Sylua. Frutetum. Collis

61쪽

genera: Duam rupibus non lange a mari in,

ueniatur. unde herbaris nostri solatrii marinudi dormitorium vulgo vocat.Fingamus igitur hic nostrum frutetum non longe abesse a mas

ri: id enim nobis facile licet per hypothesim . Fruticat hoc selanii multis ramis,densis,lignosis,frangi contumacibus, dense comatis,folio pingui, cotoneimali similitudine: flore grans S,rubro:fruehu in folliculis crocato: radice Hga,subrubro cortice vestita.

Quod vero selanum seporiferum a nostris herbarijs ostenditur:sic se habet ex Rueliij de, scriptione. Folio est iuglandis, caule scipionis

crassitudine,procero,grandibus ramis brachiato, lore inferius herbaceo abris superne pura pureis: bacca primum viridi,toculosa, per masturitatem nigra,quae dehiscens,vel sponte dissiliens, ostendit acinosum semen , uuae modo aceruatim collectit, quinis myrti foliolis steli latim decussatis,baccam fulcientibus. Strychnon manicum latinis solanum insa, num vel herba insaniosa,vulgo selat an mortes inuenitur etiam in montibus vento perflatis, maritimis foveis & vagis. Disis est erucae maioribus,caulib' proceris, vinarum quatuor longitudine, pirulo in cacumine oliua malos et ut platani piluta: hirto flore,nigro, quo exacuta racemus emicat rotundus,denis duodea nisue acinis constans:similibus heserae corymbunt me ollibus:radice candida,crassa,

62쪽

FRUTE TVM. 33ua, bitali.Eani esse putant,quam antiqui doryon siue dorymion appellabant:quianiam cuspides in praelijs eius folio tinget in . turnum enim passim crescebat, i ii 'Dorymion aure,aut cale ex Crateis scriptis, aliud esse existimauit Dioscorides aseliano manico .appellauit enim frutice oleae reces mari,qus modo surrexit in vimen Primu asmos habente cubitalibus minores, in saxis n5ρcul a mari lueniente, folijs olivae minbri cocoloribus inusculi praeter modus bris, fore candido,solliculis in cacuminib' ciceris, desis,quinis intus aut senis granis, erui magnitudin rotussis aeuibus,robustis ersicoloribri

radici crassitudo quae digiti, Egitudo q cubiti.

Somnifera huic natura,largiorsi' mortifera :Cisthos,qua aliqui citharon aut cissaron nominat: receriores rostginem,siue rosam cauisnam,frutex est in saxis emicanuisamosus,frondosus,nec praealtus ublio circinnatae rotunditatis,hirsuto,acerbo.duo Jesus genera,flos masculo rosaceus,foeminae alb . .

Sub cimo ad radices,nascitus hypocisthis qbusdam orobethron dicta , malo granato mis

Est de aliud Cisthi ladaniferae gen',a Ousdalata vel lada vocatu:frutex ab altero no ainberis migriorib' tantu & i5giori folijtrius ver no tepore quippia pingue,rosidu contrahut,ex quo ladanii elicitur, quo i odorametis utimur.

63쪽

Ehis asse extrahedi ratione duplicε refert Dio. scorides, vel du hirci aut capelis barbis Isidet, carpetibus cisthi folia:vel dum attractus funis

culis rapitur . succulentique: funes demininatus,& in offas ladanum cogitur. Sed vereor ne . haec longior mora,sit praeter inititutum. Colutea,magni Alexadri Etaxe,non temere

alibi q in Lipara nascebaε:ia tame in Gallia Puenit abus nota basuenaulde,frutex est,qdritiniose in arbore efferes,ramis exilib',illo fora graeci, mEbraneo folliculo,pellucet plumis

do,dc vestiti quoda spiritu dis edete,tur oritavi digitis si pmaeus , crepitas dissiliat,in quo tamen atru,duru,satu letis magnitudine,pisi gu, G.Mauritani se one suo vernaculo sene,nos

minat:duom est facit generauus spolis,et horteser na et laniine nasciein fimo scipuli ouillo. iHalimos grscis, e vi fame sedas,* est folia vesca sint famε ψs, esu copescat Latini insmitPlini' aurebne vocativulgus nostru blavs cte putrin.frutexsst in sepse' & maritimis naascεs,rhano similis,sepimeto vallari idones,sine nis,foliis oleς duraxat laxiorib',cortice can mota ecta ascedit,crassitudine brachiali. Hui' folia instar oleris decocta cibo simi optima. Chanuelea,item etiam Thymelaea, etsi sylves strium fruticum generis sint, tamen quia adoleam vocabulum atem etiam des2riptio spes re visa est, iri Seminario ait adeo oliueto nostro descripsimus.

64쪽

v E R v L A M Hippocrates plestinga vocabuit, unde no minus a feruedo 4 feredo dictam

existimat ut nonulli:graecis fere omnib' appes ititur nar ex:adscribitur fruticu generi,am teneritudo eius,*cessit trasit in lignu:vnde Clearchus in scirpis 1uis, hoc est, lusorijs quae, Monibus,serulam dicit esse lignum non lignu. Calidis locis nascitur, & trans maria , pluris 'mum Africae cognita,ati adeo Aegypto .meamini autem me vidisse etiam apud Italos. Caulem habet stent lo non dissimilem,sed multo altiorem,& magis striatum: ut potius ad cicu. tar formam deseneret. intus autem praeditum est fungosa quada medulla vi sambuci: inter, dum caulem inanem habet veluti arundines. geniculatisque per vices notatur scapis. Α gesnibus folia excunt gradia,mollia,multifida,maxima, terrae proxima, caulem amplectentia,

ut arundines sed magis scinditur in coliculos, quibus flores lutei, semen anethi. Nulli fruti, cum leuitas maior, ob id ges ata facilius ba, culorum usum senectuti praebet: hinc etiam antiquorum ludi magistrorum sceptra,ad pue

ros terrendos aut etiam interdum afficiendos,

fiebant ε ferula, nam a feriendo ferulam di.ctam esse quidam putant et unde satyricus ille inanum se ferulae 1ubduxisse ait, cu se non iam amplius distipulum:sed rude donatum innuit. Duo ferulae genera reddidit Theophrast' :nae

65쪽

theca vocat adsurgentem recte:narthecia

per humile, quae ab aliquibus ferulago dicitur. Ferulago aute, vel ferula 'luestris, Ofectaea est qua nos Thapsia vocam',-in Thapse insula primu inueta fuerit.Est eni in totu ferunatura,caule tamen graciliore,& inani,ne baculi l5gitudine excedete,foeniculi folijsu cacumine singulis ramulis, umbellas anetho si. miles feres,& stip eas luteos flores,semelatiusculu,quale in ferula,dutaxat exilius evnde nonnulli Thapsia vocaverut ferulae seme.radicem habet magna,interius candida: nigro cortice: quae incisa cut inquit Plinius lacte manat. lCartem frutex est quida ferulaces in Media nascesilachryma & succu fundes sagapenu antiquis siue sagapenion appellatu: Omcinis nos stris interpoliato nomine serapinum . laudas tur foris trassucidum, colore ruffo,dc in fransgitur,intus candido: odore medio inter laser. piiij succum Sc galbanum,gustu acri. Est & in Africa *xime Hamonis Iouis delu bria,frutex ferulaceus, qui totus in radice sua agasyllis nominatur:ε quo destillat succus resinosus,que nostri hodie hamoniac vocat,gomς, ammoniac.Dioscoridi Hamoniacu etia ipse frutex dicitur. Sut qui hamoniam thymiama vos care malint:Romani gutta appellat.probatur maxime coloratu,n5 lignosum, sine armis,ad thuris masculi similitudine cartilaginosum,pura,praedensum,liberum sordibus, More casto

66쪽

Silphion quos grς cis,latinis laserpitiu & laser, frutex est apud Cyreneses pcipue nascens, annuo caule,altitudine & crassitudine quasi seruis,folijs apio similibus,quq ineute vere apsilisunt, decidual sutiscinine foliato, quale est ita,ridis satius,lato quide:radice crassa,multam,iucundissimi odoris. Succus duplex ex ipse frutice fluit.Na qui h scapo modice inciso destillat, appellatur opos cyrenaicos grscis,latinis sit cus Cyrenaicus:nostris asa odorata,vulgo benivn.qui aute h radice qui lacteus est,uilior,&put &,ac male oles,vnde officinis assa flatida dicitur. Est & succus Ponticus & Medicus, at adeo Syriacus,& Assyrius,pro diuersis regionibus appellatus: sed opos vocabulo intelligitur Cyrenaicus, silccus silphij. Gallicum Silphium,sue laserpitiu vult appellari Ruellius,ea herba quae freques in Germas nia visitur,& hodie interdu apud nos i quibus, da hortis:angelica vocat vulgo,sive herba aut radice sancti spiritus,alij impatoria.satis aut cuantiquorum laserpitio conuenit, ut ex Ruellij descriptione videtis.

Describtas sunt hoc loco nardi fruticis disserentiae, & variae eius tum nomenclaturae tum etiam controuersiae:ex nostro Ruellio doctissimo,breuiter collectae.

N A R D v.Μ indicu, frutex est graui & crassa

radice ed breui ac nigra,fragili , quis pigui,

67쪽

situm redolente ut cyperi:aspero sapore, folio paruo denso 3:Cacumina in aristas se spargiit, ideo gemina dote,nardespicas &folia celebrata Indicum appellatum, quod pars nioris in quo legitur Indiam spectet. Nardu Syriacu dictu,s pars eiusde motis in

quo metitur, vergat in Syria:no autε lin Syaria crescat.melius est Indico,leuius,como sum, colore rufo,odore vehementer iucundo,cypes risinque imitante, breui spica, sapore amaro, maximinue siccante os . custodit suaveolenti, am pertinaciter. Nardu gangicu vocat Flauius Arianus,aue

gangeticu, alteru nardi Indici genus,qd apud gangem fluuiu nascitur,qui monte in quo Ossiit huiusmodi frutex,ambitiose lapsu pituit,in, de gangetidis nomen. Languidii est viribus,de quod uliginose selo proueniat. Syriaco proces

ritis adolescit,pluribus ab una radice fruticanistibus aristis, una coplicatis & virus olentibus, ob id etiam ozenitis appellatum,a graui narisi Glore deducto nomine, nempe quia huiusmodi nardi genus virulentum spiret odorem. Inuentam in Thracia nuper herbam Plini. ii; refert,cuius folia nihil ab Indico nardo dis, sentiant. Radiculas etia quasdam odore nata dum imitari testatur. Nardum Sampliariticum,gentilitium natastis unde carpitur soli nomen retinens, pumilo

sane q frutic spicis ingetibus, candido caule,

68쪽

ERVTE TVM. 36 in multos ramos brachiato,quorsi cacumina psoris exortu in praelogas exeunt spicas,caulis

qui in medio cui diximus prorumpit,hircinuvirus spirat: quapropter hoc nardi genus in to

tum reiicitur. I

Nardum Celticum vocant graeci, quod alii Gallicum appellant,quia in Liguris montibus item Istria & Gallia Quae comata dicitur clasca montem Apenninum, praeterea in Pan. nonia nascatur, post Syriacum laudatur in orabe nostro, quippe quod Syriaco leuius sit.Pii. filiis frutex est, qui cum radice vellitur, & in manuales fasciculos digeritur: solia ei longi.uscula,flauescentia,flos luteus.

saliunca,nihil esse debet controuersiae quin nardus Celtica sit, vel ex Plinij descriptione, quam cum Dioscoride collatam & eleganter discussam, videto apud Ruellium.Foliosa qui. dem est,sed breuis,& quae necti non possit: ra dici numerosis cohaeret. Herba verius quam frutex: densa veluti manu pressa, breuitἐrque cespes sui generis dicetur cait Plinius ivnde etiam illud Virgilij in Bucolicis, Puniceis humilis cedit Saliunca rosetis. Cum Gallico nardo semper nascitur herbaqus hirculus vocatur,ab odoris grauitate & similitudine quam habet cu nardo: nam ea heraba sspissime nardus adulteratur. Ut autem differentiam agnoscas: hbc a naido distat qubdsine cauliculo est,& cassidio minoribus folijs: e. iiij.

69쪽

qutas radice sit nem amara , neque odorata: quare distinctio perquam facilis habetur. . 'Naesu montanum,grsci nardu Orea Vocat,

alii tylacitin, quonia coriaceis sacculis ad nos aduehebatur alij nerin appellant:Galenus emam pyritin. Nascitur in Syria & Cilicia:ramus iis & folio eryngij inoribus latum,nel scas is & aculeatis,sine caule,sine flore,sine semine:radice nigra, duobus aut pluribus hastillae lae bulbis,gracilioribus,minoribiisque mulsis,suaviter oletibus. eiusdem est naturae cuius M nardum Gallicum. . Nardum sylvestre quibusda appellatur her. ba vulgo nota,quam asarum graeci,nostri baca caram vulgo ves cabaram appellant duob id tantum qubd nardi vim habeat. Sed de asaro in Hortulo diximus. ii. Pseudonardum, falsa quada nardi imitatio. ne nomen sibi sumpsit: ubiq; nascens fruticat apud nos,praesertim insituosis locis,folio cras,sior carnose,angusto,colore laguido in cadiadu vergere, fiequentibus spicis in aristas spar, sis, flosculis purpureis . Gaudet apricis & pestrosis, tanta suauitatis fragrantia, ut omnela flores odoris iucunditate prouocet, qua dote vestibus inseritur.Dinam cernitur gener muprocerius adolescit, & maiorem spirat odore:

quod quia no minus q nardum placet,sibi spi. nomen apud nos arrogauit ulgus aspicum Rppellat. Alterii tam ami itudine, tum odore

70쪽

BRVTE TVM. 37

minus:quod quia balneis, do hominu lauacris

expetitur,elotam omnia,si permisceatur,odos ris suauitate commendet, vulgo vel lauandula coepit nominari, caeterum simillima. Vtra. ppetua coma canestit,exitu veris Iunio di Iulio mense spicatur,tu cacumina manipus latim in scopas c5ponuntur,& aliquantu inselata siccantur ad varios odorivri usiis.Vtro pNarbonesis prouincia inuantu audio scatet,& montes & campi vestiuntur.In reliqua Gessita,in vinetis & hortis seritur, tum auulis rasmo,tsi viviradice. Ita plurimu falluntur qui Symphariticum nardum & Gallicum siue celaticum pro pseudonardo,false usurpant. Est porrb in Indiae paludibus cochilii genus, quod circa eam regionem quae potissimu nars disera est inuenitur, nardi fruticem inibi pascitur quapropter eius conchilh operculu etianardum redolet,unde eo in medicina dc odos ramentis utimur, Graeci id vocant onychem, nos unguem odoratiun a similitudinendaute

est eius formae qualis in purrira visitur,unde vulgo in officinis blatta birantia appellatur, nomine a recetiorib' medicis tracto,qui blat, tam purpuram indicam, & blatteum purpus

reum cplorem appellarunt,nos vulgo blauesivocamus,du bleu.A M o M v M,Indicar viticulae genus est,h liagno se couoluens in vus modu, odorato fru/rice, folijs bryoniae quae ex India importatur,