In "Artem medicinalem" Galeni, tabulae et commentarii: per Theodorum Zvinggerum,... Ex quibus medici, longae artis, compendium: Philosophi, cognitionem naturae in corpore humano, tanquam in microcosmo: Logici denique, artificiosam ordinis definitivi

발행: 1561년

분량: 162페이지

출처: archive.org

분류: 생리 & 의학

151쪽

ARTEM GALENI.

ex uitiata con POSIT io NE, UNITATE, SI TEMPER IE. Sequantur,io RBI COMPOS IN IGaiaxposiverit:

quia uitiata ravitatem seu meatum iam decu aliorum morboraspecies e iungi possint, tum generis eiusde nemne tum generis diuersi vel in soluta unitate positi morbi tractationem.Praesiwponit ergo vitium esse fecundam compositionem n ali quo membro, ratione angustiae meatuum siue obstrussionis alicuim,

cum qua ali morbi complicari possint. In hae Generatio, hoe est,non tantum a quibus e sis pro- catarcticis erantecedentibus oriatur quod in quo au simplici morbo quoque obstruatur uerum etiam utrum morbi complicati se mutuo Essentia. In

cutienda,indica

se ostere quirist ut alter alterim respectu, cause generamn aur saltem juratis rationem subeati Manimum ergo est, illum qui prior est, in cur tisne quoque prim esse remouendum.

Non sequantur, neque ex si inuicem depenis deant ed ut essentia diuersi sunt,ita quos ortae' generation nisi quod in eadem particula asi sicta reperiuntur. Medicus ergo aut utrunque mmuhaut certe illam qui magia urget, rare e

'Quen d 'agendum vide infessivum Quantum. Ria in seq.signum ΔQuando

sit agendum, duo iust con 'bus partim sit, part Actus est, habenda est ruse' iuersale An in priscipi'augmentos

'Totius, 4 quo figurio, er in quo 'mes mineonsistit. Itaque bule prima cura debetur,tanquam cause,peT euacuat nem. Interim tamen uidendum,

' Primo reueratur,asa derivetur, siue tran mitta tur,perphlebotomiam, incurbitas, stictiones, ligaturas, e . oportina primreddita materia,quae in ioco aspecto continetur, per praeparationem oneocti Secundo repellatur per restigeratia eradstri gentia. e quari per aluum euacuatur,pro

CLocus affectus. Ηπήν per u Vbi sit Meuario molienda, lactea partim j Hvimor.Euacuatur bilisper IL pituit per instriora.

152쪽

GALENI. Adhuc fieri, er

mo si partim Factum

esserim com unco ἡtinentes hi 'A quo 'uit,videlilaei a toto,ueleta a parte aliqua, udinatio est molienti. Dicitu=simpliciter Eraeuitio. Veris bla notandum est,interdum a toto influere materiam, interdum i parie aliqua. Partem autem recipere uel uiolenter,quia materia cum impetu a membris fortioribMeo properitumueI sua sponte, im sic debilis es nec resistere potest aut repellere materiam

l Ad quem fluit, boeest,a parte affecta uacuandum esti quando scilicet materia in parte nondum est impacta nec adtacdum extra uenas in bucia media effusa, in uniuersium, adhue antecedens est, nondum autem iis dis. Euacuabitur materia ista aeuuateriam que influxit, nee tantum uasa distendit,uerum tiam in pacia intermedia effusa est. Intentio est,id quod influ

iteraeter naturum, uacuatione ausirresue abstacuatibne ρο--, quia immoderata tantxm partis repletionem austri,non auem omnino tollit humorem precantem. Materia porro ista riparte affectu contenta,ex ista educitur uel per Ipsam partem affectum: .

id, uel Sensibiliter ut

percucurbitulas, per cauteri per phlebo

oppositam. Dici

l tur Reuulsio.

Aliam p υς, μti l Proxima. Est Deri

bara uidetur, ἄμφω.quidem fuma morbi reliquis praeponderat:atque idcirco ab ista .fi morbi . nominatio it dicitur morbus in compositione potius,quam in intemperie aut solatione continui

Natura partis, hoe

I maieπmorisficile euacuatur per poros apertos. Materia siue materiali il-Jlivi decidens. N.m particula' Dura er solida dissulter exaeuatur,nee nisi acrioribus, eri L nues partes habenti,M.' Temperatura ipsa,quae in quavis parte confervantis similibus, o restituenda contrarinis eodem Iradu. Naturalis igitur temperatura corporis optime erit cognoscenda.d ringenii bρrantia. Verum quia haec sib His uiam praecludunt,nee pene irare possint, elimimur eis modi adstringentia, quae tenuia sint: ut nux mustat manche,absinthium. Profundus quid medicamentorum,que exterius applieantur, tus prime Iustu quampe netrare posse dosis medicamenti,aut certe fleuitas,intendenda est. Siersoluentiam sciriso hepatis uicte mentiora esse debent,propter situm uisceris profundum In superficie,res.luenua lauiora esse oportet,ium quid effictam partem MVynt, tum quidβ. inlidiora applicarentur,ealare nimio plus materia vitraherent,er dolorem excitarent.

153쪽

GALENI. in Compositione secundum N V Μ E B. v M. 'secundum raturam uilo est praeter naturam. Et ae pars additi esst Non tota sed particula tral tis membri:ut siex

positioin tantiam acciri quae disimiti propria est. Nam similariis quatenis simila

res sunt,eompositio non con . venit,sed temperies tantum et initus similes autem fere babin in numero, er morbiti in luitiata magniludine.Vtrobiq;

uelabratio Diger traiquod is numero audio inter dum tota pars austrenda est: vi in quantitate aucta, nun.

quam tota pars,sed id tantum quod in parte redundat. meras igitur panis uel Praeter naturam tota substantia, non numero tantisi, quia nihil simile in corpore naturaliter' habente reperitur. ver L burasiccumlua in uesica, uerrucae, σα' Quid sit gendum morbus indica seu morbi rei natio formati.Diomeria stuperadditia est,mque siuo contrario tolletur, Ablatione uidelicti. Quae ima est er poti ima intentio curativa in hoc morbo. χεοmodo dio strenda sit pars frro, igne an causisto, cebιt particu natura ex digri eas. -ι sit agendum partis constructιo ex anatome cognitic Potest sine uitae perieula,er aliarum partium incommodo.AM etsi pariet reliquae sedantur,tamen si uitae pertieulum imumeus nisi austratur, neglectis parsibin uitae in dulgendum est Me calcuruuesicae, ainrtur siectione, quam in aliquando propter musculi diuulsionem me

suendum situra-stillicidium. Vitar ut sic put misium habeat tal ergo potitu relinquodrus est morbuε in η

mero, quam vitae di omen subeundum. nen quantum se potest,dectu partis

'ae erit afferendum, ins tertia est intentio, unditia GaI

rem lusum uela educere,ocuta corrumpe turi inscire e M ommo auferri necura ast tem Transponatu Canae fecuda eslantentio. istac calcuta ex remia in uesicam deducitur. Defici situ integra pars,siue partu ρσαι ulnaetio prima est, Restituere id quod

scit. Hane intentio

a nem gelassequi

' Possumus, rando non natura, ede u aliquo particula defieit,ea- μιlaris sit, hoc est,tas να per generationem restitui popit. Quae quidem si 'eunda est intentio. Generatio autem Aturi per s stantum Nequimus, praesertim si iam inde a p=imo oria pariteula defietis aut mavi neque pre

Similem. sis partes ramosa possum suo simili restitui,uerbi nas species eonglutinationu. Dissimilem. Sie potes sper

maticae πνtituuntur*bstatis diues generis, quam porum De earum

baee siecunda est steries

154쪽

Aueis,praetermo nature eomunientem.Prima erprecipua intentio est Abusto: qis eadem quoque erat innumero audio. Secunda uero er terita intelio innumero aucto, uidelicet Trolpositio, σDecoris conberuatio, λ ω-3n habet. Proinde recti Gal. numeri eurandi intentio a magnitud inu morbu conuenire asserit,eate M tan tkn,quatenus numerus auctus secundis naturam est, hoc est,non tota substantia est praeter naturam. secunda enim e tertia intentio numero tantum, qui tota siubstantia .praeter

naturam est, eo etunt. Porro mantum sit auferendum, iudieabit partis magnitudo naturalis.causimodo, Quondo, parsis usque morbi natura. Imminuta. Resieienti est igitur per Generationem similis, aut certe disimilis substantiae. cuivi eadem est ratio, er idem medicamentorum usus,qus etiam in numero erant

Si et v s tuum mphis deeuit vel . Natura. Qvd quidem ementi

rinequit:quare neque Gai. istis mentionem Diti Contiguitas. sis laxantur ossa,contigua allapsi, erex sede sua dimouentur, uiolenta tensione erimpia u. Lu ratio ergo ratione solati contigui inter morbo unitatis re 't*rnat quid situs est mutatus, inter morbos compositionis.

Sic enim idem morbus si diuersios orianes restrei poteridiauerso respectu. At sub quamcunque speciem luxatio reser Cassi. semper autem uitium hoc spectatur in parie disimilamentis ebimetus satis siciet. A Gal. breuitatis eausa omit tantur. Prima est,ut reponantuin ossa laxatascenim e situs laribus: Maiserum alteri prae- recidant. Tertia,ut symptomata superuenientia mitigentur. brum,exeausa aliqua quaesoluat iis praecedat,sit M ustiari nequit. statis porro solutio, est do- plex. Sol in enim uel Continuitas. Me quando rumpitur uel dilatatur membrana continens intestina, peritoneum uidelice prolabum tum intestina is scrotum,er fit morbus partim in sim,partim in unitate,Entero eis.Nequit tamen stolatio eontinui curari nisi prius uiuam is situ eorrigatur. Proinde remis ad morbum insitu quam in unitate Ruptura restretur Inten reponatur,er sic situs emendatur. Seeunda, ut con erueturnaei, σφ*lutio unitatis emendabitur. Si quae ortantur in Ierim o tomota,tertia intentionis erit ea remouere.

155쪽

bri, Praestruas' neutro come nit. Itaque cum construantes causis iamdudu explicarit Gah praeterea eos effectrices sanitatis in eo ore insalubri, libus a Voluerit:confiequens e rat, ut ejectrices sanitatis ineorpore nelltro, id est,p ervatruo causis, iam aggredere deme, ratio, que curationis et e3yruationis' nempe ut quemadmodum illie principia nita . calidum scilicet er humidum, in sisti natura construabantur, aut certe ad eandem reducebantur: ita in praestruatione cor

porta neutri quod utris que extremi qualitatῆ fuscipit ea Δηι principia praesieruat me ricus, ne ad aegritudinem labantur, ad quam proeliu est ut det. Vestin quia preseruatis stio siuinitur modMG eodem nomine diuerse actiones meria

Salubri, prasentatio dicitur ipsa conseruatio. Nam per consieruationem praesere uatur, ne in neutralitatem aut morbum Iincidat.

Insilubri, praestructio dicitur ipsa

curatio. Nam eurundo preseruatur, ne cui cum morbo amplin conflictetur,autpro

pter morbi utinnium mors subseqese vae quidem praseruatio

uanda Vnedificiis prae ferui . sunt hepar submini strat. Et quia materia sine forma esse ει intelligi

νοοῖ,qui inbu mido esὶ, ueluti seu subiecto pateriale principiuuite num stili cet lumidum, uel 'Abundat, ut in corpore neutro Deeldentin quod a salubritate ad insalubritatem labitur me

decidit. De quo GaI.in hoc cap. X.LI x.

L Naturali. Sis eum animal sempiternum esse nequeat, per aetatis de cursium siensim humidum a umitur et exue fur a talore depascente: idcirco marasimus sinitis nuncπuturi cum ergo totus humor iunctus *erit consim rasis. Ahionem bane taloris nemo po is omnino impedire calioqui homo immortalis Ubet γ sed aliquo tantis

tempore Gloris uehementiae obsistere, Ur comm non ne omniso humiduci, non resoluatur,fied ne tam cito resoluatur raeseruare. Praeseruatio aute ista peculiari nomine dicitian

di cap. L.

decidit ex Praeter naturam sis ab exteronis causis humidum res olui aut uitia' potest. Quae timen quando is corpia agunt, humores stre internos,iam fecu dos quam primos uitiunt ercorrumpsit. Sequitur ergo Geφία,macies,Crc.

Hoe uideres ini', qui aut ebronico aut acuto aliquo morbo siunt eonfictitsiumptionem pagi sunt. Itaque post morbum, ne destilia hiauidi ulterius daret, praeseruandi erunt refictione, Erres' riendipraeseruatione Ha Hi dicta. . calidum. me quanticans uel excedit uel defieit, neutralitate cumorbum affert immateriali ut uorant, quia sola qualitas ealida agici tu siue membrum hae qualitate preditum non etiam biimor aliquis. Potest enim est dum etiam absque huruidi alteratione affici:humidum uero solam assis calidi alteratisne nequicquid immutato pabulo siue alimen to caloris,etiam calorem, qui re nutritur,alterari necesse est. ὀd si ergo

156쪽

Medico unium, titii operanda Cucurbitulas .in ιι l l Haemorrhoides aperit. LTranspirationem insensibilis. corme Naturano lsit uel ὀ dico missi rare, t

νυμ-tis,et quomodo fiat. Loquimur autE nunc deprae i4 seruatione proprie dicta iuneutro eo ore deci illis dei: iso agit: quamuis et in reli-iuirum praeseruationum me ιbodum in uniuersum tradere uelle uideatur.Itaque μπο- sito corpore neutro deciden te, quod propter bumorum abundantiam morbum mina-.tur, ratio est laeunda,quomo-M 4morbo praeseruaripositi humονοῦ abundatu nasiciatur psinu neutralitas deinde

etiam morbMMumores autem

materiam habent in sie Mida, deinde etiam formam, quem qualitates cxiusque proprie eDequuntur. Mapropter in praestruatione corporisneu H deridentiae ex Misorinnubiindaruti,consideranda erit

Eade enim funi iesu Pesias per tusim.

157쪽

Crassus, dueniunctu eris. Atque ui erasities a stigore pariter era ealore feri potuit: ita attentia tio quoque ab alteratro feri de-

Qualitas. malitate lita

praeter naturam eontraria est qualitas ultera, quae naturalis est,s pertrasimulationem is ducitur, quam ALTERA QT i O N a Μ nominant. Alle.

ratio enim praeseruit commdat:quemadmodum ira eadem corpuε iam aegrum existens eusicut e tra minatisti e fastantiae, escitur Aliud. lam uero quia qualitates sunt diuersae, alia uidelicet materiales, aliae formalis : ideireo Alteratio quos Marijs modis sit, G ua via fortitur nomina. insalitas igitur in humoribus, uter ut ei dens est, quod consequitur

hiremam rei naturam. Sic ergo

aliae qualitates sunt MateriaIes, quae Misi sequuntur dispositione qualitu ιwm yrmultu actione eri regione: neqM unt unius generis omnes. Alteratio tamen siue transmutatio q- βecudum basqualitates fit, concoctio μιM,uel cerealor agens,

iis Quorum olud aliunde est petenda. Nobis con stet, quia uariae siunt qua-

iates materiales,ideo etia coctiones e transmu

'enses in corpore mixto,ex uaria eommixtione humidιersicci peractionem calidi in materia mixto rum reperti. cuius generis est, raritas, densitas:leuitas,grauitas: durities, motrities: semias, sertas:

crinitudo,tenuitas: uisciditus,stia bilitas: plenitudo, vacuitas, erc. Habit in isti in humoribuι fiunt qui actu morba uel sanitatem faciunt: quapropter mediem in eo totus esse debet ut morbifieos istos habitu remoueat per alterationem, si ue concoctionem,hoc est, percontrat habitus introductionem.

Nam,uerbi gratia,humor Lentus, ineidentibus eorrigetur, quae disiicere pomi partes tena-γbaerentes,ut in quibuε uerTenax, abstersione eget. Putridus, exierationem resti

geratione ad naturae integritatera trescunt, alieno calore exagitata

Dispositiones, seu potius merae potentiae erpallibiles fessus, in

subιecto corpore ex primarum qualitatum mixtione impre i. Vt pote, quod corpM mixtum siu congelabile, liquabile, madefictibile, ruptis I stactile, flexile, tactui cedens, comprestile, sici si formabile, dilata b le, quod teri possit elixabile uuporabile, cremabile,restimabile, βρβι mirabile. Maedom x istis potentque in humoribus quoque consideranquatenvi merito barum potentiarum pati possant a rausis ulterantibus, iam salubribus quam in alubribus tam internis quam externis. Itaque a medico nutic quos in praestruationsique per atterationem fit, eonsideram. Nam uerbigratia, humor cogetabilis,qualis est pituita in tempore anni stigido,in temperatura pituitosa, in consimili aetate, preseruatione eges per contraria, nimirum per liquemientia erfandentia. Idem de caeteris quoque existimandum est. vi enim babitus habito,itu potentia potentiae opponilurique quidem potentia remediorum usum, cis etiam tempus oportunum praescribere saepe uidetur. l Formales, quia sequuntur 'mam mixti eorporis,tem l peraturam sicilicet siue harmoniam quae permixtionem quael tuor primorum eo orum is singulis copositis adeertos actus mutus cum quadam aequatitate rusticlea Νrmate uirtute pedisicitur.Pro uaria ergo actione exuperantium elementorum,ud.

riae quos temperaturarum species oriuntur,er per eonsequen uariae etiam qualitates Jrmales. Que quidem is humoribus corrigi debent, ea immutatione, quae Ox ' ηνῶν Aueratio di.

citur: siue sint qualiscita

occultae eruenenate. midast ratio per contrarium sit, ideo non nisi per ea que occulta proprietate, 'siue tota siua substantia agunt,alterari poterit occulta qualitas:ut per alexite ruer alexipharmac

Manifestae, tam simplices quam

composite contrariis tam simplici bus, quam compositu expugnabun

158쪽

cetur, quam prior illa: cιbiu ex desectu edidi non tum mna uralis dicitur,quam ille qui ex abundan. ita e oris orit r. manuus Uusubtinuerit,ut quando materia abundat tantum, morbus dicatur materis B; eum materia deficit,usteratio potius esse ui 'deatur et siceitusquH1. Vt ut fit,iallet nobis,ex Iectu humidi solidam partium neutrAιtatem bie oriri,siue propter aetatis cursum,sive ex morbo ali

quo Non cum humidu desivit siens 'Prim3. neutralitat in piseriuri debet,

ne in morbum labatur, ad quem proclisu. est,propter principia vitae uitiata,siue tiatu, raper aetatem,sime ex morbo. mpipsum Oficinquare spiritM quoque,

qui ex humoribM generantur, Micius: quibus Reeubentissimouirtus tota prosternitur. itaque bie duo fumeonjide Secundo, praes rualla,quomoJo et quibus

instrumentu fit molienda. Gat paucis declarat. Virtus est debilis, propter paucise

n admistit, eduamica,ta siex rebus non naturalibuε, quae esealorem puer er humidum pUint restaurare,optimu sanguinem generado. Quareui ha ratis commoda institui debet, quam hi ebreuiterperstringit, cum H libris tro dies ordinis eopositivi omniabee

L moriam praeeipua tant m capita reuocasi Calor ipsie per μα- γρον, propter defectum boni alimenti, seipsum uictoria ea imita consei quod in benibus manifesti limum G multo magis,si externus quoque ca-ωνβbrili aut rigus ueh- eundem debilitet. Humiditas μωorum partium absium pta est, siue i ealore non naturali et fibria si,ut in morbis:Mea naturali,utri sieniabus. Neque enim adest amplius ea sangui l nis boni copia, ex qua prompte refici possimι solidae corporis partes. Cibus privio sit humidus, neoctu fici .. Aer, quem iustirat, ad bumuit aere ali :quam declinet, non tamen em nodi, quae p. ιrediui obnoxia sit. Somnus Fumectat interius corpus,er priamis eonstri coeoctionibus.Vigilis humecta. iisnε cococtione tertia membra applicant.

Motiis stato eerto. tempore, uesiculis. Inanitio fiat per sudores riniones, salie dialuus fluat non tanten immoderate,ne exi neniis.phlebotomia hie lacum non babet. Animi Dei dentia uehementiora uitet,nem ritus uel nimia agitatione resioluantur,uel in

L modica concentratione fu*eentur.

159쪽

EPILOGUS. TERTIA PARS ORDINIS

RHETORICI IN. HOC. LIBRO . De Constitutione onmium an

lib. ix. viis terii De WEta tione artis meditae innectitur.

De optimo Oeclidi gerere. De demonstratione: quibus M. De Facius Hippoemis σφι

In De natura --,sib. In De ratione uictis M.

In Prognostica,lib. Hi In Prorrhetica,ta. II. In pe ratione vias aintola, In Aphorismorum M. vigini re ριν exprofisso pro' prim eoimentarium se br turmea de re ei tur. com node aut hoc epirii senere a εἰ - - simulantis recitat,parum aut nihil plicat. Operaene igitur't loco

epilantata ui ljbrorum pubnectore,in qui us Mam Omla explicasset. Sic mini statim in prooemio huias It Friminos allathbros se scripsissὶ emst, qui triplici ordini nistriarct, hoc est, ex quibus si medica ordine uel Iresolutivo tradii

σsimus,si incla, desinhseresstur, Minis Wmpositivi qmnes stre partes, aut certi praecipuae, absolueretior Nas m lacus prae bis exigat, libroso nu Galeni in ordi neni redigamm,ex quo modus er ordo Galani h ipta se di patebit. Neque . tumen vis hi lectare oportet, sed satis est iam ιαν- δα aliquam Misbeamus. N4m cum a Gallyarsim sint scripti,sepe repetit ea quae omitti potui lueent, sepe confundit ea quae distin guenda, senisi ordinis compositivi

capita obstruasset. Satis ergo nobis Erit,er a minerua Galeni libros di stinguere: magis enim ludiosiorum utilitate quam momi reprehensione mo aemur. Itaque inter libros Galeni, qui circumferuntur,alysiunt

Legitimi,

Contra Lycum, quod nil ω miraturab Hi p. in aphorisimo. mi crescunt, plurimum hilare Dotant

artem medi.

In idemiorum primum er

In Epidemiorum sextum, Ib

bros VI.

In De medicio ficis lib. m. In De articulis, lib. II r. In De fractaris, lib. Iar. Definitivo. A .Partem. Uideisse si num εSpurii, βψο asscripti Galeno. Dignoscut autem pari exi ociaractere dicendi,par

timuero exordine: taceo nunc rem ipsamquetractatur. Oportet enim ut in libro De optima secta testatur)medicinae praecepta, quemadmoduim caeterarum vinum, se uera, utilia, π

160쪽

ARTEM L E D I C. t De semine.

Humores. Proximam. Sunt Membra.Lib. ix.l De 4natomisti ad L ministrationi κ. - Formam. De tempmmentis . . Efficientem. De firmatione 'tus.

Finem. De u partium,sib. xvii.

FormasM CSalubritate. in Iar EGntiam, inu.Vi. De locis affectis. l Insalu-sCausas erctfrentias in De morborum eduoi l britate, fista differensqs,lib. M.t tre eo siderantur' CDe diebus d

cam tDecrisibus, si De singulifilia capita arpartibus totius artisitis Medicae' GaIlibros eo cripsit, eundum or non ordine,βed prout dinis compo. vel amicorum precis,isii tui sierlege uelsopbistam impose neraliter contunitas, uel etiam oti itinent. moratio admonebat alsiniam agunt cogebat.QEamuis au- uri detem a Gul ordine non

men secundum ordinis in Artotelis pis ologia obseruauimus, nempe quod primwm

generaliter ta in uni uersium eapita tractat:

deinde si quae diligen

depraedi potest. Alij l Secsidum, erminister, Mediem. Quod L optimus medicus sit quos philosophus. De compositionem

dicamentorum secundium Compo genera ib. v II. Fine, eonseruatione uideliret si latis,er profligatione siem curatione morbi. Qui finis cum eausas reliquas prae*pponat, or in actione uersetur eo isdeclaratione fectuum Mediculae me principiatorum exponendus erit.

simul componuntur. Iungitur enim lmateriae firma serpit etaiens

SEARCH

MENU NAVIGATION