장음표시 사용
31쪽
De sciri h lienune Colicho dolore
De Ilio morbo De Levitate interatnerumne B senterrari Procidentia Ahirae bividi Tahe M inaes pressione
iocii pesti idio Crinae inuoluntario q22he Lapides enum descen e M EJusinouinis D. Suppres mensibus De Pro muro mensium D e luore, elpro fluuio ut ebri
INDEX AEA PITUM IN METHODO praecognoscendi contentorum.
Cus sit precognitionis sis, quo finistraecognoscenda,et que Medicapraeno se expediato l3ii Ix his quae rea morbi naturam in siderantur.
iir D signis . ab extremorum qualitates mutura ci
D e luis remeetris spe his quae epeflore excreaturi ta ave atri ope his quae per nares et 'at tum excrenuntur ripe in quae in ortus superuenire dicuntur,seu de
32쪽
im rex, ctu in fictimanda horum idi,tomatum prauitate ani duertere oportet sui circa Implomata hu quae prauum morbi moren ignificant di tinguamus
e morbi temporibus dignositan .em mi pret
Quae praedicentem cauere pussit Num aeger eu russit conlactura Qui nam tum ui coletationumodustiuando nam sim expeSpare oporteat se leni crisim expectare oporteat Quo pacto naturae motum praesentia quo tendumitiales morbos incertos motusfacere TCumam diei accepta referri crisiis Asiat asMorborum diseretiae ex motus qualitate accepta 2'In quo morbigenere criticiniolus expectadi sint, qualess,expectandi o
talogus Craticorum dierum, O eorum inter se comparatio octuviam dies Indice nuncupemus meorum res 33
sua ratione dies in morbis numerandis 33 Prothesis ci Antithesis
34쪽
srinilia transtus fit,&s: initia aut eadem remedia aptamus Vel pro pliquo praesidiorum genere alii id simile sufficimus, ut si pro cina
momo quis cassia in sufficiatis ensu autem similia esse depreheris dunt vel ex morbi alicuius curatione, adsimiles morborum specie S deuenimus. Haec est secta illa, quae ab ignotis temporum sipd-chi exorta, ac semper aucta in Asclepiadarini familia floruit, quae multos san praestantes viros sectatores la abuit. Caeterum Hippocrates,ut erat ingenio solerti ac prope diuino non temere experientiae aliorum sidendum esse ratus, ut qui fortat
se quod nobis tape euenit)multos se expertos mentiri assidue cerneret, multo Sq; de tales errores circa aegros comitti Rationalem quiandam, iam excogitare coepit, qua duce, tum re inedia plurima nobis comparare possu imis, tum his, quae ali inuenerant, elicissi iriditi. H cian secta multa sola experientia inueniri posse fatetur, in quibus etiam experientiae non inuita subscribit, multa ratione. Noscuntur experientia ea, quae tota substantia habere dicuntur, ut prosint, vel laedant qualia sunt, quae venenis aduersantur, qualia
purgantia medicamenta. Nam in caeteris inuentionem rationi acceptam ferre vult, quan uis ex abundanti experientiam quoq; adhibeat, ut firmiorem, altero teste accito, notitiasn teneat. Quam pia ne experientiam non diutina illa obseruatione conficiunt, tanto
labore, ac periculo; sed sat fuerit semel, atque iterum expertum esse, quod ratio dictabat. Prima ergo (quod nouerimus huius sectae, quam Rationalem dicunt, fundamenta iecit Hippocrate S, admirabilis profecto hoc uno, tantum scilicet profecisse in ea hunc virum, ut ab omni b. no elatis suae modo; sed, posterioribus latibus iummus haberetur. Haec igitur ab ipsa rei natura ad inuenienda remedia procedit. Vnde necesse est,huius sectae medicum corporia tem peraturas, atq; elementa callere. MOX&parti cuiuSq; fabricam, at que usum,&facultates, quibus reguntur. Adde quod morborum, differentias omnes,& symptomatum nosse, atq; eorum causa inda
gasse oportuit. Demum in affectis partibus deprehendendis diali gentisse exercitari. Huic disciplinae post multo celebres viros Galenus summam manum imposuit atque ita effecit, ut posteri sim nem gloriar ansam adimeret priore S vero luce sua obl curiores red didit, ut de eo facile dici posset, quod de Epicuro Lucretius:
Omnes restinxit str2M,exortu uti aethereus sol. Cum igitur hae praecipue medicinae sectae extiterint, si tamen in
ter se eas coiri paraueris,lon o praestare Rationalem comperies. Primum quod sit quando quod saepe casu euenit auxilijs notis desti tuuntur Empirici, seu praesto non stat, seu nouo alicui morbo ob uterili
35쪽
tilenti hic vero haerere videas, atq; deficere. Nam tametsi a simili. bule morbo auxilia petere debeant, at non est tamen cuiusuis eas similitudines probe deprehendere Nain ut Hippo aliquando ait, Similiti l l a res modo medicos; sed Sc peritos quoqueat q. ex incipere. Id ipsum iss quoque contingit in morbis qui raro eueniunt. Etenim experientia, memoria Sc obser uatione fit quae non tacite raro euenientibus confici potest. Con. tra vero qui methodo. quae via rationalis est Drocedit, nunquina remediorum copia dei ituetur. seu in agro versetur, vel iter faciat vel etiam in medio mari. dum una simplicium medicamentorum vires exploratas habeat. Quid igitur et una dicet aliquis ut non multo post Galenum nestis coeperit, atque instar mala radicatae plantae tam breui inaruerit, adedit nostra aetate vix tenuis quaedam ipsius umbra extaret Siccinem media luce cicutiebant et Aneadam illa causa filii, quae 3 Galeni tempore, de qua etia in aliquando conqueritur Cum enim se in e medicinae professores ad luxum. Sc gloriatii animum intenderunt, nihil sibi his disciplinis opus erat, quin potius impedimento erant permaxi in o. quod liberum S expeditum imum exigerent. Itaq; ad epitomas,3 compendia, qui sibi pristi
illi medici ad memoriam cona Darauerant, oinissa methodo conta
feriat. Hinc factum ei , ut apua hosce, qui nomine ipso Rati nate in
ecta profitebantur, multo deterior medicinae coditio fuerit, qua in olim atri: d Empiricos . Quanquam enim illi veterum experientiae totos se mancipabant, ea tamen non sine distinctione ac diligenti. ut ita dicam, limitatione, proponebant. Sic enim illis ut Galen scribit, proponere mos erat, Sarcotico medicam tum ad pueros mulieres, inicio depentes, atque in summa, ad molles carnes Rurstri aliud ad senes ad auricolas, atq; in suinina, ad duras carnes quaia. ne distinctionem longa obseruatione comperisse se aiebant nos vero eandem rationali in ethodo comperiinus. Nostri vero inulto Empiricis deteriores, sine ulli orae omnia proponebant, atque omnes, Ut in prouerbio et alceo calce abant.
Caeterii in tanae in bonis artibus Imrtuna arrisit, se quae diu sepulta latuit Rationalis secta, modo in lucem prodire coepit. talem l de se spem praebet, ut nunquam alias posta leniam. sincerior vel
ornatior prodierit. I ilia auditur Methodi nomen apud eos quoque ciui nihil mi methodum sapiunt nu bus tamen
gratiae habendae sunt, quod bonis sectis faueant Vt igitur priore anno Febres nobis methodo esur. Hlas suscepi Pius, atq ita, ni fallor effecimus, ut nisi quis rudi prorsus ingenio foret, nihil amplius in eo negocio desideraret sic modo circa ei las
36쪽
corporis partes laborandum est eo praesertim qued tractationem hanc ab omnibus post Galenum pri termisiam video: id est, quo picto affetitus, qui in singulis partibus eueniunt, methodo curentur, Ita enim tales artifices efficiemini, visi uniuersa de remedij com me:riatio periisset, ipsi vobis noua comparare possitis. De alis vero, quae scripta forte inueneritis,tum ferre iudicium, tum ijS felici sila: diti. Quae sane tractatio ad excitandos auditores est aptissima. Hic enim non uni tantii in morborum generi incumbi inus, Ut cum de febribus ageremus sed omnia saepe nobis percurrere necesseerit, Vt omnibus morborum generibus quaeq; pars corporis instrumentaria laborare potest. Neq enim diuisiva methodus, qua Gale. morborum differentia venatur, ad aliud deducit, quam ad intempera erum specie S,& tumorum praeternaturam, e unitati dissolutione S,S demum ad omnes species atomasi quis diuidendo prosequaturi ad phren vim ver8,3 pleuritim non ducit. Vorro cum partium asse eius dico, nemo sibi persuadeat, noua
quaedam morborum genera proponi, phrenitim, lethargum, pleuritim, anginam Verum eaedem illae morborum specie S, quae antea in therapetiuica methodo, communi quadam ratione considerabantur, interuperies,phlegitione,scyrrhus, nunc nobis certa quasdam partes corporis obsidentes proponuntur. Etenim angina quid
liud est, quam musculorum gutturi phlegmonet Nec enim satrat didicisse quae esset phlegmonas curandi ratio, nisi etiam in hac parte quid exigat, nossemus. Multum enim uniuersalis illa curandi ratio pro partis naturaeuariat. Quod statim ipsa in exemplis exercitatione manifestum erit Galenus igitur quo nihil utile desidera,
retur, cuin omne morborum differentia curare methodo docuis.set in herapeuticis, Scin unaquaq; earum exerciti gratiae semel, aut iterum de indicatione, quae a parte est, meminisset, ut cum tertio decimo libro de Phlegmone cerebri, Sciocinoris agit, dicato mox pere in omnibus instrumentaris partibus te etorem eXercet, asse ctus earum omnes methodo curare docens. In hi vero praecipue quarum ratione multum curatio euariat quibus etiam . veteribus priuatim medicamenta descripta erant, vi cum ad lienosos iocinorosos, nephriticos ea scriberent. Hos igitur libro i perpetuo versare vobis opus erit, ut eos omnes, qui riinc agnitione praecedunt theta rapeuticos, inquam,& de asse etarum partium notitia,&qui de morbis, Sc symptomati inscribuntur. Quoniam vero arte in illam di gnoscundarum partium non cuiuis perviam nouimus obscurus
enim Galenus saepe ob dicendi prolixitatem, saepe quod de ius dein propositis vario modo loqui id tur,nunc plura, nuc pauciora in . diciorum
37쪽
dici oram Vnera latues, ut videatur superfluus modo, modo vero diminutus non sane vitio verti debet si qui dein qui pri inus in artem hic dogmata retulit non adeo illincto ea protulerit neque
debitu inibi his tradendis adeo ut exerci, taliam. ac terent. El aute in nobis in pri. mi, ne cellaria. Hanc inquininam quandam redactam vobis tradere conabimur, mox ea dein docendi formula, uniuersalem methoduin curativam i . libris sparsam breui quodam coinpendio perstrine emus. Haec eni in nobis velut lectionum noli rarum undamentat a tuenda sunt. Orandus interii est summus ille opifex, cuius donum medicina el x t coeptis nostris perpetuo faueat. Cum in edicus ad ferendam aegro opem acce itur primu quod statim occurrat ei laesa actio. Hac enim tum vulgares, tum medici ipsi mi corpus agnoscunt: otio coenito dea fleeta sede inquirit, at, ii modus qui sit, tales , num proprio affectu, an Perco senium laboret Demum qualis sit eius partis affectus considerat. Postremo causas. Haec o innia scitu necessaria sunt, prius quam de remedij consultet. Praeter hoc enim qu8d ad remediorum selectionem allectae sedis notitia multu rat etiam qua par
Fundamenta que sitis ledito nib.
te applicanda sint, Se quis sit aps
in particularibus actionibus lici uido patebit. Vobis igitur qui in medicorum colle. gis versari dedetis,siquidem monstrare est animus quantum in rationali secta profeceritis, haec perpetuo proponere oportet, ac methodo quam doctura sumus. inuestigare Aste et a vero partes nunc sensu se osteriint nulla l. egent arte, vel coniectura nunc occultantur in quibus laborandum est ut in plexitati de pulmonia Nemo tamen sibi persuadeat qualem semper esse agnitionis certitudinem, quin potius inultu in dii ant inter se. Saepe nan' scientifica notitia dignoscuntur, saepe sola artifex quaedam conicetiar habetur. Quando etiam praestantes medicos inter se dissidere videas, ut non ut to antea nobis euenit in muliere quadam , quae aduentante febre, conuulsionibus,3 capitis dolore vehementi prehendebatur. Cuin vero consensus qui lana esset, magna disceptatio orta est, cui nam parti consentiret, contendenti b. aliis ventriculo, alis utero consentire esseq. partes eas primario, Sc proprie ast ectas: at in pulmonia, de visenteria certa cognitio est.
Saepe vero euenit, ut ias dein indicissae pars affecta, Sc affectus ipse noscatur. Etenim ut actio fia flectam partem monstrat, ita larasionis modus qualis sit affectus demoni rat: ut si furere delirante in quempiam videris x sum cerebrum demonstrat. At furoris modus
visi cum risu sit, vel studio, vel taciturnitate id affectum declarata a I
38쪽
Contra aliqua do accidit nosci assectam partem affectum non no
C. Neque enitnubi constitit, sanguinein expulinone reiici, statim quoq; patet,num pertio osculorum sit, an ruptio. Et rursus si quis ex alto cadens sanguine cum tussire ciat, nosti affectum, partem lamno nosti,num scilicet pectus, aut pulmo malum senserit. Hic igitur alijs indicijs ad utrunq: dignoscendum accedere oportebit. De affectuum itaq; agnitione, qui maxillae ex proprijs sympto ma-etis paratur, in particularibus capitulis agitur. Nunc ad digno lcedas affectas partes accingamur. Methodus Methodus vero haec generatim ex his notis procedit prima ex Og iosq* laesa operatione, quae propria particulae est. secunda exeXcremetis, dis strum 'A' vel ex his quae e corpore excernuntur tertia eX dolore quarta ex xi qualitate mutata. Qv d igitur ad laesam actionem attinet, hic vero partium actiones, atq; usum omnem callere oportet: quam rem longo,lateq; Galen pertractauit. Quomodo vero ex laeta actione partem esse affectam significemus, facile est intelligere. Si quidem inmemorialaabeatis, tum partium unam quaq; propriuinusum habere, atq; hunc probe edere, dum secundum naturam se habet: hoc autem est,sanum esse. Rursus inutilem reddi, cum praeter naturam se babet,ac male est affecta: hoc autem est, morbum pati ubi igitur a solita, sibi propria actione impeditur, necesie est aut intempe ratam esse, aut in magnitudine, numero, vel situ, vel structura laesam esse. Dico autem impedimentum, quod nota dignitan est, ut vel debiliter agat,vel prorlusia agat, aut perperam agat.Trifariam enim actio is nuncupatur. Cum vero plura organa ad eande actione concurrunt ut ad motum brachij, cerebrum medulla,nerui, considerabis lisionis magnitudinem,&num omne Sparte occupet, an quasdam priuatim. Sic enim, si cerebru, omnes; si medulla, quae infra eam; si neruus, qui eo participant soluiii.Pxi 'd' Exereinenta vero hoc modo sedem affectam monstrant. Cum ei P ' ' enim quid praeternaturam excernitur, considerare in eo est in primis unde excernatur. Secundo qualia sinat,quae Xcernantur. Tertio excernendi modum. Itaq; inspicieS,num naturalia excrementa excernendi vias mutarint, inde affectam sedem deprehendes. Uo mitus enita stercus olens, affectum tenue intei inum monstrat se urina persedem reddita vesicae collum. Sic vulnerat abdomine stercus pro dies, vulnus intestinorum arguit, scematus per vulnus iritus confossum thoracem. Similiter 3 quae praeter naturainsunt considerabis,unde excernantur, num pero S, an per inferna, hoc estvrinis,vel deiectione Nain si per superna, necesiario aut paries oris. ut venter, aut spiritu iliam instrumentorum aliquod labo
39쪽
rat Vmina vero horum sit ex modo excernendi conis cies. Si vero per in tam a. ut Vrini S certum est tritualia ex partibus, qui rint exeretioni deserui ut eis asse et in vel renes, inquam, vel, reteras, aut vesicam, aut penem, aut venosum genus. Nonduin ta inen quid horiam laboret nosti, sed aliunde coniscere oportet. Hic vero maxi indexercitatum esse oportet in I isse ebonum libris. in his qui dei parti una inscribuntur. Quod si deiectione excernantur, vel intestina vel me saraica venas laborare, est necessarium. Hae enim partes hanc expurgare excitari nurerti se l. . laute incertior agi agnitio eueniat, mox qualitatem excrem e torum considerabi S. Primum qualia sint secundu in substantia in .nu in sanguis,mquam, aut puris naturam referant, aut ehyli vel satus, vel partes membri alicuius sint, quae excernuntur. inox colorem.&consilentiam Matrii menti iuuat ad deprehendendam parte assecta in color en sanguinis dis inguere, num floridus sit. Si enitis, ubi laborare pulmonem significatur an crassior, de pleniore purpura, ubi laborare pectoris partes intelli erimus. Ad hoc quoque pertinet considerare, num sincera sint quae excernun-riar, sanguis, inqua, vel pus aut alij, e X cre inenti sint permis a. Hinc enim vi lone e pars ea absit a qua excernuntur, pro b distingues. Quae entina long veni ut interim corporibus liquidis occursant,
facile admiscentur. Sic igitur in lenteria conlicitarit S. num crassa. aut tenuia intes malaborent
Quod si pars in embri alicuis , Lexcemitur. pro trapti oculis deprehenditur quaesiit par uti ex vi: lnere cerebri iubstantiam diffluere cernas squod si parti illi inultae alia commutatacent, ut cuin bronchi pars excernituricreatu aut deiectione pars tunicae(illud enim asperae arteriae commune est, pulmoni, hoc tarenuibus, uam crassis intestinis necessees Ita ex magnitudine distinguas. Exigua enim pulmoni sunt bronchia, Se tenues cuticulutenuibus intestinis; contra asperae arteriae magna, Se crasti, intestinis crassae.
Postremo excernendi modii inspectabis, Vinum consertim, an lent8. Nam si consertim, necesse est lata vasa esse Iide ex cemitur. Sic sanguinem reieini m. num ab aspera arteria in qua exiguae sunt
venae, an a pulmone, in quo inagnae, a tale haec mediat. Sic nuin e utilia Mane eius cel it lautia Se
nim exiguae sunt venae,ut inscreatu sanguinis discurri potest. De hinc, num vi inulta, an facile. Quae enim facile excernuntur si reliqua paria sint, magnis vasis,&e propin lito excerni iudicabis. Sic igitur ex excrementis iudicabis, atque discurres . Ad modum excernendi
40쪽
nendi quoque pertinet si tussi, vel vomitu, vel creatu excernatur excrementu quodcunq sit. Ab his vero num dolor adsit coniicerato,vel prorsus absit. Hinc enim aliquando partem at ' is
mus,ut cum sanguis dehcitur confertim possunt reclusa est leuis vasa possunt si malo cinoris per me seraica effundere in intestina, quod e dolore fit. Sic&cum vomitu excernitur cum dolore, vicus, sine dolore redundantiam in venoso genere signincat.
Sic se in ictu sanguinis discernes num e renib. vel e elica exce natur. Sic pulmonia a pleuriti sed stinguitur. Si vero adsit dolor, situm pri inum animaduertite, quamuis adhuc distincte partem nodemonstret, quoniam diuersae saepenumero partes situm eundem obtinet, ut Iecur, 3 Abdominis musculi. colu intestinu renes. Ideo statim quis sit doloris modus co siderabis, tau scilicet pungetis similis,unde membranas affici significatur, an distendenti, an grauanti . Primus enim doloris modus membranos generi proprius
est secundus vero etiam carnos communis, tertiu uiscerum eliproprius quoniam propria eorum caro, quam astustionem dixero veteres, rationem anno praeterito dixi miis, non sentit sed cum repleta est, membranam, qua appenditur, atq; inuoluitur, distendendo, dolorem facit. Mox num cum pulsu. Hic enim carni eli proprius ob arterias. Vnde lateris dolor distinguitur, num in membrana uel in musculis intercostalibus sit. a. de Loci affectis cap. X. Ex qualitate uero mutata hoc modo coniecturam facias. In hoc Vero 'enere colores ponimus, sitensiones, duri ciem quoq; mol-Colocyrum a elei insuetas: demum tumores compendi gratia adnumerabi-
'' inurum ut color rubeus maxillarum inflammficat, iocinoris et lienosis propri quidam colorum modi superueni unt, quibus de affectu uiscerum significati tr. Sica corrupti habitus corporis ut insolitam acies, avi pedum tumor. In tensione vero,& tumore sic conbcimus, ut si suppressa urina pubem intumescere enserimus, non superiora organa, sed uessicain ipsani laborare significatur, Sedecidens in scrotum intemnum discissum perito nodum significat i . . Affectus ver8, qui sensum est igiunt, de propriss eorum sympto. matis coniecturam habent. Sunt autem propria haec symptomata triplici genere. Vel ni in actionum vitia sunt, Vt immobilitas, caeci
ras vel excre in entorum mutatio, Vt ramentorum deiectio, sanguiunisq screatio; vel mutata qualitaS,Vt color, figura, calor,&c.vel o
lorum proprietates. Statim enim morbi naturam propria quaedams inplomata insequuntur, ut tertianam febrein sitis Sc vigiliae: phlemnonas vero dolores,dc arteriarum pulsus, rubor Nec ita creden