장음표시 사용
81쪽
Adolpho ejiisque successbribiis, in perpetuam possessitonem assignare pacemque aeternam diplomate juramentoque stabilire Atque hac ratione Ca-relia Ruthenica sive Kex holmica , in regni Sueciae perpetuam possessionem
Carelliae innonicae civitas est V Vi-burgum, emporium satis celebre vallis fossisque ac arce munitissima conspicuum: Quod Rutheni aliquoties plus quam centenis millibus armatorum frustra obsederunt. exholmia, quam Sueci corrupte sic vocant, ad imitationem innonici nominis e- his almi, quod illi a Xehi, quod cucu- luna, S salini, quod fretum sonat, quasi cuculi fretum appellitant, fundata es in duabus parvis insulis, in ostio fluvii V Voxen in citeriore civitas, in ulteriore arx sita est , quas rapidissimum praeterlabens flumen mirum in modum fortificat. Rutheni Carelogorod, id est, Care liς propugnaculum Vocant. Solum regio habet fertile, Iocis praeis sertim lacum Ladesto Oeteia circum-jacentibus: In septentrionali vero plaga, locis quindenis aut vigenis milliaribus ab illo lacu dissitis, adeo paludinosa est, ut sola montana loca frugibus sint apta quamobrem ibi incolae majori
82쪽
ς AE majori ex parte venatione it scatura vivunt. Est auten praedictus lacus inter ona s, quos Europa habet, maximus, forma poene ovali, quippe qui in longitudine imiliaria germanica continet triginta sex, ac in latitudine vigintiri Cujus salie pars circiter quinta Ruthenis cedit, reliquum Regno Sueciae Piscosus valde praelustris etiam apud Κexholmiam salmonum captura eum Rutheni lacum asingulari specie piscis, halece paulo majoris, ipsorum lingua Lado dicto, qui nullibi in Russia nisi ibi capitur, deis
nominatum putant. In exholmiae
ditione apud idit effodiuntur gemmae, quas rubinos,exholmicos, Rutheni Κidelsco camen vocant.
Careliam sit 3 naturae ordine sequitur Iugria, quam Rutheni Istram
Vocant quae, ut superius commemoratum , nuperrime Regno Sueciae adjecta est. Ea solum habet fertile flv. viosque piscosissimos, nec non imis nis generis venationes c aucupia. Inter venationes praecipua est Alcium, quos Sueci Elgh Germani iant vocant, quae animalia bis in anno, maxima copia per flumen Nieva transis eunt Primo enim vere e Russia catervatim transeunt in Careliam, d autumno
83쪽
DE sc RIPTIO. cymno ructum remeant in Rulliam vi utroque transitu capiuntur maxima copia Castra ea regio habet sortisti .ma , quae nimirum hactenus claves
fuerunt Regni Musco vitici, quibus ne similia quidem Moscus in toto suo
regno habet. Notteburgum enim,
quod Rutheniae res ea, quod nucem sonat, dicitur, in faucibus rapidissimi Nieva fuminis, in parva insula situm, ob fluminis amplitudinem, nulla OG mentorum vi attingi quatiari potest 'deoque ad nostra usque tempora semper invictum mansit, donec ut prius commemoratum est a Gustavo Adolpho Sueciae rege obsessum , non fame, sed inaudita celitusque immissisa inedia , ad deditionem compulsum est; non enim obsessis deerant edulia, quibus se sustentarent , sed verrucae quaedam in re faucibus eorum enatae, ipsis impedimento erant, ne comedere vel deglutire possent. Iva nogorod Narviae opposita arx est sor
timima , in isthmo rapidissimo flumine cincto, in rupe aedificata, muro turribusque fortissima is munita, quam etsi occidua parte, qua Narvam spectat, tormentis quassaveris , aditu, tamen a meridie, occidentei septentrione . prohibet flumen rapidissi-
84쪽
mum, quod inter Narvam di iamque
arcem interfluit Ab oriente natura e monte vallem excavavit latissimam,
Valdeque prosundam, in cujus fundo subjecti oppidi cives habitant. Exterius solum planum tamque altum est, ut sola cacumina turrium tormentis attingere liceat, inferioribus intactis manentibus Nec cuniculos agere possi int; undus enim totus est lapi- .leus. Habet praeterea ea Regio Ma-puriam 3 Iam agoro arces, cum arte,
Regni Suecia provinciarum situm naturaeque ordinem sequentes ultimo loco pervenimus ad Esthoniam , quae Livoniae pars est, a meridionali parte sinus pinnici sita, quae nostra aetate non admodum diu sub Suecico fuit imperio, sed si saltem annos, cujus occasionem ex eorum historico Bait, Rusibne, adferam Postquam enim, ut ille reseri, Nobiles, qui olim, ut Christianam religionem propagarent, in Livoniam acciti erat, neglectat religionein vera nobilitate , seque libidinis, gulaeque ac superbiae imperio ma-cipare, miserosque subditos, non hominum sed jumentorum loco, habere caeperunt, scelerum vindex Deus Iohannem Basilium Musicovitarum Tyrannum,
85쪽
rannum, ut eos coerceret, excitavit;
qui imaximam Livortiae parten subegit ferroque ac flamma vallavit Livones ergo videntes se hosti resistere non post , quandoquidem Livonia Romani Imperii membrum habita sit Augustae Vindelicorum in publicis comitiis anno is si Caroli U Imperatoris, Romanique Imperii suppetias
implorarunt. tianquam autem acermania reliquoque Imperii corpore longe essent dissiti, Caesarque, bello Turcico implicatus, non potuit eis suppetias polliceri tamen post mat ram deliberationem , data anno IIII aurea bulla, Caesar ipsis concessi , ut apud Regem vectar aliosve vicinos principes tutelam quererent. Ideoque Revat enses S Oselienses adDaniaeRegem confugerunt, eo quod Revali,
lim a Daniae Rege Ualdemaro II aedificata esset, suaque privilegia pridem ab eo accepisset. Sed quandoquidem illis nullum contra Moschum, qui jam maximam Livoniae partem depopulatus erat, arcesque plurimas occuparat, auxilium praebuit, ut ne egredi
quidem e civitate possent coacti sunt Erici xiv vectae Regis opem implorare, eique se anno is 6 sponte subjicere. Quorum petitioni, anno superiore
86쪽
vivens pater Rex Gustavus primus amnuere nolebat. Existimant ergo quidam, praefatum Ericum hac re sibi suis. que successbribus multas accersivisse molestias Sed quandoquidem nostra aetas in mundi feces turbulentis 1 ma-que inciderit seculi, vicinique nobis semper pacem invideant ratio dicti tat, experientiaque comprobat, consultissimum esse ei, cui pax denegatur, in hosti potius occurrat, quam eum domi exspectet. Eidem Erico in Imperio successit frater Iohannes III, qui hel ca virtute delicitate Esthoniam
ejusque arces & territoria, nec non IVanogorodiam, Iam agorodiam, Ca- puriam 5 Kexholmiam , tunc Rutheis nica castra e tyranni manibus extorsit. Esthonum provinciae sunt Harria,
cujus metropolis est Revalia, aquilonem versus ad sinum innicum sita; Viria, in qua essenbergh, Tolsburgh, ε Borcholm Alentakia , ubi Narvia emporium 8 N tot Iervia, ubi Vit- ten feyn4 Lais nec non Vihia, ubi Hapsal, Lehalac Lode. Ad Esthoniam pertinent etiam insulae, Dagho, Orin-so Nuko,VVrango, Odens holm, Nargo, Vinso S utraque Roglio, quarum coloni, sic utri siliae, nec non 3 maritimi larique in continente, Suecicautuntur
87쪽
utuntur lingua quod certe arguit eos esse ex reliquiis coloniarum veci carum, quae priscis temporibus,cum an iste Germanorum Danorumque u rupi tiones illae provinciae Regibus vectae. tributariae erant, illuc traductae sunt: j p Inuilarumq; praefatarum colonos u. ris fuisse Suecici, vel vecico jure usos fuisse, etiam illo tempore quo ante 'annos Somani Aesthoniam obti. nuerunt, testantur Nicolai Abbatis Padensis literae, quibus fatetur se anno Domini i3 s, feria quarta post Dominicam Cantate, ritea rationabiliterve didisse Rogli juris Suecici insulam. Anno enim 13 7, divi Iohannis Baptistae die, data sunt diplomata, quibus Valde marus III Rex Daniae, ejusque
frater Otto, fatentur , se Harriam: Viriam, una cum tribus civitatibusvi arcibus, Re valia', Narvia dc Uesen berga omnique suo jure in praedictas arces, earumque territoria, Magistro ordinis Teutonici novendecim millenis marcis argenti puri, ponderis Coloniensis, vendidisse. Submisit etiam, hisce annis, Livonia tota collum Sue- cico imperio Deberem igitur una cunova delineatione, novam ejus descriptionem adderes; sed quandoquidem eam loci angultia excludit, ad specia-
88쪽
morarunt. Habent enim praeter Germanicam linguam, qua nobiles mercatoresque utuntur, qVatuor, non sola dialecto differentes, sed omnimode diversas distinctas linguas. In insulis enim locis a maritimis Suecicam in septentrionali parte versus sinum Finnicum Esthonicam vel innoni. cam, in mediterraneis Livonum linguam, quae jam maxima parte XO- levit, ac in quibusdam saltem pagis
remanet: In meridionali parte Letticam, quain Curetes utuntur, quae ex
sentina linguarum conflata videtur; reperiuntur enim in illa vocabula ex omnibus sexe linguis. II. DA
89쪽
& constietudinibus Suecorum. ingenia satis idonea iunt, non modo ad mechanicas artes quaslibet addiscedas , sed ad omnis generis scientiam, literaturam bariorum idiomatum usu ii ci Nam qui paulo sunt honestioris 3 lautioris conditionis, non modo Latinae lingui, sed ScGermanicae Gallicaeque studiosi sunt, easque summa industria usurpant. Mores illorum olim simplices, nunc quoq; commercia Z vicinorum consuetudo nonnihil mutarunt sed quo longius a fontibus vitiorum, quae hO- die agmen in orbe ducunt, libido, luperbia, eo adhuc minus contagione illius inquinantur. Vestitus plebeiorum vilis nobiliorum ad peregrinum modum, prout cuique aut inter peregrinandum allu-buerit, aut aequalium suorum aemu
Aedificia privatorum in agro iterisque oppidis fere lignea sunt, .humiliora, ad frigus excludendum, c
90쪽
AESto holmite tamen d in aliis aliquot oppidis intra moenia aedes pleraeque elateribus aut saxis subsiluctar. Tritici frugum ipsis abunde est; majorque esset copia si inutiles sylvae exscinderentur; underi panis raro illis deficit, nisi forte annis quibusdam
quum aut sata interierunt inusitata tempestate, aut bellorum rabie agricultura elanguit Quum autem annona carior fuerit, egentiores panes e corticibus abietum pinuumque conficere solent, quosa stomacho prodesse . neque maligne nutrire opi
Carnibus4 piscibus Tuunt neutros tamen plebeji praeterquam raro usurpant recentes, sed fere aut muria conditos, aut ad solem fumove indu ratos. Ferinae denique, volatilium Omnis generis, maxime earum quae in deliciis habentur, maxima hic est
Conjugia ipsis pudica, .sancta.
Nam virgines sine consensu parentum aut tutorum ambire nequaquam
licet. Neque tutori pupillam suam cuiquam desponsare impune licet aut sponsalia celebrare nisi quatuor testibus praesentibus, duobus ex parte posid sponsi totidem multa, marcarum