Reuerendi Do. Francisci Maurolyci abbatis messanensis, atque mathematici celeberrimi. De sphaera. : Liber vnus

31쪽

eardinalia pun m indicant, sed maximas ei Solis declinotiones , polorum dis tantias, ac

trum latitudines metiuntur. Videntur aute o circuli totam Sphaerae machinam, ac circum contextum sentinere Cunssi incedant perpo uinoritialis, illa vicissim per horum polos scitur. a quibus tota Sphaerica Dersiries in o et sphaeralia triangula, ex tribus singula quaitibus constituta distinguitur. Dicuntur ve duri: quoniam nobis imper eriti ct mutili apnt. Sunt enim ex eis portiones quaedam circam occultum, qua nunqΜam exoriuturitatolem maiores, quanto est obliquior horicon.

De Motu ptimo.

mantem tota caeli machina virtute prii mi motm, continue volvatur ab ortu in occasem, tegulariter: sequitur ut ex tali mo

Ira omnia,' ingula cali pundisi desci ibantro ambitu, Angulos parallelos circulos. U-- ille sit maior, qui a polo remotior. Unde ct iu=s equi notitialis erit maximus: horu periferiadem tempore, sine per aqua temporum interrilescriptasnt similes, incirculis a ute aequisies. Si autem per ina qualia temporum inter describatur, erunt teporibus proporcionales.

De diuisioue Circuli.

32쪽

LIBER v N V s. o MN IS autem in Sphaera o ircui

porciones, quonia semidiameter sextie petitus chordas 'cit taliumportionsis, sena hexagoni latera Ouaporciones aypei

tur physicasigna. Et rur ac singula secan

in sexagenosgradus. Gradus autesinguli in tot minutias. Et minutiae deme sin eiusde nunpartes. Signis autem commune est dimidiumsp sici Unde cu circulus cotineat signa comuduodecim, cogrue glatius in totidem menses dixtur. Ut sicut de motu Solis circulus integer detur anno, ita signum re podeat mensi, ct gradisi. Vuamuis non ad amussim motum tepori verba nosZr nant ille mundi vix accom: dauerit, neque lunatio pracse mesem metia Commedatur hic e sphosus qui alem, aut colido multiplica aut diminuendo diuidens proce sicut in diuissione circuli per sexagenarium norum, se ilicet ut tempus motui in proportione rpondens faciliore redderet calculum. Sed de mdiurno,siicut integer circulus perficitur in die, quindeni gradus in horis singulis. est arcus reliproportionaliter. Horae autem distum. Sisigramidium. ut tam diei, quam nocti duo denam horaru numerus adscriberetur quot videlicet azodiacirina, vel anni me ses. Hora autem teη

33쪽

sen duodecima pars diei, vel noctis.

De Hori Zonte.

x o I TO N circulus maior, qui a mani fentu hemisp barium ab occulta di - - Π erminat, cuius polus est vertex loci,velit oculi inspectori Unde ni odes habent dem hortet onte: sed Νb oppositis verticibus dis estant hemisphaeria. Renus horiti est, uic Mundipolos transiit, ct ideo orthogonaliterit aequino hiate. Obliquus rutem horizon ME, oblique secat eundem culpolorum unus erut r, ac reliquus tantundem deprimitur.

De Meridiano.

ERIDIANVS est circulus mav 1 ior, per loci vertice per mundi polos incedens. sim quonia Aingulos paralleloruus, iamsi per horizontem,quamsub eo receptos aequale diuidit,ideo ta instans meridiei, quam id noctis semper determinat. In hoc altitudi- meridianae,cst per eas altitudo aquinoctialis,latio astri, π latitudo regionis per Γ dra ε atur. Si quidem eirculus hic esse altitudi declinationis circulus,cum per horizontis er GEquatoris polos incedat.

34쪽

CI R CHL V S abitudinis est circui

maior du tus per horizontis polos ct si astri. Ovititndo auri eLE arcus circulstitu disiis inter locum stella ct horiastem.

De Vmbi is ..B R A recta est, quam stylus ad Lainte perpendicularis proicit in ipsum rizontisplanum. Qua nulla est,dum Everticem loci postideit: infinita vero, du horiabit Umbra vers est, qua stylus ad planu circuli viticalis perpendiculari; in Ubum planum,Sole mridianum possidet projcit. Qua nulla vi, dui Sol insimus: infinita, dum altissimus. Unde, cu Salis altitudido habet dimidiam resti Quit,virque umbrarum aquiparas luseum. Item nota dum, quod circulinverticalis est, qui per et enit sonis,perhsectiones horizontis aequatoris ricitur, Et umbra vers est, quam Hylus cylindrpendetis, ad Sole vergens in ipse cylindrica supefrie deorsium proiicit, Sol igitur eleuatior um brrcctam minorem, versam vero logiore acit.

De loci Asstri, logitudine, latitudne, ascesione, ae dclinatione,

35쪽

I N E-veri locistella vel astri est, quae . a centro terrae per cetrum af tri Us ad cocaua primi mobilis superficie produciturcus a tri est punctu, quod dicti linea in dista

erficie indicat. Circulus latitudinis astrieD, iperet odiacipolos e 'as tri ocum incedit. Lon-udo astri, seu verus motus est ar odiacilione verna, hoc est ab e frietis initio,secundisivor iussiccepsone, inque adcirculum latitudinis 'eptus. Latitudo astrien arcus circuli latitulis inter astri lacum et odia usumptus epteonalis vel meridionalis a polo denominatus, ade vergit. Hac enim pertinet ad et odiacum, in o ct cuius reste tu longitudines ct latitudines undisi motus secudarios copulantur. Circulus.

te declinationis est qui per mudi polos or astrisi describitur Rccitastella vel astri ascesio est

us aequinosi talis a seditione verna ,secudu suc-sione Qq ue ad circulu declinationis receptus. ectinatio stella eLE arcus circulsi declinationis-er locumstella ct aequinotitiale clausus septenone vel austrum versus mensuratus. Undepa

quod coturus sitialis, quoni*per polos mtan et odiaci trasito est tam latitudinis quam de

uationis circulis, Et quonia omnis declinationisculus est orico res tus, idcirco talis cirulus d eteruat reicta stella ascemne, qua ipsa refla de

36쪽

LIBER V N VA

scensio est, Similiter Ur obhorlaba deternnabit in stella obliqua ascensione, ac descensoλ Differentia verὸsiue excessus refla er obliqua sensionu, dicitur di ferentia ascensionalis : Crarchis ue periferia, in qua semidiurnus arcus cus itella excedit quadranfe,vel exceditur a q

drante circuli. arcus copulatur in aequator

vel in parallelo stella QDre,si stella existat in quatore nulla est praedicita ascensionu disserenti Et tunc semidiurnui arcus telia VIadrans e

praecise: quonia aequator os quat arcum nocturnu diurno, Et haec pertinent ad aequatore: cuius repe tuor in quo mensuratur ascensiones ordscessiones, atque declinationes secuudu motu prmi mobilis. Ascensio autem vel descensio arcus et diaci,vel igni est sircus aequatoris ei cooriens, τι coocidens,pue coascendes, vel condescendens.

De sitii Hori Zontis recti

Sub aequatore degentibus omnes arcus , diurλsunt nociturnis aequales. Omnesstesia oriuntur coccidunt. Et umhra recita Perfvsquatuor munci plagas pro lycitur, c ' bis in anno nulla est, dusci celsol i aestore costitutus per ιoru verticefertDr.

De s tu obliqui origontis.

Sub omni parallelo versuspotu manifeLiu bitatu in ano dies aquatur notiti. Et dies aestiui vhhyberni

37쪽

iernis longiores: noctes aut e breuiores, quato sci tab aequinotitio sol remotior. Et quada stella 'per apparentes, quaeda semper occulta, Et latilo loci aequales altitudinipolitate sub remotiori allelo ab aequatorest maior Heri ac nociti insalitas, maiorq; nmmerus bellarii semper appaulum, maior etia semper delitescentis .

e sit tu degentia inter AEquinoctiale & Tropicum.

Inter aquinoctiale, cetropici; degetibus et m- et recla quadrifaria porrigitur: bis in annolla est: bis em mano solper eoru vertice trasit.

De situ 2 et tu sub Tropi CO'

b tropico degentibas semel in anno nulla sit una meridiana. Semel enim in anno scilicet in tro 'opo situs per eorum Tenit incedit, alias semper partes poli eretantis umbra flectitur.

e sit tu deget tu iter tropic Oria &rct ictu, vel Antarct icti circulu.

ter tropicu or arcticu,vel antarcticu viciniore licet habitantibus, umbra meridiana semper' partes poli manifesti ext editur: nunqua enim

per eorum Tenit defertur.

e situ deo entium sub Arctoico

SI Ant arctico . C, sub

38쪽

SVB arct ico,vel contraposito habitantibus mel in anno dies viginti quatuor horarnm est nox unius inuantis. Semel etia nox viginti qhtuorhoraru, cst dies unius instantis. Et umbra dis super horizonte circuquaquesectitur. Et qιnia tropici tangunt talem Aoridonte ideo in tr co extante includitur quidquid non excidit,in liquo quid quid Atellaru non exoritur .

Destu sub polo naudi degetii

. Mundipotu pro vertice habentibus, dimid sphaerasemper apparet.Et dimidiu reliquu senper delitescit. εω nis dimicu atra continua , reliquu simidiu nox est continua. Horia. o eniilloru est aequinoctialis.Et umbra circunfertur circularem ambitum.

De ascensionibus signorum ii

horizonte recto.

. In horidonte recito, quatuor signa punctis aqt noctialibus contiguasortiuntur aquas inter se, cminimas ascensimnes Ouatuor autem sequenti aquales Ur mediocres. Omtuor reliqua virinc adsesitialempunditu desinentia aequales, ct maximas. Ita eni poscit ratio tri guloru pharaisu.

De ascensionibus signor uin inhorizonte obliquo ' al

39쪽

ρ DE S HEAR' A. re ηT in hortetite obliquo, duo signa unipuctoino tir contigua habent inuice aquales ct miniis a scensiones. Suo aune sequentia inuice aequa mediocres. Duo demu ad terminos sol Filio- ω desinetia inuice aequas maximasta erum

feratur signa oppositabillud quod in semicircu

odiaci ascendete, maiore hadet ascensione. In te autem semicirculii ascendentem eum qui ius ascendit.

Corollaria.

D V O signa opposita in quolibet horietate,hat ascensiones simul iuncti as aquales aggregato ensiionu recitarumsua .ricam excessus unius Vlet defectum alterius. AE R C V S coalterni dierum,ac nostium in libet horizate sint inuicem aquales, Unde et

Iatu omn:um arcuum diurnoru in quovis horite, aqMatur firme aggregato omnium arcu. noes urnorum unius anm.

e die ac nocte maxima Zenit habentiu interArcticu circulum, mundiq; potu,

E N I T habentibus inter ar ticu circu mundissi potu Mies maximus continuatur per illud tempub, in quo Sol moratur in illo arcu

40쪽

todiaci, quinunqua occidit. contra, nox mama cotinuabitur per tantu tempus, quantis Sol ram trahet in opposito aequali arca zodiaci, semper delitescit. Tunctu autem solstiti' med talem arcsi. si de dies illis vel nox maxima conebit tot dies. quot gradust habebit talis arcus

De Ascensionium, uel Descens

num mora. S I G N A igitur, seu arcus rodiaci sq:himice ascessiones sortiti, peroriunmr in te bus aequis. 1Arcus Ner o maiore sortituri ascensi in maiori tempore oritur. Nessi s descensioni dicen D. Unde, quonia in qualibet die vel nc quantuncunque sit ori ut ursexsigna, ct tide oceidunt: idcirco in longissima die vel nocteuntur sex signa tardusima ascensito uis occii sex signa reliqua tardi simae descensionis. Conriu vero sit in die,vel nocte breuisma. Vnde

rur, Ni habenti bis deni subar Eico velantarico circulo ιb ipsim Inlitiuin die logissima oviginti quatuor horarus)siue in noste altea selytiti' totide horas habente, oriantur sex sigmratide occidant. In nos te aute igitu sel Zitiy,aodie huiuι quae in Zias teporis est in in pati oria sex signa, totide occidant. Si id, quonia q die nodiacu) counitur horizoti, S in i s

tur ab est.