Oratio de stvdiis philosophicis, theologiæ stvdioso necessariis, recitata a Johanne Syningio, [cum præfatione edita ab Andrea Vellejo]

11쪽

ruum fiserint a d hos auditores a

interim annuo eos satis largo fuatitur belli siquant uio Uere Camerinam ad me nonspecIat Reddant ejus rationem, ii quibus ea in ambit munerisfui ratio Scripsi tamen uni tersa illa de re quadam imo rerum usu et docIorum Uirgula censoria mollitus,quasti quando sum tuerit,edano: ates rinarchum Catonem non improbuim agati L . Sed adalterum olidae Eruditionis adipi . scelidae ob iaculum transeamus Illud, ut dixi,

consimi inper Gersa di siendi et docendi ratione , quam peperit in Scholis discipu rum pariter ac

praeceptoruin Incuria Hae penis undeproma

net hu in late serpat quantas strages edat, quibus demum antidotis propulsandast, non enhujus es loci es temporis ed perere Peculiaris hoc laboris opus quod modum Epino longe excedit. Unicum hoc succurrit monendum quod grassantibus morbisti demiis edic aciendum corasulunt, hi quos sequatur liberalium artium sudii dedita jubentus. Cognitis enim Labrii

12쪽

ab errorum Detus transferis toto conatu ad re e mn flutares, orάcompendium i mi, cui mi dicus inlareat SN TARDE relin quasilusear ruditus nimis acultans ipse emoris, ut inquit Horatius. Porro quas it finguis artibus a facultatibus, quas vocant, omnO- dissimas diorum ratio, multis iamdudum emphea n In hac autem Syniugii nos i oratio. ne, hocsolumagitur, ut radatur, omnibus Theologiae candidatis necessarium esse Philoseph sud umo suo utpatria, ras di s quis domnes harum Penelopen ac sacrosanctam certatim ainbiuntsponsito, ut maxim necesserim , ita

perniciose consito plurimis negligi ac flore ericondi mus Bonum enim certamen tum demum decertasse autumant, biprimis labris rudiamenta arti dicendi in Scholis trimalibus degu- sarint, cinissatim immane nefas Iud moderatorum te moniis, quas talis, ut vocant, qui damnii Fciismuniti, in cademiasavolent.

Ubi quas aliudagendo aliquot miliarum, quas

in sapellitant, codices centone; metasan et quibus

13쪽

quibus cmu congerronilus suis in Impositi ali quid ehtancla coisalutantur, ut domum retersi habeant quos Thrasonico more etendite=:t. Hoc

paecto ibita metamorphos mitos sed immdprobos et eassubinde itasti Theologos e quiprocu caris honesitissimarum An utilissimarum artium

Ddiis, in ulcissimi prostient sanctissmi muneris

pracones cir verba pro coiicion fundant mera Temeritate Audacia haesunt Harpyia inde quibus coliquaeruntur reliquio curiore loco nati, quod bota ibi faucibus eripiant, Eleemos narum videlicet et potiorum beneficiorum: quum interea ipsi cogantur exemplo languidi Oct decem amo frustra decuinbentis ad Bethesdam pistinam expectare cum, sic Horatiam, d labitur amnis qui latitur et labetur in innevolubisis aevum . Sed retraho me ultra septa provectu te mi LAGO reeterior aviae elidense quas etiaticum tibi dedico orationcm hanc puta, remerendi ong optimi ac doctissimi viri Johannis S niugii suam si animo

attento, uipar legeris tanquam Consu-

14쪽

ran , quam in tuis udis tili essendam propo

sueris, non dubito quin magno tuo commodo operae te practu fecisse in nor e cxperieris e dies haec eadem indies tibi inculcari diva Doce prae-santi liniae eruditi ni viri g. Petri Haggaei, amici,c Iri integerrimi, ad quem te ex consilio remerendi tui patrui, soceri mei dilecti simi, iam mittere constituit parens tuus carissimus. --cipe igitur hoc laticum, mole quidem sua admodum exiguum, sed usu rei mi pondere admodum praetiosum a eximimn e et cum Johainie andalo condi stipulo tuo eteri a cateris popula ribus tuis in Academiam ens olidae eruditionis ac Dirtutis diosis, bonis avibus communica.

DSVS pater Domini non ' IESU CHRI

STI, midam faciet etiam tuam, ut cui dies ferinones ejus viain veritatis eligas, cui perpetuo in Fas in gloriam nominis ipsius, a NRipis Phubdubiorunt Idib. . sertis, i uno Domini M. D. XCI. ndreas et jus sI VO-

15쪽

I VOBIS AUT SCHOLT COM

nitus incomperti essent, viri doctissimi, optimaeq; spei iuvenes,prolixius institu ti mei rationem reddendam ecte existia narem, cur ipse ad dicendum huc publice prodierim, praesertim quum multi sint in hoc ornatilSimo coetu viri cxcellentes Iuvenes, qui majori eruditionexfacundia praediti, felicius longe quam ego has partes tueri possint . Est enim non solum Temeritas, sed etiam Injusticia pars quaedam, sine vocatione ultro in publicis actibus locum occupare, quem alius non somni ampliore fruetu, sed etiam uberior cum laudere ornamcnto Reipub teneret . Sed quum sperarem vobis pro vestra aequanimitate remo destia, ingenium mores is meos ita probatos, ut non judicetis me stulta quadam curiositate aut confidentia adduci, vos is satis

intelligere ex publico oflacio, mihi pro more dicendi necessitatem impositam, longiore nolo excusatione uti, sed hoc tantum mihi in primis censeo incumbe re,ut vobis omnibus immensa gratias agam, quod huc

honoris nostri caussa, ut haec primarum artium studia ornaretis,convenistis. Delector enim maxime ossicio hoc vestro, o non solam benevolentiam,amorem ac studium erga nos testatum vultis, sed etiam aperte si gnificatis vos honorifice sentire, de hoc publico promovendi more , quem constat a majoribus nostris

doctissimis Cprudentissimis hominibus ad publicam utilitatem,non fine gravibus caussis institutum lactenus conservatum esse, ut justo ordine discendi ad

solidam

16쪽

solidam doctrinam instituerentur Reipub causa, it

m destinati Etsi autem in his publicis spectaculis, tantum ludi imperitis agi videantur, tamen eorum finem, si quis intelligat vere is reputet, comperiet interim blice instituta, quae civilitatem mordinem inmundo

conservant, nihil honestius, nihil sanctius ne hisce rutibus, an quibus illi, quibus gradus hi decernuntur, obligant se Reibub ad fovendas inpropagandas optimas&honestissimas artes Hoc foedus&utilissimum humanae societati MEO summe gratum est, modo aucti hoc honore ossicii sui magnitudinem animo metiantur,o pro virili munus suum tueris udeant . Proinde quum ossicii ratio,mihi hanc scenam hoc tempore peragendam imposuerit, peto a vobis, Ut me Patienter benigne audiatis. Institui enim non de parte aliqua Philosophiae peculiariter dicere, sed armium in genere mea oratione os elidere, Theologum qui docendar&defendendae religioni sit praesectu S,ut 1uum munus persectilucatur,cognitione Philosophiae Opus haber Tale enim argumentum mihi: locus nico tempus requirere videbantur,ut adversus caturi nias indoctorum hominum, qui bonas artes irrident atq; insectantur,praemunita ventus publica oratione,

ad istudium, amorem verae Philosephia incitetur atque inflammetur Etsi autem praeterquam quod ad religionis solidam cognitionem aflequendam prosint, multi alii fines sunt bonarum artium distendarum, qua cum ad majores professiones, quibus Respub conse vatur, Medicinam Iurisprudentiam adolescentes Praeparant, tum etiam ad politiam, disciplinam, honestatem

17쪽

statem releges retinendas necessaria sunt Ipsaque propter sese Philosophiare optimarum rerum cogntiatio expetenda sit, tamen quia hujus Regni juventus luteris destinata suorum studiorum scopum ac finem, uti centes nullo argumento alio magis persuaderi posse, ut studium ac operam suam conserant liberalibus artubus, quam si admoneantur finem propositum se assequi non posse, sine Philosophia cognitione Naim quum omnium Christianoru si tonicium, hunc finem praecipue&acerrime intueri, ut studia sua ad juvandam Ecclasiam,quae ipsis parentibus nobis carior erit,

maiornandam .propagandam gloriam Dei reserant, certe haec eadem causea maxime hortari atque excitare studiosos decet. ut summa cura, diligentiare

assiduitato conentur perfectam xliberalem doctrianam sibi comparare, qua instructi integrius ipsi quid

proposueritit, sacras literas discent, atq; cdmodius re Ecclesiae inservire&gloriam Dei ornare ac propagare poterint. Quum ergo uventuti Scholasticae,quamdiu disciplinis Philosophiae exercetur, nihil utilius sit, quam animo finem suorum studiorum perspicere:(nam maxime adamantur bonae iterae, quum digni ta atq, vis ipsarum artium cospicitur, sintelligamu3 quantus sit usus illarum ad veram religionem propa, gandam ornandam Decet vos optimi viri,qui Ac demia praeestis me aequo animo audire,ut vestra autOritas mihi adsit in causa, Mam agendam suscepi, respero vobis satis esse probatam Deniq; apud vos quom studiosissimi Adolescentes, quum a me hoc loco, plurimum Theologiam sibi

18쪽

publico nomine haec scena peragetur, tantUm metam Iebit oratio,quantum autoritatis tribuenduna es e censetis huic celeberrimo consessili do chissimorum virorum . Nam horum omnium stlmmam ad x OS rcfero,

qui quum estris stud ijs optime cupiant consultum,

non cestant adhortari vos ad ea studia,quibus: vestrare Reipub. Ecclesiae salus atq; dignitaticonservatur. Ut vos eoru publica sententia adversus prava opinio nes conservati, tandem statuetis vobis omnino opus esse liberali eruditione,optimarumq; artium,qua Philosophia profitetur, cognitione, si olim Ecclesia cum fructu relaude inservire velitis. Nihil enim periculosiusEcclesiae Rebus pub ecte potestinerudita Theologia,in qua gravissimae res inexplicatae, confuso quodam ordine ita miscentur, ut non solum nihil certi decurbentur, atq; falsas terniciosas Reipubi opiniones homines de maximis rebus concipiant. Primum enim ut a minimis initium sumam, qua

ratione ipse aut Theologiam intelligat, aut alios rite doceat, qui artibus dicendi destituitur Non enim opinor quenquam adeo hebeti ingeniocstes qui aut speret se in Theologia aliquid effecturum sine Gram

matices integra cognitione,aut non facile animadve tat, eum Chimeras citius pariturum, quam veram semientiam scripturae assequatur, qui proprietatem orationis, Phrates aedictionum Figuras ignorat. Ut enim

in aliis disciplinis omnibus, ita re in Theologia usu venire necessarium est, ut ignorantes orationiS&voc

hesorum virtutes, juxta Philosophi sententium facito decipi,

19쪽

decipiantur. Cujus rei documentum vel lapsus sit

morum hominum,atq; falsa opiniones de rebus miniamis, tantum ob imperitiam sermonis, vel non animata versam Phrasim satis manifestum ostendunt. Saepe enim vis&natura unius dictionis vel ignorata vetialia temneglethaintegrum locum obscuriorem reddit, ac nova re intricatas controuersias parit. Quam saepe etiam vel unius vocis proprietas recte animadversa aut explicata, non solum lucem, sed etiam ingentem comsolationem Onecenariam doctrinam lectori vel audiatori adfert de saepe integras disputationes de religione dirimit atq; di luit. .

Porro quis non sacile dijudicat quam necessiario

instrumento tractandae scripturae destituitur, qui Da lecticae rudis est, una consteto ratione re experiem tia maxime inter eruditissumo quos unullius docti

nae constiui vel saltem intelligi posse ordinem aut m thodum, nisi adhibeatur Dialectica, quae ad naturam, partes, caussas enectus sontes cujusq; negoti vel controversiae ordine inquirendo nos deducit Ut enim simplex est veritatis oratio, ita via etiana ct ratio simplex est, quam Dialectica monstrat, recte vere docendi, quae rei cujusq; de qua rite docendi sunt homineS, naturam partes, causeaS, enectus, cognata cc

pugnantia certo ordine patefacit ac explicata, Quam qui non tenuprit, aut in docendo Iudicando non observat, neces c est eum saepe ascopo deerrare, falsa pro cris arripere, interdum pugnantia asserere, multa inexplicata, quae essent sejungenda, temere miscere. Ita ut illius doctrina aut omnino tandem reserat

Ba illam

20쪽

illam Horatii monstrosam pietiiram, in qua nec nesne caput una reddantur formae, aut ipse interdum ignoret, quid dixerit aut docuerit. Sedicio hoc loco non defuturos,qui dicant christianam doctrinam nulla ratione compraehendi, sed sine demonstrationibus, tantum fidei&autoritati divinae inniti Dialeecticam vero duetiam esse rationis,cui non convenit stripturam explicare, Quibus hoc respon-s: et xiii h lologia, quod ad principia relictio

ius 'de nostra fundamenta attinet, rationem tali turam ipsam, a qua haec ars animadversa explicatacst, excedat, tamen quum ex his ipsiis principiis,certae sententiae conclusiones justis formis con equentiaestuant, quod cernere licet in illis praecipue locis,ubi de iustificatione,aut aliis articulis methodice docetur,facile iudicari potest etiam ad solidam scripturae cognitionem assequendani, ad ejus veram interpretationem Dialecticam conferret, Maxime enim ut in aliis rebus, ubi veritas ipsa inquiritur,ita in religione una simple per quam veritast certa rei cognitio patefit ocendi ratio sit, constans definitione, divisione Myecte argumenta connectendi peritia. Quae tria quum

etiam in caussa religionis, te qua rite docendi sunt homine necessariam esse Epistola D.Pauli ad Rom: recoctrina Christianae, articulus justificationis exacta docetur Methodo qua ratione hujus artis imperitus plane intelliget,aut aliis recte narrabit,quum neq;seriem orationis nec argumenta illic non sine arti ccio pro-