Svecia, sive, De Svecorum regis dominiis et opibus. : commentarius politicus

51쪽

didicerunt, reliquos tanto ludio privatim instituunt , ut vel commune vulgus curvusque arator, maximaque ex parte literas norit Natura tamen magis sunt simplices, quam astuti. Praecaeteris etiam domorum munditiem amant. Sed haec de ordiandicis provinciis in genere dixisse sufl1ciat; nunc in specie singulas antiquae illius Hel singiae partes sigillatim lustrabimus. Ejus coloni partim sunt nativi Hel singit, partim Lappones. ILlorum provinciae sunt, Hel singia nunc proprie sic dicta, Medelpa dia Angermannia dc Bothnia; horum vero Lapponia.

Regio illa quam nunc proprie Hel- sngiam vocant, olim, ut ex Hel findicis legibus patet, uir hede nominabatur; quod nomen etiam hodie in ejusdem provincis sigillo remaneti habet enim inscriptionem talem Sigillum communitatis in Sun hede Di Diribuitur autem in tria territoria, Aloram videlicet, quam Liuia suo ius irrigat Sun hede, per quam mediam Dil lacus flumenque elabitur: Nord- sitiet se s Di rsho conterminam . trandoquidem autem undhede regionis mediam potissimamq partem comprehendebat olb ea tota provincia

52쪽

denominationem coepit. Regio sebam satis habet fertilem pecoribus ctiam abundat sunt enim incolae rei bucolicae prae caeteris deditici linificium etiam aliasque manuales hechanicos artes stildiose exercent ne line piscatio ite in mari, fluminibus, lactibus negligunt. Civitatem habet 1 Iudingsualdiam, cujus cives, cupri, butyri, sebi, coriorum, pellium, picis,

resimae, malorum, trabium, assiem m-que abiegnorum maximam copiam in exteras nationes transportant

Medelpadia fere ejusdem cum Helis singi conditionis est, nisi quod arctior sylvisiue ac montibus frequentior. Duos habet fiuvios variorum piscium salmoniana praesertim caprura insignes. Existimant quidam, Hel-

single reges suam aliquando ibi sedem

fixille. An germannia montes rupesque habet plurimas convalles autem locaque planiora acie uberem habent glebam, ut quamvis idem agri quotannis erantur , tamen vix decimo quoque anno stercorationem expetanta frumentaque nihilominus reddant in suo genere praestanti Tima, si alioquin non admodum iniqua fuerit anni temperies, ut ad perfectam

53쪽

rnat irritatena frit ges pervenire possint. Quare dubium non citet, si regiones miti coelo subjectae, tale haberent solum, eas uberiores multoque prael tantiores fructus edituras Angermannum fluvium habet, inter praecipuo Sfamosum, varia piscatione. 1almon Umpraesertim, divitem Regio quali iii duo brachia dividitur: meridionalior nini pars a mari secus praedi Euna flumen, versus occasum aestivum protenditur: borealior autem secus mare Utram- qae sylva, praerupto, hora ibili illo ac quasi ruinam minitante Scula monte denominata, dirimit Civitatem micam habet, Her nos andiam, excepto cupro iisdem cum Hudings valdia ni ercimoniis gaudentem.

que Angermania iaci sed soliana habet quibusdam in locis arenosum qu C diquidem una cum rigid tale coeli, ni es- sis ubertatem impedit. Sed eius d tenuitatem .defectum, alia tum reruna necessaria: u compensat copia. Bolli niam multi irriga ut me gni fluvii diversorum piscium speciebus , Laxime auten salmonibus abundantes Civitatem quidem non habet, sed ingulae parce lae quali tingηla sunt emporia

54쪽

AEaliisque eiusmodi rebus caret, abun lattamen piscibus, variorumque animalium venatione 4reciosis pellibus. Bothniae coloni, ii praesertim quos Byrcarios vocant, quae Lapponibris aliisque sunt necessaria, a mercatoribus illuc navigantibus aestiuo tempore c em. unt hyberno autem cum lacus de flumina congelata sunt, ea in appOniam exportant, referuntque ingentem piscium , gelu in modum baculi inauratorum variarumque pellium, id genus aliarum rerum copiam. Lapponi septentrionalium provinciarum extrema , regio est latissi-naa, sylvis, montibus, paludibus, lacubus, fluminibusque frequentissima. Agros nullos habet pabula tamen quibusdam in locis largiisin a Incolae

Venatione, aucupio, piscationeque victitant. Villas aut pagos certamus: mansionem non habent. Sed , ut fert commoditas piscationis S venationis,

per aliquod tempus, apud lacum, flumen, sylvam, vel montem aliquem

mmorantur, exactisque ibidem aliquot vel septimanis, vel diebus, habitationem alio ad lacum commodio in

transferunt Hyeme tamen cum tributa ab illis ex ionda sunt, certis quibusdam locis,certoque tempore, quasi in

55쪽

in hordas congregantur ubi etiam

naercatores illi, quos Byrcarios nomi-irari dicebamus, suas exponunt merces Illo etiam tempore sacerdotes adis

sunt, qui illorum infantes bapti Eant, articulosque fidei aliaque Chiistianae religionis Percitia apponibus proponunt, examinantque anno sequente quod priori illos clocuerant, rationem poscentes christianismi Templa, in quibus sacra peraguntur, Carolus1x iis locis aedificari fecit. Lappones olim, quam nunc magicis superstitionibus magis dediti erant. Postquam enim Euangelii lux apud illos illucescebat, qui illam amplexi sunt, a superinstitionibus abhorrere caeperunt MMximaque pars Lapponum magicis superstitionibus caret, suntque homines simplices, probi, nec a bonis moribus

abhorrentes. Sunt enim apud illos adulteria rara, homicidia rariora, facta a tem rarissima ac paene inusitata. Ita ut consuetum sit non modo Lapponibus, verum etiam mercatorib', suas merces illinc transportantibus, eas

stragulo saltem contra nivium injuriam obtectas, sine aliquo custode, sub dio relinquere, proq; negotiorum eX- reclitione ad alias hordas long Himo itinere abires, nullamque prorsus cu- s raru

58쪽

ta , ut plurimum e pellibus hirsutis villosisque conficiunt, vel ex panno laneo advectitio Linum non habent, sed ejus loco, ab exsiccatis animalium nervis, tu sisque ac in modum in paratis, si linent, quibus vestes consuunt; ac ne desint ornamεta acu picta, stannum in modum auri in tenuissima

ducunt fila iisque supra dictos nervos investiunt quibus deinde vestes solen-niores suo more acu pingunt. Pro domibus exietulae arboris corticit, c5sutis utuntur tentoriis. In quibusdam Lapponi montibus etiam gemmae

inveniuntur, utpote adamantes, amet histi topaziique. Lappones nostro seculo tribus parent Regibus, Sueciae videlicet, Nor Uegiae QRussiae Lapponiae maxima pars meridionalis videlicet. mediterranea ad regum Sueciae tota pertinet; regio vastissima a gradu latitudinis xiiii ad Lxae extensa, in longitudine ultra centum miliaria Germanica complectitur, in latitudine vero nonaginta . Haec in quinque territoria vel praefecturas Lapnaarrias vocatas.

59쪽

Dssc RIPTio. dividitur,vii te licet mala pmarch. iis talap march, ill .ap march, Tornelap-naarch, S aimi lapmarch: cluariam incolaeitilli praeterquam Regi uectae, tributa pendunt Ad Norvegiam pertinet tradius saltem maritimus, secus Oceanum, quem Finmarchiam nominant, cujus incolae Sio finni, id est Fin- non es maritimi, vocantur, quod sola pisc..tione victitant Ruthenorum

imperio parent reliqui, tractum il- turma caltio Vardhus usque ad ostia maris albi incolen res. Quae regio Sue- cice rennes, Lapponice Pyhinienni, Ruthenice veroTarchana volochio die appellatur , quam quidem purant eandem elle, quam Veteres Blarmiam appellarunt, quod nomen detortum videtur a Finnonico Varama, quodnaontosam regionem significat. Scric finnia, quam Saxo Stalandicus aliique veteres hic uspiam posuerunt, nulla est. Sed kidlisinnorum appellatio omnibus in nonibus apponibusque competit. qui soleis illis ligneis, quas noliri Sueci Shidii Tinnones vero Suhsi vocant, solent uti, celerrimeque super altilis mas nives currendo feras insectari, hostemque insequi, institutumve iter peragere positant. Cujus rei peritiam maxima pars Nord-

60쪽

AElandicorum populorum omnes pinis non es Lapponesque habent. Quae certe res haec is , in bellis hyemalibus, cum regiones totae nivibus oppletae sunt, si pissime facili mam praebuit hostium deletionem Hostes enim e via ne latum pedem excedere valcnt,quin continuo dc equites S pedites toti nive obruti cum nivibus certare: quas natare cogantur cum kid likarii, qui soleis illis ligneis vecti, ceu volantes , in eos ex omni parte irruere ponsiunt, ac jacentes ut libet vel telis vel armis conficere. Cujus rei non obscurum exemptu ,etiam nostra memoria, paulo ante obitum Iohannis tertii Sueciae regis, accidit cum Ruthenus centum millibus armatorum sti. pato exercitu, in landiam ex improviso devastaturus occupaturusque irrupit, nullo tum Suetico milite in Fin-landia praesente tum sexcenti tantum

rustici, Ieskis 3 Europe soleis illis ligneis vecti,totum ejus exercitum dis

sparunt, retruserunt, atque in Rusi sani fugarunt.

Sequitur in nostra methodo Gothia, quam a Suecta olinor de Tydh-vveth sylvae dirimunt. Suecorum nomen inquit Cranetius domi atque

apud vicinos Gothorum vero apud