장음표시 사용
221쪽
non stare te quod, hereules, neque fecit. B. vid. Iustin. l.
3 Nopir. Novis dixit, quia subjecturus erat Lesbio pirictro, h. e. Aleaei & Saphus, Romanis hactenus incognito. Erat autem plectrum acuminati bacilli forma. 38ὶ Beatur. Sarcasmus est satis amarus. 3οὶ Chimae a. Symbolum impudici amoris chimaeram faeiebant veteres. vid. Fulgent. Mythol. 3, 1. G. ιo Fugit. Credebant veteres, aegrotantes mori non posse priusquam Proserpina crinem de vertice Secuisset. B.
413 Cululiis. Proprie cui ulli eatiees dicuntur fictiles, quibus
Pontifices & Virgines Vestales in sacris utunturi h)e autem pro urceolis & conchis posuit. vet. Schol. 42 Poscimur. Vet. Schol. Cruq. eum omnibus Lambini Codd. habet Poscimur, non Porcimus. Poscebatur enim dicta sua edere. Vet. Schol. Alter. Forsan a Maecenate. Poscimur, jubemur scribere. Si quod ergo unquam carmen victurum cecinimus . nunc optamus tale nobis contingere. votum hoc exprimitur allocutione ad Barbitum Alcaei, cujus laude oden absolvit. G. 43 Latinum. Potest respectum habere ad serias latinas, quas eo tempore studiose celebrari solitas constat. G.
ιεὶ Sub juga, Sub jugum mittit qui domat cum turpitudine. Vet. Sehol. Milites qui sub jugum mittebantur, exinde pro mancipiis habebantur. ιν Uolucremque currum. Ex vulgi opinione tonitrua dicuntur strepitus esse currus & quadrigarum Iovis. Vet. Schol. 46 iram . . . . suspulit; bic posuisse gaudet. Phrahati Parthorum Regi tiaram multis apicibus eircumseptam ablatam significat, & Tiridatis capiti impositam. ινὶ santem columnam. Innuit emphatice Augustum es Seunieam Reipii blicae columnam, subtractis jam aliis, praesertim Quintilio Varo. B. ι Cressa... nora. Cretensibus moris erat dies laetos albis calculis, nigris contrarios numerare, ut ex laetorum dierum numero una & tempus metiri. Μalos enim in annorum nume-mm non ducebant. Vet. Sehol. Verum mos iste fuit Cretensibus commune cum aliis gentibus: quare cenSeo, cres1am notam esse albam notam, creta ductam. Romani enim creta de ear ne albos di nigros dies notabant. Creta ista erat
factitia, sicuti & alias carbo factitius; quibus notabant felices dies atque infelices. B. t y Moram in Salium, Salii Sacerdotes Martis di Herculis Diotrigod by Corale
222쪽
dicebantur. Vet. Schol. Iuxta Dionysium Halicarnasseum non alii erant quam Graecorum Curetes, seu Corybantes.sso Bassum. Immanis cujusdam potatoris nomen. si Orna e pulvinar Deorυm. Ornare pulvinar, id est me nissas vel templa, quae pulvinaria dicuntur propter Lectisternia quae ibi fiebant, praeterquam in templo Herculis, qui nunquam quieti assuetus erat. Vet. Schol. B. Nempe arae Deorum sunt menSae, ad quas invitantur, quin disponuntur eorum statuae accumbentium modo in lectis de pulvinaribus. G. 123 Fatale monrrrum. Monstrum jam pro prodigium ob in. solitos animos . quod de stamina de peregrina Imperio Romano inhiaret. Fatale referri videtur ad aliquod vaticinium in Sybillinis carminibus de ea acceptum. sa) Nec muliebriter expavit ensem. Conspecto Proeuleio, qui ab Augusto missus fuerat ad eam vivam ad se dedueeniadam . gladio, quo erat accincta, se trucidare voluit. Hoc ad notavit Mancinellus ex Plutarcho. 14 Liburnis. Liburnis posuit pro Liburnis nautis, quorum opera potissimum Augustus victoriam adeptus est. 3 s) Persicor . . . adparatur . Persarum gentis unguenta erant. plinius.
so) Phibra. Ex tenuissimo tiliae arboris libro, quem veteres Hibram voeabant, delicatis coronarum lemnisci conficie bantur; ut erudite intendit Angelus Politianiis. Fbibra eor- rex tilia arboris. Vet. Schol.
i Metello eonscio. 4. Caecilio Μetello, Ae L. Afranio Coss.A. U. C. 694 Pompejus, Crassus, Caesar societatem iniere, quam reeentiores quidam Triumviratum appellant ipsi nusquam eo nomine utuntur reipublicae exitiabilem: unde initium historiae suae bellorum civilium ecepisse Pollionem probabile est. Quod dicit ex Metello, hoe ipsum indicat, non tum coepisse bellum i sed inde arcessendam ejus originem . G.
223쪽
a) Ceae ... naen=ae. Simonides , Cea insula oriundus, threnos, seu naenias compo Suit. 3) Lamnae. Lamnam per contemptum diei bene monuit Cruisquius. Lamnae sunt quibus veteres patellae atque sartagines ab aerariis circumforaneis sarciri Solent. B. Proculeius. Proculeium Equitem Romanum, qui pius sic erga fratres suos Scipionem or Μurenam fuit, ut cum Spoliatis bello ei vili patrimonium suum ex integro divideret, quod eum eis jam ante diviserat. Vet. Schol. B. s) Uter o Poenus. Carthago & in Hispania est, quam Spartariam vocant. vet. Schol. B. Uterque Poenur a curatius forte a Porphyrio declaratur, tum qui Carthaginem & Uticam habet in Africa, tum qui Gades condidite ita erit epe-. xegesis iucunda & erudita. Coloniae Carthaginiensium aliae in Hispania non excluduntur. G. εὶ Viritis. Sapientia, seu philosophia Stoica. Stoicis nemo rex est praeter unum Sapientem, ut quibus nihil bonum quod extra ipsum animum est, quodve auferri possit. 7) Virgine rapta. Cassandra . etsi cognosset, eam ab Ajaee Oilei raptam atque vitiatam . 8 Scelesta. Servili. Vet. Sehol. Cruq. Certe mancipium &rcelus usitatae erant servorum compellationes. y Malobatiro. Malobathrum posuit figurate pro unguento foliato, ex malobathro scilicet, sive indico solio, confecto, quod Indorum Bathrum, Sive Eerra esse & Cruquius, i calii docti viri docuere. to) Iuvencir. Iuvenci non tantum boves dicuntur, sed homines: quamvis in usu sit, ut non nisi per diminutionem juvenculos dieamus. Vet. Schol. et I) Ter aevo. Nonaginta annis: unam enim aetatem triginta annos ponebant. Vet. Schol.
3αὶ Bene praeparatum perius, studiis philosophiae, atque historiarum , usu vitae, cogitationibus ipsis illis, quas hic ponit Poeta. G. 13 Nec trepides in usum poscentir aevi paπca. Puto construendum graeco more, Nec trepides aevi, vel vitae hujus caussa, quae pauca porcit in rasum, i. e. ad sumptus necessarios, modo possis avidum ci Fidinem domare. G. 14ὶ Rora. Oleo ro Saceo. Vet. Schol. Cruq. Succus rosae longe antequam Unguenta repertus est. Plin. citante Landino.
11 Nefario. Non fasto & abominando. Vet. Schol. Notum est antiquis Romanis postriduanos, h. e. dies postridie Kaletidas, Nonas atque Idus fuisse nefastos, neque licuisse Diuitigod by Corale
224쪽
Praetori sine piaculo ius dicere. Ut a Jus justus, ita a fas
163 Trist . Infelix. In fel iees erant arbores in Deorum Maianium tutela; quales agri folium, ruscus, rubus, Sentis &c. Hoe dudum adnotavit Landinus. B. si Catenas Parthus o Italum robur. Catenas et robu sorte jungere oportet, ut sit paraphrasis triumphi, in quo catenati primum ducuntur, mox necantur in carcere, qui roborir appellatione significatur. G. ω
si δ) Pu uir de popularibur. Atthide, Telesippa, Megara dic.
quas misere deperibat. Mancinellus. ryὶ Aureo, Alcaee, ple Iro. Alcaeus aureo plectro merito donatur in ea parte operis, qua tyrannos insectatus est Quin- dii l. eitante Μanc inello. Dedit olim poenas tyrannis Byran finis de insulsis parasitis, flammis absumptus, quod Sane dolendum . ro) Centiceps. Cerberum designat propter multitudinem anguium, qui in capite ejus eminebant. Vet. Schol. 21ὶ Nec curat Orion leones. Orion, dum vivus, insignis erat venator; sic & apud Manes, e X vulgari opinione. ra) Cupressor. Μos fuit ut ante domum defuncti ramus e cupresso poneretur, indicium Pontifici, quod si domum funestatam ingressus esset, pollueretur. Christoph. Landinus. 13) Plutantirque caelebs. Coelibem platanum ait eleganter, quoniam e contrario maritari arbores dicuntur, quibus vites junguntur. Uet. Schol. r. Intonsi. Non nisi post 4s4 urbis annos Romae tonsores fuerant, Ut notavit Landinus ex Plinio. Unde intonsus &barbarus pro vetusto, ut idem docte monuit. a13 Porticus .... in ion. Camatio ad ventum Boream. Erant de centenariae, & millenariae pro passuum numero, adnotante Cruquio. χε) Fortuitum. Notandum hoc loco fortuitum esse penultima longa; contra apud Iuvenalem penultima brevi. ar) Cespitem. Cum scribat Festus, cespitem terram esse in modum lateris caesam, illud intelligendum est de Romano latere, qui tegulis nostris latior erat atque erassior. Vult auatem, Veteres Romanos privatas domos vel ex cespitibus, vel ex rud Ibus saxis secisse; publica autem aedificia ex lapidibus quadratiS. 28 Novo .... saxo. Ideo saxum novum dixit, quia Veteribus Romanis lapides quadrati penitus erant incogniti; deprimum Solis oppidorum muris, & Deorum templis condendis
225쪽
adhibebantur. B. Novo taxo licet Arte simplietus Interpreistari renovato, novam figuram a quadratarii manu adepto . G. 2 st) Laqu ara . . . . tetas . Meunaria. Laquearia dicuntur opera camerae in lacus collectae. Vet. Schol. Arcuatae veterum ea merae auratis lacunis, sertasse rotundis de quadratis , pingi solebant, e quibus pendebant lucernae. io) Salinum . Est patell*, in qua Diis primitiae cum sale of ferebantur. Notum est, pauperiores pro pane dc butyro, pane & sale vesci solitos.
at in Clarum. Respicit ad fatum Achillis, cui optio proposita
erat, velletne priaucto inglorius aevo vivere, an cita morte aeternam redimere gloriam . G.
3 αὶ Hora. Figurate Hora pro Genio. Erat enim unicuique
33ὶ Parca. Septimo post natum infantem die Parcae credeiabantur pueri fata describere; immo ad hane rem advocabanis tur, ut ex Turnebo adnotavit Torrentius. ιιὶ N, barquo discenter. Nymphae & Satyri erant in Bacis ehi clientela: atque hi erant Dii Manes qui a vulgo creduntur etiam hodie in silvis saltilare . Bacchus & AEgyptius Osiris, uti & reliqua sidera, ad Manes pertinebant. Astra autem Deorum quadrigae habebantur, e quibus Dii nocturno tem
1 3 in Capripedum . Satyri ideo capripedet, quod primis temporibus silvestres homines caprinis pellibus amiciebantur. Etiam hodie priorum saeculorum habitu, albis scilicet de eaeruleis vestimentis, saltare feruntur. Metti . Metus hic est horror sacer de religiosus, cuius e X- cessus est pavor fanaticus , furor temporarius bacchantium. G.
37J Uiniquo fontem. Τ hyades, sive Bacchae, praestigiatura
sua , terra scilicet vel rupe aliqua ferulis suis percussa, fontes vini, & lactis, itidemque rivos mellis ex arborum truncis elicuisse serebantur. Significare voluerunt, praecipua Solis munera ex generatione nobis provenire. 1 8ὶ Maro barbarum. Indicum, sive Rubrum, vel AEthiopi- eum: significat Indicam Bacchi expeditionem. 3ρὶ Bistonidum . . .erines. Thraces mulieres, quae eum in Sacris Liberi patris crinibus solutis versantur, angues et in capite de in manibus gestant. vet. Schol.
ιοὶ Rotονsisti leonis tinguibor. In Gigantomachia Baechus se mutavit in leonem, qua Arma gigantes profligavit.
226쪽
t) Iuste no . Superne, ultima brevi, ut in talibus Lucre
ια) Marrae. Figurate pro Italae. Μarsi & Appuli bello feroces.
i) Non prius audita . . . virginibus pueris quo canto . Hoc est, non prius audita virginibur puerisqne, non autem canto virginibus puerisque, ut hactenus Interpretes. Significat enim, juventutem levibus de lascivis naeniis corrumpi solerer magnifice autem de suis carminibus sentit, tanquam utilibus di proficuis. B. χὶ Urna. Haec secundum vulgarem illam opinionem, qua a Dfirmabant sorte singulos ad mortem ab Oreo trahi. vet. Schol. B. Haec est illa sortitio animorum, de qua nota Pla. tonis fabula, & multa Philosophi ab Heraclito. G. 3ὶ Cortum. Unguentum Costinium, quod de Nardinum. 4ὶ Incesto. Incestus est qui saera polluit, vel non caste adit radeoque impurus atque impius. sὶ Martis equir. Hoc est, quadrigis Martis coelum conscendit. Quirinum in honorem Augusti laudat . . vet. Schol. 6) Destituit Deos. Laomedon pro murorum Trojae perfectione non Solverat votum numinibus promiSSum. Uet. Schol.
Tangit infidam Antonii Triumviri amicitiam, quam Suetonius dicit, semων fuisse dubiam, reconciliationibus variis male focillatam. γ) Invisum neposem. Nepotem vocat Romulum, quatenus Μars est ipsius Iunonis filius: invisum vero, quatenus este stirpe Veneris per AEneam. G. Dum. Conditionem ponit, sub qua pati velit Troianos
exules rerum dominos esse: modo ne Ilion faciant denuo caput rerum , ne Romam transferant in Asiam. G.
Nimium pii. Fuere sane Romani in Ilienses semper pii, eorumque urbem a C. Fimbria in bello Mithridatico deletam recondidere . Fabulam de transferando ab Augusto Ilium imperio s uti eruditi viri Petri Rodelii verbis utar e cerebello Suo commentus est Tanaquillus Fabet, quod legerit apud
227쪽
Suetantum in divi Iulii 'vita, famam perer bu7rse, eum vel Alexandriam, vel Ilium migraturum . Quid hoc ad Augustum λ Antonius erat qui accepta in matrimonium Cleopatra orientis ambiebat imperium. Bene sane & convenienter Horatius, quo efficacius probet aere num Iunonis vulnus jam sanatum, & firmam cum Romanis pacem conciliatam, singit iracundam & suspicacem Deam cum illis pepigisse de non condendo Ilio. B. io) Regina. Reginas de reges dicunt Romani non modo qui rerum potiuntur, Sed qui regio Sunt genere. Tanto magis Μusae Iovis filiae hoc nomen convenit. Calliopae principatum Musarum assignat Hesiodus Theog. 79, & regibus dat comitem. G. λ ii) Pios . . . lucos. Pios modo pro sanctos eg carior. Notum est, lucos fuisse terrestrium Deorum templa, praesertim primis temporibuS. iχὶ Praeneste . . . Tibu . . . Baiae. Ostendit, se secessus illos frigidos testate, hieme tepidos, quaerere non voluptatis& ignobilis otii caussa, Sed ut cum Musis, & in literis veris sari sine interpellatione posSit. Forte caussam dieit, cur non velit assiduus esse in domo vel Augusti, vel Maecenatis.
Vid. Vita Suetonio tribui solita. Itaque vaste subjicit, quantum debeat Caesari, quantum illi optet. G. ia in Hospitibus feror. Britanni immolare hospites serebantur. vet. Schol. Hoc de Hibernis magi, intelligendum .sr4ὶ Concanum. Concani Scythica gens. Torrent. Erant &Cantabri horum, ut fertur, coloni. B. si s) Gelonos. Alanos dicit, ut ego sentio. o) Sollicum . . . amnem. Tanaim dicit. Vet. Sehol. t in Mure . . . Dentosum, ου urbes. Urbes hic cum mari
ventoso videtur eodem epitheto conjunxisse Poeta, ut indicaret non majores esse maris tempestates, quam fluctus civiles: utrisque moderatorem intercedere Iovem. G.
si ὀὶ Anciriorum. Ancile posuit pro oraculo, quod cum ancilidatum est, ibi fore imperium ubi fuisset ancile. Landinus . Ancilia teste Varrone j eadem forma erant, qua & Thra
cum peltae, h. e. lurinque ancisa, ut Crota nostra, vel etiam character quo vulgo octonarium numerum signamus . B.
1ρὶ Extricata. Expedita. Erant enim Tricis tendiculae expili; factae, quibus aucupes illaqueandis avibus utebantur. ro) Cispitis minor. Minuitur capite qui amissa libertate dein sinit esse in numero civium . Capitibus enim veteres nume-
228쪽
rabant. Civium Romanorum eapita Censorum libris deteri bebantur . Hὶ Immeritur . Supple quam vir. Hoc ex tradit a perquatione sumtum est, quia a junt poenas in posteros insontes saepe differri, quas majores effugerint. Vet. Schol. Cruq. χχὶ Minorem. veteres majoret de minores dicebant quos hodie rupolores & ingeriores dicimus. Sic amicos in majores, h. e. patronos, & minores, h. e. elientes dividebant. a 3 Iam bis. Et ante Crassum, de post Didium Saxam Anatonii legatum cum exercitibus suis occideriant. Vet. Schol. Cruq si Monaeser et Pacori. Monaeses de Pacoriat Reges Persarum fuerant, Orodis Parthorum Regis filii. Torrent. B. 13 Daetis . Daci ab Augusto spreti ad Antonium inclinaverant , ut adnotavit Cruquius ex Dione.
χεὶ Raptim. Est aliquando plus quam furtim: addit eeleri tatis notionem. Pulchra etiam emphasis in improvira, quas vox loeo impermissa in aliquibus legitur) si forte sit a Flae-co . Gi
1 ) Dirum. Dirus est euius vel ipsum nomen malo omini est, & ob diritatem abominatur. Vid. Od. I 6 Epodorum. 18 Tbna. Bithyni juncti sunt Thynis; utraque autem gens Ponto confinis est. Vet. Schol. χρὶ 'sen. Filium pulchri adolescentuli nomen. a o) Oricum. Oppidum Epiri juxta Acroceraunia positum. Mancinelius . ii) Mulier perfida . Notissima est Sthenoboea, sive Anteae de Bellerophontis historia. B. Ex Iliad. 7, Iss. Breviter rquem perducere ad amorem & stuprum mulier non poterat, stupri sibi intentati accusat. Proetus Iobati socero ultionem commendat literis Bellerophonteis: hie Chimaeram de alia pericula objicit &c. G. 31ὶ Pelea . Peleus eadem ab Hippolyta Acasti uxore passus est, quae Bellerophon a Sthenoboea. G. 33ὶ Mari iis . . . Lubnius . omnes Kalendae in tutela Iunonis erant, maxime Martiae, quo die aedes Iunonis Lucinae condebatur.
34J Fumum bibere . In usum eonvivii vinum fumo invete- . rabatur. Vet. Schol. In fumario domus suae collocabant. Alter Schol. 11 Consula Tullo. L. Volcatius Τullus Consul proximo an- . te Horatium natum anno. Cruq. In fundo nomen Consulis scribebant. Vet. Schol. Vinum hoe 47 annos habebat. Cruq
229쪽
. sisse ρπν. Sani s quasi ra Nirte est enim morent san ty is; his eorruptela, ut tabum vivi i ut bene Servius. Saniemta keram dixit quibus Vescitur Cerberus. Uet. Schol. ., ν) aequatam. Calathum, metonymice pro lanificio. Uet se hoC Cruq. Lanarii Calathi a mulieribus auasHIi dicti, auctore Festo & vet. Sehol. 13) o fons Banduria. Omnes Cruquii MSS. etiam Gott. de coli. Sax. in cum veta etiam Schol. Bandusiae habent pro Alanduriis. Quin re alteri Schol. in Epist. I 6 hoe ver quFons etiam rivo dare nomen idoneur ; dicitur fons Bandinus, de vet. Schol. Cruq. Bandusius. Bandusia Sabinensis agri regio egi, in quo Horatii ager fuit. Vet. Sehol. Hoc erat nomen pagi, ubi Horatius degebat; neque longe aberat Mandela, rugosur frisore prius, de quo Epist. x8. Verisimile mihi videtur Diyentiam rivum ab hoe ipso fonte fluxisse, atque ipsi fonti fuisse nomen Digentia. 3νὶ ο ρί r. Conjicere licet eo tempore percrebuisse famam,
eum c uti olim Hercules 9 ab inimicis in belli pericula soras missum; sorsan etiam Je veneno Sublatum. Certe modo inctus habet emphasim; significat enim, Augustum p iee Spem omnem reversum. B. Placet hoc eo magis, quod sieratio potest reddi, cur plebem, rumoribus turbatam scilicet, alloquatur Poetar & aegrotum fuisse in expeditione Cantabrica refert Dio 33, 23. G. 4oὶ Operata. Operationes veteres sacrificia dixerunt. vet. Schol. 41 Supplice vitta. Non vitta supplice, sed vittis solutis supplicantes. vet. Schol. Vitin & vacerdotalis di matronalis sanctitatis insignia, tempore sacrificii humilitatis ergo demittebantur. B. 4χὶ Cadum. Cadus, lagena, orca. Vet. Sehol. Eiusdem enim
formae erant, etsi forsan diversae mensurae. Erant enim dolia testacea ventricosa adducto collo. Metreta item & Keramion, Sive testa, cum cado conveniebant, ut bene notavit
Lambiniis ex Nicandri Seholiaste. 43ὶ Marsi memorem duelli. Vinum hoe erat 64 annorum teste Cruquio. 44ὶ Consule Planco. L. Munatius Planeus fuit Consul eum M. AE milio Lepido anno Urbis p x x, quo tempore Horatius
s. sin Famosisqπr, Cum fama sit vox medias significationis,& tam ad malam quam ad bonam famam sperare, famos ut tamen plerumque pro infami usurpatur. Diqitig Cooste
230쪽
οεὶ Munera navium. Ad sua tempora respexit, ut de Maena Sexti Pompeji liberto. Torrentius. Odit enim Horatius Pompejanarum partium transfugas de prodi inres. r) Inre opes impr. In animo habuit Τantalum, vel Midam ἱ quod etiam sensit Landinus. Mndoniis. Μygdones, qui de Macedones de Edonii, antiquis temporibus pertinebant ad Thracas, unde in Phrygiam commigravere. Cruquius ex Solino re Plinio. 49ὶ Genium . . . curabis. Futurum indicativi pro imperativo. Curant genium, qui genio indulgent, de opipare epu- Iantur. Notum est , veteres in conviviis primitias & vini 8e dapum in salino, quod dc patellam appellabant hare parvae sartaginis forma erat in Geniis, sive Laribus ad secum
apposuisSe. σοὶ Crato in. Crateribus vina consecrabantur eoronis, & aquae miscebantur. Crater erat pelvis impo, ita tripodi. si in Vetus ara. Erat enim ara publica: privatae e cespitibus fieri consueverant. sa) Murenae. Incertum an hic fuerit Terentiae Maecenatis uxoris fiater. B. Incertum etiam hoc videtur, utrum volue rie poeta hic simpliciter habere honorem Murenae novo Auguri: an simul ita signare rempus illud supremum noctis &antelucanum, quo ad auspicia capienda surgunt Augures, quo convivae de coena hilariores redeunt. G. D) Spissa te nitidiam coma. Nam de crinium compositio in juvenibus amatur. Vet. Schol. Notum est, veteres totum
capillitium in strias, seu funiculos, interplicuisse, & deinde hos funiculos unguentis delibutos extendisse: bene igitur sub ieeit nitiatim. 1 in Albanis in herbis. In Albano antiquitus monte nullos alios licebat qnam nivei tauros immolare candoris. Arnobius, citante Ludovico Despre E. 11 Tνoclo. Trochus circulus erat aeneus, cui crepitacula, vel tintinnabula quaedam appensa sunt, dae a pueris agebantur.
1εὶ Ma M. Manni equi dicuntur pusilli, quos vulgo bu
As voeant. Vet. Schol. Burdus ex equo de asina est, utimulus ex asino de equa. Burdis & mulis meritorias rhedas trahebant Roma Brundisium. 37 Orcinem. oscines dicuntur aves quae voce augurium faciunt, praepetes quae volatu. Vet. Schol. st Uietis . Nomine virginum de se intelligit, quae taur insidioso fidem habuerit, & suas comites, quae fa non re