Commentatio I. in D. Jun. Juvenalis Satiras

2쪽

ini qua est Philologia, si qua sunt antiquarum literarum studia, quae in se maioriam habeant et colendaes humanitatis et acuendi multis modis ingenii, ea nec omnino fingi informarique recte possunt, neque tanto, quanto debeant, cum fructu tractari, nisi in praesidiis undo haec universa disciplina pendet, quam plurimum

eurae et industrias consumatur. Atque hae quidem praesidia, sellicet digerenda elaborandaequo infinitae silva rerum, quam totis ruata, multiplisi μnera monumenta complectuntur, in duabus inprimis artibus cerni existimandum est, quarum altera iatica est, altera Hermeneutica quarum utraque cum summa inviatem cognatione tenetur, inm vero etiam tantum habet vel dignitatis es potestatis, ut, quae illarum sit expers, tanquam deiecta

de fundamento ac solo suo, Philologia, dici quidem aut ferri Posse, atque ba vanum abire disciplinae simulacrum videatur. Noquo tamen magis seu crisis idonea seu vera interpretatio, sive in Theologia sive in Iurisprudentia sivo in alio quovis literais

rem genere, reprelatur, nisi quae ad maximam rerum varietat maecommodata ac versata in amplissimo spatio studiorum, robur

sibi atque vires e Philologia petiverit quibus illa demum probo instructa et adeo e ditissimo fundo locupletata, iacilem felicemque operam praestare in omni disciplina potest. Constat enim plurimarum disciplinarum eam esse rationem et conditionem, uti tissimum in priorum temporum doctrina nitantur, quam ut aecurate cognoscere possis, et cognitam collocare prudenter, minime

sola essest historia, quam ipsam, ad eruendum dissicillimam n que tractare recte, neque investigare tuto licet, nisi vera expli-

3쪽

eatio eum rerum tum verborum adhibeatur, atque assumatur in societatem risis, nempe illa indefessa exercitatione subacta et exculta vis iudicandi, atque multo valentior ad omnes studiorum effectus, et ver etiain mesis magis ad legitimae artis sorinam ac severitatem accedens, quam vulgo putant, qui cruda populi opiniones sequuntur, aut immensum ingeniosissimae artis ambitum exigua regula certae alicuius doctrinae metiuntvi: Sed haee, a principiis ducta, persequi, atque, quantum intralatissimos fines literarum Critica valeat, quanta cum vi in gravisin simis disciplinis dominetur, qualom et in se ipsa no habeat praestantiam, Ostendere, nunc non est nostri instituti. Illud tamen, cui Explicando vix unum grande volumen sufficiat, verbo duntaxat visum est significare, ut sic sere intelligeretur, quo iam nos usi simus consilio, quum anniversario ossicio rursus ad scribsendum adducti essemus. Nam quum superiores anno, quando primum ad

isthoc munus accedebamus, quaestio em ex eo genere Sumtain

Proposuissemus, quod ipsum maximam haud dubie cum humanioribus literis cognationem habet, quodquo, quoniam plurimum in

disponenda confusa rerum abstrusariim sarragine occupatur, et

ipsum, nisi severae Critices praesidio tutum, undique vel arrogantia snmidoctorum vel adeo doctorum somniis ludibriis quo patet et si indidem novam materiam commentandi peter proclivessuisset tamen, ne quid minus apte ad tempus vel ad loeum facere vider mur, si iam hoc, quidquid est ossicii nostri, magis ad docendi utilitatem, quam ad cognoscendi aliquam voluptatem putavimus conferendum, quum vel haec nobis imposita persona postulare videatur, ut exsoletam sevortoris institutionis memoriam per has quoque scribendi opportunitates quodammodo tueamur, atque, si fieri modo possit, incorruptos adolescentes ad gustandos

4쪽

uberrimos studiorum sontes alliciamus, in quibus non solum inest vis maxima ex rcecidi et corroborandi ingenii, sed praesentissumum setiam remedium aut Pellendi veterni, si quem tumor scholasticus attulit, qui comes esse solet inoptissimae illius ac samosae in scholis πολυπραγμοσυνης, aut curandae vertiginis, qua sacile eos dicunt corripi, qui largiore haustu recentem sapientiam imbiberint. Veniamus statim ad praesentem disputationem, quoniam id procul a nobis habemus, ut quasi Satiras ipsi faciamus, atque hoc unum nunc nostium est, commentari in Satiras Romani scriptoris, in quibus multo magis perversitas remotissimorum temporum castigatur ad quas scilicet subseciva aliqua studia dirigere indeque argumenta, quae per libellos publico nomine edendos explicentur, delibare, propterea placitum est, quod quum ob miram seculi socordiam Graesca litora fere ignorentur, Latinarum saltem quaedam umbi remansisso videtur, inprimisques apud nos ipsius Iuvenalis non nulla aestimatio valet propter operam honestam literatissimi Collegae ), qui, quam ipse aliquando in praeclara Saxonum disciplina, cui adolescens traditus suit, saluberrimam severitatem studiorum tenaciter arripuerat, andem cum popula- ribus nunquam non studuit communicare, atque per multos annos novam insignibus meritis laudem adiecit, aliquot veterum script rum, in his maxime Iuvenalis, elegantiam ac virtutes literatis ivvmnibus aperiendo. Cuius quum nunc ego quasi succedere in locum sustineam, saltem sperare, si quid omnino sperandum est, licet. fore, ut pronuntiatum nomen scriptoris, qui tantam apud nos ab

' Seilicet is est Andr Gui . cramer ICrus h. t. Αeademiae proractor, quem nominare apud nostrate non opus est, nobis quidem bonoris ausa nomia

uandus.

5쪽

Hiena auctoritate commenda tionem habet, aliquam sere audiemtiam his commentationibus faciati

Iuvenalis Satirae, quas diximus, supersunt ex illo genere carminum, quod, si quidem formae certam ac singularem descripti nem spectes, Graecis sane intactum totumque Romanorum fuisse, credendum est utique referentibus Horatio et Quintiliano qua de re, operosis multis multorum disputationibu nobilitata, quumst omnino satis dictum sit et nuper etiam vernacula oratione P pulariter expositum videamus, haud amplius dicendum putamus. Licet autem in his unum mirari, quod , quum Lucilium omnes testes conclament archaeae Comoediae charactere Satiram composuisse, plane sequutum et imitatum qui in illa principes suissent, Poet , quod igitur nemo adhuc iustam rationem desiderarit, cur in eo gradu Romanarum literarum, in quo ex Graecorum imitation cuncta pendebant et nemo facile poeta proclivis esso ad novas formas invoniendas potorat, Lucilius tamen non maluerit sabulas palliata sci ibere, quam Satiras novo modo componere. Nam id ipsum eum propter novitatem reici eque capiendam gratiam populi Romani facere maluisse , credi non deboro videtur illoi mpore, quo omnia fere in poesi Romanis nova orant, et quidia quid a meliotibus ingeniis tentari coepi et ut maxime ad Graeca exempla accederet ita maxime in commune probari debebat. Neque vero magis ad veritatem dictum est, quod de causa, cur Lucilius a Comoedia deflexerit atque carmen cooperit unoVo moreκ conscribere, excogitavit Grammaticus isto in fronte editionum Terentii pag. LV. Westertiov. . Quid entii si invidiosa Como dia apud potentes fuerit, ac propter hoc totum genus a Poetis desertum an paulo minus ostensos istos fuisse putes hoc novom

nere Satirarum, quod plane ad exemplum priscae Comoediae, Di ilia sum Cooste

6쪽

nobilom quomqus ac potentem nominatim a snmma cum licentia notabat Quin tum ne offensio quidem ulla fuit, in illa effreni

libortato, quum nihil reforret, acerbis dictis ignoseeret Mucius, an non atqii hoc umi quisque curabat: Caedimus, et tot dem plagis consumimus hostem. Cons nobilissimos v rsus Iuvenalis Sat. l. Is r seqq. Sed pervertit omnino ills quem dixi, Gramis matteire historiam id, quod factum Athenis legerat, imperite ad Romanos traducens. Nempessi vera iterarum conditio, qualis tum apud Romanos fuerit, ponitius exquiritur, occurrunt forsan

alia momorata causarum. Cur sis vel maxim Gra secorum novae

Comosdia di amata ad Romanorum scenain admota laeebant, atquct propterea multorum poetarum studia certatim accondebantur priscam tamen Atticorum in archaea Comoedia impunitatem Latina ingonia Parum vel capere debuerint, vel sapere, cunctam illius generis argumenta extra scenae ancollos ad diversam artis formam atque ad solam et recitationem et auditionem vocari. Illue inter alios post Lucilium, erimi Inprimis cum successu, vim omnem' impetum lagonii long illius pra ostantissimi, eo vertit Iuvenalis, Pessimeque corruptam a ta tem cum stricto velutens exagitavit, tum insigniter etiam illustravit, productis ad a

diondum pluribus Satirarum voluminthus, scilicet per diversas vices acroasis quod quidem coniectari probabiliter potest, primum ex antiquo more ac modo recitandi, deinde se illa, quae vulgo in Codicibus reperitur, quinque librorum distincta notatione, quam haud na minime sperurendam putamus, ut non nisi ultimae a talis Grammaticornm habenda videartur. Quid quod eiusdem rei foro historica significatio latet in Vita, Suotonio imbui solita quo digitum obiter intondisso, nunc quidem sit satis; curiosos forte lectores suae ipsorum sagacitatis fructu defrau-

7쪽

demus. Possunt et alia nonnulla vestigia ostendi, unde qualem

dignationem, qualem auctoritatem o varias aetates variosque iudiciorum inotus fuerint consequutae hae Satirao non nimis Obscure intelligero liceat utpote parum hac ex parte essectum est

adlluc, non solum in Iuvenale, sed in plerisque scriptoribus antiquis, qui in honore et olim potissimum habiti sunt et etiamnum habontur neque enim hoc caput, in multis locupletissimum, in paucis auctoribus prorsus inane, expletur carptim enotandis vel aliunde ut iit, describendis vulgaribus Testimoniis de Auctore. Cons. Wytionbach. Praelat ad Plutarchum Cap. III init. Imo vero, quod ad Iuvenalem attinet, plura restant hoc nomine perisquironda, quae in illa congerie locorum indigno iam pridem delia tuerunt velut relatum ab Ammiano arcellino XXVIII, 4. p. 4o Grono v. do suae aetatis gustu, his scilicet verbis: Quidam detestantes ut venena doctrinas, AMenalem et arium Maximum curatiore studio legunt, nulla volumina pra teria oc in prosundo otio contrectantes quam ob causam, noti iudicioli est nostri. κSermo est de infamia ac dὐsidia Senatorum et nobilium memorabilis admodum in hoc loco mentio Iuvenalis, neque facilis expe ditu, si non contentus simpliciter accepta narratione, philosophando, ut par est, rationesque sciscitando ipsam rem aggresdiare. Sunt porro alia, plane adhuc neglecta et praetermissa rogalium editorum incuriaci ut quae testimoniorum instar crebra vestigia apud multos posteriorum seculorum scriptores, Macrobium S. Hieronymum, Apollinarem Sidonium, alios, inveniri possunt, ex quibus appareat, monumenta ingenii Iuvenalis per has medias aetates degantioris quoque iudicii hominibus cara fuisse, eaque et cupide lectitata et frequenter imitatione expressa. Inter quoa insignis est maxime Sidonius, qui studiosissime hortulos suoa

Iuvenalis sontibus irrigavit, diligentissimeque flosculos seuienti

8쪽

rum ae dictionum ex eodem scriptore legit, quem quotidiana Ipsi

lectione et usu frequentatum fuisse, propterea Deile intelligas. Cuiu, generis multa cum reperire est promtum, si quis a Iuvenalis Satiris recens ad Sidonium accesserit, tum et sunt reperta obser 'vataque passim diligentia Savaronis ac Simondi, per commentarios bonas frugis plenissimos. Est in his utilis quoque materia, quae ad illustrandum poetam nonnihil lucri et adiumenti conferat quale exemplum insigno habemus, editum ab Is Casaubcino in Comment ad Sueton. Domit CAP. q. Vol. IV. p. a . nuperae edit. Lipsieae. Quin alio ex genere dabimus ipsi exemplum adeo lectionis depravatae apud Iuvenalem, in loco praeclaro, vel emendandas ex eodem Sidonio, vel aliunde factae emendationis hine

eonfirmanda . Sed hoc dabitur in posterum suo loco i sin aliquis interea nobis praeripiat, inventum suopte acumine, leve hoc d trimentum gloriolae aequo animo ferendum est.

Ista autem fuerunt aetates, in quibus sancta veterum operum intogritas nondum Commissa monachorum stupor esset, et, scripta a vervecihus volumina nondum in coenum Iapsa men biorum omnibus partibus mutilata et corrupta iacerent. Contra, Vero exstant apud ipsum Sidonium documenta summae religionis ae diligentiae quam librorum exemplaribus ad optima antigrapha --ig ndis mendandisque tribuere doctissimi homines solebant. ut nemo fere librum, quem exscribi curasset, e manibus dimiti ret; nisi qnem sciret religiosissime emendatum prodito Vido. Sidon. VIII. Epist. 3 cum egregia observatione Simondi, p. gr. Quid multa quum cedentibus paulatim spissis tenebris media oharbariae, quoddam literarum desiderium rursus emergens Pressos longo torpore animos aliquantum erigere coepisset, mox aeta est insequuta, in qua auctorum Latinorum, inprimisque a

9쪽

Io Iuvenalis nostri, exemplaria multa cereatim frequentabant-οῦ quae quidem aetas, recens sane nec nimis longo intervallo prasis gressa typographiae initia, ingentemisperit multitudinem Coum cum, qui hodieque per Europam in thesauris bibliothecarum fori. vantur, horrenda seget vitiorum quibus reserti sunt, testantes ipsi temporum inscitiam et socordiam librariorum opineum. At haec fuit communi. fortuna pIeroremque auetorum Illud

proprium fere est et oculiare infortunium iuvenalis, quod ea

portus illes quavis post renatas literas aetate multorum immatura studia eupidissimeque tum vulgo lectitatus tum per varias editi

num sectas Propagatus, neminem imum ad hunc usque diei in v

nexit, cuius ea sive facultas fuisset sive voluntas, ut abunde sati faeeret Criticae vel iterariae, quas ad aestimanda diiudiacandaque subsidia constituendae lectionis iustaeque recensionra Iaciendae quasi est omnium consiliorum Princeps et regina, atqueo maior ac potior habenda in scriptore, cuius tanta undique Codicum multitudo iactatur. Nempe hoc per omnes Iuvenalis ediationes, numero Profecto sat graves, non modo valde est mol stum, sed egregio etiam ineptum, quod passim bono niuitae lecti

. nses seruntur e libris Plane ignotis, quos certe sibi noto esse, nemo existimare Potest, qui hoc solum accepit, libros istos alia . quando in manibus suisse PuImanni vel Schurasseisinii, praetere que scit nihil unde certa eorum aestimatio fiat deinde, quod in hae obscuritate historiae multorum librorum, satis absurde unus Codo saepe haud dubie bis ter quaterve annumeratur, quaai diversi lihri essent, qui temporis successu in diversas manna mi graverant denique, quod tam Iongo tractu magna Cocli mi mina pronuntiantur, de quibus si interroges, qualem unus et alter testimonii in instituenda lectione auctoritatem habere possit,

10쪽

quantum omnino eonserant plerique ad iudicium de fide a vomtate lectionum facienda, quum nemo tot librorum classes vel ordines distinguere institueris, neque est, qui possit respondere. Quamobrem haud sane facile est assequi, quid cogitaveri vir bonus ille, qui nuper Iuvenalis Satiras ad optimorum Oxemplarium indem recensitas se edere, statim in fronte voluminum professus est quod si vel maxime praestare ab ingenio Potuisset, propter erudam notitiam librorum nec potuit praestare, nec Praestitit. Sed videtur ille loquutus esse Pro more seculi quemadmodum recla lina tota luvemalis apparatione in qua niun est plane tot rabili cum iudicio exactum, paucissitataque reperiuntur, Propter quae istam novissisnam utramque editionem nolim excuti manibus uicorrupta a sana mentis iuvenum, si fore hoc uti velint si diorum duee et auciore. At vero omnino vana est ac praestigiarum instar omnis muli rum Codicum Storum gloriatio, nisi uno saltem exemplo docueris, quid lucri inde faciendum sit ad Criticam seu literariam seu emendatricem. Quin, si membranarum numerus agitur ac multiatudo mirari sane licet istam negligentiam et incuriam, quae sciliacet non maluerit, pro quadraginta odicibus eorum saltem centenarium numerum conquirere, utpote qui iacile compararii

tuisset, novis undique subsidiis assiuentibus I. Quanquam in ista

m GPhoe fidem exeedera videatur, vel minus seclo sermona dierum cur tum voltiimus subiecta revi ommemoratione aliquot Iuvenalia Codicum. quorum vel usum vel notitiam nos laetis nacti sumus quum aut suerinta

tumue ignoti plerumque aut ab editoribus non adhibiti Isitur primitinet Guriatiis decus Hambulentia Reip. in Prolusione Bergonsi a. 18 2. Iuvenalis bens multos Codd. desisnavit ex quibus vulgata varian-uueri' -