rex quod sui sequerentur fugientes,nisi tantum per unum milliare, propter
227쪽
loca incognita de noctis vicinitatem;& ne calii aliquo viri magni qui capti tenebantur euaderent,vel de custodum manibus rapciciatur, quelamor illam maxime coartabat. Dato itaque ligno, tubis clangentibus, reuocantur acies, ta ad castra cum magno gaudio reuertuntur.
O mira Principis clementia 5e i naudita a seculo nouitas pietatis. Eodem vespere cum adducti sutilent ante conspectum regis proceres, qui capti fuerant, quin lucvidelicet Comites & xx v. alii qui tantae erant nobilitatis, ut eorum quilibet vexilli gauderet insignibus, praeter alios quamplurimos inferioris dignitatis: licet o-nines de regno tuo, qui in mortem ipsius conspirauerant,&pro esse bust Jsuoi
ipsum occidere procurauerant, secundum leges de secundum terrae illius consuetudinem tanquam rei laesae maiestatis capitibus essent plectendi. Ipse tamen tamquam mitis δc misericors, vitam omnibus condonauit. Quanta enim seruebat in eo contra rebelles rigoris seueritas, tanto, imo duplo maior scmper vigebat ine dem clementia in subiectos: cuius summa intentio semper erat parcere subiectis, cdebellare superbos.Omnes tamen ergastulis mancipauit. Eis itaque incallienatis,
de quadrigis impositis iter Parisios direxit. Cum autem esset apalmis intimatum est ei quod Comes Reginaldus Boloniae
nuntium post proelium miserat ad Othonem, suggerens ei ut Gandalium acccderet,& vires recolligens auxilio Gandauorum & aliorum bellum i cnouaret. Quo audito, siue veridico auctore, siue non, rex admodum perturbatus ascendit in iur- orim, ubi positi erant duo maiores Comites, Ferrandus videlicet & Reginaldus;&ira dictante improperauit ei, quod cum esset homo suus legitimus, iecerat cum nouum militem: cum csset pauperis erat eum diuitem: ips e vero pro bonis mala retribuens, una cum Comitς Alberico presbytero suo ad Henricum quondam regem Angliae in regis & regni pernitiem se transtulerat. postmodum resipiscens in magnam ipsus amicitiam est receptus, de praeter Comitatum Domitomartiniqui Alberico Comite patre eius lippartibus Neustriae inseruitio regis Angliae dc- functo ad eum fuerat iure haereditario deuolutus, addiderat ei Comitatum Bolo. niae: ipse vero postmodum culpam culpae adiiciens, ad regem Angliae Richardum Transiens, quandiuidem Richardus vixit, ei semper contra ipsum adhaesit: defuncto vero Richardo rege, ipsum iterum in suam recipiens amicitiam cum duobus Comitatibus praedictis, addiderat ei tres Comitatus Milonii Albemarne, &Warenarum. His omnibus beneficiis obliuioni traditis, siue causa commouit conti ipsum uniuersam Angliam, Theutoniam, Flandriam, Henolliam, & Brabantiam:
naues etiam eius apud Dam partim anno praeterito cum aliis diripuerat; nuper cum reliquis eius mortem iurauerat, contra ipsum corporaliter pugnauerat: post pugnam,post vitam ei misericorditer condonatam, missis nuntiis Othonem de alios, qui de bello euaserant, ad bellum iterum procurauerat incitare. Hac omnia, inquit, mihi scicilii, vitam tamen tibi non adimam, sed donec haec omr ia lueris, e gastulum non cuades. Et cum hec dixisset, inde iacit cum Peronam adduci & ibi in M'turrim munitissimam includi de cautissime custodiri ligatum compcdibus mira subtilitate perplexis de sere indutolubilibus coniunctis inuicem cathena tant et breuitatis, quod vix passum cssiciat semiplenum. Eiusdem cathenae medio inserta crat& alia cathenalongitudinis x. pedum infixa apud alterum cuidam trunco mobili,
quod duo homines vix inouere poterant, quotiens comes iturus erat ad secreta naturae. Ferrandunt vero Parisos deuectum in tum noua extra muros inclutum arctae custodiae mancipauit. Comes vero Saleberiesis ipso die pugna traditus est a rege Comiti Roberto,ea intelione, ut rex Angliae, cuius frater ide Saleberiensis erat, filium eiusdem Comitis Roberti, quem captum tenebat sicut supra commemoracimus,commutaret pro eo. Sed idem rex tanquam naturae contrarius, carnem
sanguinem una semper odio habens, qui nepotem suum Arturum, cui cum esset filius Gaufridi fratris eius primogeniti, iure primogeniturae debcbatur regnu, Π tua propria occiderat,d Elienardi in sororem eiusde Arturi virginem neptem suam
tam fere per annos viginti incarceratam tenebat, extraneisi,quem tenebat, pro fratre suo naturali seu carnali voluit inoluit commutare. V ere ipse cil Lynx typica
228쪽
Merlini, de qua idem Merlinus de patre eius, quem Leoni comparauer)t,lsequens, Exco,inquit, procedet Lynx penetrans omnia quς ruinae propriae getis imminebit. per illam namque utramquc insulam amittet Neu stria & pristina dignitate spolia- Pitur. Alij vero prisones in duobus castelictis in capitibus utriusque pontis suis Parisius, de in aliis munitionibus per diuersa regni loca carteribus mancipantur. O quam recta, quam iusta, quam irreprehensibilia sunt iudicia tua Domine, qui dissi-ras consi a principum, de reprobas cogitationes populorum , qui malos toleras vi
exerceas bonos, qui vindictam ad tempus differs, ut mali interim conuertantur, qui expectatos frustraad poenitentiam tandem digne pcrmittis, citra tamen merita fladio gellari,qui quod mali ad exterminium bonorum temere dis onunt semper in con trarium , conuertis ad vindiciam malorum, laudem vero bonorum. Ecce non solum isti qui fuerunt in hoc bello contecti, conspirauerant comi a Regem, imo donis de promissis illecti Comes Herueus Ni uernensis, & omnes proccres trans Lig rim Ec Cenomaniae, & Andegauiae, de Neustriae, excepto solo V Vilhelmo de rupibus senescallo Andegauiae, Iuchello de Mediana, vicecomite sancta: Si
Lia nae de aliis quam paucis, iam Regi Anglorum suum spoponderant fauorem, O culte tamen propter metum Regis sita vota regentes,quousq; cccii eis liquis esset pugnae exitus futurus. Iam quali de victoria praesumentes, regnum diuis crantvnia uersum: Viromanniam cuin Perona Reginaido Comiti Parilius ber tau Q quasi si niculo distributionis de aliis alia oppida Othone distributore, tenaci cparticiarcS. Et ita Ferrandus&Reginaldus id quod pro bonore,ut putabant, peti cram pro iussi C, fusionis ienominia habuerunt, Deo sic iustissime ordinante. Haec surradicta de eorum praeburnptionibus de proditionibus a ceriis relatoribus de ipsorum consiliorum participibus post victoriam ad aures Regis delata sunt. Absit enim ut de cis, licet laossibus, aliquid contra nostram conscientiam confingamus ; sed tantum id quod sciamus S verum esse credimus referamus.
Sicut etiam famae loquacitate cognouimus,ipsa vetula comitilla Flandriq Hispania genere, matertera ipsius Ferrandi, filia Regis Portigalensis, unde S rcgina comitiua appellabatur, praestigiis & sortilegiis euentus belli scire desiderans, ab an-3' gulis qui huiusmodi artibus praesunt, secundum morem Hispanorum tale mς ruptrat habuisse responsum : Pugnabitur, de in ipsa pugna Rex prosternetur in t claram, de cquorum pedibus conculcabitur,de carebit sepultura. Ferrandus post victoriam cum maxima pompa a Parilianis recipietur. Haec omnia recte intelligenti pol sunt interpretari in verum. Consuetudo enim daemonis est semper talibus,qui eum colunt amphibologice ii qui codein desideria palliata veritate inuoluens, ut suos semper cultores decipiat, de ut ipsi de se bona semper credant dici, quae Deus ad Corum confusionem Salio tum honorem fieri disponit. Vnde illud: Cri sperdet Alim transiressus maxima regara. Iuvenalis:
o Quis autem verbis explicare, quis corde cogitare, quis calamo, charta aut i bulis exarare posset gratulabundos plausus, hymnos triumphales, innumera tripudiorum genera populorum, mellifluos clericorum santus, dulcisonas in E clesiis classicorum pullationes, ornatus Ecclesiarum intus de extra solemnes. vicos, domos, vias per uniuersa oppida de ciuitates cortinis de pannis sericis intextas floribus, herbis de viridibus arborum ramis ubique stratas. Omnes autem cuiusque generis, sexus, de aetatis homines ad tanti triumphi spectacula concursanteuerusticos 3c meliores inter: Vistis operibus, falcibus, rastris, de tribulis in collo susper tis erat enim messionis tempus ad vias cateruatim ruentes, cernere cupientes Fc randum in vi culis , quem modo formidabant in armis. nec verecundabantur so illudere ei rustici,vetulae, de pueri nacta occasione ab aequi uocatione nominis, quia nomen eius tam equoqucina homini qui vocum erat. dccasu mirabili duo equi eius coloris, qui hoc nomen equis imponit,ipsum in lectica vehebant. Vnde&ei improperabat, quod modo ipse erat ferratus, quod recalcitrare non poterat, qui prius impinguatus dilatatus recalcitrauit de calcaneu in dominu suum eleuauit. Haec omni ubique fiebat quousq; Petuentu est Parisos. Parisiani vero ciues, de uniuella scholaria
229쪽
multitudo incomparabiliter omnibus aliis, clerus Se populus cum laymnis S Canticis ipsi Regi obuiam procedentes, quanta est et in animo laetitia gestis exterioribus declarabant. nec sussiciebat eis de die taliter exultare, imo de nocte, imo septem noctibus continuis, numerosis luminibus, adco ut nox sicut dies illuminari videro tur. Maxime scholares cum maximo quidem si amptu conuiuia, choros, tripudia, cantus indefesse agere non cessabant.. Paucis postea elapsis diebus, Pictones tantae fama victoriae perterriri, missisl gationibus Regi magnanimo reconciliari claborabant. Sed Rex magnρnimus e rum perfidia semel, imo multotiens iam comperta, sciens eorum fauorem semper suo domino onerosum de nunquam fructuosum sore, eorum s ctitioni minime a io quieuit, de collecto exercitu in Pictaviam, ubi erat Rex Iohannes, proficiscitur festinanter. Cum igitur peruenisset Londunum, quod crat oppidum opulentum ocbene munitum in finibus Pictauorum, venerunt ad eum legati a vicecomiti To a ci; viro prudente de potente, omnes sere Pictones etiam Aquitanicos potentia prae- cullente, pro pace vel saltem pro induciis supplicantes. Rex magi animus malens more suo pace semper quam bello vincere, mediante Petro Ducc minoris Brita niae cognato Regis, cuius uxor neptis erat dim vicecomitis, ipsum vicecomito min amicitiam suam sine dis scultate recepit. Sed de ipse Rex Anglorum cum di istaret ab eo loco septendecim milliaribus, nec haberet quo fugeret, nec expectarc Partenaci ubi erat, nec in apertum ut pugnaret procedere auderet, misso Renui se LoComite Cesitiae cum magistro Roberto domini Papae legato de aliis, coepit dein ductis tractare. Et licet Rex Philippus magnanimus, cum haberet in exercitu suo duo millia militum de amplius praeter aliam aliorum multitudinem, posset de totam terram, de ipsum Regem Angliae occupare in breui, quinquennos tamen ei de suis solita benignitate concessit. induciis itaque ex utraque parte firmatis, Rex magnanimus reuertitur Parisiis. ubi inito cum uxore Ferrandi de Flandrensibus collo quio, sextodecimo Calendas Novembris,contra spem devoluntatem fere omnium de consueta mansuetudine sua concessit, ut Godes ido filio Ducis Brabantiae quit quenni in obsidem sibi dato, de omnibus munitionibus Flandriae de Henoldiae eorundem sumptibus omnino destructis tam ipsum Ferrandum quam alios proce- sores reddita pro unoquoqtie legitima redemptione tanto delicto debita ad propria remitteret carcere liberatos. Comiti vero Herueo de aliis quos suspectos habebat, licet cos de maiestate laesa potuisset damnare, nullam aliam poenam inflixit, ni squod de fidelitate erga ipsum saltem in posteruin obseruanda, ab eis iusiuramdum exegit. Martio sequenti facta fuit eclipsis lunae generalis xvi. eiusdem mensis incipiens a primo galli cantu, vsique post solis ortum diei sequentis. Eo tempore quo Philippus Rex Francorum, sicut praedictum est, pugnabat contra Othqnc Imperatorem de Flandrenses in Flandria rebellabat Ludovicus primogeni tus cius contra Ioanne Regem Angliae in Andegauia Se eu fugauit viriliter . de obsidione qua fecerat ad Rupem monachi. Quia vero pater & filius de tam magnis aduersariis codem tempore triumphare meruerunt; in ciusdem triumphi m
moriam Rex Philippus aedificari fecit Abbatiam de ordine S. Victoris Parisiensis, iuxta Sylvane tum quae appellatur Victoria. Post haec tempora Innocentius Papa celebrauit Romae Concilium, vir es
ningenij, magnae probitatis de sapientiae, cui nullus secundus tempore suo. Fccit nim mirabilia in vita sua. Eo anno quo Concilium factum est, mortuus est idem Imnocentius apud Perusium.. Post haec Ludovicus primogenitus Philippi Regis Franciae perrexit in Angliam cum apparatu & exercitu valido contra Ionannem negem Angliae. Londo sonienses statim cum receperunt; multae ciuitates ei se dederunt; Barones de terra illa sere omnes eidem homagium fecerunt. Rex Iohannes nimio terrore 1c timore perterritus aufugit; non multo post mortuus est. Barones Angliae Henrico filio Iohannis Regis Angliae statim adhaeserunt, Ludovicum turpiter relinquentes , spreto moderamine iuramenti quod ei feceram. Comperta ab co prodi
230쪽
tione Anglorum Ludovicus rediit in Franciam. Praefatus Iohanncsrcx Angloruni terram suam ia ni possecrat sub protectione Ecclesiae Romanae, & Papae Innocentio de toto rcgno suo homagium iecerat. Per limc tempora Symon cψπes Monti sortis factus est comes Tliolosanus, Inn cntio Papa procurante,& rege philippo concedente propter haereticam pra, uitatem Albigensium, de propter apostasiam Rai mundi comitis Tholosani , 5 cum
tota terra Albigen sium dicto Symoni reddita fuisset,Albige ses&Th losani contra iuramentum & homagium venientes I holosani contra ipsum ciuitatem m unierant, quamdictus Symon viriliter obsedita Sed in ipsa obiidione lapide percuLro sus, vitam in fide catholica finiuit. iEo tempore quo Philippus rex Francorum magnanimus coepit infirmari , C etes horribilis apparuit in Occidente, praetundens s rnyn mortis e iusdem, δc debilitatem regni Francorum, pro cuius morte dolendum si funus haberet amicum. λ . .
Anno ab incarnatione Domini millesimo ducente luno vicesimo tertio. pridie Idus Iulii obiit philippus rex Francorum illustris apud castrum quod vocatur
Medunt a. Qui sensus & industria vir prudentis limus, virtute itrenuus, gcitis magni licus , fama praeclarus, victoriosus in bellis , ac triumphis multis Sc magnis pluimmum gloriosus,ius de potentiam regni Francorum mirabili ter dilatauit, & regalem aco sicum ampliauit in multis. Multos etiam praeclaros principes terris, militibus, atanis Scopibus praepotentes, regno suo & sibi grauiter adueclantes debellauit viriliter de deuicit. Ecclesiarum quoque lesenior maximus N protector. Istam praecipue sanctam Ecclesiam, sancti videlicet Dionysia si eciali fauoris gratia, di quasi quodam amoris priuilegio fouit propensius & protexit, & quam habebat erga' ipsam dilectionis affectum , multotiens e sectu operis comprobauit. Porro ipse ab annis teneris zelator fidei Christianae vexillo crucis allixo humeris in sua i
uenili aetate contra Satracenos in manu valida transfretavit, ubi inobsidione Aconi an .e urbis, usque ad eius consura malam debellationem plenamque recuperationem praeclare&efficaciter laborauit. ac postmodum vergens in senium, proprio lilio suo primogenito non pepercit, quin eum mitteret bis aduersus haereticos Albisenses cum magnis sumptibus & expensis. Et alia tam in vita sua quam in suo decesiu multa largitus est ad eiusdem negotij Albigensis subsidium & iuuamcn. Praeterea dando pauperibus, & dona plurima chari tative per loca varia dis Pergendo eleemosynarum fuit largillimus seminator. Sepultus autem est in E clesia beati Dionysii digne de honorifice, sicut tali de tanto principi competebat. Ad ipsius enim exequias, quod non sine nutu de prouidentia Dei gestum es. se videtur, affuerunt duo Archiepiscopi, videlicet Remensis Guillelmus, Senonensis Galle rus&viginti Episcopi , videlicet de Romana Curia Coraldus Por- tuensis Episcopus Cardinati: , & sedis Apostolicae in terram Albigensium tunc o legatus. de Anglia Pandulses Noruicensis Episcopus. de Remensi prouincia, Ca- thalaunensis Guillerinus; Beluacciasiis Milo, Novio mensis Girardus , Laudunensis An ellus, Suellionensis Iacobus, Sylva nectensis Garinus ti Attrebatensis Pontius; Ambianensis Gaufridus. doprouincia Senonensi; Carnote sis Galterias; Altissi- Odorciali, Hemicus, Parisiensis V Vallelmus: Aurelianensis Philippus: Meldensis Petrus; Ni uernensis Rogerus. De prouincia Rothomagens, Res ensis Robertus; Constantiensis Hugo: Abricensis V villelmus; Lexoviensis V Viilelmus. De prouincia Narbonensi Eulco Tholosanus. Qui praelati de mandato domini Papae,imo
de ipsa potius, ut credibile est, ordinatione diuina, pro largotio Albigens tunc temporis erant Parisiis congregati. Missam autem exequialem celebrarunt simul .so Portu ensis Episcopus, & Remensis Archiepiscopus una voce ad duo altaria propinqua : ceteris Episcopis cum clericis ta monachis, quorum aderat innumera multitudo alii stentibus de eis respondentibus,sicut uni. inter quos adfuit& Iohannes illvi tris Rex Hieros blymitanus , qui in Franciam venerat, pro negotiis de ne-
cellitatibus cinctae terrae. Praesentibus ad hoc inclytis praedicti Regis Plulippi filiis , Ludovico ptimogenito, di Philippo. Saepedictus autem Rex Philippus talu