장음표시 사용
21쪽
legetur, solutio prior non peremit alteram actionem S solutio prior perimit: scripsit. item pro neque plu-
res in uno fundo dominium iuris intellectu , non diuisione corporis optinent. Namque plures edidit. Sed videndum est. ne non diuisione , sed Div ISION Ε Μ, scribendum sit. quod Florentiae fuerat scriptum,& hodie ultima littera deleta extat. Totus quidem certe hic locus habet dissicultatem. illud etiam non placet,quod cap.xcviij. de cond.& demonstrat. scripsit Io Titiae si nupserat ducenta , si non nupserit centum le-' cond.&dem gauit. Mulio enim melius Florentiae hoc pacto est. Papinianus lib. vij. Responsorum: Titiae si non nupserit, ducenta si nupserit,centum legauit: nupsit mulier,du- centa, non etiam centum residua petat. Ridiculum est enim eandem & ut viduam & ut nupta admitti. Sed oblitus Haloander esse videtur, quod capite lxxij. Alcriptum esset: perinde scilicet haberi, ac si mulier condicioni paruisset. Caput vero vj. dei coniungendiς cum emancipato liberis, iam inde ab Accursio dubitatur zo quo pacto scribendum sit. Florent aete quidem ita scri' ptum est s C AE v o L A libro v. Quantionum .' Si quiS.. lib. filium habens in potestate extraneum in nepotis locu . quasi ex eo filium natum adoptet. mox filium emanci- ..pet non iungetur hic nepos filio emancipato: quia de- iasiit esse emancipato ex liberis. Noricus liber habet: Quia non desiit esse emancipatus ex liberis. Eleganter Florentiae scriptum est caput vj. ' de manumissis viniadusta, contra quam in aliis omni b. libris est, his verbis. Iulianus libro secundo ad Vrseium Ferocem: Seruus u3O communiς: quin a minorib. viginti annis dominis possit apud consilium manumitti, quamuis unus ex sociis causam adprobauerit, dubium non est. Errori vulgari causam dedit, quod non intelligeretur quid esset causam adprobare. est enim hic, ut consilio Praetoris aut Consulis adesse, ad quod adsessores,' pedanei iudices,& iurisconsulti aduocabantur: ut elegant sus Alciatus
noster tradit libro j. quam Theophilus j. Institutionum. Hi causam manumittendi probabant, ut liceret minori xx. annis ex Lege lia Sentia manu
22쪽
a l. v n. de ossi cons. l. apud filium. I. l, de
nisi causa probata apud collegam , manumittere non poterat : ' at qui in seruo partem haberet, ex Iuliani lententia in consilio esse poterat. Quod si de dolo consensu eius, ut Accursiam credunt, a dium esse existimemus: Florentina scriptura nullam dubitationem , vulgaris minime, nisi ego fallor, veram sententiam obtinet. DInus quidem apud Albericum S varietatem hanc agnoscit, Haloander cum vulgari facit: Nos, & optimus ille liber. & rei ipsius tractatio illud assii mare cogit. Sed reliqua videamus. Addidit Haloander negan- 1 adi verbum cap. iij. ' de statu liber. Florentinae scripturae, cuius Accursius mentionem facit, non probans tamen. Est autem haec: Stichus: si haeredi meo anno ser- ui erit liber esto. Quaerendum est, annus quomodo ac - cipi debeat ξ an qui ex continuis diebus trecentis sexa- ginta quinque constet, an quibus libetΤIn Norico libro est, an qui non quibuslibet aut qui bissexto ξ quod Aciscursus probat. Sed in v IBUSLIBET interpretor non continuis , ut postea dicitur: si quibusdam diebus
aut valetudo , aut alia iusta causa impedamento suerit, ad quominus seruiat. quo vero Haloander respexerat, non intelligo. Item capite xX v. 'de acquirenda vel omittenda possessione, in Florentino , & Norico labro libra- riorum,Vt arbIrror, peccato, Ita scriptum est : An vero, α quod quali magis probatur, usque eo possideamus, doce nec reuertentes non aliquis repellat. Et scribendum es.se nos pro non, e XIstimamus. Sic etiam Heruagium capite xvj de interrogationibus errasse,antea scripsi. Qui tamen hoc loco , ut volumus , Nos edidit. Errauit eodem pacto Tuscor. libror . scriptor cap. j. de le- 3ogatis lab. iij. ς PIaec utique nemo credet in testamentis nos' esse probatur os .Recte autem fastum est cum neuter eri or latius patuerit. Omnium libi orum error eli, capite xv. h de usurpationi b. & usucapio m b. allis verbis:
Si seruus, quem possidebam , fugerit, nisi pio libero se gerat. videbitur a domino possideri. Est enim scriben- dum, ut Florentiae est, Sapro libero sie gerat. Sub titu- lo De tabulis exhibendis, capite primo ad extremum ita dicitur, Sed & ii deletum sine dolo sit testamentum. in Norico libro est , Sed etsi dolo testamentum sit dele
23쪽
tum priorem scripturam Accursius probat & Tuscus ii ber. De itinere ac tiq; prauato, cap. v.' ita scribendum, Six quis seruitutem iure impositam 'non h5beat habeat autem velut long ς possessionis prςrogatiuam ex eo, quod diu usu; est seruitute , interdisto hoc uti potest. Haloander tamen . si quis seruitutem iure impositam ha beat, nescio quid siecutus scriptit. Capite vero vij. 'de exceptio. vulgarem errorem secuti is est, illis verbis, Cuia si deceptu ς non sit. Est enim 1n optimo illo li-ti Io bro , Quod si deceptus sit in re , tunc nec ipse antehabet auxillum, quam restitutus fuerit, nec fideiussori danda est exceptio, ut disserat, in re deceptus sit, an ab alio circunsscriptus minor: quod Accur1ius probare videtur. IN RE autem scribendum , non IURE, ut multi scripsere. Caput quoque xxxij . de obligatio.& actio. va - rie scriptum est Florentiar hoc pactio. PAvLus ti bro tertio decretorum. Constitutioni b. quibus osten- ditur haeredes poenae non teneri, placuit, ii viuu S conuentus fuerat, etiam poenae persecutionem transmis- O sam videri, quasi lite contestata eo mortuo. Hal Oander transmisi uti non videri . edidit': alij, remisiam. Sunt etiam qui non eo mortuo , sed cum mortuo scribant, ut aliquando Florentiae fuit. Mihi illud probatur propter xxv. ' cap. quo dicitur, Omnes poenales actiones post litem inchoatam & ad haeredes transeunt. E O autem Μ o R T V o , Haloander post mortem interpretari visus est. Ego vero totum illud quasi lite
conde stata, eo mortuo, Ita Interpretor: ut quasi is mortuus sit post litem contestatam intelligami 1ς. Illud mi-3o ror proditum ab Accur lio ' quid in optimis libris scriptum esset.& ne Haloandrum quidem eos secutum esse cap. viij. de accepti lationib. cum non ineptissime scriptum esse videatur. v LΡ NVS lib. xlviij. ad Sabinum: An inutilis accepti latio utile habeat pactum, quaeritur & nisi in hoc quoque contra sensum est, habet pastum Cum alio loco Pauluς scribat, S si accepti latio inutili; surt tacita pactione id actum videtur, ne μpeteretur. Vulgaris tamen scriptura est. & nisi in hoc cquoq; consensum est non habet pactum aut nec habet,
ut in Norico. Alij apud Accursum scribunt, nisi con
a l. apparet. f. si qui s. de itine .actuque priuab i. exceptiones .in fin. de
24쪽
I ius de capti. b lib. iij.ca. X. I. ii. in pri. de
citur. in fin. de impen. lux es .dotalese l. taberna .
dubitari deher. insti. Alex. l. qui se
tra sensum est, non habet pactum. Hac tamen in re aqua haeret.Item cap. iij. de publicis iud ciis. Cuius verba in Tusco libro haec sunt: v LPIANV s lib. xxv. ad Sabinum e Publica accusatio reo vel rea ante defunctis per titur. in ahis ultimum verbum est PERΙΜΙ- 1 v R. in Norico , NON PERMIΤΤITVR. Cap. vero xj. de captiuis , non recte ab H .doandro negandi vel bo ex Bulgarino apud Accussium accepto , editum suisse, alio loco a nobis scriptum est. V Amouendum quoq; est id verbum ab Noricis libris ca. ij. de administratione rerum . illis verbis non secundum legem usur- ata reuocentur. Adde dum autem omni b. libris capite xxix. de vel borum significatione. Est enim in Ethru- 'sco libro : Vtiles impensas esse Fulcinius ait, qua meliorem dotem faciant, non deteriorem esse non sinant. Quibus verbis significantur. non satis esse allis impensis dotem fleteriorem esse non sinere. sed meliorem do tem facere oportere: essent autem illae necessariae, cum eodem loco necessariae esse dicantur , quae si factae non sint , res aut peritura , aut deterior futura sit. Sic capite v. - de impensis dicitur: Vtiles autem impensae sunt, quas maritus ut aliter fecit, remque meliore uxoris secerit . hoc est dotem, quae verba Haloander ira mutauit hoc pacto: Vtiles autem impensiae sunt, quas maritus utiliter fecit, quaeque rem mulieris meliorem reddunt. Hoc miror praeceptorem meum fugisse. Illud recte scribit cap. clxxxiij. Tabernar appellatio declarat omne utile ad habitandum aedificium, non ex eo quod tabulis claudatur.est enim ita in Tusco codice , nisi quod
CLvDI TVR veteri more scriptum est,pro C V-D I T V R. In Norico, nempe ex eo, ut gratificatum Grammaticis videatur: quos non reprehendit Iurisconsultus in verbi origine , sed ab eis is significatione discedit. Reprehendendus autem Haloander, quod ut parcissime dicam , ineleganter caput iij. de diuersis regulis iuris antiqui, ediderit: Eius est non velle, qui potest & velle . Minus male ceteri, eius est nolle ediderunt. Neque enim illi audiendi sunt, qui aliud esse dicant non velle, atque nolla. f Nam ut Cicero ait in Oratore: Libenter veteres copulando verba iungebant,
25쪽
LIBERI. 23bant, ut sodes, pro si audes,sis pro si vis nequire pro non
quire malle, pro magis velle, nolle pro no velle.& alio loco. Non scire barbarum iam videtur, nescire dulcius. Itaq; non arbitror elegantes viros, quales iureconsulti illi fuere,eo dicendi genere usos. Non ignoro Haloandrum id scribendum curasse sub titulo de adquirendo rerum dominio in calce ix. capitis, item constitutione tertia de thesauris, 'sed in eo abusius est veteribus libris, nostrorum temporum vitio. Quod etiam secit, Io ut Caesestinus Ponti sex eo verbo uteretur , - &alij, quorum erroribus facile ignoscendum est. Sed ad teriatium illud caput reuertor est id Florentiae ita scriptum. Ulpianuς libro tertio ad Sabinum . Eiu ς est non nolle, 'qui potest velle. Interpretari aurem id facile licet capite primo de tributoria.' Scientiam hic eam accipimus, inquit Vlpianus quae habet & voluntatem. Sed ut ego,
inquit, puto, no voluntatem, sed patientiam. Non enim velle debet dominus sed non nolle. Miror tamen C Onstantinum Harmenopulum libro extremo του προχώρου zo ita vertis Ie. ο δυνα μενερ θελειν , δὶ υνα m κπι μῆ θελειν. nisi credendum sit, duarum negationum vim Graece interpretatum, non ad Latinae linguae usum. Sed haec tamen hactenti S.
Longiores proximo capite fuimus,quam putauera
mus initio fore: tamen in hac re omnium, ut arbitror utilissima, satietas esse nulla potest Quod si quis existimat me Haloandri,probi, ut opinor, viri, & de iure ciuili bene meriti laborib. inuidente,logiuq esse prouectu, quam necessitas rei cogere videbatur: nae is fallitur vehementer.Tantu enim Gre .Haloandro desero,cu ob eam diligentiam quam in ededis Iustiniani libris adhibuit omnium maxima,tum ob Novellaru constitutionia & Graece & Latine a se primit editam munus:quatualium deferre scio nemine. Eo tamen antea animo eius
libros reprehendi, quod his libris sepius facere cogor,
thesau. lib. x. c d .c. prude.
d l. i. s. scientiam de trib. actio.
26쪽
8 l. ossicium. in fine. de rei
ut si ab his non multis mendi r purgentur, in omnium martibus versiri & haberi possint : quod ipsium quantum ostendat beneuolenti mi ς signum, nemo non Videt. Fuit autem id a me necessario factum ut In uno genere libror. vel farer & accidit percommode. ut tanta
diligentia Norici essent ab Haloandro scripti, Num si nam b. iuris studiosis prodesse voluissem , ut cupio &spero. omnes omnium libior . errores me. quod in infinitum erat significare oportebat.Nunc his libris com- aratis qui iam multis exemplas exscripti in omnibus Ibibliothecis ad manum habentur nostrae emendationes omni b. facile, ut desidero, erunt usitati. Hac una tamen in re a me ipi discedo. propter rei compendium,& quales spero fructus.& hoc loco quantum Norici libri caeteri praestent. ostendam : multa enim loca quod paulo ante sum pollicitus ) contra atque oportuli & In Norico,& in Tusco libro est, edita numerabo. Et prin-eipio alla, quorum varietatem Haloander sigmlica uir, M scribam . Scribit Papinianiis lib. 3j. Quis ionurn ''EXhe- redatum quoque filium luctum habere patris me motata riae placuit, idemque & in matre iuris est,cuius haereditas ad filium non pertinet. Haloander ait: alij ad filium pertinet. Paulus Lib. vnj. ad edi num : h Furiosus non est haben ius absentis loco, quia in eo animus deest. vi ei ratum habere non possit. Accursiu ς ait esse qui sine NON scribant, possit. Ulpianuς tib xv. ad edustum ci Quia tamdiu quis habet noxae dedendae facultatem,ta quamdiu iudicati conueniatur. Accursuq, quidam non ciconueniatur scribunt. Idem Vlpianus libro xvj. ad edi
ctum : ' Puto autem inquit ab omni b qua tenent. & ao
habent restituendi facultatem , peti posse. Haloander, qui supra dictas quoque varietates significat, hoc loco quo sitam scrabere ait, peti non possie. Africanus libr. v ij. Quaestionum : Cum utriusque domini periculum in rebus peculiaribus esse debeat. Haloander neutrius domini in margine scripsit. Paulus Jsb.aj. ad Plautium: f Propter quae sat . ut patris familias nom3 ne resipΟndendo non obliger. in margine Norica libri, obliger. Callistratus l; b. 1j. Quaest.onum : Eorum Vero qua Itasgi uauerunt, Iuulcem rationem haberi non debere ab
27쪽
LIBERI. v eo qui in nauigatione iactum fecit , si quaedam ex his
mercibu S per vi anatoreς e X tractae lunt. Quidam , non sunt, scribunt. lavo lenus lib. vij ex Cassio : ' Demon Pi ratione fundi facta fines nominari superuacuum est.
Et nominentur, etiam Ipsum venditorem nominare oportet si ror te atrum agrum confinem possidet. in No rico l bro non recte haec verba distriacta sunt, S est in margine scriptum Igitur si non nominentur. Illud D l a sum est, quod Accuriiu ς ait capite x V de tutelis, Pisa O nam scripturam esse . I t iam municeps tutor dari potest , dummodo municipi detur. Est enim haec. LVI. PI ANVS libro secundo ad edictum. etiam non unicepς rutor dari potest, dummodo municipi detur. quam Haloander id re secutuς est. Sic etiam falli existimo ca. l. de verbor . obbgataonib. - culux verba Floient tiae sunt haec . v LPi AN us libro Quinquagesimo ad edictum: In illii stipulatione per te non fieri. non hoc significatur, nihil te facturum , quominus facere possis sed curaturum ut sacere possi S. In qui b. 1ibi ς POSSIS a pro POSS I M scr ptum est, non repugno. falsum tamen est in Pisano libro deesse NON, quod Accurtius adlerit. Nisi forte utroque loco Pilei liber, non P)sanus mi ellii gendus est : quod erratum facile ex hac nota , P l. ma-l nare potuisset. est autem uter i. locu ς recte ab Halo an-l dro editus. Marcelluς quoq. lib. v j. Digestorum ' scri l bit : Per iniquum es: eum cui forte post viginti aianos, i vel amplius, in mentem venit tutelam reposce Ie et lam 'iuras postulare. Haloander , aliquos non ven Ir scribe re, a It . ego e X istimo eosdem, per anno ς, non post scri- in psisssisse:ut alicubi vidi. Pauluς lib. vij. Quaestionum. l N uia quem ille non dedit tutorem, eum voluisse tu IC- ιι l lam admin i lirare fili j .dice te non postv nHLq. caetera Omnes praeter Noricum & Florentinum labrum NOLVI S SE h bibent cςtera quoq. diuersa hoc pacto: Nam ille qui non dederit tutorem, eum nolui 1 e tutelam id ministrare fil)j dicere non pollum uς. I lpianus lib. x I xvj. ad edi- tictum. f in ordinem subsidiaria a fio non dabitur sed ua .mag stl rtus nec in fide; ussores eor. Haloander in margine nec in magistratus. Caius lib. xv. ad edictum pro- .uinciale :ὴ Si eodem test tmento miles eundem haere-
28쪽
ridem, deinde ex haeredem scripserit,adempta videtur hς- reditas. Cum in paganorum testamento sola haereditas ex haeredatione adimi non possit. Accursius esse etiam ait, qui adimi possit, scribant:& ut solet,utramque scripturam interpretatur. Vlpianus libr. viiij. ad Sabi- ,, num ζ 'In arbitrium alterius conserri legatum , veluti conditio potest. Quid enim interest, si Titius in eapitolium ascenderit, mihi legeretur. an si volueritῖ Accursius de interrogatione inter Ioannem & Rogerrum controuersiam fuisse refert. Haloander scriptum hoc pacto aliquando : In arbitrium alterius conserri legatum , veluti conditio non potest. Quja enim interest,& caetera. Nos hac de re alio loco scripsimu . h Celsus libro nono Digestorum: Seruus quoque legatus si interim manumittatur, & postea seruus factus sit, peti potest. Accursius notat esse qui, non potest, scribant, Papinianus libr. vij. Responsi, r. 'si landi Seiani pretium sundi Maeviani pretio non magna pecunia distin
,,gueretur. Accursus non debere ait deesse verbum ne-Gans . vi deerat in aliquibus libris. Vlpianus libr. lxxix. ad edii tum 1 Plane si quis omissa stipulatione litem de legato contestatus est, probandum est cessare debere stipulationem. Vulgo nec cessare scriptum est. Idem lib.xlj. ad edictum: Plane si mater concedat hunc quoque defuncti filium esse, idcirc6que partem dimi- 'diam haereditatis solam sibi vindicet ex bonis pater
'nis, non erit iudicium in tempus pubertatis disteren- ὰum. Sic Florentiae scriptum est. in Norico est eadem sententia aliis verbis: Plane si mater non negat, & caetera. Sed in margine, negat. Quam varietatem Accursius notauit : sed error increbuit. Item ille apud Paulum i b. liiij. ad edictum. S Cuius verba Florentiae sunt, , haec: Commodiu ς dicitur, etiam si sciero rediisse eam 1, in meam potestatem . Nec enim sufficit, si eam rem H quam perdidit, ignorante me seruus adprehendat : si modo in peculio eam esse volui. nam si nolui, tune exigendum est . ut ego facultatem eius nastus sim. At
in vulgarib. libris est: Si modo in meo peculio eam esse nolui nam si volui. item perdidi,no perὸidit: de qua sola varietate inetionem facit Accursius. Nam cum dicit,
29쪽
LIBERI. 2INolui se ilicet esse in peculio, aptiuς est Florentinae &
Noricae scripturae , quam vulgari. Eodem pacto apud Vlpianum libro lxx. ad edictum, a vel in Accursiano libro scriptum fuisse arbitror: Si quis cum non denun- :tiasset opus se Lecturum eique denuntiatum esset ne faceret, secerit utilius puto probandum vi eum fecisse. In vulgarib. est cdm denuntiasset. Item apud Ia uolenum libro xj Epistolar. h Ea enim locatio, quam secutu Se S, , . perinde est ac si interposita no esset, & si statim tu opus
sacere coepisses. Vulgo est, ea enim locatio, quam secutus non es. Licet hoc loco non multum inter est,quonta alterum ad rem gestam, alterum ad rem a qua recessiim
est, spectat. Illud miror , fuisse qui scriberet apud Paulum libro nono ad Sabinum e , quod Haloander notat. Nec potuit post furtum Actu.& caetera cum in omni b. V libris sit: Sed potest post furtum factum tabulas nanctus'
esse actor, ut ex eo probet quati sua interfuerit. si tabulas namnus non esset. item apud Marcum libro ij. de re militari: scriptum est, & si sine ignominiae mentione missi sunt. nihilominuς ignominia missi intelleguntur. Sed Haloander refert contrariam scripturam , ut nihilo magis dicatur. Haec habui quae de Haloandrinis dubitationibus scraberem, ita enim interpretor, quod is varie scriptum ostendit: Nunc de eodem genere errorum in aliis libris praeter Noricos, quos Hal inder non significauit, tractemus. Scribit Vlpianus libro iiij. de ossicio Proconsulis: Cum de consuetudine ciuitatis vel prouinciae confidere quis videtur primum qu dem illud explorandum arbitror an etiam contradicto aliquando 'iudicio consuetudo firmata sit. Accursus non, contradicto, arbitratur meliuς scribi: ego contra sentio. Illud ni-'hil interest capit. xvj. i de statu hominum. scriba trirne, quaestio ergo ficti potius est, non viris,ut Florentiae est, an, facti potius est quam iuriq. vi vulgo. Sed quod Politiano ε debemuς, intererat. esset ne negans Florentiae 'Verbum capite xij. h de ossicio pro cons ubi id caput ita scriptum est. PAvL VS libro secundo ad edicturr Lega - , tus mandata sibi iurisdictione luci icis dandi ius habet. Sunt enim,qui apud Accursium, ius non habet scr1bant. Papinianus vero lib.x. Responsor.' ait: Sed venalicia
a I. aut qui aliter. in fin. pri n. quod vi
b l. stipulatus es .in fine. de fideius.c l. quidam de furtis.
d l. milites a grum si mi sionum . de re mili., e I. cum de, consuetudine, de legi h.' f l. ide. erit., de statu homing Poli. cap. lxxviij. Mi scel. Nebris.
30쪽
probari. 8 lib. fin. ad Modest. ei fiamplius
riti ex prouincia reuertum Publiciana actione non uti. liter a mirum .Et sunt qui scribant, non inutiliter acturn m. Haloander inutiliter edidit.& ut verum fateamur, eo capite priora posteriori b. non cohaerere videntur. Neq. Accurlium audio, venali crarium seruor. emptorem interpretantem: fuisse enim aliquot emptore S, antea dic tum erat. Melius cognoscitur quis ille suerit ex capite cc vij. ' de verbor . significatione . quo mangones appellantur, qui seruos vende te solent: quod ex eius ipsius capitis initio cognoscitur. De illa autem Barioli
cum Baldo controuertia , qua de capitis vij. V de distractione pignorum scriptura fuit dubitatum , dictum
est a nobis antea. Quod vero capite, vj de excusatio m b. vulgo circuserebatur. & neq. iudicare, ne q. legato S esse, ne q. in militia numerari volentes, ne q. ad alium famulatum eos cogi. minus male in veteribus libri ς est. numerari nolentes:& in Noricis, inuitos. Sed Florentiae,
cum illae Graecis Modestini l: bris sex Excusationum sumpta sint, Graece ita babentur. Vt Hei uagius primu ς
ά 'αρ. Quae nos cum caeteris , quae e X
illis Modestini libris accepta libro xxvj & xxvij. Digestor. extant, vertimus, xi & ad Antonium Per notum nostrum misimus. Errauit tamen postea is qui ex Politiani libro sextum illud caput des cmpsit qui Alciato nostro detulit, unde Heruagius accepit. Nam cum vulgo scriptu sit, ' Legum vel o doctores in aliquo praesida tu docentes remissionem non habebunt : Romae autem docentes, a tutela I cura remittuntur: quod etia Halo an de redidit : Heruagius hoc passo': νοιον δε ι
lia videamus. Cap1r. xxiii. sub eodem illo titulo, varie scriptum est, si Accursio credimuς. Florentiae,& in Ha V loandi Ha. I LPI A N v, libro ij. Responsorum: Propter mag. stratum,quem in municipio quis erat administratui ias, tutelae excusationem non babere respondi. Sunt tamen qui HABERE scribant . illud mihi interest apud Paulum lib. v.Sententiar. ve iecundum,ut vulgo,an in-