Commentatio I. in D. Jun. Juvenalis Satiras

21쪽

hono ad Theophrasti Char. V. p. 78. Ain. At vero Iam inmmspericulum est, ne ineptus iste Maculonus, quamvis honorificum Iooum per tot oscula ad hunc usqua diem qui te obtinuerit nune inmori, vocatus in iudacium, non modo segregandus a numero patronorum, et adeo plane depellendus de vetera honori ae famae possessi ocie, sed omnino etiam delendus ex hominum m moria videatur quamobrem, Causa ipsa monente, paululum disceis dentes ab exordio, in quo versamur, ommodum simul de isto adtero loco disceptemus diminum hic ita se habet indomaris 36.

Aeripe nunc artos, ne quid tibi eonserat iste, Quem colis, trausarum, et Apossinis aede relicta. Ipse facit vereus, atque uni eodit Homero i

Propter mille annos et, si dulcedine famas Succensus recites, Maculonus commodat aedes. Haec longo ferrata domus servire iubetur, In quia ollicitas imitatur ianua portas. Enumerantur artes, quibus sordidi fautores inebantur, ut ollia vim subterfugerent poetis pro carminibus sibi oblatis aliquid oraemii conferendi. Fuit in his, ut versus vicissam facerent, i que esurientes Poetas invitarent larguer; tum, ut eisdem a oclea ad recitandum praeberent, et eas adeo vetustate iam ruitiosas vacuasque ab ullo .apparatu. Duo priores versus sic, ut fecim , recte interpungi, non dubium est vulgivagam Criticam, nequω in se eonsilium neque modum habentem, regere unus potuisset

Ioeus Ammiani Marcell. XXX q. de claris oratoribus Graeciae, in quibus fuit, et Callistratus, quem nobilem illam au per Oropo ea

sam perorantem ipso Demosthenes, Academia cum Platona a lista aecιatua est. Quod Ammianum εαψs e patet memorem

22쪽

sententiae Iuvenalis, quem testatur alibi, tum studiosissim legi solitum vid supra P. 8. s. 39. pro et si tres Codice Hatalem se offerunt a si reliqui aut si id quod sequendum vid

tu propter disiunctionem sententiarum, hi fere necessariam. Mox vs. O . vulgatum ante novissimam utramques ditionem fuit Maeutonsi, profectum haud dubia a manu correctoris, cui obve sabantur Frontonis, atan Est tamen alisnum ab re nam comismoda patronus hic noster aedes suas ipsius, non conducit alimnas qua Eis constanter verbum usumaturi uet ad Herenn.

IV, I des in ρpto ostentatoror Ait se aedes maximas cuidam amico ad nuptias commodasse. Et mox, Apagete, inquit,aedra commodia Di familiam dedi. Plura cumulare, nihil attinet. Receptum ergo aculonus, ex multis scriptis et impressis, qui buscum faciunt, praeter unum, Halaienses At ne hoc quidem satis tempestivum. OIo dicere, Plane esse inauditum hune homumem Quum tamen praecesserit Imae, quo ises, quem cotis, satis signatus videri debet, quis nunc demum iucuIeatum ipsum fautoris nomen exspeetaveriti Certe illud tam sero positum, quasi antea

poeta oblitus esset aliquid inepti habet. Quod quidem si qui

que assequi pol si sensu suo, subtiliore utiqucto monitus, auget multo magis dubitationem memorabile ad h. l. vetus scholion, quod aperte demonstrat, olim hic ante omnes, puta, qui hodie exstant, Iibros, ne minimuni quidem aculoni vestigium et longe omnino diversam lectionem fuisse. Cuius rei levem suspicionem iam d dum taurifleischius movit, in SpiciIm Mimallo p. m. ita tamen, ut in reperienda veritate omni a parte coaeutiret. Nam primum scholio illud ex membrana Pithotius edidit cormaptissiamum, Alii sordibus dixit, alii pietas in quibus posteriora verba integra sunt, priora integritati sis restituenda Alii sordidas te tis aranearum videlicet, nisi hoc ipsum vocabulum forsan incuria

23쪽

obliteratum est. Apparet nempe, duplicem glossam, in scholio commemoratam, referri ad antiquam lectionem, quae in genuinis exemplaribus reperiebatur, sed in corruptelam postea degeneravit. Quid multis moror Lectum antiquitus fuit. - maculosas eommodat Quam lectionem utroque sensu accipiebant, alii pietas interpretantes, iique omnino contra usum linguae et sententiam loci, qui pietas et ornatas aedes minime admittit alii, doctiores sanct somdidas textis vel texturis araneorum et hi quidem egregi verissiamoquo Ain tui Sic aio. Nam macula sunt inturvana texturae, foramina sive aperturae in reti seu reticulo cuius significatus sat multa exempla ex Cicerone Varrone, aliis, apud Gesnerum videri possunt in Thes L. L. et apud Mnestium Clav. Cic. s. v. Indomaeusa dicitur de tela araneorum. Si dubitaveris, audi Plinium' Hist. Nat. XI, 28. Bip. de araneo: Texero a medio incipit. .maculasque paribus semper intervallis cindissolubili nodo i . plicat. Pluribus non opus est. Iuvenalis igitur aedes illiberalis

patroni maculosas dixit, aran osas eas vel textura araneorum,

maeulis, obductas; quod sponte intelligitur, quam unice congruat aedificio longe ferrato ac deserto, hincque in situ et sqnaloro

iacenti quam bone denique Opraesentet fortunam literatorum hominum, quibus eiusmodi aedes ruinam minantes a C plenae ara neorum , ut honoris causa, a, rocitandum concedebantur.'

Ceterum, si ab usu legitimo tamen, quaesitioris vocabuli disce seris, in ipsa re nihil plane Satiricus est ausus, nisi quod multis modis multorum exemplo firmatum esset, quippe nihil frequentius, nihil saepius variatum apud veteres poetas hac descriptione rerum vacuarum neglectarumque ab aranearum texturis repetita, indo

24쪽

ab Homero et Hesiodo, quorum loea nemo ignorat, Odyss. XVIas. Ἐργ. 475. Aliorum mustis comparatis imaginem illustrarunt viri docti Cia in ad Homeri l. c., Broucklius ad Propρrt. III, 4, 33., Burm ad Anthol Lati T. II p. 564. Valchenar Diau in Euri n. Fragm. p. 69 , eynius ad Tibul I. Io, 49. Doering in Catuli XIII, 8 et LXVIII, 49. Iacobs in Anthol Grae Animaduit. I x. p. 8a. Atque his qui postremum nominati sunt, et similibus

arbitris non dubitamus, probatum iri, nos, expulso acul Ono. hic etiam loci araneas restituisse. Iam autem redeat, unde hue deflexit, commentatio ad primae Satirae initium. G. Is illud toties ex h. l. expressum manum fertilae sub cere, etsi per se dictum non caret αμφιβολίε satis tamen docet universa loci sententia, non de eo dici, qui ludimagistri potestatis subduxit ac valedixit scholae, sed de eo, qui in media discipulorum caterva agit, et adeo Plane est, non esse destir, in magistri potestate, dum metu imminentis plagae subtrahit manum, ut pueri solent. Quod verum est, Perspexit Womsdorf. ad Colum. de Cultumori 2I. Poeti Min. . l. P. I. p. 36. . cuius sapientiam

serit suam nuperus auctor censurae editionum Rupertianarum ad resutandum editorem. Illae tamen re ipsa manifestum reddit S. I iseronymum, cuius testimonium affert, ex aliis laudare a maluisso, quam ipsius scripta evolvere. Nam quum Macrobius et Apollinaris Sidonius, nolo uterque loco, in eundem sensum, quem ratio postulat, satiricam Iuvenalis si τι usurparunt, tum Hieronymus non uno, sed tribus locis, eandem adhibuit, ea domsontentia Apolog ad omnionem Ep. LI. p. goo A. Tom. I. ed Paris. Et nos didicimus literas, et nos iam maniam fertiliae subduximus. ubi Marianus in scholiis, quid rei sit, recte obser

25쪽

anto audire Grammaticum, fertilae manum subtrahere, et inter parvulos artem loquendi discere. Denique ad Pammach. Epist. CI.. p. 663. C. Ergo frustra tanto tempore studuimus, Et fame manum fertilae tib ximus. IIaee, quamvis dubitationem nullam in veram formulae sententiam inquirenti relinquere beant, aut ignorata tamen aut parum sedulo examinata, dilige tissimis hominibus fraudi fuerunt. Interpretes Iuvenalis non dico, quo ni diligentia, qualis sit, ad singulos prope versus facile i telligitur. Sed a vor aberrantes videbis etiam avaronem ad Sidon. P. 253. et rursus p. 324. ac Gesnerum in Thes L. L. sub v. Subduco. Quid quaeris imo summus Des Erasmus aberravit, qui do hac formula egit in Adag. p. oss. echel , sed mox fere errorem poenitendo correxit, subiectis in fine verbis: Nisi fortam anum ferulas subducere pueri dicuntur, cum metu plagae subistrahunt manum. Nimirum haec sola digna sunt immortalis viri

ingenio at iterum invitus moneo parum digha, quae deinde apposuit, in quibus vana specie verborum deceptus, abutitur loco Timoclis ex Athenaeo lib. XIII. p. 57o F.), prorsus alieno ab hac re. Vid. Schweighauser. Anima do T. VII. p. 87. et Iacob ad Anthol. r. II, 3. p. 88. Tam humanum est, in minutis his

rebus errare, tam aequum, errantem in viam comiter reduceret

Vs 3o-36. Diffesto est, Satiram non scribere. Nam quis iniquae Tam patiens urbis, tam ferrctus, ut teneat se, Causidici nova quum veniat lectica athonis, Plena ipso post hunc magni delator amici, Et cito rapturus de nobilitat comesa, Quod superest quein Massa timet, quem munere palpat

Carus, et a trepido Thymele submissa Latino l

26쪽

Lento ad hunc Iocum properavimus, qui, ex quo Iuvenalis

explicari coepit, multorum operam exercuit, et etiamnum tam ipsius felicius illustrandi quam aliorum locorum poetae, quae in simili argumento emantur, tractandorum instituendaeque haud infruetuosae nec iniucundae disputationis, a cilem opportunitaisim praebet. Quis ille fuerit, famosus Certe suo tempore, delator, ad quem poeta spectavit, hodie frustra quaeritur, ut tot alia huius generis di equo id sciro admodum interest, quod mox lectoribus ipsis Romae natis et educatis incertum fieri debuit, quibustum liberum esset, unum prae Cotoria nebulonibus sibi animo si

gere, in quos dici poterat illud ex hoc loco ductum, Sidonii V.

ΜΗ sunt, quos timent, etiam qui timentur. m vero Scholi sta temere credas, obstat et ipsius haesitatio et levitas manifesta. qua statim de Massa et Caro aut nova mentitur, aut ementita ab aliis assere. Nempe hic foro suis se saepe prodit indiciis, ut ille ait scrupulos tamen praeter rem iniecit Savaroni ad Sidon. P. 33O. Maxima dissicultas inest in verbis, in quibus Thymele commem ratur et Latinus iis, qui Partes tam crebro in scena egerant, quales in Satira poeta assignatas voluerit, valde ambiguum est. Scholiastarum, et veteris, quem vuIgo vocant, et duorum, ex quibus particulas Excerpsit Barthius Advers. XIII, 3. auctorit tem non pluris ducendam arbitror, quam antea iudicatum quippo isti nexas non nisi s verbis poetas historiolas apponunt. Quod, hactenus nudo iudicio collectum, Iocuples testis, et vere testis, confirmat artialis, ad coarguenda posterorum nugatorum mendacia auctor gravissimus, cuius praeclarum opitaphium Latini seliciter servatum exstat inter Epigrammata, X a8. Ibi praeter artem hominis singularem, sic una integritatem vitae morumque

probitatem mirifice extollit, ut ex tot verbis honorificis ne unum quidem proferre impune licuisset, si vera fuissent, quae in scho-

27쪽

liis narrantur. Atque inde omnino aestimanda est horum scholiorum in Iuvenalem sidos, quotios de rebus ad historiam pertinontibus loquuntur; quorum ab hac partε vanitato in nonnullis passim exemplis iam dudum notaverat Casau bonus ad Suetonium, vel non visus multis interpretum, vel non auditus. Ad Thymelen. cuius praeter Nostrum do quo postea), et Martialis memini I, I, 5. Prius monebo, quod spectat ad Sidonium, eadem voce utenvem IX, 3 in Carm. hunc in modum, Bimari romittat urbe

Thymelenialenquo doctas Tepidas ad osscinas Citharistrias Corinthus: Digiti quibus canentes, Pariter sonant lingua, Vice pectinis fatigerit Animata fila pulsu.

melen hic ludiam citharistriam, Paleni Itriam saltabundam.

exponit Savaro nomina scilicet propria semi rum, si recte capio, quae paulo obscurius significavit. At vero alterum locum considera eiusdem scriptoris Carm. XXIII. v. 3oo. ubi Post recensu fabaearum, quae a pantomimis agebantur, statim haec sequuntur, Quid dieam citharistrias, choraulas, Mimos, schoenobatas, gelasianos, Cannas, plectra, iocos, alen, rudentem, Coram te trepidanter explicare ZHic doctrina, alias non mediocris, avaronem deficit, qui solis his verbis defungitur: Pale quid certo sit, nescio. Et nescie-

28쪽

29hant similiter, tum quid pale esset hoc, tum Did thmel illo in

loco, qui magnis voluminibus medias aetates Graecae et Latinae linguas complexi sunt imo, quod ignorantiae professione peius erat, silentio ipsa vocabula praeterierunt. Putes, saltem thym len Sidonii aurem vellere debuisse ICtis eruditis, quando oracula edenda erant o hymelicis quos inter ipsos aeque est altum

tamen silentium et taciturnitas vere erudita. Vocem sustulit e norus tandem, imperiosius tamen, quam pro insigni vir doctissumus modestia solebat, nimis praecise scribens in Thes. mele: n Est etiam saltatio histrionica, quum antea circumspectius egis sat in Fale, dicens: Pro saltatione accipienda haec videtur Sidon. Ep. 9, 3. Q Alterius loci ex Carmine tum non meminerat: in quo ais est gelasianorum. Novum genus ludicri significatur, vocabulo veter Graeco traducto καταχρηστικως ad rem novaim. Incredibit ast quot modis variata ac multiplicata omnis generis ludicra et Θαυνατα processerint ad seculum usque Theodosii, in

quibus multa sunt confusa cum disparatis, quas edipum adhuc auum d sid rant. Sic, ut hoc ritar, praestigia illas hominis, populum in theatro singulis Calendis inepto spectaculo ducentis, a Synesio descriptas in Encom calvitii p. 77. eta'. minus recte, opinor, a mimos refert Mulier de Ae vo Theodos P. II p. 93. Ad palen quod attinet, saltationem merito accipias, sed ridiculis

motibus peractam, ut gelasianorum, atque imitantem ad risum varios corporis flexus ae motus κααπας, στρο o luctae παλης, proprias. Saltatio sane, natura sua decentior, γυμνασίων - καλλι- τε αμα καὶ ρυθμα τον, ut dicit Lucian de Saltat. I., quum vehementiores luctatorum contortiones exprimebat, non

dubium est, qui sat ioculare spectaculum praebere debuerit. Porro ipsa inter antiquiora genera saltationis fuit αἰ πάλη, cognita illa nobis ex Athenaeo l. XIV. p. 63I. B., cuius erat Praecipuum,

29쪽

ut gymnopaediem, quandam luctae speciem repraesentare ἐμφαίνειν θεωρημα τι τῆς παλαίστρας. Indo extromis tomporibus mansityale, sed serio genere antiquorum, scurrarum, ut fit, in ptiis deformato Iam quoniam Sidonius hoc de gelasianis loco palen pro re posuit, omnino et dissimile veri est et prorsus nudum aratione, prius eodem vocabulo designari personam lmo vero ibi

palen pari haud dubie significatione dixit de ορχη- , et citharia

serias eho melenialenque doctas citharae doctas simul cum artiatius saltandi μου υργους κανόρχ τμας, iuxta Lucian Amor C. IO. Nam istarum artium frequens erat coniunctior qua de ro vido

egregiam observationem Godola Hermanni ad Aristotel. Poetici vII, 3 p. 9I. Thymele non est ipsa saltatio, et corrigendum est, quod leviter Gesnerus scripsit in Thes. l. d. Citharistrias omelen doctas generaliter dictas accipe scenae Peritas, tu

melicas.

Hae via reditum est ad Thymele Iuvenalis, spectatissimam

sva aetate Mimam eiusque in scena collusorem, Latinum qu rum partes quales sint apud poetam, ulterius est persequendum. Primum hoc exploratum ac satis certum videtur, cogitari omnino non debere de vita istorum hominum privata, sed contra utrumisque commemorari propter ea, quae iam saepe coram populo sciti rili arte transegerant in scena, per mimum tangi adeo scenicam actionem, frequenti spectaculo Romae Pernotam. Quamobrem

Ang. Politianus Epist. VII, 33. etsi plura bene disputat, tamen huius loci rationem non perspexit quo neque Rad rus , ieet multa corraserit, multo ingeniosior fuit, admartiat. I, 4. p. m. Sed utrumque perspiciendo longe superavit Turnebus, cuius ex Advors. XX. e. VIII peracutam observationem repetiisse, haud ingratum erit. Thymele minia, quae cum Latino saepe gestum

30쪽

agebat Mimi igitur argumentum egit eum a Latinus, in quo

cum ea, ut aliena uxore, moechus paone deprehendebatur, vel marito de adulterio aliquorum delatione suspectus erat sed dol sam et astutam moecham ad maritum allegavit, quae ei os sublineret, et peliculo Latinum et crimine eximeret id igitur iaceto Iuvenalis ad extremum iacit ex argumento notissimi illa tempestatomimi quemadmodum Latinus deproeatrice moecha est usus, sic pro se quosdam ad delatorem placandum deprecatores mittere. αHaec illo optima cum ratione nec sino elegantia, posterorum vel temeritate vel levitato relictus aut neglectus inter quos rursus elucet clarum nomen Gesneri in Thes. saepius, quam velimus pro summa viri reverentia, alucinatus in eis, quae passim ex Satiarico tractat Parvula res superest, quae Turnebi aciem effugit, necessaria ea ad perfectionem sententiae. Nam eiecta copula haud idonea, quae correctorum pravo consilio hic alienam sedem

occupavit, legendum, ut a trepido Thymes submissa Latino. Dicit delatorem potentem ac saevum, qui ab aliis delatoribus timetur, quemque ipsum muneribus palpat alius, peraeque humialiter et abiecto, quam facit in mimo notissimo adultera, missa ab adultero, fortasse ad maritum Eelotypum. une ipsum Vero pinpellare, et adeo nuntiare, ad quem submitteretur ima, non opus erat apud auditores vel lectores, quibus vix verbo commone- Iactis in re nemini non obvia et praesente, nihil ultra dicendum erat Zelotypum maritum, non arbitratu nostro, sed ex re ipsoque mimo suppositum, argumenta sunt, quibus pinuadeamus. Nam quum animum attenderis ad nutus haud parcos nee obscuros

in ipso poeta, optabilem notitiam totius acerucae actionis, qua-