Disputatio juridica de condictionum causa et potestate, vbi et de condictionibus iuris gentium quam magnifici jctorum ordinis in florentissima academia Lipsiensi consensu, sub praesidio viri ... Dn. Joachimi Friderici Bartholdi, ... solenni eruditoru

2쪽

R EVEREND ISSIMO PER ILLUSTRI

ATQUE EXCELLENTISSIMO DOMINO,

D Ο ΜΙΝ Ο

LIBERO BARONI

POTENTISSIMI BORVSSIAE REGIS

SUPREMO AULAE MARESCHALLO, G. MINISTRO STATUS INTIMO.'. BORUSSICI AQUILAE NIGRAE ORDINIS EQVITI, PALATII REGIS PRAEFECTO, CONSISTORII PRAEESIDI, RERUM FE ALIUM ECCLESIASTI RUMQUE &c..

DIRECTORI GRAVISSIMO, NEC NON

ACADEMIARUM REGIARUM SUPREMO CURATORI,

SAPIENTI, PIO, FELICI,

REGIAEQVE SCIENTIARUM SOCIETATIS PROTECTORI, MAGDEBURGENSIS BASILICAE CANONICO RVPPINENSIUM BELLINENSIUMQUE TERRARUM P R AE F E C T Ο

HEROI, DUBIUM AN GENERE AN DIGNIΥATEMAIORIAvT UIRTUTE MELIORI,

NEC NON

3쪽

VIRO

TISSIMO,

POTENTISSIMI POLONIARUM

REGIS ET ELECTORIS SAXONIAE PRΙΜΟ STATUS EI, CONSILII SANCTIORIS . REFERENDARIO, ET CONSILI RIO AULICO,

MERITIS MAGNO, HUMANITATE MAJORI,

PATRONO SUO MAXIMO RE

PERPETUAM FELICITATEM

DISPUTANTES OFFICIOSE VOVENT

4쪽

AFFULGENTE GRATIA DIVINA.

CONDICTIONUM CAUSA

ET POTESTATE

INGRESSUS PHILOLOGICO - JURIDICUS.

Animus homiliis quomodo veritatis capax p

t quid est in rerum cognitione tum a Lrabile . rum prae ceteris magnopera eve tendum, nihil fere magis videtur, quam ea pars Philosephiae quae de hominum meu-ribus agit, in quibus I recte intelligendi,s omnis bi nevolentiae eonsistit porentia. Cic. II. Osf. 7. Equidem Veteressublimi quadam pietate ductos, cquam Sceptici-μum 'pillarunt,Cic. I. de Leg.34. I. Acad. animabus prosessos cernimur : Qualis sit animus ipsun animum nescire. Cic. Titscul. I. pr. cujusmodi ροωι- elationet, non minus de fundamentali ejus parte, sec. intellectu, quam imperatrice ejus specie, nimirνm Poluntate, asserere ipsis videas ltarisque enim, cum nihil magis intra s homo sentiat, tamen nihil minus intelligat; ut, cum sui ades anima conscia sit, se adhue ipsam quaerat: Senec. L. VII. Nat. Q. c. 2Φ. ubisic, dubitanter addit: Habere nos animum, cujus imperio & impellimur & revocamur, omnes - Λ fatebiub Diqitigod by Cooste

5쪽

INGRESSUS.

fatebuntur; quid sit animus ille Rector, Dominusque nostri, non ma- is Tibi qnisquam expediet. quam ubi sit. Duidum ejusmodi dubia virus Lecti os, divina potius ratione, quod cognitionis Elius praestans iam ad Deum referrent potius, quam ullam ejus particulam sibi tribuerent, quam ignorantia absoluta protulisse probabile es. Clarissime id colligitur, ex praeclaro Socratis exemplo apud Cic. l. Tusci 98. 99. Μ do enim opiniouis praejudicis, non occupatus praepeditu que homo sit, naturam meruis faciis assequutur: qna simplix, unica I sibi constans, de si s sua origine vera abunde testatur. vid interim Cie. Caton. G. I. Tuscul. S3. φ . s. j. IO. 36. 22.2 26. Ideo- ' que is caelo semper fruitur, Cic. d. loc. ad Dium relate agit, 27 3O. ideoque a Dio movιtur, i6. seq. quia I per se Movetur. 3. S . adeo que Ampiterna cogitat, 3I. verumque conjι rvandi generis humanio tum sequitur, 32. leqq. eaquo mons divinitus ius, 38.39., quia, tit bruto, torrena,susTus,sic homo caelestia auimo capit *O, I. seq. de denique smilii, animus, ejus csse dicitur, qui, omnia fabrica- ω tur in eoeso est, 62, 63, 6 '7s, o qua sintentia, nec corpusulares Philosophi dissutiunt, ut Zeno, Stoicus. v. Gothosi ed. ad Cic. L. I. Acad Q. argiunento. Schurg8. Diss philol. 7S. Liv. L. I. c. 2. I. Is Caro a Diest. Orat. de Anim. flat. post molet. Ouibus explicatis, quomodo

etiam ceterarum veritatum, quas Creator benigne voluit atque concisi, compos ea e post, sponte constabit, ut fundamentum exhibet

August. Enchirid. c. 9. c. IT. seq.I. Permultum interesse, ut eam recte capiat:

suam multum autem hominum inrisi vi veritatem recto 'capiant, tesis es, tum i a natura hominis, ua claram, perspicuam, a aequatam s veram rerum cognitioncm inter intillictus virtutes referre flemus : Ouid enim magis animus concupis it humanus, quam claram distinctam, adaequatam, veram cognitionem praes 1 re,

obscurae,confuse, inadaequatae G sit 8 ut late Cic. IV. Acad.

I.octe inteli. Hunaan. L.II. c.29. usque ad 32. Clericus Philos P. 1. c. 9..tum vita communis multomagis , quir in conversatione es victu commvni, imo in funus hominis peneratim,. in judiciis ratiocinationibusque nostris, quin G actionibus singulis, verisas ejusque Integra ae divinae menti obeduni notio ae inreysentia, utramque facit . Disiti sed by Corale

6쪽

INGRESSUS. 3

paginam, quam proinde navibus omnυ atque quadrigis cxpetu or, i quamvis pauci obtinent. Ceterum, cuius judicia ratiocinatio vis verae sunt, is consecutus es, cum omnes ad eam a sepirent plurimos necesse es habere eum fictatores. Ceseb. sudd. Phil. Instrum. de inteli. sanit. 6. 7.8. ad quam sequelam elegantur allicit Cartesius Mettio l. p. II. Notandum est, cuiusque rei unicam es le veritateiri,quanaquiso uis clare percipit, tantundam percipit, quantum ullus alius scire potest. citante Clariss Wusensetis Disp. de tribus flatibus, princ. iit not. quod latius acutius deducit Gregor. Nysen de homin.

opis c. 2 a. a. Inia via ejus respectu sil. imbecistitatis bu ησὶ anceps es, nee Dellitie ad uerum quam ad falsum ducis.

Si autem in rationcm inquiramus. cur multi frustra ad eam venire nitantur, in promptu esse cause videntur o quia res ardua proindeque labrica s maxime ance' es: ac tantum nιn disset . . in praecipitiis utrinque positis, trisum sapientibus ac intemeratum callem premere, nec ulla ex parte declinare z qua res ibi eruditi De Graeciae antiquitari tam operosa vis fuit, ut eam sub Her. culis, cui omnia vel a s excellentia, in rebus divinisa humanistribuebantur. persona, civibus suis inculcatam Pessint. Nam cum imprimis constituendum viderent, caute ponderare, quales sentemeias quisque acciperet, qu.e deliborario, ut es omnium iu illima, Ae tatim eam habebant. Ineunte enim adoles entia, cum inest maia , xima imiecissitas cognoscendi, tune eas sibi quisque sententias delieit, quas maxime adamavit, itaquc anto implicatur aliquo certo

genere sentiendi, is volcndi, quam potuit, quod optimum se judicare aut eligere. Nam quod Herculem Prodicus dicit, sus es apud Xenophonti md cum primum pubesceret, quod tempus a nati ra ad deligendum. quam quisque viam sintiendi/vivendi sit iugi e --,, datum es,P missu in solitudinem, atque ibi sedentem, diu secum

mulsumque dubitasse, cum duas cerneret vias, utram ingredi meislius esseta Hoe Herculi Jovis salu edito, poIuit fortassis contingere, iliis non item, qui imitantur, quos cuique visum es, atque ad eo. rum studia institutaque impellautur. Plerumque autem parentum praeceptis imbuti, ad eorum consueIudinem moremque deducuntur: Λ et alii

7쪽

INGRESSUS.

alii multitudinis judicio feruntur, quaeque majori parti pulcherrima videntur, maxime exoptant. Nunnulli tamen, spauci, Maselicitate quadam, siue bouitate naturae , sive parentum disciplina rectam vi ritatis s vitae secuti sunt viam : qui tamen id egerunt, ut quo magis anceps ea res ut tint, ita ipsis videretur ; Eo in totavi a constituenda. ejus curam majorem adhiberent, ut Es constare in furentiis Abi possent, nec in inciis claudicare. Cic. I. Ois 32 Cujus rei fundamentum item solitur tangit Augustinus Enchir. ad

Laurendi a c. 97. ad IO9. 3 UUratio per exempla in utramque parum ; Ex historia Graeea Sec. ar.

I q. Dc. sui in sciis pulticis ac admini rationibus ad res gerendar operam fana collocant.quotidiaua experientia ista praecipitia cer--nt, conser. Sumine Rem D. Ludovici, Th. P. P. Gymn. Cob. Di- rei'. adhue pie colendus, de Scriptis Λnonyinis & Pseudonumis &e. g. XL nee minus sene qui rem literariam colunt. Hinc ille a pultae. de N. D. LIlI Cotta s ratione recte sieri s ratione squo tamen verba abxtitur2 Peccari animadPertit. Niobe enim ipse parum ratiocinari videtur, is sibi i usuriam pes em machinari: υπ- de callida quadam ratione, illi versus, quos jastas in populum a Philosephis creditur: Qui vult, quod vult, ita dat se res, ut operam dabit Sie Medea, at callidissima Iarmina, Patrem patriamque fugiens rPostquam pater appropinquat, jamque pene ut comprehendatur

parat.

Puerum interea obtruneat, membraque articulatim dividit Perque agros passim di spergit corpias, idea gratia, Ut, dum nati dissipatos artus captaret Parens Ipsa interea effugeret: illum, ut moeror tardaret sequi. Sibi salutem, ut familiari pareret parricidio. Cic. pro L. Manil. c. 9. Ovid. 3. Trist. Eleg. 9. et

4. Caueiuuatio Lxemplorum.

Sic necisse est praetereundus, qui non sat habuit conjugem illexisse in stupra vi, de quo Atreus: Quod re in 1 umina, luminum esse arbit D

8쪽

INGRESSUS.

Periclum: matres coinquinari: regiam Contaminari stirpem: ad iniiceri genus. at id ipsium, quam callide, quod regnum adulterio quareret: inquit: Adde hue, quod mihi portento coelestum pater Prodigium inisit. Regni stabilinien mei. Agnum inter pecudes, aurea clarum coma IQuendam Thyestem elepere ausum esse e regia Qua in re adjutricem conjugem coepit si Vid. Hyginus c. Apollonius L. 4. Hi igitur summa improbitate usi Cotta vitantur, non sine summa es ratione. Cic. III. N. D.

39. L

s. Exempla, ex historis Graeeorum privata.

Parumnesubtiliter disputat ille in Eunucho: Quid igitur faciam' Ex elusit 3 Revocat 3 Redeam 3 non, si me obsecreti

Ille viro in Synephebis, Academicorum rnore contra communem spini nem non dubitat pugnare ratione ; qui in amore summo, summaqua

invia fave esse dicit ;Parentem habere, avarum, illepidum in liberos: Dissicilem, qui Te nec amet nec studeat Tui. atque bule incredibili finientia ratiunculas seiugerit: Λ ut Tu illum fructu fallas. aut per literas, Avertas aliquod nomen , aut per servisum, . Percutias, pavidum : Postremo a parco Patre id sumas, quanto dissipas libentius. Idemque facilem V liberalem patrem incommodum esse amanti R Iio disputat: quem Neque quo pacto fallam, neque quid inde auferam Nec quem dolum ad eum, aut machinam commolia Scio quicquam: Ita omnes meos dolos,fallacias, Praestigias, praestrinxit commoditas patris Deliberanti denique Hlio, Phormio dicit: Cedo senem l jam instrius a sitiit mihi in corde consilia omnia.

Ac vir cena sui referta est his feleribus: Ied multo vita

9쪽

SINGRESSUS.

communis pene majoribus, Sentit domus unius cujusque ,senti orum, sentit curia, campus ,scii Provinciae: ut, qurmadmodum ratione,

quae es via ad veritatem, res recte sat ,sic faciti etiam peccetur : aia rerum s a paucis raro, alterum semper S a pluribus. Nee enim furculi Dejanira nocere voluit, cum ei tunicam , sanguine Contauri tinctavi dedit. IIygin c. 33. s j. Apollodor. &Pausan. in vita IIerriculis. Nec prodesse Phereoysi ut is, qui gladio vomicam ejus aperuit, quam sanare medici nou poterant. Hygin. c. 3. I . 23. s. multi enim, ctiam cum obisse Pellent, profurruar, cum prodesse, obsu

. Publica ex Hist. Rom. sec. v. f. oc.

Veniamus inforum. Sessum ite precor i quid utjudicetur ' qui Tabularium incenderit Z quod ianui occultius ' sis L Sosius splen Hidus Eques Rom. ex agro Piceno fecisse confessὶ est qui tranferri erit tabulas publ.ὶ Id quoque L. Ararius fecit, cum chirographum . priorum imitatus es: quid hoc homine fu&rtius 8 Cognsite alia

quaesiones: Auri Thia fani, conjurationis Iugurthinae. RepetiteD- periora . Tubuli de pecunia capta, ob rem judicandam. Posteriora de incestu: rogatione Peducca. Tum haec quotidiana: Sica, venena, peculatris, T sumentorum etiam Lege nova quaestionei. Inde illa actio: e consilioque Tuo furtum factum esse ais: Inde tot judicia de fide mala. Tutelae, mandati, pro socio, fiducia: reliqua, quae ex emto aut vendito, conducto aut locato, contra fidem Lunt. Inde judicium publi. um rei privatae , Lege Latoria. Inde everricutam malitia- . xum omnium , judicium de dolo malo, Cic. III. N. D. c. 4I. seq.

8. Provoeatio ad recentia.

quantum vero isia, quo si conceptio veritatis, idonea, vel falsDrat is reproba, in magni ponderis judiciis publicis operetur: nec no- rum aevum in occulto esse patitur. Vidimus enim hisce diebus viros, Jurissudio innutritos, Moesial is tamen ac perduellionis rcos mer Io fictos, covdemuatosque ad laqueum G equorum dilacerationes, cum fontentia pronicritae mortis G supplicii percepta, in carcerem reducerentur a Regni Proceribus quibusdam ,spem veniae pollicen. ritus, Ascios criminis c ircnt, ad id commonerentur, non hium id

10쪽

INGRESSUS T

recusantes s eo securitatis procedentes, ut audacissime in illos inveherentur: Ipsos esse Rebelles legitimi Regis sui. Oua vani maco dentias ius Requi IlIUrispermoti in comitiis publicis declara-rrent: Suinum cum admiratione percepi ste se, stupenda in insaniam audaciamque, cum hujus, tum ejus hominis, qui ad summum super-hiae fastigium Matus, Regi legitimo & toti clarisi imo populo, talem injuriam obtrudere ausus fuerit, ut ipsum ad cellionein Imperii ix coronae sollicitare, conditionibus ridicule propostis non erubuerit. Nec ulli gelui ac populo fore dubium sensu omni humano carere homines alia ausos, oc obtusi alias ingenii plenum deliquium suillo pastos. Proindeque cum hi ta horum similes, invia ancipiti, adfaly2m uotorie collimassent, Icripta eorum d carnis e combusta, alios commonuerunt, modo saltem humano, ut dilis putius mereari is erent s. Exempla fera o rcligionis.

Si ex foro ad delubra DEORVM accedimus, tanto maius hic quoque G diversum praecipitiium: quo de re sancti i agitur. Vt ab

augpiciis auspicemur: de quorum origine probabili tempore veteris Foederis, E postea succedenti inter Genies abusi, hic non es dicendi locus,) Hospes Ciceronis optimus G clarissimus vir Deistarus, Rex , nihil unquam nisi auspicalogerebat: qui, cum ex itinera quoiam pro posito π jam constituto revertisset, aquilae admonisus volatu, concis illud ubi erat mansurus, si ire perrexisset, proxima noctiι corruit ritaque, ut ipse fatebatur, persepe revortit ex itinere, cum Iam Pro gressus esst multorum dierum viam: ci us quidem hoc praesarismmum putat Tullius, quod posteaquam E Caesare Tetrarchiae Regno , pecuniaque multatus esset, negarit,s ramen, eorum auspiciorum,qum

Abi ad Pompe in prosicsintis unda evenustent, unquam paenituisse-

Senatus enim Metoritatem N populi Rom. libertatem atque imperii

dignitatem fili armi, fuisse defensam: Sibique ear aves, quibus sutoribus incium EF fidem secutus fuisset, bcue Gnsiluisse; Antiquiorem enim sibi fuisse, postlagonibusDis gloriam. Hic igitur Ciceroni

vere videtur augurari, I. Divinat. I6. Nihil enim f. re quondam majoris rei, nisi auspicato, Me privatim quidem gerebatur, quod αι- am Ciceronis tempore, naptiarum suspices di elarabant: qui tameratum. rc missa, vomon Raelum t ebam: Nam ut ejus AESO cMis, quan