장음표시 사용
11쪽
RE, DIVERs Is REGvLIs I V R Is , scriptuς olim fuit. hodie uno capite mancus est. Errauit tamen Pisa
nus ut opinor librata uς qui cum quinque illas dissolutas chartas ad extremum conglutinaret, non animaduertit earum ordinem. Habuitq; errati nonnullam eX-
cuiationem , quod ea quae scripturi sumus ut vera esse negari non potest sic non facile quisquam deprehedis.set. Tota autem res ita se habet. Quinque illar. chartar. quas extremas in Tuscis Pandectis esse diximus, 3e dis Io solutas , prima , tria extrema verba habet tragesimi secundi capitis' a utor autem his numeris , qui licet illis libris non fuerint adscripti. habent tamen Veterum legum, Quae in multa capita diuidebatur, imitationem. V Secunda quoque charta , extrema quatuor Verba capitis lxxiij. c retinuit, quod fecit, ut utraq; suo loco con glutinaretur : cum imperitissimus qui isq; quid cuiusq;
esset, facile cognouisset. ut etiam quintam, quae extrema erat, agnouerunt, propterea quod non tota conscripta fuit . at reliquas gua ς, quoniam a duor. capitum 2o initiiς cxviij. ' & clx. inciperent, non recte constituerunt. Eum errorem Laeliuς meus ita deprehendIt. extremum caput chartae tertiae Florentiae est clix. f in cete
ris libris idque ita scriptum illic. Idem significatur
autem Ia uolenus ) libro sexto F pistolarum : no a potest dolo carere . qui imperio magistratus non . Vt Vlti naum verbum desideretur. sied tamen ultima chartas n- te invium cc. capitis S veitigia quaedam tenuia apparent humς verbi I Rui T. quod verbum si cxci X. capiti h coniungatur . quod per se fatis integram sentens o tiam obtinet, nihil essiciet: si vero illi clix, imire quadrabit, expuncto verbo OBTEMPERAT , quod Florentiae non est . Accursus tamen proximo comunxti. sed quoniam id verbum non satas cognitum , neque C rat illic necessarium , varie scriptum est. Florentiae extrema parte chartae quartae ita est scriptum: in solidum tenentur' oc est unusquisq; pro ea parte qua haeres est:& eadem haec duo punc ha adscrip ra , ut illic addi solent ad capitum finem. Accuritani sctabunt dioc est, Vt unus quis'; pro ea parte, qua heres st, patiatur aut con
demnetur, aut conueniatur. Politianus eodem errorea l. quod attinet. de diu.
s l. non EO test dolo. g l. quotiens nihil. h l. ad eam in
12쪽
deceptu ς, QV A HERES EST F v I Τ, descripsit. unde Bologninus Es T sIΤ,& ab eo Haloander in Noricis libris Qv A HEREs s IT. Est etiam huius rei fortissimum argumentum ex libriς iurisconsultorum, qui singulis capitibus Florentiae scripti sunt, ut iusserat Iustinianus.' Nam fieri non potest, ut cx et x. h caput ex Vlpiani libro lxxj. ad edictum sit, ut est, & cc. ex eius dem libr. vij. Epistolar. cum indice eor libror, ex quib. Pandectae sumptae sunt, Vlpiano nulli epistolar .libri adscribantur. At si clix. d coniunxeriς, cuius verba retuli- λm', Iauo leno adscribetur qui epistolar. libros quatuordecim scripsisse dicitur. Ex his itaq; apparet, cli X.caput cc. coniungendum: quae vero inter ea capita strat, ante
cxviij. e scribenda: vi post ex vij. quod Pauli est lib. xj. ad edictum, caput clx. S sequatur Ulpiani lib. xij. ad edictum,&c. capita ex libris ad edictum Pauli & Vlpiani sumpta adscribantur, quoad perue matur ad cc. h caput , ante quod illa , quae antea scripsi interponenda sunt .hoc est capiti cxciae. adscribendu est caput cxviij. quod Caij est lib. xxvj. ad edictum prouinciale , & quae aiproxima sunt ad clx. quod alio loco collocauimus, sed
centesimo quinquagesimo nono ad scribeς ducentesimum : R & reliqua omnia. Haec emendatio multo esset apertior, si ut Florentiae est . omni b. libris singulorum capitum inscriptiones extarent : quod Vt antea scripsi, Iustinianus fieri iusserat.' Est eas m perpetuo sere a Triboniano in Digestis obse a tum , ut quoad rerum tractandarum ordo pateretur, libror. etiam ordo, ex quib. illa describebat, seruaretur. Quod praesertim sub titulo DE UERBOR v Μ s IGNI F. & 3c
hoc DE DIvERSIS REGULIS IURIS ANTI-
V I, factum est. vi ex interpretatione edicti perpetui Pauli Vlpiani, ac Caij, quae ad hosce titul OS pertinerent. edicti ordine seruato collocarentur: item quae ex Sabinianis libris VI piani, Pomponi j, & Pauli sumunt ui eodem ordine, quo Sabinum arbitror scripsisse, conscriberentur. Isque ordo nostra,am Laeliana potius emendatione, belle seruatur. Ex his apparci, errorem Pisani librari j omnes librarios secutos. & negare audeo, extare aliquem Digestorum librum , quo
13쪽
non idem error sit. Quibus consequens est, ex Flore iPtinis cetero S Omnes descriptos. quod si verum est, ut e L. se ostendi, ad eorum libror. scripturam omnes libri emendandi, omnia negotia , controuersiaeque omnes tranfigendae sunt, quo nihil maius aut amplius dici posse videretur. Huius sententi est non leue argumeniatum . quod nihil ad hanc diem sit a Politiano , Budaro Alciato nostro , aut ceteris Graece restitutum, quod ab
aliis libris sit sumptum quam ab his ipsis, de quibus
Io loquimurAut ab eorum exemplis, non ante multo S anis
nos scriptis. Huc accedit insigne ςrr tum Laeliano illi simile , explicatione facilius. Errauerat illarum Pandectarum librarius libro xxxvij. Digestorum. &post traditatum D Fiatio Os COLLATIONE eum tractatum scripserat, qui in omni b. hodie libris
extat , DE UENTRE IN POSSESSIONEM MO
TE N D o : post quem , allum quem scribere debebat,
B E R I s. Id cum postea siue ipse librarius, siue librixo dominus animaduertisset, in margine haec vel baadia seripsit ad titulum De ventre in possessionem mitten.
verba ductu quodam calami ata coniunXit', ut ne
Politianus quidem intellexerit. In eius enim libros nos Florentiae similem notam vidimus illi , quam Graecus ille quisquis fuit,fecerat. Et cum ex Porit ani libro eandem Bologninus describendam curasset: Gre. Haia Ioander ε ξηιαρον interpretatus est, ut in Norici ς libri edidit: quod verbum quid sibi velit ignoro. Esse ta 3o men verum quod antea scripsi, erratum a librario, atque uti scripsi emendatum errorem,emendandum in ceteris esse : Indace titulorum , & numero, qui ad eum titulum nonus,ad proximum octauus Florenti eliadis scriptus probatur. Item ex initio & an scriptione primi capitis utriusque tractatus. Scribit Vlpianus libr. xij. ad edtinum.' Sicuti liberorum eorum qui Iam in reb. bu manis sunt, curam Praetor habuit: ita etia eos qui non- 'dum nati situ, propter spem nascendi non neglexit. 'Nam & hac parte edi sti eos tuitus est, dum ventre mitia 'tit in possessionem vice contra tabulas bono. po isellio
14쪽
nis. Haec Vlpiam verba multo aptius & manifestia
scripta sub titulo D B V E N T R E , post tractatum DyCONIUNGENDIS erunt. Resert enim se eo Vlpianus, ut cum sub illo proximo titulo libris consultum sit natis, hoc ventri consulatur. Cui coniungitur apte tractatus D E CARBONIANO E D I C T O , eodem xlj.l bro ab Vlpiano traditur. Ille autem DE CO UNGENDIS ε F Μ EMANCIPAT O L I B E R I S , ab Vlpiano lib. xl. tractatur. quod ipsum ostendit, ante illo duos elise collocadum,3 post tractatum DE DOTIS COLLAT Io- lNE , qui ex eodem libro est. Secutus autem T ibonianus est, quo ad licuit, perpetui ed leti ord: ne in , , t constitui. i. ade veteri iure enucleando ne ii 1mssit Iustin δε-nus, & id expressem est capioe alrero de statu blamimi. Vnde consequens est , libraru errorem omnes ad hirnc diem librarios secutos, propter Graeci illi Us emendat Oris minime perceptam notam Item illud cognoicimus e Graecia eos libros in Italiam allatos. neq. enim fieri Iotuit, Vt cum iuris ciuilis cognitio non ante multosic annos restituta sit, superiori b. in Barbarorum pro Wassigatione post Iustinianum actis eiusmodi libera Graecis librariis scriptus: aut ab eisdem emendatus in Italia, aut a Latinis homini b. fuerit. Nisi forte eos an diamus, qui Rauennam Exarchos'. nescio quos loquuntur. V Magis probo eos libros, cum ius ciuile BF Tanta j traderetur, scriptos post aliquot annos, quam Iustina anuste vita migrauit. Fuisseq.studiosi alicuiuς viri in Graeeia,no publicos mihi fit verisimile . Maximum eius rei signum est , ouod numerorum & verborum notis usi multis locis librari j sint, quas notas Iustinianus trib. 3 constitutioni b. fieri prohibuit. Hoc habent ab Iusti. niani temporii, alienum : item quod antea dicebam alios reprehendere , menda frequentia partim sublata, partim scriptorem desiderantia. Quae ablata sunt, ostendunt ad alicuius libri exemplum eos libros emendatos: quae ad huc deprehenduntur, indicant non ut singulare quoddam iuris monumentum, ut nunc merito habentur, initio habitos eos libros.
15쪽
negationem aut addant, aut auferant, quid in Floren.Pand.
scriptumst. Et principio de Noricor. libro.
O TActa sunt, ut arbitror, superiori capite fundamenta I eorum libroru auctoritatis, quibus nostraς emendatione S tuemur.Neq.enim digitum progredi potuissem, nisi coniti tui siem antea ab illor .libror . scriptura, Ut pote origine & fonte iuris praeclaro , discedi neutiquam posse. Nunc illud explicemus, quod maxime utile esse censeo omnibus his, qui aut in foro , aut in gymnasiis ius ciuile tractant.& aientis negantis'. scripturae varia talem , quod eo libello, quem superiora b. die b. ad Antonium Per notum Nicolai F. Pontificem omni b. naturae & Mineruae dotib. praestantissimum misimus, quiquartus est nostra r.em edationum facere coeperamuS, ae multis Digestorum locis auferamus. Illud tamen illic egimus, ut Noricor. librorum eo in genere errata eme- daremus, propterea quod contra in eis minime Inemendatis libris esset . at q. Florentiae reperissem. Nunc
vero & ad genus quaedam addemus, dc multo plura, de qui b. δε ab Accursio , dc ab ipso Haloandro, bc And.
Alciato atq. aliis dubitatum est. Marcianus libro tertio. Institutionum scribit. V Religiosum locu unumquemq. - sua voluntate facere, dum mortuum infert in locusvu: in commune aute inquit)le pulchrum etiam inuitis ce- teris licet inferre: lea dc in alienum locum concedente id omino licet inseri e , dc licet pol ea ratum habuerit, quam allatus est mortuus, religiosuq locus fit. Sic Floretiae est .at in ceteras, Ut etia lib. 1j.Instituta o. vel in Noricis libris Et licet postea ratum no habuerit, quam illatus est mortuus. Existimant autem interpretes. ratum non habere eo loco significare eum qui co cesserat poenituisse. Sed falli eos δ: Florentini libri, de Theophiluc Graecus institutionum interpa es manifesto Ostendunt.
a G. Ulti. b l. in tanta. 9. religios .
de diui. rer c f. religiosum. inst. de
16쪽
ta ha . & in s. de satis d. in pri. o l. hoc iure. s. in maleficio. de diu.
s. si ob male si ei v. de pac.d I. item si cu
f I. si ex plagis. g. i. ad i. Aqui. ω l. fi seruus ob hostib. de
Est enim illic RAT v Μ, ut debet, acceptum .' ut illasti putatione, Rata rem dominum habiturum. a & iuris ciuilis regula. In maleficiis rati habitio madato comparatur. V ut religiosus locus fiat, qua uis non cocedente domino illatus sit mortuus modo ad ratu habuerit. In hoc H. loander cum c teris errauit Z in illo soluς, capite vij.
de pactis ' Cum enim Florentiae, ut in aliis libris, sit, Si ob maleficium ne fiat promissum sit, nulla est obliga-V tio ex hac conuentione : edidit is, si ut maleficium fiat. V promissum sit quod null1 haberet dissicultate .ltem so Ius, quod scia, ca. xvj. ' Quod metuς causa, edidit Si quis φῆ
per metum reus sit costitutus ,&fideiussore nolentem dederit & ipse & fideiussor liberatur. Cum in ceteris,Vt Florentiae esset, fideius te volente dederit. Secutus au tem est,ni fallor quod postea dicitur : Si solus fideiussor metu accessit. non etia reus soluς fideiussor liberabitur. Quasi vero priuς de utrius'. metu , postea de solo fideiussore agatur. Sed multo elegantior est vulgaris scriptura, ut no conneXae sed separatae lantetiae sint,& priori specie reus metu , fidea ustor sponte, posteriora e con- 2 ctrario contraxe . int. Sub titulo quoq. de capite minutis ' Paulus ait: Tutelas etiam non amittit capitis minutio:
exceptis his quae in iure alieno personis positis dese- )runtur. Haloander no deferuntur, qui alios scribere testatur : quae alieno iure personis proximis deseruntur. Sed illud in Florentino & Arcursiano libro est & ab omni b. receptum. At sub titulo ad L. Aquiliam in omnibus libris no recte scriptum est ca .la j. f consulebatur, nudamnum iniuria videretur dedisseξSed ut Floretiae scriptum fuit: Co silebat, num damnum Iniuria no videtur 3 a' dedisse, quoniam prior stagello percussus esset 3 Errori caulam dedit recentis cuiusdam audacia. qui in ipsis illis libris negas verbu circunscripsit hoc pacto N ON, quo deleri olim verba solebant. 1dq. non reste factum esse, ex Alfeni resposo cognoscitur. Sed & caput xvj. s de in-t Errogation Ib. In iure. mendosum carcunsertur. Cuius
verba Florentiae sunt haec. v LΡIANVS lib. xxxvij. ad edictum . Si seruus ab hostib. captus sit, de quo qui sin, iure interrogatus resipoderit in sua potestate esse , qua-ο uis iura postliminiorum possint essicere dubitare nos: adtamen
17쪽
ad tamen non puto locum esse noxali actioni quia non est in nostra potestate. Haloander non pessime edidit, Quamuis iure postliminium possit interim nos essice
re dubitare. Heruagius vero . cum Noricam editionem
sequi se profiteatur, hoc loco Non pro nos edidit. In aliis libris legi, Quamuis iura postlimini j possint iterum nos reficere. & Accursius ait alias escere, alias re-tificere. Sed haec non erant huius loci. Illud videamus, Qquod capite xiv. 'deseruo corrupto & Haloander &,6 Heruagius a recepta Florentini libri scriptura discessiserunt. Et cum ubi q. scriptum sit, In hac actione non extra rem duplum est: ad enim quod damni datum est, duplatur: alli ediderunt, in hoc actione extra rem duplum est. Sed cum damnum duplari dicatur, non duplum extra res a seruo corrupto ablatas est, sed alterum tantum soluit, quanti damnum aestimabitur. Sic in furto dicitur,quadruplum extra rem esse, in vi bono.
raptorum non esse.' Maius illud peccatum est capitis xxiv. de pigneraticia actione. quod male punctis di, stinctum , & ob id negatione addita mendosium in o innib. libris est. Sic autem mi fallor, scribendum : Quod
si accepit iam pecuniam superfluum reddit. Verba autem facit de creditore , qui pignus pluris v edidit, quam 'debebatur j Deinde adicit. In pigneraticio iudicio ve nit,& si res pignora datas male tractauit creditar, vel ser uos debilitauit. Planesi pro maleficias suis coercuit, cetera. Uulgo ita scriptum est: Quod si accepit iam petacuniam, nec lupei fluum reddidit, in pigneraticio iudicio venit. Et postea interuallo facto , quo compendia - .so ria quaedam Barioli sente utia, ut solet, scripta est: Et . si res, inquit, pignori datas male tractauit creditor, &quae reliqua sunt. Haloander vero a vulgari eo solum discedit, quod utraq. sententia coniuncta, at q. addito verbo hoc V E M A D Μ o D V M , ita scribit: Quod si accepit iam pecuniam , nec superfluum reddit, an pigneraticio iudicio venit, quemadmodum & si res pignora datas male tra tauit creditor, Sed praestat, quod Florentiae est , & nos principio scripsimus. Nequa quemquam moueat , quod puncta arbitratu nostro addam i, at q. mutemus. Sunt enim Florentiae rata
18쪽
admodum : & ob id multis locis in nostris libris erratum este paulo post ostensurus sum. Si malis error est; sed non tantum nocuit, c j. de in rem verso . cuius verba sunt.Vlpianuς Lbr. xxviiij. ad edictum : Si hi qui in po- ' testate aliena sunt. nahil in peculio habent, vel habeant,
' oon in solidum tamen : tenentur qui eos habent in po-'' testate,si in rem eorum, quod acceptum est conuersum '' 1it. Noricus tamen liber,ut ceteri vulgo: Si hi Qui in po- V testate sunt aliena, nil, si in peculio habeant, an solidum tamen tenentur, qui eos habent in potestate. Α quibus iille casus omittatur , cum peculium is luendo non est. Sub titulo vero locati capite xxxvj. ' negans verbum ab Haloandro additum est, sed ita additum , ut idem adfirmauerit alios aliter scribere. Tractatur autem eo capi te de opere aversione locato , hoc est, cum totum certas, l .li de mercede locatur. qua ris Accursus locationem itai 'Chodia. factam Interpretetur, Ut conductor periculum praestet: Ha Ioan . No- quod falsi m esse , alio loco scripturus sum. Interea vive. lxiv. o Florentiae id caput scriptum sis, vadeamuς. FLORE&DT1Nvs l bro septimo Institu ta Onum: Opuς, quod auer- 21, 1ione locatum est donec adprobetur. conductoris peris perieulum γ' culo est Quo vero tra conductum sit, ut in pedeς menta a l. opus lo
D suras ve praestetur,eatenu S co ductoris periculo est. qua- , tenus ad in en sum non sit. & in utraque causa nocitu Drum locatori si per eum steterat, quo minus opus adias probetur, vel ad metiatur. Hi S nostra opinio aduertar, sus Accursia noς probata videtur. Additur postea, quoda, Haloander corrupit : Si tamen Va maiore opus prius: interciderit , quam ad ps Obaretur : locatoris petacu
, , to est nisi li aliud actum sit. Haloander, non est. Scao 31 etiam in veteri quodam libro, conduc foris pericu lo est legi : sed in utroq. mendose. Additur enim: Non enim amplius praestari locatori oporteat, quam quod sua cura atq. Opera consecutuS et JCI. Capite ve-e l. tali facta. γ ro xlviij. de iure dotium in omnibus fere libris celare dot. is scriptui est: Ne si a later obseruaremus, 1i intra annum mi pilae fac tae non sint , Videra possit dos ex ea obligatione non deberi. Cum scribendum sit, ut Flo , rentiae est : videri possit dos ex ea obi: gatione debe
ri. Quamuis non nego defendi aliam scripturam posse, si ita
19쪽
si ita in optimo omnium libro esset. Haloandri solius
error est ca. xxxvij. ' de excusation. est enim hoc pacto . in omni b. scriptum, quos vidia Si errore potius, quod se'. pro iure trium liberorum , quod allegabat, excusatum crederet . quam malitia ab administratione ce IIa siet,vtilem actionem non dandam .is,actionem da lam, edidit. Item ca. primo de Tutela. duobus loc1s scripturam mutauit. Cum enim in Florentino libro fit, ut in caeteris, Vsq; adeo autem ad contutores non venitur, si sint sol - io uendo contutore ς, ut prius ad 1Dagistratus qui eos dederunt. vel ad fideiussores veniatur,edidit ille,si soluen ' do tutores non sint.Non inficior locum obscurum esse,& dissic1lem ob ea quae postea dicuntur ed censeo mutari non oportere veterem scriptura. Paulo post, V quod dicitur. Nec enim eadem est obligatio furti ac tutelae ut
' quis dicat plures esse actiones ea usdem facti, sed plures obligatione ς. ille scripsit, ut Quis non dicat. Neque etiam mutare debuit, quod capite tertio de contrarias tutelae Sc vili adtione, fuerat scriptum recte: Et si anteo impendit in rem puDillarem , mox in usus suos Vertat, non videbitur ver t. sic quantitatem, quae concurrit cum quantitate sibi debita, Vt eius summae non pr stet usu ras. in Norico est , ut eius summae usiuras praestet. Illud cum aliis erratum, quod cap. Hj. de iniusto rupto, edidit:
Sed etsi stante hoc laut ante hoc) aliud testamentum , a quo post humus exheredatus no sit,fastum sit. Est enim Florentiae , Sed & si fit ante hoc aliud testamentum , a quo post humus exheredatus sit placet, siue post morte
testatoris nascatur siue uiuo testatore, utrumque ru- rio ptum e sse , & superius per inserius, & in serius perpostumum. Sub titulo de hae tedib. instituendiς caput xlx. multo aliter interpretandum est. & scribendum . quam vulgo fiat. eius verba sunt haec in optimis illis libris ita scripta. Vlpianus libro septimo ad Sabinum Ex facto etiam agitatum Pomponius & Amanus referunt, si quis Vacua parte relicta ita instituerit, si mihi Seiushe res' non erit, quem non instituerat Sempronius heres esto: an hic occupare possit vacantem portione mi Diximuς antea, eum suisse veteribus delendi morem , ut
verba illis semicirculis includerent, & quamuis illo
20쪽
ad s.f. e l. militis. I. miles in supremis. detesta.mil. f l. id quod. delega. Pri
loco recens mantis agnoscatur, hoc vero antiqua esse videtur. Et mihi probatur verbum hie negans delenda esse,sit licet in Norico S in caeteris omnibus quos vidi. Est etiam idem verbum circunscriptum capit. XXiv. depositi. non facile dicendum non, est.& inductum caput .lviij. de aedilitio ediecto , non prius venditori resti- ιι tui NON debeat. Inductum quoqde & expunctum ca- c. put. vj. 'rem pupilli. nam si praesens sit,& fari NON pocilest. b. locis negationem scribit nemo. Sic itaq; ar-' bitror in conditione suisse, si mihi Seius heres erit: & Ide Sempronio dubitatum . non de Seio, ut vulgo creditur. Ridiculum autem est, quod Accursius ait, esse Qui non, quem non instituerat, sed quem institueram scri-cbant. Capite vero xxxvj. De testamento militis, recte
i. fuerat: Nec institutum,cum bonae fidei possessor fuerit, quod inde seruari non potuisset, praestare .Licet Haloa-der, seruari potuisset, ediderit: in Florentino tamen libro una litera peccatum est. est enim praestari scriptum, non praestare. Caput etiam nonum de legatis, mendosum in Norico, & in Florentino libro est, illius tamen 1 libri mendum maius.Florentiae quidem liqc verba sine mendo sunt. Pomponius libro tertio ad Sabinum: Id
quod apud hostes est, legari posse Octauenus scripsit.
Cetera non recte perspiciuntur, propterea quod imperitus nescio magis, an audax quida,quem non ante multos annos fuisse suspicor, super ea, quς pene obsoluerat, ita scripsit. E T POSTVM IN SE IN I v RE CONs ISTE R E, his ipsis notis, quae eum suisse recentem arguunt. Agnosci tamen videbatur,quod Haloade redidit,& in Politiani libro legebatur, E T POS LIMI - ira IvM IURE CONSISTERE, Laelio vero nostro vos ΤLIΜ IN II, non postliminium scriptum esse visum est, quod in Mediolani ante a l. annos editis libris, ut illis temporib. diligenter satis, quo ab Alciato praeceptore meo laudari audio scriptum fuisse scio. Ha Ioandri erratum ut dicebam , maius est, quippe qui, Id quod apud hostes est legari non posse,ediderit aduersiusi omnium librorum scripturam. Sic etiam capite lxviij. libro secundo de legatis. vulgarem hanc scriptura mu