In "Artem medicinalem" Galeni, tabulae et commentarii: per Theodorum Zvinggerum,... Ex quibus medici, longae artis, compendium: Philosophi, cognitionem naturae in corpore humano, tanquam in microcosmo: Logici denique, artificiosam ordinis definitivi

발행: 1561년

분량: 162페이지

출처: archive.org

분류: 생리 & 의학

1쪽

REVERENDISSIMO ET ILLUSTRISSIMO PRINCIPI, IOANNI ROD OLFO STOER, ABBATI MORBA CENSI ET LUTRENSI, MUSARUM ALUMNO ET ME COENA- I, THEODOR VsTVINGGER BASILIENSIS, PHILOSOPHUS ET MEDICUS, GRATI OBSEQUII ET DEBITAE BENEVOLENTIAE ERGO, HOS COMMENTARIOS ATQUE TABULAS IN ARTEM MEDICAM GALENI

D. D. D.

2쪽

REDERENDISI IN CHRISTO ET IE

LUSTRIS S. P INCIPI DOMINO, N. IO NNI RO-

n o Clementi mo, S.

VM saepe mecum ipse cogito, IO AN NAS ROGDOLFE, Princeps illustrissime, quae causa si cur

in tanta optimorum authorum copia,& ingeniorum nostri seculi felicitate, nemo reperiatur, qui cum antiquis illis non modo Certare,sed ne cose

ri quide possit: alios quidem sidera causari uideo,

a quorum influxu non corpora tantum , sed mores quoq; animi posse immutari, experientia quotidiana c5prehendimus:alios uero naturalem & nobis connata labem, seminis uitium asserere:tertios quosda in qui in deprauata uictus rationem,culpam omne transferant.Ego uero ut nulla existis causis reῆcio,

ita uicissim non semper ab harum uel aliquibus, uel omnibus simul, in geniorum defectum oboriri,mihi persuasissimum habeo Nam eum iudem sit coelum quo tegimur & uegetamur, sint eadem sidera quae mutatis uicibus oriuntur & occidunt: influxus certe in uniuersum ijdem quoque erunt,quamvis in specie miris modis uariare possint. Eamque ob causam diuersis temporibus,non modo in adolescentia & consistentia,sed etiam in ipso mundi senio, ut illorum uerbis utar, nunc Hebraei& Aegyptii,nunc Graeci, nunc Latini,tandem quoque Arabes,in litetis excelluerut In qua ipse tamen ingeniorum foecunditate, non onines sita mul,sed rari aliqui prae caeteris,sua quisque aetate,magni habiti & existimati fuerunt. Quod uero nec seminis quoque ut tiati semper ea sit cultapa,praeter exempla quae adduci posment, ostendut uulgatissima illa pro uerbia, Fortes creantur fortibus & bonis:& cotrarium huius, Herourrisiiij noxae. Praeclare enim princeps Peripateticoru Aristoteles in Rheu toricis , ψοραγ0 m κῶ ν --φων, se is-τας γινομένοι

potest in utranque partem, pro Conservandis simul&corrumpendis ingeni js: tamen uires tantas non habet, ut in uniuersum unius,nedum multarum artatum ingenia immutare possit.Neq; enim omnes eodem promiscue uictu utuntur, nec eun4em aerem inspirant, nec easdem habitant risiones: quae tamen singula plurimum ad mentis uigorem momenti afrerut. Quare praeter causas ab alijs allatas,necesse est alia quamdam principem esse:cuius cognitio tam nobis erit utilis, quam eiusdem

ignorantia ingeni js nostris hactenus obfuit. Illam ergo investigare co-α a nabimur:

3쪽

EPISTOLA

nibimur: hinc sumpto exordio, quod quicquid scimus, aut per chi ιι aut per μούθάσιν didicimus.Inuentio certe artium dc disciplinaru ut dissi ellis &laboriosa est, ita tempore prior: in qua ipsa non ingenii acumi

ne, sed occasione tantum & tempore ab antiquis superamur. Nissi enim a ueteribus artes praeclarae per otiu fuissent inuentae, fortassis a nostrω

quoque aetatis hominibus constitui potuissent. Quandoquidem ea qu

ab antiquis tentata non fuerunt,singulari industria,&selici successu in choata & perfecta nostro seculo uidimus:pyxidem nauticam,artem typographicam, & quae Iouis fulmen aemulatur tormenta bellica. Vtiniuuero quantum natura nobis ingenij in concessit,tantundem quoque in δελεα λί/-, acuminis dc artis largita fuisset. Doctrina e

nim siue disciplina inuentionem sequitur:& quia naturam dirigit,fid

lior est,certior,atque securior.Nam quod lonβo rerum usu & experientia didicit, alteri comunicare studet, & cpiuet ναρ suam εἴρει κ V primum, deinde etiam cum te rari. discipuli μαθαῖκ' ut ita loquar)iuuandae posteritatis causa, comutare non ueretur. Nihil etenim aliud doffringe uocabulu significat, quam translationem illius habitus, qui in praeceptore est,iri discipulum, non secus atque si1 lumen de lumine tuo

accenderes. Quod ergo in quovis alio mutationis genere obseruari consueuit,hic quoque locum habet:nimirum ut naturam tum agentis,

tum patientis consideremus:hoc est,quomodo tum ille qui discit, tum ille qui docet,affectus esse debeat. Galenus totum hoc negotium inlibro de Constitutione artis medicae pulcherrime trafizat:& quibus prς-s1dijs eum niti oporteat,qui in quacunque arte prae caeteris eminere cupit, breuiter atque luculenter edisserit. Enumerantur autem septem numero:Ιngeniu,Methodus, Labor,Educatio,& Vsias, Praeceptor doctus, Veri etiam studium. Horum alia quidem docenti,alia discenti usui esse positant: at Studiu ueritatis, & luethodus,utrisque summopere sunt nececessaria:atque ita necessaria, ut sine his duobus reliqua praesidia nullius fere sint momegati, cum uicissim lisc duo etiam si aper se aliquid laude dignum praestare queant. Nam quod solo ueritatis studio Philosophi a Sophistis differa omnibus est in confesso: quod uero methodus 1iue ordo anima rerum sit, quatenus sunt primum , deinde etiaquatenus docentur, ratio ipsa dictat, & Plato eius interpres multis in locis testatur. Ipsa quidem naturae &ingenij bonitati potissimum tribuenda est:quamuis etiam hac in re multum possit educutio Sc imitatio. Methodus uero & ordo Naturam habet authorem, re Horem atque ducem ipsam Artem. Quapropter a natura constituenda est,ab arte dirigenda & perficienda. Verum enimuero ut praeclara ualde & illustris est Methodorum ratio, atque in omni disciplinaru ν' nere necessaria,cum dempta Methodo sol e mundo literario ut ita loquar sublatus esse uideaturipaucis tamen semper fuit cognita,& natu

4쪽

rte potius incerto ductu ab si s qui seripserunt reperta, quam prsceptorii

fida cognitione inuenta aut tradita.Ex tota profecto antiquitate, excepto Hippocrat Platone, Aristotele heophrasto atqueGaleno,neminem habemus, qui methodice aliquid literaru memoriae comendarit.

Nam quod nostro seculo fieri solet, ut multi methodos & ordines profiteantur,pauci reipsa praestent, sintq; ut in prouerbio est)τα, παῖροι si τε γους αρι ερ: illud idem priscis quoq; teporibus accidisse uerisimile est.Sic enim semperin rebus praestantissimis fucata Sophistice, animos hominu occaecare,& specie rem decipere cosueuit. Princeps certe methodicae doctrinae fuit Aristotelesmam primus ordinu Ec methodoru praecepta ex naturalis ingeni j fertili quidem agro, sed tamen inculto,deduXit,repurgauit, excoluit:& Stoicoru argutijs neglectis,naturalem disseredi artem quam Logica uocat) artificiosa methodo c5stituere, magno cum conatu,nec minore cum successu,tentauit. Et methodos quide in organo logico delineatas ct expressas habemus, qu

uis obscure,uere tamen: Ordines uero duobus libris ex professe tracta uerat squod in catalogo libroru Aristotelis Laertius docet) quos aut teporum iniuria,aut hominu negligentia amisimus Videtuc enim Logica facultas sui paruis magna conferamus idem passa esse, quod uulgatissim quaeda plantae Dioscoridis tepore.Nam plurimas Mazarbarus ille in sua Stirpiu historia nullis notis delineatasreceset latum, ct tanquam ab omnibus notas praeterit:quas tamen nos hodie uel ignoramus,uel certh de illarum nominibus digladiamur. Sic quoq; facta opinor,ut praeclaram hanc & utilem artem,breuibus ab Aristotele uerisque praeceptis coprehensam,negligentes&socordes discipuli usu dc exercitatione non confirmaret:reique facilitate freti, sensim a pulche rimae facultatis possessione exciderent: ita quidem, ut ad Galeni usque tempora nihil praeter inane methodi nomen plerique fuerint professi. Hanc pestem ad nostra quoque tempora peruenisse, magno nostro malo experimur. Et mirandu certe est, qua nam ratione uε praecepta antiquorum ab inertibus hominibus contemni potuerint rus etsi nulla omnino praecepta exti sient, quomodo tam diu naturalis haec disserendi uis inculta atque sopita latuerit: praesertini cum interea non defus int apud Graecos,Latinos & Arabes, qui utranque philosophiam acri iudicio summoq; studio tractarent&prosequerentur. Verum nec μυ- κσει laborantes,clarissimus solis radios ferre possunt:neque illi quora animosu καθ' κωδοιοσο ιη, siue ut magis proprie loquar, ipsa sophistice corruperat, Iumen hoc rationis ex praeceptis grauissimorum

philosophorum elicere,aut quod operosius est) uiuis exemplis demonstrare potuerunt. Et haec sane prima & praecipua est causa, curin tanta optimorum authorum turba, in tanta ingeniorum felicitate &ubertate, in tanta denique omnium eorum quae nos ad laudem accen

5쪽

derε & promouere possunt adiumentorum copia, paucos, ne dicam nullos, uideamus, qui cum antiquis comparvi queant. Altera uetardest, eaque non contemnenda, quam tamen Galenus temporum

felicitate dc hominum suorum beneficio ignorauit) quod quantum pueri olim in mathematis discendis oti j & operae impendebant, tan tum nobis in linguis percipiendis studi j collocandum sit :& quemad

modum Plato Academiae suae inscripsit, sistris εισιτω tanos Scholis nostris,. γράμματο-. Optimam certE aetatis nostrae par tem terimus, non ut res ipsas, sed ut illarum simulacra, uerba intelli gamus: &quas pueri olim discebant artes, nos uixdum in adolescentalia attingere possumus. Magnum est sane hoc impedimentum, & in tanta uitae breuitate etiam maximum. Felices profecto Graeci, qui ab

Hebraeis, Aegyptijs atque Chaldaeis disciplinas haurire potuerunt:

prudentes uero, qui Graece easdem tradere & explic re studuerunt,ne gemino labore, linguae scilicet peregrinae molestia, de scientiarum dis ficultate, suos homines obruere& a pulcherrimarum rerum studijs absterrere uiderentur. Sic ergo factum fuit, ut cum materno lacte lina gute illius cognitionem imbiberent, quae ad disciplinas perdiscendas necessaria erat. Viderunt hoc quoque Latini, & Graecos non infeliciter sunt imitati . Idipsum nostra etiam aetate Italorum plurimi non sine laude praestare conantur, ut tandem disciplinas omnes uernacula sua lingua descriptas exhibeant, & suis saltem hominibus consulant: quandoquidem linguae propagatio quod nonnulli somniare uidentur) non nisi cum imperio fieri potest. Utinam uero nos quoque tam

eiuπατρίδ' εs,aut etiam ὐρωποι euemus, ut nostra nobis m agis placerent

quam peregrina, Sc Spartam nostram, non alienam, pietate potius quilm ambitioso titulo moti, excolere studeremus. Grete cos&Latinos imitemur quandoquidem omnia illorum nobis usque adeo placent & linguarum cognitionem multijugae rerum scientiae hos ponamus. Neque uero Graece uel Latine discimus, ut Graece Laiatine ue loquamur aut scribamus iamdudum enim cum Imperio linia

guar istae conciderunt sed ut artes atque disciplinas his linguis tradi ias intelligamus. Pulchrum certe est Graece & Latine no : at pulichrum quoque esse uiginti & una linguis quod de Mithridate ferunt aut etiam pluribus loqui posse: pulcherrimum uero, ad imitationem prinii illius & aurei seculi, etiam unica lingua posse omnes disciplin Spercipere, tractare atque docere. Et haec quidem eo dico, non quod cognitionem linguarum reprehendam: illam enim in tanta omnium rerum perturbatione donum diuini spiritus esse, Sacrae testantur lite

rar: sed ut ostendam,si ullo pacto fieri posset,ut confusio ista Babyloni

Ca e medio tolleretur, aut quod secundum est) in sua quisque lingua p0tius quam in peregrina excellere studeret, &patrio more allidio ma

te, non

6쪽

te,non externo ph ilosopharetur,maximam studiis nostris accessionem futuram. οτεχνου Sunt ergo hae duae causa

quae ingeniorum n ostrorum profectui obstant:linguaru scilicet cognitio necessaria,& methodi siue ordinis ignorantia. Et de priore quide illa, quae nostris quodamodo incunabulis insidiari uidetur, alias: de posteriore uero, cuius usus simul& abusus latissime patet, in praesentia agere instituimus. Nam quum linguarum perturbatio a summo opifice diuinitus immissa sit, nonnisi diuina ope profligari & aboleri poterit. Methodus uero, quum rationis humanae uestigia sequatur,

ut i praeclaris ingeni js obseruata, inuenta & constituta fuit, ita quoque

ab ijsdem in integrum restituetur, quando uerus Logicae usus uiuis e xemplis optimorum authorum illustr bitur. Quod quidem olim optare tantum, nunc etiam coram intueri, seculi nostri felicitatem admirari possumus.Nam cum nulla ordinum prscepta a ueteribus no

bis relicta sint, praeter ea quae Galenus in prooemio Artis medicae proposuit: Methodos uero Aristoteles in posterioribus Analyticis docte quide, ita tamen obscure tradiderit, ut ne ab oculatisiimis quidem interpretibus intelligi potuerint: nostra hac aetate primus NIC OL AM SLEONICENVS, philosophus & medicus consummatissimus, orditanum doserinam, d sophistis misere contaminatam, ad superos reduxiti Oprqceptore usus IOANNES BAPTISTA MONTANVS VE RONENSIS, praecepta ordinum quae a magistro fideliter hauserat singulari industria explicauit, eademque ueris imaginibus illustrauit: Methodoru uero dota rina & usum,cum publicE tum priuatim docendo,per aliquot annos in celeberrimo Patauino gymnasto,magna sua culaude,& studiosoru utilitate demostrauit. Illius in locu suffectus B A 8SIANUS LANDVS PLACENT INVS, uir elegantis&rars erudiationis, magna omniu cu admiratione &qmulatioe satis os edit, veru illud esse quod prouerbio circiisertur, πομος ασκώλων κρειῶνας μαθWὰς.

Nam & philosophia cu medicina ita colunxit, ut ad idea perfecti Medici,qua nobis Galenus proposui solus fere,aut certe inter paucos primus penetrauerit:& in docedo ea Methodo utitur, ut no tam illius eloquentia laudare,quam facilitate cum parifelicitate coluncta auditores suspicere & pr dicare soleat. Illius certe est, quicquid in me est,quod uel prodesse alijs,uel imitationi esse possit.Vtinam uero qu4m per sexenniu integrum attentus pr clari illius uiri auditor fui,tam dignus tanto prςceptore discipulus uere iussi cari postem.Nuc,quod dicis, auloedi fiunt,qui citharoedi es e nequeui. Sed redeo ad ordines & methodos,quoru doctrina ab Aristotele & Galeno exemplis po tius quam prςceptis propo

sita,a nostri teporis uiris eruditis in luce reuocata est, & uix tame credi

ta.Nam si qua in arte sophistice aliquid potest,potest maxime in arte differedi. Hanc igit 4m ueluti arce occupasset, mirum deinde n5 fuit,tot

7쪽

iam seculis tam miserE a barbaris sophistis oppressam &pene extinctὲ fuisse philosophiam. Vt enim,si funalia crebra in splendida quadam domo accendantur,non tantum eam illustran sed etiam fumo inficiunt ita quoque contigit, ut tota philosphia ex corruptae Logicae contagio,

si suo fere statu deiecta, sophistarum imperium longo tempore perfer re coacta fuerit. Logica enim facultas nihil aliud habet, quam qubd ea tionem nostram in contemplando pariter & in agendo dirigit. Proin de instrumenta nobis suppeditat, quibus ueritatem persequi, atque eiatiam consequi in omnibus liberalibus disciplinis possimus. Quod erigo in fieri solet,ut multum quidem laboris atque sudoris illi

perferant qui metalla effodiunt, qui exportant, qui coaceruant, qui in fornaces Congerunt,& ignis opera colliquefaciunt: plurimum uero diagnitatis & honoris, qui ex insorini massa &rudi materia aurum primum,deinde argentum educere atque separare possunt:illud idem h1e quoque accidit.Etsi enim philosephia omnis fertilis Ec seus uosa est,tatamen si disserendi arte destituatur, quae ordinem doceat, quae causas ab effectibus distinguat,consequentia ex antecedentibus deducat, principijs ea quae a principijs oriuntur annectat: aut scientiam nullam paa

riet, aut certe confusiam tantum. Uerum enimuero ordinum atque

methodorum exquisita tractatio a nobis peculiari Commentario inchoata,propediem,cum Deus uolet, absoluetumhic tantiant,pro Tabularum & Commentariorum nostrorum in Artem medicinalem Gale ni faciliore intelligentia, obiter - ῶςψτυπω praecipua capita operaep cium erit recensere. Itaq;, quod iam ab initio monuimus, cognitio dignitate perfectione& facilitate uincit eam,quae per inue-tionem haberi potest.Etsi enim inuentio tempore simul & natura prior est, nec nisi in magna cadit ingenia: ipsa tamen a ιδὶα ratiαλια absolutior, certio r, constantiorque uidetur esse, es proinde plus laudis meretur.

Hinc fit,ut quotquot scribunt, se doctrinae causa scribere dictitent, atq; adeo Doctoris nome no sine ambitione multi profiteanξ. Quo ipso satis ostendunt,suo quidem iudicio neque illo tamen omnino falso) in uentionem , si cum dispositione & ordine didascalico conferatur,

minis ram quandam &famulam esse: doctrinam uero τινα, ad quam totius inuentionis conatus referri debeat.Ιngitur rnulto plus operae atque studij collocandum est, quam in nobis praesertim,qui omnes artes iam inuentas, tanquam haeredita rio iure a maioribus acceptas possidemus. Porro quibus nitendum esset praesidi js, ex Galeno audiuimus. Septem erant numero: prima

obtinebat Methodus. Quo quidem uocabulo generali non modo LO scam ipsam, uerumetiam Rhetoricam facultatem Galenus completi uol uit,cum alias,tum eo praesertim in loco. hil enim aliud Methodus signiscat, quam uiam siue ratione compediosam docendi discenedi ue

8쪽

di'ue quaslibet artes. Iam uero omnis doctrina habet primum male riam subiect am,quam docet: deinde ordinem ueluti anima, per quem docet, sine quo doctrina nulla esse potest: sicuti neque mundus absque ordine mundus haberetur. Materia seu res ipsa cuiusque artis Ec facultatatis propria est: forma uero siue modus docendi partim ἱ Logica, partim a Rhetorica mutuari debet. Nam si naturam rei tractanciae consideremus, quid priore, quid posteriore loco collocandum sit, Logi ca docebit: sin uero personas tam discentis quam docentis, Rhetoricanos instruet, κρω ne λογω,an exemplis & inductionibus,an fyllogismis,aut quibusvis alijs ratiocinandi generibus uti debeamus. Atq;

haec omnia ordinis & methodi uocabulum comprehendit. Attamen quia Logici ea curant,quae essentiam rei concernunt:Rhetores uero, τα tantum: idcirco quoque ordo dc methodus ad rem potiusquam ad personarum inconstantem qualitatem referri consueuit. Sed omissis Rhetoribus, Logici ordinis naturam explicemus: quandoqui

dem nec una est, nec apud omnes eadem. Omnes tamen ordinum

differentis in eo conueniunt, quod a priori ad posterius prosciscuntur. Ordo enim nihil aliud esse definitur, quam habitudo prioris ad post rius. Itaque Aristoteles etiam in Categoriis, τουπρο--πτηταmmeminit: quod fortassis non inepte ad hos ordines didascalicos referri poster. Porro ut duo in nobis sunt , sensius & intellectus: ita quoque id, quod prius nostrae cognitioni occurrit, duplex est. Alterum enim prius est sensui, singulare scilicet: alterum intelles hui,uniuersale. Quando itagitur dicimus ordinem esse progressiam a priori ad posterius, per hanc generalem & confusam definitionem comprehendimus sub ordinis ambitu progressiim istum reciprocum, nempe uel ab uniuersalibu ad particularia sin nuncupari potest) uel a

particularibus ad uniuersalia in wρέσει : dcοδος ευρητι dicitur.) Iam uetaro quia in doctrina non sunt unius generis omnia uniuersalia, non satis est confusam hanc habere cognitione progressus, Misocssis ut λουμία p ut

Galeni uerbis utar) quod scilicet ab uniuersialibus semper sit auspican dum, & ad particularia progrediendum quam solum δεδακ rarim iri, imperiti quidam nostri temporis sophistariactant, & penes se solos

tanquam aureum ramum habitare arbitrantu sed distinctior ratio in quirenda est,utqus magis quaeue minus uniuersalia sint perspiciamus.

Hoc enim qui consequetur, ille de ordine didascalico iure poterit gloriari: nam quid idem, quid diuersum sit, optime uidebit,& totius artis dispositionem oculis subiectam habebitiin quorum cognitione totam Logici uim consister acute admodum in Topicis Aristoteles asseruit.

Quod si ergo uniuersalium accuratior theoria instituatur,ex quibus artis praecepta constant, atque constituuntur: duplex illorum natura se offeret. Alia enim sunt multiplicia, & ut ita dicam ex multis composi

9쪽

EPISTOLA

ta partibus: quarum deinde partium quaelibet in noua membra diuidi

queat. Verbi gratia: Medicinae totius partes sunt,*V ολ inu, ατιοώγ, sin, crulamo, Ru, υνιε νη, θῆαTrinitare: unaquaeuis istarum in multas alia, de

differentes particulas diduci commode poterit. Partes istae multipli ces totam artem absoluunt:& quia aliae alijssunt priores, dispositio nem requirunt, quae ordo dicitur. Cuius quidem ea est na tura, ut a prioribus, hoc est, a principiis, ad posteriora, id est, ad ea quid principiss orta sunt, progrediatur. Quum autem principia diuer si1mode possint conssiderari, ut nos in prooemio Artis medicinalis bre

uiter annotauimus, triplex quoque ordinum natura &numerus orie

tur : Definitivus scilicet, Compositivus,& Resolutivus. Η ac igitur ratione ordo proprie dictus erit dijositio generalis,inter partes artis

eiusdem uniuersales multiplices. Alia uero sunt uniuersalia sim plicia, hoc est, quarum partes in alia uniuersalia uel nequeunt resolui, uel certe non debent quia unaquaelibet ars certos suos habet termitanos & limites, quibus circumscribitur & continetur )praeterquam in causas suas si1mplices ex quibus componuntur: ut simixtum corpus in partes fimilares resolveres, non in alia quaedam. In horum quoque

consideratione prius & Posterius datur, notum & ignotum, causa Leffectus: quare etiam di ostio, quae proprie Methodus appellatur. Utamur enim, si placet, distinctis uocabulis: quandoquidem natura mtiam ipsa rerum distincta est. Ut igitur ordo, dispositio est partium

totius artis: ita Methodus, unius alicuius partis simplicis, non multiplicis , declaratio. Atque ut totum ex partibus etiam minimis constat ita in omni ordine necessarium est, partes, quae declarandae sunt, methodo tractari. Simile quid habemus apud Geographos: qui si quando uniuersalem descriptionem totius habitabilis moliuntur, primum iuxta climatum rationem uniuersum globum distinguunt in Europam, Asiam, Africam ,& eam quae nunc demum inuenta est Atlantidem, sola fama a diuino Platone cognitam. Deinde uero Europam diducunt in Graeciam, Italiam , Hispaniam, Galliam, Germaniam, & ca teras gentes Septentrioni subiectas. Mox ipsam Graeciam in Macedoniam,Peloponnesum,Achaiam, Atticam diuidunt.Addunt tandem urbes, Oppida, arces, pagos, montes, flumina, lacus, maria, L quaevis alia ad institutum opus opportuna: in quibus tanqua particularibus ac quiescunt, ne si in quarum uis urbium aut oppidorum exacta pictura occuparentur, opus in infinitum abiret. Sic quoque in artibus qu. tractantur,quandoquidem singulae certos suos & costitutos habent fines,quos egredi non licet, quantum rei natura feret, partes minutis i

mas Methodus explicabit, & omnem quaestionem quae de illis habe xi posset, enucleabit. Nam si tota rei substantia inquiratur, Desni tio siue Desinitiua Methodus amplectenda erit: sin pars tantum flabristantiae,

10쪽

stantiae, Resolutio quidem genus, Divisio uero disserentiam inuestigabit. At uero accidens subitantiae inhaerens, Syllogismus ostendet. Pro diuersitate igitur particularis quaestionis de simplici aliquo problemate sic enim uoco illud, cuius natura quocunque ratiocinatio nis modo discutienda proponitur) quatuor in uniuersum Methodorum species exurgunt, Definitio uidelicet, Divisio, Re lutio, ScSyllogismus: nec plures, nec pauciores: nisi quis imperitus,

commixtionem Methodorum uariarum cispe enim accidit, praese tim in definitione inuenienda aut explicanda, ut omni genere instrumentorum opus habeamus: non secus, atque si in peregrinatione aliqua longa& difficili, nunc curru, nunc equo, nunc naui, nunc pe deciter facere cogeremur dc complicationem uariam,pro nouo Methodi genere ponere uelit. Ex hoc breui tractatu & ueluti delineatione totius Logicae, manifestum esse potest, disserendi artem nihil aliud docere, quam ordinem: Ordinem autem generaliter sumi uel prois siue artificioso progressu, ab uniuersalibus ad particularia,&uicissima particularibus ad uniuersalia: uel pro dispositione prioris & posterioris quae quidem dispositio si in totius artis partibus prς-cipuis multiplicibus si effetur, ordo proprijssime appellatur: sinuero in particula aliqua simplici, Methodus. Neque uero me latet, multis nostram hanc ,seu naturae potius & rationis distinctio nem, non modo non probari, sed etiam sophisticorum argumentorum farragine impeti posse. Verum ijs tantum scribimus, qui ueritatem solam propositam habent: ea quae scribimus, exemplis non Choerileis, sed Homericis ut Aristoteles iubet) hoc est, praestantissimorum authorum scriptis declarare parati sumus. Nam quod iampridem monuimus, praecepta uel nulla, uel certe pauca & ualde obscura de ordine logico habemus: scripta uero illustria nobis relicta

sunt, ex quibus latentem hunc ramum uere aureum educere possumus. Itaque spretis sophistarum calumni js, qui uel contentionis studio, uel ueritatis odio , clarissimam solis lucem fumidis suis lucernis Ostuscare nituntur, post inuentas fruges tandem aliquando glandibus uesci desinamus: & bonos aurifabros imitati, ad Lydium lapidem aurum subaeratum a puro putoque discernamus: hoc est, ex Platonis, Aristotelis atque Galeni scriptis hanc ipsam ordinum Sc methodorum doctrinam, per resolutionem,siue ut rectius loquar disib-lutioneni, eruamus, confirmemus, & illustremus. Nam quod prius de Cognitione diximus, illud idem nunc quoque de cognitionis effectu pronunciare possumus: hoc est, de opera nostra, quam Collocamus uel in γνum , hae uti μαλωσω. Γένεσιν intelligo, quando nos nostro marte aliquid uel prima inuentione, uel aliorum imitatione scribimus aut docemus: λνωλυ ιν uero,siue quando ea quae

ab alijs

SEARCH

MENU NAVIGATION