Ambratii De Alis Apuli ... Speculatio. In qua de scientia, quam Deus aliorum a se habet, disputatur. Ad studiosos iuuenes

2쪽

Nagnificus Heron smus Capellus , Aves nis tam doctus , quam probus , commvni Ilus diosorum utilitati con sulens , multis assiduis praecibus permo svit me , ut pori diuulgationem nos Irae specu. lationis de βιbiecto adaequato libri de coelo. . iam quoque speculationem de scientia , quam Deus aliorum a se habet, a me partam , elapsisque diebus publice in cathedra dissutatam , tipis impressori excudi vellem. Tantae Magnificentiae multiplici rogatur obtemperans, eam imprimi per U. eos magis dici, quod ipse uoluit c cuius M. luntati qua nihil mode Ilus , nullam praemitto a/

4쪽

s PECULATIO DE SCs Edi,

tia, quam Deus aliorum a se habet.

UONIAM Res ii,

las superiores, tam &s leuiter attingere possumus, tamen ob eius cognoscendi generis excellentiam amplius oblectamur, qua cum haec nobis iuncta omnia tenemus,de Scientia Dei in gratiam nostros ru Auditorum, & claris natalibus ortorum , & ingenii acrimonia praeditorum, sermonem hasbebimus,in hanc descendentes arenam. Num uidelicet primum Em se dumtaxat, uel etiam alia a se intelligat 3 Enimuero,cum in hac ardua difficultate quid affirmandum, quidue negandumst in me ὀium afferre, multum si negotii, in ea quim optimum erit initium, s rationes utrinq; oppositas asseremus, ab his auspicantes, quibus Deum alia a se minime prospicere, solitum est probari. Quippe quarum prima eiusmodi est.Si Deus alia a se cerneret,ea sane uel intuitiua, uel abstractiva,uel simplici ct incomplexa,uel co m.

5쪽

plexa, uel discursu a, uel uniuersali,uel particulari,uel absoluta, uel relativa intellectione coci pe/ret. Sed nulla ex praedictis cognitionibus uides turea intelligere posse. Nempe no intuiti ua: natunc ea in proprio ipsorum esse, subq; indiuidui

ratione agnosceret,quare ab illis moueretur,at. que perficeretur, quod uero consonum non est.

Neque abstractiva, qua doquidem illa no in proprio eorum, sed alieno esse, nimirum in sua essentia intelligeret. Quapropter, confuse' ct non distincte illa uideret, 'la quodno in se sed in alio

cernitur,non clare sed obscure agnoscitur,atqui ex diuino intuitu omnis obscuritas omnis que confusio relegatur,qua de re at a i se non in esse: alieno concernit. Neque smplici ci in complet. xa intellectione, siquidem unum dii taxat ct non omnia uideret. Neque complexa, ct discursua: Na liae cognitiones e noscentis impersectione proficiscuntur,qui pIane cuncta simul agnosces re non ualens,cum non omnia sibi unica, atque clara intelligendi ratione praesententur, primo quidem ea sigillatim intelligit subinde uero eadem in unum redigens affirmando, uel negan do enunciationem efformat,at haec diuiuae intellectioni minime congruunt. Neque uniuersali conceptione, ipsa enim per abstractione a snguri

6쪽

laribus efficitur, quae non est absque phanta Lmatibus,singularia i sensibus appra besa repraesentatibus,sed in Deo sensus non sunt, ob idem quoque singularis esse nequit. Neque absoluta,

nanque uniuersitatis genitor alia a se non coognoscit,nisi quatenus illa ab eo sunt causata, ipste uero illorum causa existit. Neque relatiua , quoniam esse relatum diuinae essentiae additum es eμ- , atque ita in ea compostionem sa-c, quam diu cere uere illa renuit. Subinde, hunc idem astruitur in modum. Si qui cunctis uotis expetendus est, omnium cy cntium parens existit, aliud a se cono templaretur, illud aut per aliud a sua essentia, aut per eam suo repraesentaretur intellectui,non

quidem per aliud, ne fateri cogamur , illum per aliud perfici: neque uero per tuam essentiam , quoniam, uel tunc diuina cognitio in illa siste.

ret, uel ab eius speculatione in alterius contems plationem migraret,porrd neutrum horum c

tingit . Non hercle primum, nam illud in pro

prio eius esse non cernens, non clare sed obscuret perspiceret . Alterum uero minimei, ne illud suscipientes, ipsum a nobili ad uilem trans re cognitionem affirmemus. Denuo, si summum aisque infinitum ens aliud a se animo conciperet,

uel illud aeque clare atque persecte ac se prospi*

7쪽

ceret,quod utique haud a sserendu est. Na sum, . mum Ens magis se, qua m aliud speculatur , uel non aeque clare , ct persecte, quod neque admittendum et liquidem in primo omnium principio esset compositio, alia alia uisione se,ct alia

concernens. Insuper, qui ante omnia colendus

est, se alia φ uidens uel simul, uel successive se &alia uidct, sed neutrum ponendum est : Nam sis mul, sequeretur, una' plura intelligere,si uero successive, uel aliena adueniente uisone sutipssius cognitio deficeret, quod prorsus dicendum non est; uel non deficeret, sed restaret,ergo idem

quod prius emergeret, scilicet Deu simul plura intelligere . Quin etiam intellectio diuina intel lectui diuino eadem est,ergo ct intelligibile eideerit idem, nam si hoc ab eo erit aliud, ct illa eritalia,at illa cui dictum est non est alia,ergo nes de intelligibile erit aliud . Immensa ital sapientia aliud a se non cernit . postremo uero si Deus alia et se non ignoraret, non tantum necessas ria, sed etiam contingentia cognosceret, cumno magis illa,quim haec uideantur. Veru si contingentia ab eo perspiceretur , non amplius con/tingentia remanerent, sed necessaria euaderent. Diuina nam i conceptio at Uscientia, quae rein rum causa existit, necessaria est,alioqui uariabis

lis atq; mutabilis esset, quod omnino uitandum est.

8쪽

est. qua de re alioru a se diuina cognitio si esset,

e medio rerum cotingentia auferret. nempe his

pro parte negatiua , Deum scilicet alia a se non perspecta habere rationibus explicatis. rationes pro affirmativa parte. Nimirum finem non sub fine,idest Deu illa appraehendere sunt exponendae. Nam hunc in modii noster intellectus in hoc abstrusissimo quaesto ueritatem comperta non habens, ad eam inuenienda disponetur. Etenim ipse in aliquo haesitans,atque ambigens per inde se habet,ac homo ambas manus tigatas habens,

qui si quo ad eas dissolui cupit,indubitato modo

unam,modo aliam mouere debet Nam hoc modo a ligamine illo liberabitur. ob id sane' argu

metis pro una parte indicatis,non immerito pro opposita rationes adducendae sunt . posterior enim facultas, lutio eorum est,quae ante dubistata fuerunt. harti quidem prima haec est Si prionius Motor alia i se non prospiceret , qua homo uiuus uilior esset, siquidem homini mortuo prospinquior foret, qui sane neque se, neque alia co/gnoscit, homo uero uiuus, ct se, ct alia uidet, Deus aut se tantum modo, ct non alia intellige, ret. Praeterea, diuinus intellectus humanum superexcellit intellectu. ergo cum hic ct se, ct alia cognoscat, ct illi idem denegandu non elf,alio γqui assumpti oppostum contingeret . Exinde

9쪽

' postremo,a' Deo & coetu, ct tota natura de pendet, quare eadem ipsum minime latent: Nanobilissimae causae, quae omnino Deus est,nobilissimus debetur procreandi modus, qui plane per intellectum , ct uoluntatem est . primum itaque

principium alia a se cognoscit. Iam uero tan/quam aduersariis sere cunctis utrinque ratiocnibus oppostis auditis , definiendum est, quid in hac no facili speculatione tenendu, quidue res sellendum sit. etenim quod intendimus expli/care tentantes inde exordimur. Deus intelli, gens est, quoniam a materia est seiunctus, quam ob rem mos existit, atqui rationi minime consonum est, ut una ex parte mens st, ex altera uero amens , porro hoc tunc eueniret, quando se

dumtaxat, & non alia intelligeret; quapropter omni ex parte mens existens, ct se & alia cognoscit . In primo utique scilicet Deum se cernere

omnes conueniunt. In altero uero,nimirum aliac se contemplari non omnes sunt concordes.

quandoquidem Averroes quinquages mo pri mo com .diuinoru duodecimi: Deum se solum, ct non aliquod extrinsecum intelligere fatetur: in hoc ipsi Themistio tergiversatur,cuius quis dem haec sunt formalia uerba. Et cum hoc igno

rauerit Themistius licit possibile esse,quHd pri

10쪽

mus intellectus multa intelligat intelligibilia .

hoc autem nostro c5tradicit sermoni: Dicimus

enim se solum, ct non aliquod extrinsecum coagnoscere: potuit quidem Averroes ad id asseue, randum impelli ob rationes in principio huius speculationis adductas, quibus primum intelle,ctum alia a' se non cernere probabatur. Verum

quonia Deus, ut ante paulum ostendimus omni ex parte mens existens, ct se & alia perspicit, quod etiam rationes in oppositum eius, quod in principio astruebatur, indicant, hoc existimare debemus,sic uerum esse,ut eo nil verius sit,unde sit, ut ipsum tenentes, ac contra omneS prosteruos acriter defendentes. primum huic ueristati Aristotelem ipsum se subscribere,exinde uero eius Simia nempe Averroem, qua uis inuitu . Item Alexandrum Aristotelis familiarissimum. Demum eidem Theologicam consonam esse ratione ostendamus. Mehercle Aristoteles octua, gesimo textu de Anima primi, ncc non decimo tertio, atque decimo quarto textibus Diuinorum tertii in Empedoclem, Deum discordiam non appraehendere affirmantem inuectus, scite

pulchrecis ex hoc vano fatuo φ eius dicto intulit: diuinum intellectum humano intellectu insipieritiorem esse, cum non hunc, sed illum discordia