장음표시 사용
31쪽
rem et erines duos et inebra decora lueti Epitro chasinos en pye; sensus breuiter expeditos i unuloca coaceruat,aec si quada festinatione Meuttit, ut eicero si Republieam quelitisvitaque Ois vestrii
ronia o en s simulatione diuersu u dieit itelligi cupit. Fit aut aut cu laudamus eu que vituparevolum' aut vitupamus que laudate volumus. Vtriusq; exemptu erit,si dicas amatore reip.ratilina. hoste reipublici scipione. Diasismos,ea quae magna sutverbis minuit,aut mima extollit. Epimone equo: tiens in eode sensu diuti' imo ramur,sic. Cui tades
pepcit eui' amicitis fide eustodiuit,eui hono inlinie' no fuit.qn no aut aecusauit aliquem aut verbe orauit aut .sdidit. Fi angeliae xmigio qua iudiresatietum facini,polliretes nos aliqua magna,aut
mima dicturos prosopopsia e ed i aialiti ec psonaia sermo fingitur.Cicero i catilina Et ei si meen patria mea qmihivita mea multo est charior loqueret dices,&e.parathesis e cu quasi deponimus aliquidiperfectu ,apud memoria iudicu repetituros nos dieetes eu oportunu fuerit.Pensis.i.solito inen ad inteliogata ipsi nosis res podem'. Sinerosise est differim' aliquid, ut pedites aliud interiinmos non permittant dicere inter figulas sententiaria. si De dialectiea Cap.xxii. j Ialectiea edisciplina ad di sterneclas re
rueausas sueta ipsae philosophis spes 6 1onten At id est tonalis diffiniodi qesendi et disternendi potenς Doeetenti pluE erib' quaestionu que admodu3 disputans do ueta 8c falsa di iudirentui.Hane quidem primi philosophi i suis dictionib' habuet t.no in ag artis redegere sitia.Post hos Aristoteles ad tegulas qsdam doctring algumeta Dduxit. 8c dialectiea nucupauit p eo Φ i ea de dilectiq disputat Na lecton dictio dicitur.1o aut post rhetoriere diseipsina dia lataea si ius,quia Imultis utraq; coinunia existui. si De dita dialectiet et remori t artis. Cap.xxiii. Ialectiea velo A thetorie et vatio i noue cli
seipsinatu libris tali similitudie diffiniuit.
Dialectica et rheto leae Φ i manu hominis pugnus astrictus,& palma dissensa.illa verba contrahes.ista dissedes Dyalectica siquide ad disseredas res acutior,rhetorica ad illa q nititue do,ce a saeuiuot Illa ad seliolas nolim venit,ista iugiter scedit in Amilla req rit ratis imos studiosos nec frequeret 8c populos. Solet aut phisiei and ad sagoge veniat exponeda diffinitione philosophit Adete, quo Belli' ea q ad ea stinet demostretur. C De diffinitione philosopbio. Cap. xviiii. Hilosophia est rerub numanatu diuinariiam cognitio eum studio bene viuedi eoniast laeta.Haee duob' ex reb'e5state vider seia
8c opinat e seia e eu res aliqua certa ratione percipitur. Opiatio aut eum adhuc ineerta res latet,se nulla me firmata videtur,utputa sol vitii ne tatuq quant' vides an malat ne d ois tetra Ite luna globosa sit an eoeaua,8c sellς, tru ne adlisteant caelo an I aere libero euisu seraε,etlti ipissum qua magnitudine.qua matelia e stet.Hrti uetu st mmobile an teredibili celeritate luaε.quata sit teris erassitudo aut missi' fundametis librata re suspesa maneat.Ipin aut nomen latina iter,ptatu amore sapis isteε.Na gitet philo amore. sophia sapiam dictit.Philosophiae speetes triptitae una naturalis q gr e phisiea appellar in qua de
naturae Iquisitioe disseriε. altera moralis q maere
queadmodum in rerti eausis vel viis moribus veritas ipsa queraε.in physica im causa qtodi lethi ordo vi di i logica to itelligedi versaε.Ph'sseas apud grςeos prim'pserutat' e thales milesi' θ' ex septe illix sapietit,' Hie ei an alios caeli causas atq; vim te' naturalia eotemplata rone suspexit
qua postmodu Plato in quattuor diffinitiones di,
stribuit.i.arithmetica.geometria. musicam. astro nomiam.Ethica seerates piliis ad corrigedos coponendoris mores istituit,atq; od studiuei' ad bri viuedi disputatione udusit diuides ea in quattuor
virtutes ais.ι prudelia.1usticia sortitu ine. teperatia.Prudelia e in tes,' qua discernuε a bonis mala fortitudo qua ad uersa equanimiter toleratur.tena
petentia qua Iibido cupiscelim; reru frenatur, iusticia qua tecte iudieatida sua eviqi distributitue Logica que tationalis vocatur plato subluxit.per a distussis tern motum causis vi eahe rationas hiliter persemtatus est diuidens eam in dialectica 8c thgloriea. Dicta aut logica . . rationalis. Logoseni apud g ticos et sermone significat et ratione.
In his quippe tribus eneribus philosophio etia ei loquia diuina eosissus. Nain aut de natura dis utate sos et .vt i genesi 8e eeelesiasten aut de mori. husvi mouerbiis et oibus sparsim libris aut de logica s qua nostri theologiea sbi vendicat,ut i calicis cantico tum et in eu agellis. Item aliqui doctorum philosophiam in nomine et stibus suis ita diffinierunt. Eauid sit philosophia. Cap. xxv. hilosophia e diuinatum hharaartia
iis seia. Aliter philosophiae ars artist x disseiplina disciplinaria. Ruruo Philosophia in meaitatio mortis --qd magis couenit xpianis,s Reuliabiti ealeata esuersatione disciplinabili simili tudine futurs patriae viuut.Philosophia diuiditue I duas pres,in ispeetiua 8e in aetuale Alii diffinis. t ut philosoplate rones in duabus cosistere partibus
quasv prior ispeetiua e altera actualis. Inspeetiua cliuidi i natuiale docti inale & dinate. Doctrinaliudiuiditur i quatuor ptes,in arithmetica mustea geometria, R astronomia. Aetualis diuiditur imorale dispensativa de ciuile.Inspectiva dr qua superu
32쪽
gressi visibilia,ssa diuinis aliquid Meelestibus eo
teplamur,eam mete solumodo aspiciis q corpo oteu lasgredint obtutu. Naturalis dieitur ubi uniuscuiusq; rei natura discutitur, quia nihil gnatuti vitaeotasti sed unis quod his vsh' deputatur, i mib' a creatore diffinitu est,nisi forte eu volutate dei aliquod miraeulu Muenite mostretur.Diui natis es, aut ineffabilem natura dei aut spiritales creaturas ex aliqua pie ςfundissima qualitate diserimus. Doctrinalis desciaq abstractaeonsiderat qualitate.Abstracta eni quantitas dr,qua intellectu a materia sepantes vel ab aliis accidetibus,
ut est par, impat,vel ab huiuseemodi in sola ratiocinatione tractam'.Cuius species sunt quattuor, arithmetica geometria.mustea,astronomia.Arithmeticae diseiplina magnitudinis imobilisq; R foemaν. sica e disciplina q de numeris loquiε qui ad aliquid sunt his qui tuentutur in sonis Astrono rasa e disciplina qus cursus etlestiu side iti figuras
Q coteptatur oes. A habitudines stellarsi citea se, 8c circa terra Magabili rone scurrit Porro a auiis di q resspositas operationib'suis explicat. ius pres sui tres.moralis,dispelativa,&ciuilis. Motalis de per quamos uiuedi honest' apetitur, R insituta advirtute tendentia Darantur Dispessiti ua es,en domesticas, reν sapienter ordo disponiuein.Ciuilis dieittit per qua totius ciuitatis utilitas administratur. si De isagogis porphyrii. Cap.κxvi.
liter ola retinetur nue is agogasporphyrii es diam' Jsagoga quippe grςce,latine stroductio di eoν. . qui philosophium icipitit,c5tines in se dem5stratione primarus Tonu de qualibet re quid sit,suaque certa,ac substa aiali diffisitioedeelaratur.Naposito ptimo genete deinde speetes et aliau vicina esse possut subitigim'. aediscretis eo tomb' separam' tadiu iterponeres dias quousq; ad propriuet' de quo qrim' signata est expressioe sueniam' ut puta, ho e aiat
TCne,mortale terrenti, bipes, tis' capax. en' aialeti dieiti est,substatia hois declarata e.Est eno ad holam geres vial,6 qa sate patebat adiecta e spe terrenu,R ia exelusum est id quod aut ς ei etihumidu.Differetia vero vhhipes q propter alalia posita e q multis pediti' initu Ite tonale propter laq roe eget.Mortale aute *pter id Φ no a gelus . postea discretis atq; seelusis adiectu est propriti parte postrema tim capax Est ei no solii hois Φxidet. Sie persecta e os ex parto desinitio; ad holes declaradn. ius discipline desinitione plena .existimartit Aristoteles et Tullius et genere ξe differetiis resistere. uida postea pleniores i do do ei' perfecta substutiale diffinitione i s tiq; partibus velut i mebris suis diuisertit quarti pria e de genere Desida de spe,tertia de distetia qrta de proprio snta de accidete. nus ut aiahe ei vocabulu Mumerale & eomune cita alam habetisi. spes ut hg gem spalitas q separatura et telisanimatibus. Disse
retia vi ronale motiale. His eni duobus differt hoa etteris.Cu eni dieitue ionale discernirab it tonalibus S mutis quae non habent rationem. Cum mortale discerni ab agetis A nestitit morte Pro
pitu ut risibile ho e ei quod ridet& hoe stet holonulliusaialis ρ.Accidesvicolori corpore goctrinain aio. Hee et tepor u varietate 8c accedUt 8e mutatur.& est e, oibus his quique partihus oratio plena mis,ita. Ho est alal ronale mortale. risibile. honi malim eapa v. Sic otiat oi oratioe subpatiali tudiuiterponere debemus spes R differentias qdiu se
elusis othus q hoc ide esse possut ad id perueniativi Mprietas ta certa teneaεIsagogas aute ex git eo in latinu transtulit.Victorinus citator comentuet eius quinq; libris hoetius edidit. De cathego tith aristotelis. Cap.xxvii.
SEquut aristotelis cathegori q latine pdi
caraeta dietis quibus per varias si meationes Ois sermo coclusus est.Instrumeta ea
thegotiatu sui tria, id est pria equi ea,secudavniticea.tertia denominativa. Equiuora suim multaru tes nome unu e sed no eade diffinitiavi leo.Namata ad nome pertinet verus A pictus celestis Ieo dieiε quantus ad diffinitione pertinet. alitei vetus diffiniε alitem pietus aliter relestis. Itiora sunt MMahi aut plurimariis rem isti nosmen e ecdiffinitio,vt celestis. Na & hire' et tui, ea nonae vestis possut accipere Reius diffinitionst. ΕΨgo hoe viriuocu i genetibus est itelligis,quia et nome R diffinitione dat formis suis.Denotativa id ederivativa dicuntur,qeunq; ab aliquo solo differεtie easu seeundsi nomen habet appellatione, ut ahonitate bonus a malleia malus. Cathegoriatum aute spes deee sunt,ides substatia qualitas .quara
ti. substatia estqxprie ecpticipaliter drqnes de subiecto Ddieaε neq; i subiecto e ut aliquis ho vel aliquis em'. seeinde alat sitistatis die tut i qui
suntllunt atq; claudunε,vli ho e Cicero. Q uati,tas e mesura per qua aliquid vymagnu vel minus onmε, t longus breuis.Q Dalilaus vi sits sit ora tor, rusticus,niger at e didus Relatio eq resertur ad aliud. 3.n.dieit fili' demosteat R priHiete latiua simul icipiunt.Nam seruus.ae diis uno tepore exordius trois sumunt nee laliciundo inirentε diis prior seruo nee seruus dii . Aliter .ra.alteri praee no pol.potro situs a positioe dictiis e ut m aut stet sit sedeat,st iactat.Loeuso vh sit i foro I pla rea Loci aute motus partes sex habet dextra,R sinistra,ate R retro.suistis atq; deoν sartes quom
iste sex duo habkt loge R spe.Tepus vi hodie heri Habitus ah ahendo aliquid dictus ut hahere
scientiam in mente virtutein in corpore,circa coe
33쪽
dum .ia vero agere et pati ab agetis & patiatis signascatione coiissut. Na sermo vocis actu hahet. facietis rem indicat. Sctabo patietis e.qm patiis ostendit In his eni noue generibus quo31 exeplagratia quζdam posita sust vel in ipso sitbsentit genere quod est Isia innumerabilia repiuntur,na et
ea q iterfectu capim' id ad altera how decem pdicamentoφ sermone vulgamus.Plena ei sententia
de his ita o. gustin' magnus orator filius illius lans in teplo hodie illatus,di purado fatigatur usa aut substatia est.i.ad Iprauquq citeris subsiacet,leli tui noue aecidetia snt. Substatia aut drati eo ς, ois res ad seipsam sit,sistit. tW enisubsilit et ideo suhstatia est. l llavero aecidetia q i si sistete atq; subiecto sunt substatis non sut,sa nons sistit,se mutant,sicut color vel forma.De subiecto aute et in subiecto,quasi de ipso R in ipso.V hieni di de subiecto substatia est quas dicatui de
subsutia. hi aute de in subiecto,accidetia sunt l. qtie aceidunt in substantra, t qualitas qualitas ursguta Te subiecto igitur genera et spes,in subleucio aeeidelia sui. Ex his noue accidQtibus tria inetra usta sul,qualitas,qlitas,&st' Nare enim sine usia M no pnt. Extra usia vero S t,locus ,repus,et habitus,ttra et extra usia,relatio facere Apati. Appellatas aut eathegorias e stat, quia no possunt nis ex subiectis agnosei Qtiis otii quid sit ho pos si agnoscere.nis aliquem homine sibi ponat an te oculos,quasi su hiectum nomini.Hoe or misso
telis itelligodo est sti sieut dictu est,quiem homo loquitur iter deest issa pledicameta habetur.Proficiet etia ad libios itelligὰdosvi sine thetoribus si ue dialectieis applicantur. Te perihelmeniis Aristotelis. Cap.xxviii.
lissim' nimis A per varias formas iteratione'; cautissim', de quo di.Aristoteles quado petilietinenias scriptitabat, calami min ner te tingehat.prςlatio perihermeniars.cannis quippe res qus una est,et viro significaliat serὰ
more aut pe t nomen spirifieat .aut per verbu 'dus partes orationis inierptantia r totu sequid coceperit mens ad eloquedum.Ois ei elocutio con cepis rei metis iterpres est. Hane Aristo.vir in reruexpres ice et faciedis se moniti' peritissma',uthermentaru notat,qua iterpretatione nou appellam' sq, res mete ehceptas Olatis sermonib' iterpretetur, s cataphrasin, & apophrasin. . p affirmatio
rem et negationem . ser affirmationem ut homo curri pet negatione ut horari currit. In his itaq; pii ermeniis supradiae pluis de septe sveh' tractat
ε vox fgnificativa sed 3 psae iis sine spe cui'nulla pse s gnis eatiua sepata,ut Socrates.Verbu ems is eat ips eui' ps nihil extra significat sue sepeois q de altero dicuε enota,ut cogitat, disputat. Oratio e vox significatiua etis pitu altod separautim signifieatiuue,ut socrates disputat. Enuelaestia olo est vox significativa de eo qd est aliud vel
non est,ut foetates est sociale non est Affirmatio est enueiatio alienius de aliquo,ut socrates g. Ne gatio e alicui ab aliquo,ut si erates non est. tradictio e assiimationi & negatois oppo t socrates disputat. crates no disputat.Vtilitas pihelmeniatu lisee.u, ex his iterptametis sillogismestit, uti R analectica p tramtur.
De sellogismis dialectieis. C ap.xxiv. Equii tui delue dialectiet syllogissimi vhi
toti' eius artis utilitas &viri'ondit quoveoelusio primit adiuuat lectore ad veritate luestiga a.im ut absit illi error Aeeipiecti aduersariu u sophismata falsa* eoetitis Forumuis eathegorieoru .1.pdieatiuosa syllogismorum sui tres.Pris formulς modi sui noue Pruri' move scodueit.i.ς colligit ex uniuersalib' dedicatiuis dedieatluti runiuersale dilecti,ut oe iustu honestu, oe honestis honu,oe igis iustu bon . Seeud'mod'eq cc ducit ex uniuersalib' dedieatiuis &ahdieatiuis abdicatiuum uniuersale dilectim vi omne iussu honestu .nullti honestu turpe nullum igitur iustu turpe Terei' mod' e s e ducit ex dedieatiuispliculari Runitrei sali dedieatiuu particulare directi,ut quodda iustum honestu, honestum utile,
quoddam igiε iustu utile,auari' mos e u conducit ex particulari dedieatiua et via abdieatiua de dieativum ptieulate dilectim ut quoddst igi iustis honestu nullium honestu turpe.quodda in iustumo est turpe. uin modu es q coducit ex uribus dedicatiniquistulare Aedicatiuu p reflexione,ut omne itistii honestu. Og honestu honii .quodda igi iij bonii iussu. sedit' mos eqeoducit exuniuere sali dedieatiua & us abdicatiua ahdieatiuum vi ex reflexiorem vi oe iustu honestu,nultu honestu, turpe nullii igitur turpe iustu .septim'modus e ucoducit ex ptieulati et vin dedicatiuis dedieatiust pliculares reflexione vi Uda iusto honestu, omehonestu utile quodda igit utile iussu.Oetati' moed' est qui eonducit ex viIM abdicaria ξe dedieatilia,sticulate abdieatiuu p tessexione ut nullu turpe honestu ome honestu iust quoddas igε turpeno in iustii .Non' mor e qui codueit exun abdicatiua 8d pticulari dedieatius p teflexione de leati tau partimilare vi nullii turpe honestum, quod a honestis iussum,quodda igi iustum non est turpe. Formiit di modi sunt quattuor Prim' mod' estui eo uellex vsh' declieatiua 8c abdieativa, icativumvre dilectim ut oe iustis honesta nulluturpe homestu nullti 1πιε turpe iussu.Sc a mod' stu reducit ex vhb' abdicatia abdicatiuu vi edite clim ut nullas turpe honestus,oe iussum honestus nulliis igi turpe iustus.Terti'mod' e s eo ucit ex partietis ali dedicatIa 8c vll shdicativa abdicatiuuptietate direeti.vt quoddat italu honestus, nullus
34쪽
xv. stirpe honestu O da istis iustu no est turpe. uar
ius modus est qui eoduxit ex usi dedicativa et perticulari abdicativa. abdicatiuium perticulare dire stim, ut ome iustum e turpe. quoddamatu non est
turpe quodda igr malit no est iustis Fotinus: teretianodi sunt sex primus modus est Q co Deit ex dedicatiuis uni es dedicatiuu particulare ta directi gressesim ut oe iustu honestum,oe honestu iustum, oe iustu honu,quodda igr honestu honu,quoddahonu honestum. Seeudus mod' est qui eo ducit ex dedicatiuis perticulari et vili dedieatiuu perticulate direeti ut quodda iustu honestu , iustu honu, quodda igi honesta honti. Tertius modus est v eo ducit ex dedieatiuis vri Ee partieulari,deditati uti particulate directi, ut ome iustus honestum,quod da iustum bonu,quodda igitur honestum bonum. Quartus modus est qui codueit ex uri dedicativa et particulari abdieativa, abdicativum partieulare directum vi oe iustum honestusinultu iustu malu quodda ige honestu no e malum. Quintus modidus est qui eodueit ex dedicativa particulati et ah die alitiavit,abdieatitio uniuersale directi, ut quod da iustti honestu,nusin iustum malum, quodda igitur iustum non est malu . Sextus modus est qui cotidueit ex dedicativa vli et ahdieatiua sticulari abdicatiuu particulare directi,ut oe iusta honestu mea iustu no est masci Uda igi honestu Do e malia. Has formitis cathegoricoax syllogismotus u plenenose issiderat librulegat viseethis perihermenias apalei et subtilius ou e sunt tractata cognoscit. Dist etaeniatq; consigerata ad magnas intelligetis vias laetore pressante domino utilitet introfluetit Nde ad hypoteticos syllogismos ordine sequenti veniamus Modi 16llogismotu livpoteti tu qui sunt cum aliqua coelusione sui septe.Prim'modus est si dies est,sucet,est aut dies, lueet lat. seeudus modus est,si dies est lueet no lucet aiat,non est igitur dies.Tertius modus est ita,non est dies et non ilicet,et quia dies es lueet igitur. Q uari' modus est ita aut dies est aut nox aut quia dies e,nox igiε non est. Quintus modus est ita. aut dies e aut nox vitet nox non est dies igiε est. Sextus modus est ita non est dies et non lucet dies aut est,nox igiturno est.Septimus modus est ita,no est dieset nox,utiq;
nox non est dies igitur est Modos aut hypotetieo tum svllogismotum siquis planius nosse deside tat librum legat Marii vietolini qui inseribitur de hslogismis hypotetieis. Hie ad dialectieas diffinition speetes accedamus que tanta dignitate prseelunt vi polluat iuditiorum aperte manifestatio nes ot quζdam indicia dictionum ostendere.
CDe diuisoediffinitionum ex Maris Victorini si
Miffinitio est philosopho tum que in rebus
exprimendis explicat qd res ipsa sit, qua y lis sit.et qu admodum inebris suis costata te debeat Est enim oratio breuis, uniusscuiusque natutam rei a eommunione diuisa prostis signifieatione e5eludens.Diuisio diffinitionum in
partes.xv.habetur.Prima species diffitionis est οὐσ Io s. i. substatialis, que sprie et vote dieitur diffinitio, ut est homo animas rationale, mortale, sesus disciplinς capax. HIc eni diffinitio per speetes et differentias descenderas venit ad proprium
et designat plenissime quid sit homo. eunda spe
citur latine notio nucupatur,qua notitione eomu
ni non proprio nomine possumus dicere. Hee isto modo seper cffieitur.Homo est quo lationalieon, ceptione exercitio prsest aialibus cuinctis. Non en1
dixit quid sit homo.sed quid agat, quasi quoda si
gno in notitiam deuoeato. Ista eni et reliquis moticia rei profertur Don subsantialis explicatio deis elatatur.et quia illa substantialis est. diffinitionu3oim obtinet principatum.Torcia speetes diffinitio
Nis est qiiςgrsce ποι orio' dicitur,latine qualita tiua vocatur quia ex qualitate nome accepit pro
eo et, quale sit id quod queritur euidenter ostedit.
Cuius exemplum tale est. Hoino est qui ingeniovalet, artibus pollet et cognotione rerum, aut quod
agere debet eligit,aut aiaduersione quid tutile sit cmntenit. His enim qualitatibus explesiis aedi tinitus est homo. auarta specios diffinitionis e quepture romota piκu latinea Tullio deseriptio nominatur,qua adhibista circuitice dieiotri faetoriiq; rem q sit discriptione deelarat, aueritur enim quid sit auatus,quid crudelis ud luxuriosus et uniuersi luxuriori,auati et erudelis natura deseribi , ut si luxuriosum volumus diffinire, licimus luxu tiosuς est vietus no necessaris,sed sumptuosi et honoris apparentes,in delici saffluens i sthidine propius. Hge et alia diffiniunt luxuriosum, sed per deseriptiones diffinisti.atig speetes diffinitionis arator us magis apta est u dialeetieis, quia ratitudines habet,quq simili modo in boniq rebus ponitur et malis. uinta speetes diffiniticis est quam grς
α κὰι α αντιλε ιν latine adverbia diesn'. H evocem illam de cuius requiritur alio sermoe desiis gnat.vno et singulari,et quod stinodo quid illud sititi viro verbo positu,vino verbo aliud declarat, ut conticescere et tacere.Itcineu terminii dictin' si 'rem. aut populatas interpretamur esse vastatas.
Sexta speci es diffinitionis est quam nicet eata diaphoram,nos per differentia dicimus,scriptoresvero attiu de eodem ae de altero nominat. vh ca qugritur quid sit inter rege et tyrannii adiecta disseditentia quid vietq; sic diffinitur id est reu ost mode
sus et tepatus tyrannus vero illas ius et linitis. Seoptiina species diffinitionis est qua grgei cata motaphora .latini pertrassationein dicunt.ve Ciee in topieig.Littus est quo fluet' elicit. Hoc varie traetaeti potest, Modo eni ut moueat, modo ut designe . modo ut laudet aut vituperet, Ut moueati nobilitas virtutis maiorum est apud posteros sarcina, ut
35쪽
designet apex est arx corporis ut laudet adolescetia et flos itatis.vt vituperet.diuitis sunt hieuis vi longum viaticu.Octaua species diffinitionis essqua greci cata aptiquesivocat aetro Toυε v erini ου
latiui per priuantiam eontrarii eius quod diffinigdicunt.Bonu est quod malu non est iustu est quod iniustti n5 est,&his similia. e autem genere diffinitionis uti debemus,cu cotrariu est notu.ut si homu est quod prodest est honesate. id quod tala noestinatu est.Nona speetes dimiti tu est qua gis cicata hypotyposin,latini per quada imaginatio
Mem dicunt,ut meas est veneris et anchise filius.
Hie semper in indiuiduis versatur quam grsci atoma appotat. Decima species diffinitio ise qua glici
latini per indigentiam pleni ex eode genere die tve si queratur quid sit alat, respo M ut homo, eseni quesita per dictu declarauit e pluin. Hoc est aute propriti dimnitionis .mia sit illud quid queritur Melarare. Vndecima speetes dissinitionis est usi greci cata analogia, latini iuxta proportione leunt,ut si qratur quid sit thesis, respondeatur citi vis deest vi sit arsis. Duodeeima speetes diffinitionis est, qua greci cata epsno.id est per laude,ut
tullius pro cluentio,lex est inens et eonsiligi et animus et sentetia civitatiu,Et aliter.Pax est trasquilla libertas Fit et per vituperatione, qua greei plagon vocant vi seruitus est posterautam malorum non modo hello se morte quoq; repelleda. Teteia
decima speetesdiffinitionis se qua grsei eato prositatini ad aliquid voeant ut est illud pater est eui est
filiuὴ,dng est eui est seruus. uartadeeima species disiinitionis est proce cato tonoron,latine generalis.vt Cicero in rethoricis, genus est plures amo plectitur partes.lte pars e qu subest geneti.auitndeeima speetes diffinitioisest qua grsei cata etiologian satini secundum rei ronem vocant, ut dies est sol supra terras nox est sol sub terris. Scire autem de hemus predictas species diffinitionum tospiciu merito esse sociatas,qm inter qusda argumetasut poste,et nomillis locis comemorantur in topicis.Nune aut ad topica veniamus quae sui argumentoga sedes,sontes se usi et origines dictionu.
Opiea est disciplina inueniadoru argumeto*.Diuisio topicor usiue laeoru ex abus argumeta dueue triplex est.Na alia in eo ipso de quo agitur herent,alia q dieuntur effecta,
quo/amodo ex rebus aliis tracta noscutur, alia qassumutur extriseeus,Argumenta et in alio ipo de quo agitur hetet,in trib' diuisa sui.stia a toto,sed cuda a pie.tercia a nota. Arsumetu a toto, ea diffinitio adhabeε ad id quod qritur,sicut ait Cieero.
Gloria e laus recte sacroru magnoruq; 1 republieatima meritorum. A partibus est argumetu,eti his
qse dessedit,aut negat factn,aut factu esse iure defendit.A nota est argumetu,cu et sui nominis at gumDum aliquiddieitur,ut Cieero e sulem in
queteba. st in isto maiali inuenire non potetam. Effecta argumenta sunt quς quodammodo ex re hus aliis tracta noscuntur. Sunt autem numero. Niiii.i.primum a reniugatis argumentus est eu declinatur a Domine et fit verbu ut Ciceto verte diu cst euertisse prouinciam,vel nomen a verbo cula troeinari dicitur latro.Nomen a nomine.Τeretius
Nam ineeptio est amentium haud amanthis dummodo distet ius appellatiois postremitas in alia
vocis declinatio ne formata. secundum argumentum a genere est,cum de eodem genere sententia dicitur,ut virgilius varium et mutabile semper la mina. Tertium a specie argumentum est,cum Rex
notari questioni fide species faeit,viat no se phrygi' penetrat laetdemona passor,Asimili argumetum est,quando rebus aliquibus similia proseruntur ut suggete tela mihi.na nullus dextela sustia torserit in rutulos,steterint quae in corpore grai: ium istaei eampiq. A differentia argumentum est, quado per diffetentiam aliqua separantur, ut Virgilius, on diomedis equos nec cultu rettus achillis.Aeolratiis argumentum dicitur,quado res discrepares sibimet opponuntur,mVirgilius, mortali ne' manu fatic immortale catins fas habeat, riusq; incerta petieula lustret ineas A consequentitibus argumentum dicituriquando positas remaliquid ineuitabiliter. eosequitur,ut Virgilius, non
ea vis ais nee tanta superbia victis. antecedentibus argumentum est,qn aliqua ex his qua prius gesta sunt eomprobatur,ut Cicero promitane, ea non dubitauerit aperire quid cogitauetit os pootestis dubitare quid fecerit dubitaret A repugnantibus argumentum est,quado illud quod obiieitue
aliqua conti alietate destiuitur,vtCieeto.Is igitur non ino de tali sieulo liberatus.sed honore ames
piissimo ditat' domite iter fleete voluisset. A coiugatis argumentum est cu probabiliter ostediες sit ex re quam ventutu, ut Virgilius. Nos si sesine nihilab late credunt qui omnem hesperia sua sutiiuga mittant. A causis argumentus est,m consuetudine comuni res qui ttactetur, ut Terentius,
Ego non nihil vetitus sus dulis abs te flave ne facere quod vulgus seruo tu solet dolisvi me deludeles . Ah effectis argumen tu est,eti ex his qus lactant aliquid approbaε.ut Virgili'. generes anies
mos timor arguit. A comparatione arguinita est quando per ecillationem personarum siue causaga sententis ratio sub imputatione somnatur,ut Vit gilius.tu potes sileain manisus subducere graius Nos aliquid eontra tutulos iuvisse nephanim est
Ita argumenta quo ducuntur extrinsecus qgegee ατεχνου r. .artis expertes, eat, vi est testimonium.Testimonia vero costat re,et diuiditur quiq; modis.id est primo ex persona seeudo ex naturae auctoritate.tertio ex ipibus auctoritatio. quarto
ex dietis laetisq; malo tum quinto ex tormentis.
36쪽
Tettius ergo superior inodux qui est ex t poribus in oeto species derivatur.Prima ingenio, secunda opibus,tortia aetate,quarta fortuna, quinta arte, sexta usu,septima necessitate,octaua concursioe fortuitoriam.Testimoninoe est,quod ab aliqua externa resumitve ad facienda fide,persona no qualiseum est testimonii pondus habet ad faetenda sti sed mos probitate debet esse laudabili;.Natutae auctoritas est ρος maxima virtute consistit.Testimonia multa sunt,qus asserunt auctoritate.iin gentu, pes,stas,fortuna,ars, necessitas,et eo cursio teν fortuitarii.A dieris i factisq; maiων petiε est prisco1μ dieta factaq; memor ε.A tormentis fides prςbetur post q nemo creditur velle menstiti.Ea vero quς tractatur cu tepore,quia suas nothus plana sunt,diffinitione aio indigent. Memoris quoq; condendu etia Topica oratoribus, aleeticis poetis et iuris petitis,c5muniter quide argumeta pr*stare,sed quado aliquid speetaliter probant ad rhetotes,poetas,iurisperitos pertinet, qii vero generaliter disputat ad philosophos attinere maunifestti est. Mirahilo plane genus operis in unu potuisse eolligi quieu nobilitas arietashumans metis insensiti'exquiredis per diuersas causas potestat inuenirecoetusa ac volutariu intellectis.Nam quocuq; severterit ,quascum cogitationes intrauerit,in aliquid eorum quae praedicta sunt neeesse est eadat ingenium. si De oppositis. Cari. xxxii.
Contrarioivgenera quatuor sui quς Aristoteles eiu Tlκιμενα. i. opposita vocat prositer et, sibivelut ex aduerso videtur obsistere teOtratie,nec inoia quς sibi opponutut conuitaria sunt,sedola e5traria opposita sunt. stimum genus est eoiratio ru,quod iuxta Cicerone diuere su3vocatur seo Φ tm cotratia sibi opponutur,vino eotu sint quibus opponiatur,vi sapidita, stulti
lia,q1 genus in tres species diuidip.Na sunt quodaeiusnodi quae medium habent,et sunt, quae sine medio sunt et Odam sunt qus habent media et tamen sine note sunt nisi ut ruet; eivoca tu creet. Candiddet nigrumedia habet, quia inter eos sarpe color pallidus vel fuseus inuenitur,sine medio iunt quoties unu de duobus accidit ut sanitas vel infirmitas horu nihil est,medi 5.Ea aut quoiv meudia sine nomine sunt,ut feli2 infelix media habet non felix. Secundum genus est relativoru quo ita sibi opponuntur ut ad se eonferantur seut duplusi lum.Hoν sotu opposito tu genus ad se telarε Non enim est maiusnisi ad minus reseratur,et simplum nisi ad duplum aut eius mi opponitur.Nam telatiuum ipsi telativo ita opponiturivi hoc ipsus quod apponitur,aut eius sit eui opponitur, aut ad id quoeuet modo reseratur. Dimidium eni oppo nitur duplo eiusq; dupli mediu est sed ita illi opponitur ut eius sit cui opponitur. Sic et paruu oppo num magno,ita ut ipsum paruit ad magnum cui opponitur sit patuis.Nam superiora que dicuntur contraria,ita sibi opponuntutut eoru non sint quihus opponutur,nec ad ea quocul mo referantur Siquide iniquitas iusticit ita eotratia est vi no eius de iustietae iniquitas sit,aut ad illam sit iniquitas. Tettium genus est oppositoW habitusvel orbatio quod genus Cicero priuatio voeat qua ossendit aliquid mepia habui unde priuatus est.Cui'species sunt tres,quatu prima est in re,seetida in socotertia in tepore cogruo.In revero ut ceeitas et visso in oculis.In ioeo vicecitatis et visionis in ocu ais loeus est In tepore eongruo ut infante no dice te sine dentib'est euidentib'adhue parua tas negauit.Non eni est priuatus dentilisquos nolli hahuitiauartu vero genusex confirmatioe et negatione cipponitur ut socrates disputat. Hge a supe,
tiori ideo differnt, et, illa sigillatim diei possunt, hec nisi conexe diei no possunt. Q uod gen'. uatium apud dialecticos multum habet conflictum et appellatur ab eis, valde oppositum, siquidem
et terriuno recipit.Na ex illia queda habere tertium possunt,ut in cotra iis eadidit et nigru Tetti,u3 eius nec candidit nec nigrum sed lasen vel pallidia. in latinis quoq; ut multa et pauca. ortium enee multa nec pavea sed medioeria.In habitu vel orbatione,ut visio et epestas, ilium eius,nec egeitas necvisio,sed lippitudo.Hic ergo sent et non tegit,tertium nihil habet. Evinit liber secuntas. Ineipit prptatio ad quattuor sequetib' discolla Athematica latine dicitur doctrinatissessii itaqabstractaeosiderat illitate. Ahina, -- cta mi qualitas est,qua intellectu a materia separantes vel ab aliis aeeidentihus,vh est paeipat,vel ab aIiis huiust modi in laia ratioeinatione tractamus.Cuius species sunt quatuor.i.ai itiis metica mustea, ometria,et astronomia. afthhα
metieti est disciplina quatitatis numerabilis secundum se Musica est disciplinaq de numeris loqui qui inueniuntur in sonis.Geometria est diseipsina magnitudinis et formatu .Astronomia est diseipsina, s eursus syderia essessiu atq; figuras contemplatur atq; omnes habitudines sellarus. uas di1ciplinas,cleineops paulo latius indieabimus ut ea ruin cause eompetenter postini agnosci. 6 Ineipit lihel tertius.
E De voeabulo Arithmeties discipling. Cap.r.
η - Rithmetica est disciplina numeroru.Grg eieni numetu tithmon dicunt.aua serip. I. tores Reularium litterarum inret distipis iras mathematicas ideo prima esse voluerunt,smipsa ut se nulla alia indiget disciplina musicaaue et geometria et astronomia quet sequutur ut sui ato; subsistant,is ius egent auxilio. De auctoritatibus eius. Cap.II. si Numeri diseiplinam apud geteos prima Puthagoram autumant conscripsisiciae deinde a Nico
37쪽
maelio diffusius esse eomposta qua aput latinos
primus apuleius,deinde hoetius itastulerunt. Eauid sit numerus,et unde dieatur. Cap. iii. Vmetus aute est multitudo ex unitatibus eonstituta.Namvnum semen numeri esse
non numeruvolat. umeto aut nummus
nomen dedit,& a sui sequentatione nomen indi dit. Vnus ex grceo nomen trahit.Grtei eni ευα dictant,sic duo A tres,quos illi II iso Attia appellat Quatuor vero a figura quadrata nomen sumpse runt.auinq; aut n5 seetidu naturam sed se nari placitu voluntatis ea hiatu areeperat,ab eo a nurnetis nota indidit.Sex aut et septe a groeo nitit
In multis eni nominis' quc in grseo aspirationes habent nos pro aspiratione. cponim'.Inde hexsex,pro hepta septem,siculpto herpillo heiba see
pillum. Octovero pertranslationὰ,sieut illi ο κ Toxet nos octo ita illi suugit.nos novi. illi a ἐκ et nos
Moeri Dieii aut gisca sthymologia,eo . liget et
eoiungant infra iacentes numeros.Nam λεσμευita colundite vel ligare apu eos diesξ.porro viginti dictici sint deest his geniti. u.p.b.litera posivea.Triginta et, a ternatio denatio gignantur. sievsq; ad nonaginta.Centuuerovocati a eanto.quod e circulus.Duceti a duo ec reniti,sie de reliquius ad mille.Mille aut a multitudine, de 3e militia quasi multicia. lade R milia quae graeci mutata litera
Atio numerora eotenenda non est. n multis eni sanctaha seelptutarii locis quantus mystediu habeant elueet. Non eni frustra
in laudibus dei dictu est.Oia in instsura A numero S pondete feeisti. senarius nam qui parti, suis psectus est persectioue mundi quada numeri sui si gnifieatione deelarat. Similiter 8e. q. o. dies quib' anoyses 8e helias R ipse dominus ieiunavertit sine
sumetorii cognitione uoti intelligutur. Sie R alii in seripturis sanctis numeri existunt,quoaxfiguras,to nisi noti hui' attis sciatig soluere possunt. Datuest etia nobis ex aliqua parte sub numero0 eonsiissete distiplina,qn horas per ea discitat',qn de me sum est lo disputamus, ii spacium anni redeuntis agnoseim'.Pernumetu siquidem ne cofundamur instruimur.Tolle numeru3intehuu othus et oia pereul. Adime steuio ealculi c5potu eg euncta ignorantia egea e lectitur,needifferti potest aegretis arilibus quae calculi nesciunt rationem es De prima diuisione partu et impatium. Cap.wυmetu diuiditur patibus et imparibus par numerus diuiditur in his.Pariter par pariter impar,& impariter par,& impariter impar,Impar numerus diuiditur in his. primuia simpla,secundu ξe eopositum,tettius mediocre qui quoda modo primus R ineopositus est.aliove ro mo secundus 8e eopositus est,par numerus e et iduabus tquis partibus diuidi potest, ut duo.&quatuor,& octo.Impatvero numerus est qui diuidi ae quis partibus nequit.vel deficiente vel superante, ut. 3. s. 7, 9.8e reliqua.Pariter par numerus est qui secunda parem ninnetu patiter diuiditur,quous m ad indivisibile perueniat unitate viputa saxagita quatuor habet medietate xxxii.hie aut.xvi.xvi vero cicto octonari' iiii.quaternari'. ii. hinari'una
qui sngularis indivisibilis est. Pariter impar est et
in partes aequas reeipit sectionem sed partes eius mox insecabiles permanent,vt.vi.et. ix triginta Ecquinquaginta. Mox enim si hune numerum diui seris, neutris in numerum quem secare non possis I inpariter par numerus est cuius partes etiam dis uidi non possunt, sed usq; ad itatem non perueuniunt,ut vigintiquatuor. Hi enfiniti medietate diuisi.visfaciunt,tursumq3 in aliam medietatem.vi. deinde in aliam tres,et vltra diuisionein non reclusit sectio illa,sed antevnitatem inuenitur termis quem Oeato non possis. Imparitet impar est quo
ab impati numero impariter mensuratur, Vt.xxv.
xlix.qui dum sint imparesnumeri ab imparib'etia paribus diuiduntur,ut septies septo, quadragies Doni,et quinquagies quini.Impatium numerorus alii simpliees sunt,alii eopositi,alii mediocres. Sitnplices sunt qui nulla partem habent nisi scis' ita
temul ternarius solain tertiam,et quinarius solam
quinta,& septenarius sola septima,his eiuna pars sola est.Copositi sunt qui non solu unitate mettur
Dicimus gni ter terni,& septies terni,tet quini, et quinquies quini.Medioeres numeri sunt qui quodi clamodo simpliees et lineompositi effevidentur, alio vero modo et composit .verbigratia.noues ad xxv.du coparatus fuerit primun est et ineopositus qui non habet communem numerum niss solu monadieu. AA.xv. vero si eoparatus fuerit secundus e et e postus,qm inest illi minuinis numerus preter
molaadicti. i.ternarius numerus qui noue mensustat ter terni et quindecim ter quini. Item pariti numerorum alii sunt superflui,alii diminutiui,asiis ι secti, superflui sunt quorum partes simul ducta
plenitudinem suam excedunt, utputa duodenari' habet enim partes v. duodecima quod est unu . , dita quod duo quartam quod tria,tertiam quod qtuor,dimidia quod sex,unu eni et duo et tria et qutuor et sex simul ducta.xv.faeiunt. ec longe a duo denario excedunt sie et alii similesplurimi ut duodeuieesim',et inulti tales. Diminutivi numeri sit qui partibus sui; esputati,nainorem summam effficiunt,vtputa denarius eui'partes sunt tres,deeisma quod est viati,quinta quod duo. dimidia quod quinq;. Vnu eni R duo et quim simul ducta octonaiiu laetae longe a denario minore.Similis est huie octonarius et alii plurimi qui in partes redacti in
fra consistunt.Perfectus numerus est qui suis pars tibus adimpletur vi senatius habet enim tres partes, Mam,tetti uel dimidia. Sexta enim eiusva
38쪽
mam est.tertia duo dimidis fretiHae partes in suumam ductae.i.unum et duo et tria.simul eunde eo summam perfieiuntq; senatinm.sunt autean per se, hi numeri intra denarium sex. intea centenaria xxviii.intra millenarium quadringenti nonaginuta sex.
si De seeunda diuisione totius numeri. Cap.vio Mnis numerus aut seeundum se consedeetatur,aut ad aliquid. Iste diuiditur se.Alii enim sunt equale alii ii aequales Isse diuiditui se Aliisunt maiores,aliis ut minores. Maiores diuiduntur M. i.multiplices.ii. superparticulares.iii.superpatientes.iiii.multiplices superparti eulares. v.multiplices superpatientes.Μmores diuidntur sic.i.suhinultipliees s. superparticulates iii. superpatientes. iii sabmultipliees.superparticusares.v.submultipliees subsuperpallantes. Per se numerus est qui sine relatione aliqua dieitur vl.iii sit.Wviaet exteri similes. Ad aliquid est numerusqrelatione ad alios eomparatur.ut verb.gratia.iiii. ad.ii.dum eomparatus fuerit duplex dici .Rmul tiplex seu ad.iii.vii. ad.iiii.x.ud.v.et iterum tresad unum triplex sex. .ii.ix.M.tinet esteri. Equales numeridieuntur quiseeundum quantitatem ςqua
Inaequalesveto numeri sunt qui adinvicem com parati inaequalitatem demonstrat, vi.iii.ad.ii iiii. ad.iu.v.ad.iiii.x. ad.vi eiuniuersaliter maior minori,aut minor maiori huiusmodi dum comparatris fuerit ingqualis dicitur. Maior numerus est qui hahet in se illum minorem numerum ad quem com paratur,et aliquid plus,vive .gratia. uinati: numerus ternario numero sortior est,eo Φhahet qui ratius numerus in se trinarium,et alias partes ei' duas,et reliqui tales. Minoi numerus est qui eontinetur a maiore ad quem comparatur euin aliqua parte sui,ut ternariusad quinarium,eontinetur ei ab eo eum duabus partibus suis.Multiplex nuinetus est qui habet in se illum minorem numetu, bis aut ter aut quater aut multipliciter,ut ver.gratia. Duo ad unum dum comparati suerint duplex est, iii.a3.i.triplex,uii.quadruplex et reliqui. Fcontra submultiplex numerus est qui intra multiplaee eo tinetur bis aut ter aut quater aut multipliciter viver.gratia unus a duobus bis continetur a tribus ter a quatuor quater,a quinq; quinquies,et ab aliis multipliciter. Superpartieularisnii erus est dusortior continet infra se inferiorem munerum eir αea quem comparatur,similiter et unam partes ei'
Vt ver.gratia.iii. ad. ii.dum comparati fuerint eostinent intra se duos,et alium unum qui media psest duo 1.auatuor ad tres dum comparati fuerit continent in se. iii.et alius unum qui est tertia pars triuiii. Iterum quinq; ad quatuor dum comparati laetitit habent in se quaternarium numerum et alium unum qui quarta pars dieitur esse quaternast ii numeri et esteri tales. Superpatieus numerus
est qui in se snse solem numerum totum continet
parati fuerint hahet in se quinarius numerus terranarium.et super hoc alias partes eius duas. Septe ad quatuor dum comparati fuerint hahent in se iiii.et alias eius partes.1ii.nouena ad quinq; du eo parati fuerint,liabent in se quin et alias quatuor partes eius. Suhsuperpatiens numerus est qui eontinetur in numero si erpatienti,cum aliquibu, stibus suis duabus aut tribus aut pluribus ut verbi
ratia. u. continetur a.v.eum aliis duabus partilaus suis. Subsuperparticularis iumerusest ininoe qui continetur in fortiori numero cum aliqua paete sua aut media,aut tertia,aut quarta, aut quinta vivetigratia.ii. .iii.iii.ad.iiiLiui.M.v. et caeteri.
Multiplex 1uperpartieusatis numerus est qui dus comparatus ad inferiorem si hi numerus fuerit, tinet in se totuin inferiorem numerum multiplici ter cum aliqua patre eius , t verbi gratia v.ad.iudum comparati fuerint continent in se his hini.iiii et unam partem eius. Nouem ad quatuot dum coparati fuerint eontinent in se his quaterni,etunas partem eius. Submultiplex superparticularis nusmerus est qui duin comparatus ad inseriorem sibi numerum fuerit,eontinet eum multipliciter cut aliis partibiis eius,ve verbigratia.viis. ad.iii.du coia
parati fuerit in se his terni eum aliis duabus partihus eius.xmi.ad.vi.dum comparati fuerint, eont
nent in se bis seni,cum aliis duabus partibus eium xvi.ad.vii.dum comparati fuerint continent in se his.viii.eum aliis duabus partibus eius.&xi. ad.im dum eomparati fuerint eontinent in se bis. iv.cum aliis tribus partibus eius. submultiplex superpartionalis numerus est qui dum ad sortiorem sibi eo paratus fuerit continetur ab eo multipliciter cum aliquibus partibus suis. ut verbi gratia. iii.ad.viii. eontinetur his in duabus partib' suis.tiii. .xi. cotinetur his eum tribus partibus suis. E De tertia diuisione totius numeri. Cap.vii. Vineri aut disetiti sunt, aut continentes.
lii. lidi. Diseretus numer' est,qui discletis monadibus continetur. ut verhi gratia.iii. iiii.vvi.et reliqui.Cotinens Duerus est qui coninctis monadibus continetur ut ver. gratia. Ternarius nuetus in magnitudine intelligitur. . linea,aut spadiit aut soliduindicitur.Continenς similiter ut quaternarius et quinarius numeri. Linealis numerus est
qui inchoans a monade linealiter deseribitur ad itinitum. Vnde alpha ponitur pro signifieatione ii meatum,quoniam hee literavnum 1ignifieat apud gis cos.Supetficialis numerus est qui non solus 15gitudine sedet latitudine continetur vi trigonus quadratus quinquangusus vel eieculares nuert,et citeris senis i plano pede s.supficie corinentur.
39쪽
ETtigonus numerus es issa. Eauadratus numerus estissa Quinquangulus est ista. Citeulatis est ista.
gaui dum semel murtiplicatus fuestit a se inehoans ad se conuertitur. ut verbi gratia. Quinquies quini vicies quinquies ita. Q Solidus numerusest qui longitudine et altitudine eontinetur, ut sunt pyramidesqui in modum flamms cosurgunt ita.
C hqrg quihus est aequalis undiq; ro J tunditas ita. V si Spotietis autem numerus est qui cirisculato nueto multiplicatus a se instoas et in se conuertitur,quinquies quini vicies quinques. Hic eiteulus dum in seipso multiplicatus faeit sphtram.i. quinquies.xxv.cxxiii. Atithmetiea medietas. vi. ix. i. Geometria medietas. vi viii. ix. i. Cauod numeri infiniti existunt. Cap. ix. Vmeros autem infinitos esse eertissimum est,quoniam in quocunq; numero fines na 've, etendum putaueris.Lipse non dieci uno amdito augeti,sed quemlibet ingentem multitudine eontinens,in ipsa ratione atq; seientia numerorunon solum duplieari verumetiam multiplieari potest.Itavero suis quisq; numerus proprietatib' terminaturivi nullus eoruin par esse cuicunq; alieti possit. Ergo et dispares inter se atq; diuersi sunt. et singuli quiq; finiti sunt et omnes infiniti sunt. Quid sit geometria,et de inuentoribus et devocabulo eius. Cap.re.
o Eometriae disciplina primum ab aegyptiis
reperta dieitur, quia mundante nilo et omnibus possessionibus eiuslinio obductis ini lium terrae diuidendae per lineas et mensuras nosm n arti dedit. i deinde longius aeumine sapientius producta et maris et cili et aeris spacia metiuntur.Nam prouocati studiosi cσpertint post terrae dimensionem et egit Maeia qugrere quanto interuallo luna a terris,a suna sol ipse distaret,et iq; ad verticem eqsi quanta se mansura distederet sieq; interualla ipsa esli orbisq; ambitum per nuerum stadiorum ratione probabili distinxerunt. Θquia ex terrae dimensione hie disciplina e pie ex initio sui et nomen seruauit. Nam geometria de
tetra et de inensura nuncupata est. Terra eni gradice γM Vocatur. 3ετρον .mensura. Huius diseipsiunae ars continet in 1e liniamenta iterualla, magnitudines et figura dimensiones et numeros si De differentia arithmetics geomettis et musi cae. Cap.viii. Urim Naer atithmetieam autem et ge me dis Retiam etinusicam hoc interest,ut medimplum initentas in alithmetiea. Primo sie quaeris. niungis extrema et diiudis et faeis medipn .v uta fac extrema e .
vi.et.xii simul iungis et faciunt.xviii.partiris me dia et facis.ix.quod est analogicum arithmeticae, et medius quot monadibus superat primum, his superetur ab extreino. superant enim, x. i. tribus monadibushi; superatur a xii Secundum geometriam to iam qua tis. Extrema multiplicata tantum faciunt quantum et media inultiplientaviputa.v1.et.xii.multiplicata facient septuagesiesdipodius.media.viii.&.ix.multiplicata tantundem fasciuui. Secundum musicas ita. ua parte superat medius primum,eadem parte superatur medius ab extremo.vtputa.vi. t.viii.duahus partibus superant quae Auae partes tertia media.viii. superat
ah vitima,nona vel decima secunda. si De quadripartita diuisione geometrig,Cap.xi. Pomettig quadripartita diuisio est in planum in magnitudinem numerabilem, in magnitudinem rationale et figuras soli das.plans ligulς sunt quq longitudine et latitudine continentur quς sunt iuxta platonem numero quinq;.Numerabilis magnitudo est quς numeris arithmeticς diuidi potest. l Iagnitudiues rationaules sunt quarum mensuram scire possumus. Irra tionales veto quarum mensurs quantitas cognitia non habetur.
Te figuria Geometrici Cap.diis. Igurq solidς sunt quς longitudine et lati
tudine et altitudine continentur,ut est euhus euius species quinq; in plano. Quadirum prima plano pede circulus est figura planaita,quq voeatur cite ducta,cuius in medio punuctus est quo cuncta convergunt,quod centiu Rect
40쪽
metriei voeant,latini punctum esteus nuncupant Iano pede ita. Linuadrilatet a figula est in plano quatiata,mςsub quatuor tectis lineis iacet ita.
mrassana ita. ithogonsum idest tectiangulum,fi gura plana in plano pede. Eu enim tria gusuin et habet angulum tectum ita.
EI pleros figura plana recta ae subtiliter constituta in solidum ita.
cstitia est figura in totundum sorinaeta ita partibus cunctis etqualibus in so iadum
CCtibun est figura proptia solida, qus longitudine et latitudine et altitudie cotinetur in solidum ita. ECylindrus est figura quadrata habeas etlus semieireusum in solidum ita si non est figura qus ab amplo iii angustum finit sicut orthogonium ita. σPyramis est figura qui in modti ignis
ab amplo in aeutum eonsurgit ita. Ignis enim apud gricos appellatur. 4 Sseut autem infra io.omnis est istimestus,ita infra hune circulum omnium si
EPrima autem figura huius altis punctus est, euius pars nulla est. Secunda est linea protet latitu idinem longitudo.Recta linea est qu ex quo in suis puctis iaeet.superficies vero quod longitudines et latitudines solas habet. superficiei vero fi ni lines sunt. uorum tarint ideo in superioribus.io.
fguris positi non sunt,quia intra eas inuenititur. sim numeris seeundum geometriam querendi, Mi. xiii.
Vmeros autem secundum Geometriam ita quotis.Extrema quippe eius multipli eata tantum faciunt quantum et med a duplicataretputa. i.et.xii.multiplieata faciunt septuagesies dipondius media. 8 .et. 9.multiplicata tantundem faeiunt. EDe mussea et eius nomine.
aeut antiqui volueruntvis carmina et vocis modulatio quςreretur.Quarum sonus an
sensibilis res est,et priterquit in prsteritum remapus imprimitum; inemorigande a poetis Iouis et inemorit filias musas esse eonfietum est Nisi enim ab homine memoria teneantur soni pereunt.quia sibi non possunt. CDe inuentoribus eius. Cap.xv. v. Cyses dieit tepertorem musscs artis suis
se Tubal qui fuit de stirpe earn ante diluuium.Graeci vero Pythagoram dicunthuius artis inuenilla primordia ex malleorum soni tu et cordarum extensione petetissa. Alii Linum thebeum et egilius et amphion in mustea arte primos claruisse serunt.Post quos paulatim di Mecta es precipue fige disciplina et aucta in vitis modis. Eratq; tam turpe musicam nescire u literas.Interis 'ponebatur autem non modo saetis.sed et omni solemnibus omnibusq; istis vel tristioribus. rebus vi enim in veneratione diuina hymni,ita in m , his a limenes et in funeribus threni,et lamenta ad tibias canebantur.In conuiuiisvero lyra elevtharata circunferebatur,et aecumbentibus sin iis oedinabatur conuiuiale genus eanticorum.
n Visa ita sine mustea disciplina po test esse perfecta.Nihil enim est si, ite illa.Nam et ipse mundus quada
ct armonia sonorum sertur esse comisit positus,et eelum ipsinn sub armo , I niae modulatione reuolui. Musica inouet affectus pro eae in diuersum habitum sensus. In praeliis quoq; tubae concentus pugnates aecendit,et quanto vehemetior tuhil fuerit clangor tanto fit ad certamen animuς fortior. Siquidem et remiges cantus hortatur ad tolerandos quoq; la, botes musica animum mulcet,et singulorum operum satigationem modulati vocis solatur. Excis