Joannis Grevii oratio inauguralis pro scholis, habita Groningae pridie nonas Apriles M DC XCV

21쪽

JOANNI GREUII

INAUGURALIS

AMPLISSIMI, GRAVISSIMI DUUMVIRI

SCHOLAE CONSTI IUENDAE CAUNSA, CONSULES, AC SENATORES MELIO UIQUE HUIUS REIPUBLICAE PROCERES POTENTISSIMI, PATRIAE PATRES, RELIGIONIS, VIRTUTIS, DOCTRINAE, CUSTODES LYROFESSORES, QUA QUISQUE LAUDE, ET SCIENTIA, CENSETUR, CLARISSIMI REVERENDI VERBI DIVINI PRAECONES DOCTISSIMI OMNIUM DISCIPLINARUM DOCTOREM COLLEGAE HONORANDI CIVES, INCOLAE, HOSPITES, CUJUSCUNQUE ORDINIS, AETΛTIS, AC DIGNITA- 'IIS ORNATISSIMI

Raeclara, atque excellentium virorum monumentis celebrata fuit Veterum consuetudo ac institutum pristinum, si, cui omnium magnarum rerum ita dicendi principi a Numine quodam irecationi'

22쪽

' IOANNIS GREVII

bus trahere , utpote qui sibi persuadebant, nihil rite , nihil caste , nihil prudenter homines sine

Deorum immortalium auctoritate, auxilio, honore auspicari. Qui mos eximius nullis natorum hominum aeque ac nobis convenit , aut si ad imitandum expositus quippe qui non conflictamur vana superstitione is anilibus fabulis , neque in magnis paganorum erroribus versamur, C tenebris , sed densa nube discussa ipsius Dei beneficio ex opaca caligine in lucem divinae sapientiae ac veritatis emersimus. Illi colebant inanes statuas ac pueriles imagines, quae neque audire

Corum preces poterant, nequc opem serre indigentibus. Nos imploramus summum , ac Verum

De Numen , quod viget , quod sciati , quod

meminit, cujus nutu cunct a gubernantur quod succurrere affictis , quod petentibus veniam dare potest non dubie ac benignissime daturum promisit. Quum itaque in hoc theatrum Scholasticum, tanquam liberalium artium mercatum , secunda Amplissimorum Patrum suffragatione sim productus, ut cupidae juventuti pretiosas Musarum merces deferrem, cumque mihi tantae molis , tantae expect attonis , ac laboris tam ardui munus sit mandatum inuid aptius erit,

quid praestantius , quid ad pictaicin magis ac

23쪽

GRATIO INAUGURALIS.

commodatum, quam in hac inaugurationis meae festivitate , levatis in coelum manibus, primo Deum ter optimum te Maximum ardentissimis sollicitare precibus , ut honestis ac piis coeptis adspirare non dedignetur Te igitur Pater Omnipotens , rerum Sator, Orbis terrarum Conditor: Te Aeterne Fili, humani generis prostrati ac misere perditi Assertor , ac Servator Te Sancte Spiritus, triliis ac conturbatae mentis humanae Consolator, Doctor omnis veritatis ac sapientiae Unice: Te, inquam , Nomen Trinum, .unum unius De Numen obnixe veneror, atque obtestor, uti conatum nostrum dissicilem plane , ac molestum velis fortunare, ut Athenaeum hoc meo etiam studio, ac industria indies convalescat uti provincia erudiendi adolestantes, ad probitatem eruditionemque formandi, mihi commissa, huic Urbi, civibus eorumque liberis, sit fausta, felix, ac fortunata, utique sub meis auspiciis .duistucrescant nostrae disciplinae alumni in patriae Ecclesiae bonum is decus Ilios incende liberali ac salutaris doctrinae discendae cupiditate. Serva ac tuere rempublicam, ut religio, libertas,

optimaeque artes floreant aetatem. Nunc vero cum apud animum meum reputem,

ac diligente recenseam, quae mihi hodie publica

24쪽

ι JOANNIS REVII

auctoritate persona suerit imposita, cu)usque rei causa locum hunc conscenderim, non alienum ab hac nobilissima concione is his laetis auspiciis futurum existimo, si dixero nonnulla de Scholarum dignitate, ac praestantia, eaque pro rei magnitudine breviter, ac summatim. Video plurimorum oculos, ora in me convcrsa video vos admiratione defixos, avidis expectantes auribus, quid es , quod Scholas, quae vulgo ceu res viles, tralaticiae habentur, laudare instituam' Non ignoro, Auditores, ita quidcm de Mus eis nostris inconsulte ac temere opinari non de faece plebis homines, Me pullatis circulis , scd viros etiam haud vulgari excellentes doctrina falluntur tamen illi vehementer. Quare insitam hanc, foedam opinionem, quae ad evertendum vitae humanae statum spectat, delere e omnium animis constitui,&, si per me fieri possit, penitus evellere. Dabo enim operam, pro mediocritate meae quantulaecunque in dicendo facultatis , ut uno i cognoscant necessarias sic civitatibus Scholas,

utiles, ii inestas,' prope divinas, neque minus de publica re bene mereri , qui Scholarum fines , quam qui imperii proserunt. De quibus rebus dum paucis disputo, peto a Vobis auditores , quaesoque , ut eadem humanitates, cademque qua

25쪽

ORATIO INAUGURALI s.

qua caepinis attentione, verba mea audiatis. Ne autem lateat cuiquam , quid Scholaruni nomine intelligamus , scitote , omnem nostrum sermonem futurum de iis locis, in quibus juvenilibus animis virtutis Wossicii praecepta proponuntur , ac lingua Graeca docetur Sc Romana.

quibus tanquam initiis ac fundamentis firmissimis nititur omnis doctrina , omnis sapientia , cincolumitas totius generis humani Magnam quidem vim magnumque momentum aut ad beatam, aut ad miseram vitam ducatio puerorum affert. Haec aut conservat, bonisque omnibus cumulat civitates , aut funditus evertit ab hac salus interitusve totius rei publicae pendet. Quales enim nunc pueros habemus , tales paucos post annos cives sumus habituri. Ex his alii regunt rempublicam, alii reguntur , qui boni sunt futuri, respublica seli , si recte vivendi praeceptis, bonis artibus fuerint a teneris annis imbuti. Si qui tractant reipublicae gubernacula fuerint fanctissimi homines , summa pietate .prudentia praediti qui vero parent probi, modesti, a factionibus Sc novis rebus alieni. Quod si perperam ac minus liberaliter fuerint alti S in si1 tuti, ambitio, avaritia, luxus, libido, aliaeque vitae humanae pestes eos invadent , discentque haec

C miseri

26쪽

ε IOANNIS GREVII

miseri ante etiam, quam scient esse vitia pudor

abstinentia, virtus jacebunt, ac negligentur, res-oue publica miserandum in modum concutietur, Droncrneturque. Omne malum nascens nullo nepoti opprimitur, inveteratum sit plerumque ro-huilius fregeris citius id, quam flexeris, quod in pravam induruit consuetudinem. Si igitur adolescentes optime morati fiant, id primae aetatis custodibus potissimum est inputandum. nata cnim naturae vitia, quibus animi pueriles coni minantur facillime S ad quae illa aetas maxime Drona est , sola institutione atque mendatiori cura corriguntur. Ut bene maleve ponuntur Ilia, sic reliqua sequentur. Sane magni refert puclquos , quo more , cujus arbitratu ducat imiliberi. Nam ut unguentorum odores, quibus novae testae perfunduntur , non ad breve tempus durant, sic tenacissimi sumus earum rerum, quas rudibus annis percepimus. Rex fuit, regum magnorum stirpe ac sanguine ditus , NeXander Macedo , non tantum nomine , sed genuarum artium pariter ac rei militaris ci ntia Munus Is a Leonide , quo paedagogo ait ius, vitiis quibusdam est infectus , quae cum semel combibisset, ita penitus in ejus mente insederunt, semata etiain aetate, ut nullius unquam uiduit

27쪽

ORATI OMNAUGURALIS

ullo modo aut tempore potuerint extirpari, sed maxi1 num Heroem ab illa institutione puerili ad rogum usque fuerint prosequuta. Idem ille Macedonum rex, plus se debere Aristoteli, rect ori juventutis suae , ac sapientiae doctori , quam Patri Philippo , palam profiteri solebat praefatus, ab hoc quidem vitam se accepiste, Sc patrimonium, regnum verum ab illo reditis bsciplinis fuisse institutum, doctum Optime, ad omne ossicii genus instructum quod majus est, quam regni potiri Athenienses aliquando cupidicivitatem fundandi optimis legibus, oraculum ab Apolline Pythio petiverunt , sciscitantes quam

viam inirent, ut compotes fierent votorum, cives sui evaderent viri boni Phoebus respondit, beatam fore rempublicam, si liberorum auribus appenderent rem omnium pretiosissimam illi inepte Sc non pro ingeniorum suorum acumine ia-gacitate puerorum aures perfoderunt, Mornarunt gemmis auroque, quod his rebus, inducti errore

vulgi, nihil pretiosius putarent quippe Apollinis sententia erat, inculcanda esse auribus puerorum pulcherrima monita sapientum, S scientiae cognitionisque studia , quibus indomitae ac Lfrenatae cupiditates coercentur iis enim nulla res Pretiosior est, nulla praestantior. In bestiis etiam

28쪽

JOANNIS CREVII

vis haec melioris pe)orisve educationis cernitur id quod Lycurgus , qui Lacedaemoniorum rempublicam temperavit, festivo, eleganti exemplo civibus ostendit. Aluit duos catulos, iisdem ortos parentibus venando crudiit alicrum, alterum molliter domi habuit ac delicate. Cum adole, vissent, utrumque in spectaculo publice exhibuit, iussitque ollam carnibus repletam apponi, cle-Porem mitti derepente venaticus in leporem irruit, in ollam domesticus. Hinc cum Corum, a quibus nobilissimarum civitatum mores sunt constituti , tum gravissimorum virorum , quin niaximorum Imperatorum , a Regum semper maxima fuit cura , ut liberi recte educarentur, instituerenturque , quod fieri nusquam potest nisi in ludis litterariis. Sic Pompeji, Caesares, Augusti, Vespasiani , Antonini , Gratiani plures alii tanto nomine Viri , tanta sui temporis reipublicae Luminat omnem industriam, diligentiam ad tuendas Scholas, conservandas contu Ierunt. Sic Marolus Magnus per totum regnum Iudos docendi aperuit , Viros elegantia ingenii , vitae doctorinaeque praestantia in primis claros, quibus institutionem puerorum committeret, anxie exquisivi , eosque arcessivit praemiis

amplia propositis cum discentium ingenia,

29쪽

ORATIO INAUGUR ALIS 3

publice exercitarentur semper fuit praesto Cor ira ea Mytilenaei cum viderent tanti ponderis in republica Scholas esse , S litterarum studia, si quos populos armis subegissent, atque in suam redegissent ditionem, corum liberos a litterarum cultu prohibebant, rati nulla eos gravior poena posse assici , neque facilius contineri in ossicio, cffaeminarique , quam si eos liberalium disciplinarum fructu privarent. Julianus Imperator, qui quod a Christi militia , cui nomen dederat, impie desciverit, postata est appellatus, cum nefaria consilia de vertenda Christiana religione stirpitus eradicanda cepisset, non alio modo se id consequuturum credidit , quam si omnium Christianorum Scholas occludi juberet , neque eorum liberos ad Scholas gentilium admitti pateretur. Nec immerito Scholis enim sublatis tolletur e vita omnis humanitas , tenebrae, barbaries, immanitas Schytica omnia profana, omnia sacra occupabit Orpheum veteres memoriae prodiderunt, rapidos leones , saevasque tigres fidibus leniisse , ac omne duxisse avium genus , neque tantum feras domuisse , .volucres, sed, saxa quoque .sylvas molli cantu movisse , viorum inhibuisse cursum , non alia ratione, quam quod institutione pereleganti inconditorum ac Co rudium

30쪽

to IOANNIS GREvir

rudium mortalin in perniciosos errores emendaverit, iis exposuerit, quanta sit in virtute pulchritudo, quanta in vitiis deformitas, tradiderit recte vivendi via , hominum genus in montibus, ac sylvis dispersum convocaverit in vitae societatem, eosque inter se primo domicilii deinde conjugiis , tum litterarum cum communione conjunxerit, copulaveritque. Quis ignorat, antiquissimos Britannorum barbaros fuisse , ac ferocissimos homines λ postea vero quam ab iis cu-3uscunque disciplinae scientiae coeperunt coli, quid hac insula mitius , quid elegantius , quid urbanius quid urbium amplitudine , splendore aedificiorum magnificentius' cujus populi erga Deum pietas major Quid est quod in ulla somtunata regione laudari potest, quod illic desideretur hi id Majores nostros commemorem andi tequam Scholae excitabantia , nondum inducto bonarum artium cultu, quae gens suit quae nati, qui mores quae instituta sortes quidem erant , c bellicosi, sed inculti, agrestes , immanes vita omnis in Venationibus , atque in cura armorum consistebat terra ipsa aut sylvis horrida erat , aut paludibus foeda neque urbes habebant, neque leges , neque certam reipublicae formam. Litterarum autem .sapientiae tractatio nos ab

illa