장음표시 사용
31쪽
uerecu mihi, ut Floretiar scribatur. quod Accuisius notat,neq. belle interpretatur, valde verecud tim est enim impudens potius. Illud interest, quod apud Papinianu Lb. viij. Responsorum ' corruperunt ill1s verbi : AElio Philippo fidei com Uum ita datu videri, si ei Procula de nini filia nubere noluasset. Scriptu enim in multis libris est. nubere voluisset. Sed & apud Callistratum libro ij. Quaeltionum : VNam legatum purum inuenitur,&ideo non utile fit. Sed Florentiae & in Norico est, inutile fit, quam varietatem Accui siuς notat. Adde apud Ιulianum libro xxiv. D: gestor u esse, qui negans verbum auferat illis verbis: Ideo si est prima parte edicti bonor. possessionenti non petierit. Ite nobilitato illi capiti primo de operis noui nudiatione,& sub titulo de remissonibus illud ita scriptum in Tusco libro est.Vlpianus lib. iij. ad eductium: Hoc eductio promittitur. ut siue iure, siue . .
in ria opus fieret, per nutiationem inhiberetur,deinde . remitteretur prohibitio hactenus, quatenus prohibendi . . ius is qui nuntiasset, non haberet. Alterum hoc pacto ... v IDIANus lib.lxxj. ad eductum: Ait Pretetor, Quod ius. sit illi prohibere, ne se inuito fiat ian eo nutiatio teneat. .. Cmerum nuntiatione missam facio. Sub hoc titulo re- .. missiones proponuntur, & verba praetoris Ostedunt re- . missio oem ibi demum stanam , Vbi nuntiatio no tenet: ..& nuntiationem abi demum voluisse Pretorem tenere,
ubi ius est nuntianti prohibere, ne sie inuito fiat. Caeteri siue satisdatio interueniat, siue non : remisso facta hoc
tantum remittit, in quo no tenuit nuntiatio. Haec aliter
vulgo scribuntur. & Accursius utroq; loco varietate significat: de qua magna contentio inter Accursia nos est. Apud paulum quoque libro xv. ad Plautiu' eadem varaetas ab Accursio notata est. Noricus & Tuscus l: ber ita scripti sunt. Ideoque in successoribuς locum no habere 'usucapionem. Praeceptoris mei liber antiquus satis, sed εab Florentinis descriptus nouam habere usucapionem. alij locu habere,alij locum non habere. Scinditur incer- tu studia in contraria vulgus. Ite apud Paululib. singulari de concurrent ab . actionibus. ' quod Florent; ar est: sed verius est remanere , quia simplo accedit, & simplo subducto locum no habet. habent alij: se a verius cst uis
l. i. de Op.ΠΟωnu. l. vn. de remis.
e l. qui seruum. in sine de oblis. α
32쪽
s l. iiij. in fine. ad i. iij. g. vlt. de iure fisci.
remanere, Vt Accursius notat. Sed & quod pace praeceptoris dixerim , mihi eius sententia non probatur apud Scaevolam lib. xxviij. Digestorum M negandi verbum eisse delendum. Est enim Florentiae hoc modo : Respondit, si Seia non cessasset ex stipulatione pe-launiam offerre , iure usuras non deberi. Alciatus a- liorum libror . scripturam secutus scribit: Et si Seia an 'te cestasset. Quod etiam Vlpianus scribit libro xxix. ' ad Sabinum : Nec non & ipsi domino dari placet,&1ic fit, ut non teneatur furit, & agat. Scio mutare aliquos an alentem Orationem , ut teneatur furti. Alciatus quoque noster lib. j. Dispunctionum,' caput lxxxiij. ' De surtis, aliter in antiquo libro scriptum este ait, atque vulgo habetur. Habetur autem Florentas hoc pacto, Papinianus libro i. Responsorum : Ob pecuniam
ciuitati subtractam , actione furti , non crimine pecu Iatus tenetur. Existimat alle sic rabendum nec non, pro non : ne contra Papinianus, atque Marcianus f dixisse videatur. Sed ni fallor , diuersa hi, non contraria dixerunt. Sunt eriam qui capite iij. de iure fisci, a nolint idem iuris esse in thesauris in locis religio sis repertis, atque in Lacris. S Itaque non , Si in locis si- scalib. vel publicis, religiosi siue scribunt, sed publicis, non etiam religiosis. Sed mirandum non est, si aliquid aliquando dissimile & contrarium fortasse , in tam magna sententiarum multitudine reperiatur. V Caput quoque decimum de iure fisci Albericus ait scribere aliquos hoc pacto Non puto facile delinquere eum, qui & caetera. Florentiae est : Modestinus libro Singulari de praescriptionibus, Non puto delinquere 3 eum, qui in dubiis quaestionib. contra fiscum facile responderit. Sed & cnj. de verbor . significatione multis modis scribitur. Florentiae sic est , Modestinus libro viij. Regular. Licet capitalis Latine loquenti b.
omnis causa existimationi S videatur, tamen appellatio capitalis mortis, vel amissionis ciuitatis intellegenda est.Abj non tamen alij poenae tamen scribunt. Constantinus illud quidem sequi videtur his verbis, λ τα
re aute a praeceptore meo in libris. Paradoxor. illi repreheu -
33쪽
prehendu fitur,qui caput cxxx.' De verbor. significatio. ita scribunt: Lege obuenire haereditatem non proprie quis dixerit, & eam quae ex testamento desertur. Clim in omni b. libris sit, non improprie. Capite etiam clxvj. v sunt qui scribant , tamen multum abest a vilico. cum optima scriptura sit: Is qui rusticarum rerum rationes dispenset,ibiq; habitet, non multum abest a vilico. Multo plura esse existimo, quae varie scribantur quae neque in mentem veniunt, neque post Florentinor. libror. lectionem in meas manus inciderunt. Quanquam nota me fugit, esse ex his quae a me conscripta sunt, multa, quae amatori b. suis mirifice placeant, & nonnulla etiam mihi non displicebant: Sed malui rem ita, ut erat,expOnere. Nam & hic ipse nostrarum opinionum amor, quam Graeci φιλαυταν appellant, has tantas discordiac& varietates creauit: cum ea quae nos fateri Pudet igno rare, mendosa esse existimamus.
De inscriptionum Ogulorum Capitum utilitate, principio demendis ob eas assiectis.
IIII. IVsserat Iustinianus ea constitutione , quae in consti
tutionum codice sub titulo de veteri iure enucleando posterior estn ante Digesta Grς ce & Latine Florentiae scripta , ' ut a quo iurisconsulto singula accepta es sent, significaretur: uno autem loco omnium libror. εquib. h Digesta exscripta fuerant, index scriberetur. Utruq; pr clarus ille liber solus habet. Quauis indice No rici quoq; libri habent e Politiam epistula quadam. ut arbitror,confectum. nam qui Florentiae est, Graecus est,& locis aliquot diuersus. Singulorum vero capitum inscriptiones quatuor & viginti fere libris Haloader primus edidit: caeteras De q. Politianus, neque Bologmnus, a quo PIaloandr1nete sumptae sunt, descripsere. Nos vero primu ut nihil mancu aut imperfectum haberemus, deinde utilitate rei ducti, omnes descripsimus. Quid autea I. lete. dδ
34쪽
e l. si mutus. de te Ita. l. vlt. de C de
ex ea re commodi accipi possit. scribendum hoc loco eile existimaui. Et principio illud vel maximii est quod in illo ipso desse tabe di labore cognouimus Est enim his
locis quos scripturuς sum , ex mucriptio m b. quae Florent sae cum Iurisconsultorum verbi contu iustae sunt,vn utra .rique alterum verbum acceptum , quod totum nonnunqua caput immutat. Cujusmodi est caput quartu de suppelle et ii legata. quod vulgo ita scribitur. In strumeti tig alicatione rhedae,& sedularia, in suppelle- . in ii annumerari tolent. In Norico non sedularia , sed e quastra scriptu ira est. At iri Florentino totum caput. hoc pacto est scriptum. I DE M lignificatur autem Pausus, culus proximum caput est j bbro singulari de instrumenti significat sone, rhedae & Iedularia supellectili adnumerata solent Est autem ex eodem libro capit xcvij. ' de legati . lib. xxxij. De q. tamen m Verborum conte X-xu in illic instrumenti lignificatio inducta est. Appellatiirque is Pauli liber in eo indice , de quo antea sc pii muς, De instrvino & instrumento fra πιβλis. Non Itaq. minuς rhedae suppellectilis erunt, quam earum sedula ria, sic enim interpretor : hoc est, quae In rheda sedenti subiiciebantur Eo de pasto cap. lxvnj. V ad L. Falcidiam,
non recte Ventile io, aut ut Haloadro placuit, Maximo, ex libro ad L. Falci diam ad scribitur. Ne l. in illum , faciendum est, ut vulgo: Haereditatum computationi aut ut in Norico, computationi )in alimentiς faciendae. hac forma ei te Vlpianus scribit. Sed ut m Floretino: A E M I-L i us Macer libro secundo ad Legem vicesimam hae- . reditatum. Copulationi in alimentis faciendς hanc sormam esse Ulpianus scribit via prima aetate. & caetera. 3Ab eodem est caput vij Qui testamenta facere possunt licet id Haloander Martiano, alij Marcello adscripsierint. & ita lex vicesima haereditatum ab Iustiniano appellatur, constitutione ultima de eductio D. Hadriani tollendo. Edusto, inquit, Drui Hadriani, quod sub occasione vice limae haereditatum introductum est, quiescente , quia vicesima haeredi ratis a nostra recessit Republica Ea autem quae fuerit, & qui b. casib. aut tem potab. locum habuerit , tradit Alcinuς noster memoriae libro Hj. Dispunctionum. Sed & Haloander caput
35쪽
eaput xiij. de transactio.& xxxvij. dereligiosis eo
dem pacto inscripsit. Apud Alciatum vero emendanda inscriptio est cliv. capitis de verbor . significat. de non Marcellus libro primo scribendum. sed Macer lib. primo, ad legem vicesimam. sic enim est Florentiae, In indice quoque scriptum est est κων εἰκος ων- ῆυ , & Haloander edidit vix , ὼν: siue ad legem vicesimam haereditatum libros duos. Erratum etiam est l. j. de bonis damna. quod Haloander ita edidit: & populi damnato tione bona publicantur, cum aut vita adimitur, aut ciuitaς aut si ruitis conditio irrogatur. Mirum mihi videbatur, imperio a populo principi & in principem co-cesio , - licvisse, populo vitam aut ciuitatem cuiquam adimere: & videbam Λccursia nos scribere, non & populi , sed supplicii damnatione. Sed tamen Florentina scriptura mihi omnem dubitationem abstulit. Ea est haec CALLIs Ο ΑΤ us libro primo de iure fluct&populuDamnatione bona publicantur, cum aut vita ad 1- ςmitur, aut ciuitas. nasi etiam veliς verbum damnatio-o ne , inscriptionis esse. Nam ut alio loco scripturus sum nullis interpunctionibuς omnia pene illis libris scripta sunt, exceptis Iurisconsultorum , cuius singula capita
sunt, nominibus quae grandioribus litteris, ut nos imitati sumus, miniatis tamen, in separata versus in IIIo co-
scripserunt. Illud vero mihi probatur , ut de iure fisci &populi Callistrati liber inscribatur, ut apud Paulum libro v. Sententiarum titulus xvj. licet tu indice,& sub titulo de iure fisci libro L. Digestorum , tantum de iure fisci ille Callistrati liber appelletur. Dignus vero venia o error fuit capite xij. de liberali causa. cuius initium in Norico, ut in ceteris libris est: Liberalis causa si in obscuro sit, in quo fuerit status is qui pro liberalitate sua litigat prior audiendus est,& cetera. Florentiae vero fuit P A v L v s libro singulari de articulis liberalis caulae: Si in obscuro sit, in quo fuerit statu is qui pro libertate M sua litigat:&quae postea. Quo nihil manifestius dici po-
test &tamen indoctus nescio quis ultimam C A V S A aliteram ex puxit, unde error in omnes labio: venit Neque quenquam moueat, quod ea m scriptione Pauli liber uultus in indice reperiatur. nam neque D E ARTI Ca l. nult. de
trans se. b l. funeris, de res. Ec sii.
36쪽
h l. exceptio nes . de exceptio e l.in omni b. l. inuito. de
C vLII reperies neq; de sermula testam et i, unde sum ptum est cap.xcvj. alab iij. de legatis. neq; de coceptione forna uiarum,unde est xx. V caput de exceptaomb. aut de dotis repetitione, aut de adsignatione libertorum, undet accepta sunt .lxviij.& lxxxix. caput, de diuersis regulis iuris quae omnia in libris singularib. Pauli in indice desunt Floretiae. In Norico aute indice ille de adsignatione libertorum solus est ut credendu sit macum ea in re indicem esse. Huius generis ille error est, quem primus prςceptor meus indicasse videtur nisi quis Accursio indicij pr inium deserat: quavis uterq; ea in re dubitet, Vt fortasse Haloandro locus sit. Cap.xlviij. - de ver b. siguis sic olim sc raptu fuit. Qui neq; sequantur, neq, ducatur.
Solutum non intelligemus eu,&c. quς verba nemo recte interpretabatur, quoad cognitu est ex inscriptioneri excerpta esse .Florentiae sic reperimus. CAI us labro ad a, edictum Praetoris Vrbani titulo, Qui neque sequantur, neque ducantur.Sic capi. xxx. de noxa libus actionibus.
I D E M libro ad edictum praetoris Vrbani, titulo de damno insecto.& ca. xiij ad exhibendii titulo de liberali causa.& aliis locis titulo de publicanis, de re Iud c ua deoperis noui nutiatione, de testamentis, de legatis, de aquae pluuiae. Illa itaq; verba edicti censenda sunt. Sub eodem titulo erratu etia est in omni b. libris p r ter Noricum cap clvij. quod ita scribebatur: Quantu ad iuris pertinet largam significatione sic enim Alciat. noster scripsit pat 1es est 1iue murus, siue maceria est. Florenti- ,,nus liber habet: Alius Gallus lib.j. de verborum qu et ad , , tu S pertinent significatione: Paries est, siue murus siue maceria est quod Accurs significare videtur apud Gellium' quoq; & Macrobium, Legi ex libro secundocili j Galli de 1igmficatione ver b. quae ad 1uS cIulle pertinent,vestibulu aedium partem non esse.&arbitroi AE-lium pro Caecilio ex hoc loco emendandu esse. In indice hic rurisconsultius non est sed Haloandere u ob hoc cap. adscripsit. Est autem illic Galli nescio cuius Aquilae Te sponsorum liber, a Politiano perperam Aquili j Galli appellatu . ab Haloandro non male Iulij aquil . A quo libro est extremum caput sub titulo de suspectis tuto- Tib. non cae 1 v. Iuliani ad Minutium, ut Haloander edidit.
37쪽
ilit. Aede quod extremi capitis de bonis damnator. in
scriptio, ante Haloandriun fuerat capitis vice habita. Est autem haec. Paulus libro singulari de portioni b. quae 'liberiς damnatorum coceduntur: cuius libri appellatio in indice illo extat. Solus Haloander errat dum eaput lxxiij. ade diuersis regulis iuris Vlpiano adscribit, &. Ira incipere putat. Mutius Sempromo. Quo tutela redit, eo & haereditas peruenit. Nam Florentiae Vlpiani no- men non est sed ita exorditur. Quintus Mucius Scaeuo- ip ta libro singulari οειον Qu9 tutela redit & cetera. Sic etiam in Alciati nostra libro erratum xvij. cap.
de fidei commissarii; libertatibus ut enim ipse refert ii bro primo dispunctionum, ita scriptum est: Celsus lib.
xxj. ad Sabinum. Acciola Claudius cum.vitiam tibi suetarit , manumitte. Est en Im scribendum E x libro vice si mo primo Digestorum Scaruolar: Claudius Cum tibi Visum fuerit manumittere, utiliter datur fideicommissa libertaς.Significatur autem Claudiuq Tryphoninus qui notas ad Scaevolam scripsit: quod & Haloander sigvi fi-ιλφ cat & mult1s Digestorum locis cognoscitur Barioli liber,& veterum Scaeuolae Claudius minus male habuerunt. Haec de eius modi errorum genere.
cur in libris Caii Proconsulem, Accursiam
Praetorem interpretentur, quantumq; ea in re fallantur ac
3o Ton paruam illam utilitatem ex sis inscriptionis. I esse duxi quod 'pe dubitaueram quid esset, quod
multis Digestor u locis cum de Praetoris edicto ageretur Proconsulis naetio fieret, ut titulo quod metus causa, capite primo dicitur: Ait praetor , quod metuq cau- sa gelium erit, ratum non habeo. Et nono. M Aminad uerte dum autem quod praetor hoc edicto generaliter,& in rem loquitur. item aliis. Sed XlX. ς Scrabit C a Ius, Quod autem in haeredem eatenus pollicetur actionem Proconsul quatenus ad eum peruenerit, intelligendum
est ad perpetuo da udam actionem pertinere. Sic subli-
38쪽
Cl.. 2. f. e d. tempore. de ori .iur.
tulo. Quod cum eo,cap.j. omnia.Proconsul agit, ut qui
tus & cetera. Et cum animaduertissem ea capita quibus Proconsulis mentio fieret, accepta esse ex Caij libris ad edustum prouinciale, intel si gere visus sum,quid varietatem crearet.Neqό enim Accursiani audiendi sunt qui Proconsulem praetorem appellatum putant. Erat Procosulis in prouincia plenassima iurisdustio, ut omnium magistratuum urbanorum partes ad eum pertinerent. Itaque ut Praetor urbanus Romae, 'sic in Cosulari prouincia Proconsul , in Praetoria Praetor edicta proponebant,quae prouincialia appellabantur. Videre eiusmodi edicta licet apud Ciceronem in Verrinis de qua bus etiain Proconsulatu suo ad Atticu scribit. Caius huiusmodi prouinciale eductum duobus & triginta libris est interia pretatus, urbanu sertasse pluribus. Sed Iustiniani tepore duodecim extabant.quod illo libror. indice constat, in quo Politianus errauit, edictum publicum pro urbi eo scribens. Illud scilicet praedaci non oportet, non ut initio variasse Praetores & Proco sules in edictis, sed edictis perpetuis usos, quor. collonionem Saluius Iulianus ex Hadriani auctoritate secit: quod Budaeus & Alciat.
praeclare mam sesta omni b. secer ut . idq; etiam duab .c6stitutiomb. ' proditum reperi .Mirandum itaq; non est, si Proconsul a Caio educti auctor appelletur: ab Vlpiano vero Pr tor,cum alter urbanum edtictum interpretetur, alter prouinciale: ut ex illorum capitu inscriptionibus ab Haloandro editis cognoscitur, nisi quod cap.j. quod cum eo, non libro viij. sed viij. scribendum,item secundo capite libro xxix. non viij. Ita interpretari oportet caput primum de alienatione. lxviij.pro socio xij. de heia reditatis petitione, atq; alia id genus.' quae Haloander recte Cato illis libris adscripsit. Adde etiam ex his quorum inscriptiones omisit, caput ij. de testamento militis . quod ita scriptum Florentiae est. Caius libro xv. ad edunum prouinciale: De militis testamento, ideo sepa-c ratim Proconsul edicit, quod optime nouit ex consti- tutionibus principalibus propria atq; singularia iura intestamento eorum obseruari Sed & aliis locis Procon
siilis mentio sit non a Cato, sed ab Vlpiano, aut Paulo, tu lib.
39쪽
in libris de ossicio Pro eonsulis. ut ea. ij. do euratori b. Ω-rioso & aliis dandis. quod ita scriptum est. PAVLVs li-.bro primo de ossicio Proconsulis: Sed & aliis dabit Pro consit curatores,qui reb. suis superesse non possunt, vel dari iubebit. Item viij. capite. R Vlpianus libro sexto de
ossicio Proconsulis. Bonorum Ventris nomine curato -
rem dari oportet, eumq; rem fatuam fore viri boni ar bitratu satis dare Proco sit iubet. Utrumq; caput Haloadet Caio adscripsit. Sed quod de Caio diximus, non peri 16 petuo sed magna ex parte verum esse reperietur. Utitur enim nonnunquam is Praetoris appellatione, sed raro. quod aut a Pr tore in Praetoria prouincia edictum tum interpretaretur , aut id putandum est Tribonianum utasse. vi c.xv. de noxalib. actionab .extremo, quod quisque iuris & primo testamenta quemadmodum aperiatur.
hoc ex x viij. libro est ad edictu prouinciale. sed sub eodem titulo, capite septimo, quod ex eo ipso libro est, Proconsuliς metio fit: quod facit ut existime,id aut dedita opera ab Iustiniani ministris , aut casu a librariis: io mutatum. Et quoniam tam multa de Caij libris seri bimus quaere dum videtur quis hic Caius fuerit: quod ad huc in controuersia est.Sunt enim qui a Pomponio din Servi j Sulpiti j discipulis Titium Caium appellatum es se credant, aut Caium solum. Sunt qui Iustiniani familiarem credant propterea quod is suum appellet, initio Institutionum:& libro quarto, titulo De publicis iudiciis. sunt qui Caium nostrum appellatum arbitrent tur. ut a Iustiniano illic,& a Popomo quodam loco appellatur, quod nescio quam verum sit. Mihi quidems 3o aliquando probabatur, C. Cassium eo nomine intelligi, a quo Cassianorum schola Pomponio & Plinio. Nam mistimabam, ut dicitur ca. xxv vj. ο de statu liberis, quod Ia uolenus scripsit lib. vj. ex Cassio: Statu liberante quam condicio libertatis optigerit si quid comparasset,peculio legato non cessurum in libri; Caij Cassi j scriptum est. Sic ca. iij. h de cond.& demonstratio. quod ex libro ij. Ia uolent ex Cassio est. commentaria Caij.&cap. lxxviij. de solutionib. quod ex undecimo est, libri
Caij intelligendi sunt Caij Camj esse , ex quo Ia uole
nus quindecim libros scripsit. Postea vero cum reperissi
40쪽
sem ὀ Caio Cassium ipsum & Sabinum referri, ' illi e
quidem Iavolem capitibus credidi Cassium significatu, caeteris locis non ite. Hoc ipsum aduersus eos facit, qui
Sulpit ij discipulum arbitrantur. Sed & illud, quod ad
S.C. Tei tyllianum & Orphstianum scripsisse dicitur, ut ex inscriptioni b. viai.& iX. capitis ad S.C Ter tyllianum 'apparet: quae senatusconsulta multo post Sulpitiana tempora lata fuerunt: alterum Hadriam Diui Marci alterum tempore. Qui vero Iustiniani familiarem existimant a Pomponio refelluntur. Sed & ea constitutio- Ine, quae labro primo Codicis Theo Josiani extat sub titulo de responsis prudentum .s Quam ob rem arbitror eum no multo tempore post Saluit Iuliani aetatem fuisse se quo & Sextus ille Pomponius suit. Haec de Cato, cuius extat institutionum libri duo breuiores,ut arbitror, quam ab eo scripti sint : sed qui multum ad Iustiniani institutiones conducant. Est itaque non parua haec inscriptionum utilitas, ut quis ille iuris consultus sit, &qua de re eo libro tractarit ante cognoscatur. Cuenim nihil aliud scriptura sit quam hominis loquentis reprς 2 sentatio: haec multo maior fit, cum scriptorem ipsum cognoscimus, & rei ipsius tractandae ordo, qui ex libri inscriptione apparet ante oculos versitur. Quod ex his quae scripturus sum,cognoscetur apertiuS.
uuid in eiusmodi inscriptionib ignificet
ad Sabinum, ad Plautium, ad Mucium ' VI.
IVuat maxime, ut antea scripsi, ad iuris consultorum
interpretationem cognoscere, quo pacto ab ipsi ς iuris consultis illud ipsium traftaretur. Et tria genera tracta-di in eo r. libris deprehendi aut enim libero scr1ptorum ossicio fungebantur, cuiusmodi libri opinionum, Sententiarum, definitionum, regularum sinita ut ad aliorum interrogataonem respondebant ut Itbris Resiposoru aut epistularum aut leges, senatus VC cosulta principum constitutiones, praetorum edicta, iurisque consul horum