장음표시 사용
31쪽
tiana obseruabatur, & febris tandem continua tertiana fiebat,& acutior inde morbus euadebat, rarenter Vero papulae efflorebant. Multi siquidem auriginosi reddebantur, sed qui non moriebantur Cum maxima viscerum laesione tabidi i dem euadebant. Durauernnt siquidem haec ab ineunte Aestate
usque ad Autumnale Aequinoctium, & quo ad aliud morbi genus degenerauerunt. At sub Arturo nouiter aliae Aegritudinesgrassari ceperui, hoc modo videlicet. De repente rigebant sub solis occasu, vel paulo prius typum duarum tertiarum obseruando,ac quandoq; alia tertiana latitabat, increscebant accessiones, & quandoq; minus in die rigores inuadebant,sed peiorem noctem asserebant, & vitalem virtutem multo magis opprimebant. Sitiebant parui& de Corde c5- querebantur, ac si a virulenta bestia commorsi fuissent, in mane quouis modo becilliores videbantur, sub meridie recreabantur. At qui Vesperi rursus male habebant, per pauci vero deliri
Et ut summatim dicamus rigores in parosismis in dies evanescebant. Sed accessiones in nocte iterius procedebant usque ad quartam , aC forte usq; septimam noctis horam differebant; aliquae vero diluculo inuadebant & intra noctis latitudinem retrocedebant, duabus interdum vel tribus
32쪽
tribus ad summum horis anticipabant , & sc laborantes magis in nocte, quam die moriebantur. Eorum enim pariserme occasus, Vel in septima, vel decima quarta die, vel in vigesima die erat ,& iuxta Lunares aspectus, etiam moriebantur. Et taliter ergo obseruati fuerunt Morbi, qui pro hoc tempore Vulgabantur in praesenti anno 16 o o. ab Arturo sub Vergilijs, & sub Vergiliarum occasu magis seviebant, ac paulo post aeclirare in dies caeperutvsq; ad Brumale solstitium,
Quippe qui si medicamenta assumebant, laedebantur, ac Celerius moriebantur.
Verum sum tempore Autumni, qui aegrota bant magna ex parte ab aeris mutatione occasionem susceperunt, si procul, vel non procul fuissent,utpote si ad praedia, ruraq; , vel aliqua viciniora loca se cotulissent, quae etiam melioris Coeli, siue salubrioris fuissent,vt s ad Nisidam,Ρau- stippum,Vesuuium, Cramanum, vel Tabias tdebant, ut animum relaxarent, vel ut vindemias
colligerent, si tribus, duobusue ad minus diebus Commorabantur, in praedictas aegritudines incidebant . EO vel magis si ad longinquas Regiones iter tendebant, de quibus maximopere gentes admirabantur. Propterea tempore illo homines suturas timentes neces Vix locum mutare audebant. Verum qui ex hac occasione aegrotabant magna ex parte erant Nobiles,Ciuiles,ac B Vrba-
33쪽
Vrbaniter viventes. De quibus modis. Cur haec fierent ab omnibus causae cognosci desiderabam tur; & an pestilentiales, an vulgares morbi tales essent, pro quibus indagandis causis liceat nobis Hypocratis & Galeni habere authoritatem, Cuqua, & qvie sita dissoluere, & causas indagare, perquam facile erit , ac demum ad rationes Astrorum deueniendo , de omni re satisfactum fore iudicabimus. Clim enim calamitosa successit constitutio nunquam in hominum memoria obseruata, quoad aeris mutationem, quo Vero ad perniciosam,& vulgarem naturam ab Hippocrate in Epidemiis non absimilem legimus. Et quamuis morbi sine contagio erant, nihilominus communes, &perniciosi erat. Optimo igitur iuro cum Galeno,& Hippocrate primo de ratione victus, & primo de Morbis vulgaribus com . primo dicamus Vulgares fuisse Morbos, qui pesssimi, & pestilentes
sunt, ac pestes appellant homines, sciuntq; exitiales esse, & vere etiam ad Deum reserui de eo rum Curatione consulentes, & Hippocrates in praesagijs iterum Morborum ite qui semper vulgantur ortum,ac temporum Anni statum obseruare oportet; & in Epidemijs, vulgabantur enim Disenteriae Aestate plurimae, & aliquado alia k-brium genera vulgabantur. Horum enim perni-
34쪽
Lib. de Causis Calamis. I Iciosssimi quique pestilentes vocantur, qui sicut
vulgarium totum morborum genus ex coeli statu proficiscuntur. Et sic nonnullas pestilentes tepestates obseruatas descripsit, duas bene verum conditiones retinentes tantum perniciosos esse. morbos, & Vulgares. de contagio Vero Verbum
nullum ab ipso pronuntiatum fuisse legimus.Sed quae sit vera Periis, qui ue vulgares morbi, ac lethales, &an conueniant, vel differant, inferius disseremus.Uerum de illis, qui nuper a nobis obseruati sunt,&in quo genere sint recipiendi,pau .lo post explicabitur.
. Dictum superius erat in de morbis vulgaribus, primo, & secundo volumine tres Hippocratem descripsisse tempestates, Varias siquiciem & pro anni temporibus, & coeli constitutionibns, aciproinde de succedentibus Thapsios affigentibus, & in tertio volumine . Quartae rursus tempestatis enarrationem uberius Hippocrates facere incipit,vnde ad uniuersas Grς cas nationes spectare videbatur. Et laodem etiam ab Arcturo
sumpsit exordium, & non ab alijs stellis fixis illustrissimis, circa quod in admirationem induxit Galenum dicentem , Cur caniculae stellae primo Epidemio ruin principio illustriis. Hippocrates
no meminit ac de Arcturo, & alia multa enarrauit . Scimus enim sua potentia ita ad torrefacien- .du humanos humores ita proptos intrauenas ad' B L putrς-
35쪽
putrefaciendum quoq; , ac corrumpendum paratos, sub ratione diuersorum Climatum, ac Hralellorum, si forte Itineri se exposuerant morte profecto in eorum pectore seruabant. Quod vero Hyppocrates non a cane incepit
succedentes enarrare tempestates, causa fuit, notabiles anni mutationes non tantum in Arcturo visuntur ratione, qua Sol accedens ad Aequinoctiale signum, nempe Librae, quod est signum in stabilitatis, & suapte natura inaequalitatis, non dicimus,quod tunc non ad aequenter dies,& no dies; sed quia horas diei inaequales facit ob qualitates. Hinc Hyppocrates in Aphorismorum lib. 3. Cum eodem die modo calor, modo frigus erit
Autumnales morbos expectare oportet. ACCedit ad haec,ab Arcturo adequatis diebus, ac noctibus, dum Sol Librae principium attingit dies minui,ac noctes augeri incipiunt, & sic ex Solis recessu a Septentrione, & accessa ad meridiem;
Aer refrigeratur ex quo imbres super terram effluere aggrediuntur. Unde tunc temporis Ventorum ortus, & pluuiae multiplicantur, ac Aeris notabiles fiunt mutationes. Dicimus enim in
Autumno magis, quam in alijs anni temporibus inaequales fieri dies propter diuersas horas. Qua ratione Hypp. ex Arcturo potius, Vnde anni tempora mutationes fieri incipiunt,sumpsit exordium, quam ab alijs Stellis: tepestates prius
36쪽
obseruando, ac deinde morbos, qui inde successerunt enarrando. Qui diuites anni lepus dupliei usus fuit diuisione in libris de Epidemijs, & de
septimanis primam vero in septem diuisit partes, nempe in Autumnum, Primam sementem, Hiemale solstitium . Tempus inserendi, Ver totum, Aestatem usq; ad Canis ortum, ac Vltimum Aestatis usque ad ortum Arcturi, &hac diuisione usus fuit ob diuersitatem parallelorum ad utilliatatem diuersarum gentium apud quas dies,&
Quo vero ad altera anni temporis diuisionem in quatuor partes diuisit illam,nempe in solstitialia, & aequinoctialia, hoc fecit potius pro ratione Solis mutationis. Nempe in Ver , Aestatem, Autumnum, & Hyemem, ut in libro de Aqua , Aere,& locis scriptum reliquit ob signa solstitialia, & aequinoctialia. Unde siquis cognoscat temporis occasionem
maximam tuae artis gloriam cosequetur,& sic ad rem medicam maxime c5sert Astronomia, cum Vna cum temporibus Ventriculi hominibus mutentur.Oportet enim maxime obseruare temporum mutationem,ut neque illis Medicinas libentissime exhibeamus,neq; Vramus,quae Circa Ventrem . Neq; secemus priusquam dies decem praetereant , aut plures non pauciores. Ρericulosissima enim sunt ambo solstitia , maxime Vero Aest,
37쪽
Aestiuum periculosum etiam est Aequinoctiumvrruque, magis Vero Autumnale . Oportet enim astrorum ortus Considerare praecipue canis, inde Arcturi, & Pleiadum occasum . Morbi enim maxime in ijs iudicantur. Alij perimunt, alij in aliam spetie mutantur. Ecce si Astronomia Medicinae ad mentem Hippocratis est necessaria Valeat ergo Manardus, qui contra haec multa scripsit in libris suarum Epistolarum, ut in serius,
quae nos acerrime refellere Conabimur. TAd rem reuertendo circa ultimam diuisionem in Epidemijs Hippocrates pertractare non intendebat, circa vulgares morbos, sed in terti Aphoris circa morbos simpliciteri insurgentes absq; aliqua nota malignae, a e prauae qualitatis, vel ex influxu superiorum Corporum.' Concludendo itaq; dicamus cima ab Hippocrate duplex fuerit anni temporis facta diuisio, altera in partes septem,& altera in quatuor tantia
sub ratione Solis in Zodiaco per signa Tropica,& Equinoctialia.Et sic in prima diuisione ab Autumno inc pit ob eius inaequalitatem. Nec enim in alijs partibus ita fit aliqua excessiva mutatio. Verum in alijs partibus proprium seruatur temperamentum, quarum mutatio fit paulatim, ut mutatio vix sentiatur. Iure merito igitur ab Arcturo incepit, tanquam ab Autumni principio,& singulis anni temporibus constitutiones cir
38쪽
to primo dixit, quod dum mutua tςmporis mutatio fit, & paulatim Verbi gratia , si ab ortu Vingiliarum calidum augetur, &.siccum sivsque ad canis ortum modice ,& pedetentim aliquantibper Austri regnatiunt, moxque i succediciat plR- uiae, quantum Ethesiae spirant usque, d Arcturionum . Itaque ratione,& eXperimentis .didicibinus, quod u anni tempora ita prooedant, & 1ωter se mutuo conuertantur non existere neqvs
vulgarem Morbum, sed solos disperos, quos dis
- Ex quibus itaque patet, vulgares Morbos ex excessu,& temporis: mutatione a propria nat ralitate deuiantes necessario ortum ducere. Et quod vulgaris Morbus: a peste differt Nam vulgaris morbus licet sit perniciosus, tamen non usque adeo violenter procedit, ut pestis, quae maiori celeritate, ac venenositate interimit, sed dicere licet, quod omnis pestis est vulgaris Morbus, sed non omnis vulgaris Morbus pestis est. - Vnde ergo Morbi, qui in praesenti anno Vulgabantur, dum scribebam vulgares erant, sed non pestis exacta, & tanto magis, quia contagio
Atqui ad Galenum reddamus, qui vulgariuMorboru immediata causam extrinseca esse volebat,excessiva Aeris qualitate dicedo ad quasvis quali
39쪽
qualitates mutati. Et praecipue ad immodicam humiditatem, diim humiditas non regulata putredinis sit mater. Quare si consueto more anni tempora sequuntur , nec Vulgares morbos, nec pestem seri expectamus, nisi lparsos,causam habentes a decenti non seruata dieta. - Verum Circa excessivam causam ex intempestiuis progenitata temporibus, cur fieri possit,dicamus, si humiditas erit supeflua a corporibus
nostris maiorem addedo humiditatem eXCreme- . . titiam eam,quae intus aderat, prohibet, ne eXeat,& dum in aere nos ambiente fundatur, Cum bene a calido regulari non possit, contingit, ut putrescat, vel corrumpatur, atq; subinde ad ulteriorem putredinis gradum progrediatur. Donec& eo usque hominibus calamitosa pernicies fiat,d sim vel mediante aqua, qua bibimus, Vel Aere quem inspiramus noxam contrahere possumus. Qua propter tam ad naturales partes ratione alimenti, quam ad vitales assiduam ob respiratione pro cordis refrigerio noxa recipitur. Et propterea in hoc praesenti anno id ipsum contigit,nempe ad utranque partem, Morbi & Syntomata
Sed postquam hominu noxam in duabus co poris partibus fieri vidimus, ab aquis sub rationepotus circa naturales partes, & ab Aere circa vitales, Dicamus, Θ si malae qualitates ab ijsdem profi-
40쪽
proficistentes sitissent in maximo, & excessivo mutationis gradu a tota substantia, cui dubiam, quod hominum pernicies sevior fuisset maiori cuceleritate, & contagiosa. Atque subaudire licet mutationem substantiae in elementis, vel in hominibus esse secundum intensium, & remissum,& sic putredo, Vel Corru- ptio quoque,Vel maior, Vel minor erit. Qua ratione si pari gradu essent tempore Vulgarium Morborum, vel pestis non salui post cladem tot homines fierent. Attamen secundu maiorem, vel minorem putredinis, Vel Corruptionis gradum fiunt in hominibus mortes. Et tanto magis clim actus,activorum fiunt in patiente, & disposto, ut Arist. Σ. de Anima et . Quo circa Galenus in lib. de differ. feb. in pestilentia homines maxime capiuntur, qui humores habent magis ad putrescendum paratos, & in lib. de cibis boni & mali succi in illa Annonae caritate,quae gentes Imperio Romano subiectas afflixit. Maxima, ac horrendissima successit pestis , quae potissime inopes, & rusticales extinxit quam ciuiles homines, ac urbanos. Nam cum intra urbem degebant, ac quae eorum victui erant necessaria pro hyeme ac ad reliquum tempus suffectura ex eorum agris maiorem partem frumenti, hordei- ique una cum corealibus fructibus intra Urbem induxerunt, ac minori parte rusticis, & agricolis