장음표시 사용
191쪽
eveniar,nono vitalem in lucem exite inter medicos omnes atque phi-- .lo ophos convenit. At vero capra de ovis , quinto mense semper; l . sus quarto iasina,& equa undecimo , elephas secundo anno, di itar Mis liquorum animalium singula certis temporibus partivit, quod multis v ri in locis scriptum reliquit Alistot. praesertim vero undecima sectione problemat. ubi haec jacent verba; Et eam caetera animalia omnia is v furiae sim plici modo paramm suum per crant unam enim parieu -
di tempus eo tutum omnibus est hamini uni multipaex datum, i. O
ολ decimo nonnulti etiam unis. imum tangunt, quod etiam Plinius
confirmat,&rple Atistoteles dena tuta animalium per torum. t tanto tempore singula animalia foetum gestare soleant abundantissime eae plicat. Hujus autem in inubere varieia:is a variis variae traduntur cau- rari, ἔ- iae; quidam enim id reterunt ad primum hitintis motum, qui fit in v. i tero juxta quem catera gestationis tempora regulari autumant ; nonnulli ad formationem ipsius,quae quibusdam celeriur, quibusdam tax fa, ii, in chus accidit,& prout tempestivus aut serius conformatur, celerius eti- rinprimcam aut tardius movetur,ac tandem ut diximus) triplicato tempore 9 hi motus in lucem venit: si vero causam quaeras, cur hi serius illi, tempo-ao inus conformentur ad seminis genitalis naturam,aliam atque aliam id referunt, nec immerit, nam quem ad modii in genere tritici est quoddam semen quod iribus mentibus fructificat, unde&trimestre vocant, alii letaneum , quoddam vero quod mensibus pluribus,ut docta est simini Piaca stoli sententia lib. clesimp.&antipat.ita in genere humani semi- nis quoddam ei se credibile est quod temporius provenia aliud quod serius,cujus quidem rei argumentum est, quod plurimae foeminae, ex . . . a vei sis mactim variis tempori . partus suos ediderunt, lud de vestilia Amtao . Plinius memoriae prodidit,quae ex Herdicio , Pomponio&c isto humauis cetum alium octivo alium septimo alium undecimo mense pepcrit . m Tertia ab ali is causa assignatur; quod caeteris animantibus statuto tempore iniit ad Mnerandum appetitus, quo piolis amore ad Venerem concitentur. alioqui quieta homo vero ad concumbendam nullum certum habeat tempus ac designarum,sed toto anno.&ex inceriis pa- Inrami ct tus non solo naturae justissimae motu , atque impulsu prolis gra- ha in Venerem feratur Ad explendae magi, cupiditatis causa incer- tabea: R inordinatos ad venetem motus Pro semicus genitaliS .
192쪽
in vasis collecta copia, vel succulentiori corporis habitu& pleniori H-ctus ratione: vel depravata inseriori animae part quam concupiscibilem vocamus unde fit ut cujus generationis initia tam inceria uro dinataque suerint: ipsa quoque tum gestatio,tum editio , non unius modi sit, sed incerta, varia de inconstans. Quarta adhuc causa est, quod perquam varia sit victus institutio. variaque imaginativa virtus, ac tandem variae animae passiones , quibus mulieres toto gestationis tempore assiciunturii Prutorum veto simplex dc unita modi est victus, ac vitae ratio,nec animi perturbationibus dc imaginationibus, perinde ac homines,obnoxia sunt,ideo& gestationis & editionis sua habent tempora praefinita,intra quae suetum perficiunt & in lucem edunt qua ratione ductus Gentilis o. extravag. speciem humanam sortiri ma- unam diversitatem in individuis prodidit, propter diversum tempera- . mentum .cibum ac vivendi modum indeo ut ex mente Algaetelis pleri- que hominum ex praestantia inteste ictus perveniant ad intellectionem substantiarum angelicatum alii ex hac diversitate cum brutis particiapent. Quintam etiam eamque non minimam adjungimus causam quod coitu quem mulierem solam praegnantem inter ireliqua animalia tolerare diximus tempore gestationis idem quod satis & vinearum egemmis accidit,quae si quis, dum in terrae gremio foventur, aratro Pro . scindat sementem aut gemmas aut disperdet,aut saltem si uctificatiO-inis tempus variabitur,quo eodem modo mulier, si gravida concubitui agitetur,tempora conturbat , ideo natura solicita propagationis occonservationis humani foetus voluit.ut non unum selum tempus tha- iberet, ne forte periret si tardius aut temporius exiret. In cujus rei ex plicatione solito placuit paululum immorari diutius quia non palum . asseret emolumenti ad elucidationem eorum,quae de legitimis partus temporibus cudenda erunt.
aevo cempore contingat naturalis partim edi a quo legitima computatio sit ineunda. C A P. II.
Omputatio communis partus a die conceptionis auspicanda ρο iit lummodo is pota accurate cognosci ; hujus autem ceriisti-
193쪽
mum indicium erit,si ex unico cum viro congressu concepit mulier. quod si pluries congressa suet it& partus perita , ac cognoverit quan- H do genitura non ideri certo etiam scire poterit, qua die intra se canca. concepetit, Hippocrates libro de genitura. Ad haec mulier, cum concepit, statim horret calor de dentium stridot consequitur, confusio io occupat intra articulos, tum totum corpus de alia adsunt signa, quae libro huius operist3.cap. io. luculentius adduximus; quibus si expiscari Possu nius conc tionis praecisum diem, ab illo incipi debet computatio, sin minus amenstruis non quidem ab iis,quae ultimo fluxerunt. sed ab eo die quo primum defecerunt,cum tamen fluere debuisssent. ac expectarentur quia vero petratum est, diem conceptionis esse ipsum mei diem quo menses fluxerunt, sive primum sive ultimum intelligas ideo si computatio fiat a menstruis siue tibus,semper sese producetur partus ultra novem menses, hoc est ultra aco.& icut uagesimildiem; si autem fiat a menstruis deficientibus, semper quidem attinget nonum mensem, parietque post 1ao.dies, sed nonnunquam exceptisa, tot,quot praecesserunti die conceptionis usque ad diem deficientium mensti uotum, Porro dicimus mulierem.si recens purgata conceperit, Pati iuram initio noni mensis: si cum jam menstiua imminerent,in fi-nc:si inter haec , medio mense', quia ut statim post novilunium sata temporius ad maturitatem perven: unt, post plenilunium serius , sic etiam foetus ob maiorem vel minorem uteri vigorem, ut plui imum L. i.
tamen intra nonum & raro ultra 27 o. aut ad suminum 1 o. diem ex mum ρ H ppoc mente producitur, nam legitimum patiendi tempus in com- muni hominum natura nonum mensem esse consta eci duin iobtinere locum decimum & post hunc septimum. Hi enim tres ex natura& udicandi ratione esticacissimi sunt,&maxime potentes, ita tamen, m. s.
ut qui initio noni mensis editus fuerit, id est, ὀ decem ultimis diebusto Octavi ad decimum usque noni vix prosecto vi Vere queat, aut si vita
lis existat vaesanus de valetudinarius si 'at vero a decimo die noni ad decimum usque decimi mensis vitalis,& bene valens prodeat , nam mora κοῦ quando magi de complemento noni participaverit, tanto persectior 'rticiparerit; Et de septimo quidem exiit lex septimo inei,se is de statu homi p
num ubi Paulo ita lanci tum legatui . S timo me nasci perfectum ροπιῆjam acceptum est propter aula itate doctissmi vira Hi p. ideo credondum eum qui justis nuptiis septima mense seiui est i 'stum Dicis .
194쪽
cs lium De decimo vero est etiam Hippocratis testimonium lib. de octimest. partu & Arist. cit. Et Sapientiae 7.Decem mensu irmpore coetulatus isi in anguine O semine hominis. qua ratione Virgil inquit: M uri longa decem tulerun astidia menses. Comicus etiam Plaut us . Tunc ista quam compresserat, Gri pse acto mense hocpeperit Iliam. Porro de tribus supra memoratis
mensibus, nono, decimo & septimo,sententia omnium calculis comprobatur, an vero aliis etiam vitales partus nasci possint, magna controversia est; nam potior scriptorum pars octavo vitalem non ediconspiranter profitetur, praeterquamin AEgypto & Hispania, atque liis in locis,ubi mulieres fertiliores esse, A vicenn a autor est,in lib. de natura animalium. De undecimo vero,ac duodecimo pugnaciter coi tendatur, non inter philosophos modo ac medicos, sed inter peritiores juris consultos; nam Hipp.pugnantia reperiuntur loca, quia lib. de ii iura pueri,Longissimum terminum ponit decimum mensem,& lib. leoctimestri partu undecimestres admittit; Aristoteles vero nonnullos undecimo contingere asseverantius dicit, cui cooperatur Plinius, 'ui Vestitiam ut supra memoratum est. ex Cajo Herdicio, Suilium Rufum undecimo peperiste mense,memoriae mandavit ; quin etiam a Gellio scriptum est, foeminam bonis ac honestis motibus, nec ambiagua pudicitia undecimo mense post mariti mortem pepetiss. , delata caula ad imperatorem Adrianum, decrevisse undecimi quemque men- sis posthumum sic enim appellat partum a morte partis editum : ut proculus dicitur qui parte peregrὰ absente editus est dc opiter, cui sise perstes est a res mortuo patre,vopiscus vero e geminis , qui retentustulero nasceretur, altero interempto ab ortu legitimum judicandum esse, cui tamen decreto contrarium aliud factum est a Justiniano ; de Ulpianus, lege intestato is de su s c leg. haered. st decem menses natum ad legitimam haereditatem non admitrit, & quod omnes pςnEnegant , ad duodecimum usque pervenire posse. Homerus summus non Poeta duntaxat sed etiam philosophus uanuit , qui Neptunum puellam a se recens compressam sic alloquentem introducit, Gaude hoc amplexu nam cum se volverit annis , Formosum puerum Pries.sedenim, si Deo placet, Plinius secundus scriptis mandavit, possessi Mem datam esse conua secundum haeredem puero, qui natus fueravdecimo
195쪽
decimo tertio mense. Et Mercatus ex sententia aliorum addit, quinto etiam aliquando iobustum infantem prodiisse , cum potiui vix sexto quidem vitam retinere possit, quia nondum justae est perfectionis , ut planum lam jam fiet. Porro qui scutus tardetas post nonum mensem Cursen
nascuntur, cordi d cuntur a Plini septimo vero natus vivit, quia satis pcifectus existi octimestres rato supersunt, cuiuini ratio est, quia se- ptimo movetur infans ad partum quo tempore si validior fuerit pro Qit; sin minus, ex motu debilior redditus in utero manet, necper du-ie, os sequentes menses satis invalueri: ,quod si ita di bilis sequenti, hoc est octavo mense ad partum procedat, vivere omnino nequit , tum propter eum motum, ac proximum laborem,quo nimirum debilitati tum quia octavus mensis,Saturno proprius est,hosti eorum omnium, quae vitam accipiunt.
Variae mensis acceptiones, enarratur etiam de legitim partu Hippocratis sententia.
CAP. III.'AEc tamen pinguiori Minerva sic pronuntiata, quia ambigua omnino sunt&multis tenebris submersa:ali ius& a prima sua
rigine fusiori oratione explicanda erunt; & quia gravis simoruscriptorii, atque adeo sapientissimi senis Hippo. pugnantes iccos repe- et ea sexiri diximus de mense,in quo legitimus partus eveniat, illud inprimis Mensii cudendum venit, mensis nomine aliquando intelligi solarem mensem, id est .spatium illud temporis, quo sol in unoquoque sigi sci de-
tinetur de triginta dies complectitur:Nonnunquam vero uinares, qui tripliae. triplices statuuntur,singuli dierum numero inter se differentes. Primus λι-- - est mensis coitus Lunae, qui etiam dicitur civilis,seu constressionis,&est
ginti septem dies cit horis octo insumit & is vulgo progressionis,per grationis&i Ptolomaeo longitudinis mensis nuncupatur Tertius di M., - cit ut mensis illuminationis inpressionis seu apparitionis,ut vocat Gὸl. luminat quod tum luna a sole seiuncta est,spatio tanto,ut acceptu ab ipso lunae ιη'
196쪽
i partiri subditis corporibus possit eaque vehementer assiciat, inq; suam imprimat, inod sane intervallum caeteris brevius esse aperti sti-
luna lumen nobis suum communicate nequit. ideoque hi tres dies LGs.cit.occultationis ascriptoribus illunes iucuntur; quasi sine lunae splendore. Illud insuper praetereundum non est,quod plurimum facit ad hujus rei clucidationem, Hippocr. partus tempus per hebdoma' idarum decades computare,constit autem unaquaeque decas 7 o. d se .
bus, hebdomada vero septem totos integros dies compleci itur Cum s lib. de carnibus assit mat, septimestrem pileium t
gitime natum ess',&continere tres hebdomadarum decadas, quae ut e proxime dict s constat,conficiunt ducentos ac decem dies . faten- dum omnino est. gestitionem in utero matris solaribus mentibus eo a loci metiendam , quorum singulis triginta dies tam in septimestri, quam in nonimestri partu respondean vel saltem lunatibus civilibus, . M sorte dicas,antiquos praesertini Graecos quae multorus entia est annum totum ad lunae rationem subduxisse,& alios menses non ha- Qbuisse, quam lunares,nondum red cio anno in eam sormam, quaen bis usui est. Hos igitnr ducentos ac decem dies.s septenario numero partiaris arithimetica computatione triginta coi stabunt aut si uigin- ista dies septenario ducas.ducentos ac dece conficies; s piles enim iri- sinta hunc dierum numerum complent,ut novies triginta ducentos M sep a. Hanc quidem mensium supputationem sequitur A- vicenna Jacobus de Partibus & Fuch si εἰ deducitur ex eodem Hip- . pocrate libr. de alimento, abi ita scribit, Cumqtriginta oti a rum ue septuaginta suo ni duceta ducenti perpciunt,quae si diligenter perpendas eundem Hippocratem per seipsum facile conciliari videbis, ex quo loco obiter notandum, solis etiam circuitus Hippocratem considerasse. Jam vero cum ipse lib. deo chimestr ip uiu, decim stres de undecimesti es p rtus ex septem quadrageniis fieri prodidit, etsi prima facie tui immemor atque contrarius videatur. nil, i s ne conti a - dictionis est, quia ibi menses intelligit proprie lunares seu progressio- nes, quorum decem, undecimque, haud multo plures dies conficiunt, . quam novem solato , nam ex solaribus septem quadrasena is,no-
197쪽
vem tantum consciuntur menses & decem dies , . quisque constet so. diebus,dies vero a . boris,ut subducenti facile pse tebit, septies enim quadraginta conficiunt ducentos. &octoginta, qui si per triginta dividentur, novem mentes emergunt de dies decem, si vero eundem numerum 18O. per a . de tertiam unius partem, id est, horas octo ii stribuas, qui quidem est numerus dieria mensis peragrationis, decem menses reperies, de sex dies cum dimidio , decies enim a conficiunt a73 3. Quia igitur partus, qui ducentissimo octuagesi-1ο ino die eduntur,non multum superant decimum mensem, decimestres e vocat , de quia jam septimum sere djem undecimi attingunt, vocat etiam undecimestres, cuilibet igitur Leberi de caeciori iam in propatulo est, eundem dierum numerum, qui efficit novem menses solares . decem undecimque lunares conficere, neque apud H ppocratem hos partus decimestres de undecimestres , quorum meminit lib.de octi-mest, partu, diversos esse ab illis, quos libro de carnibus dicit novem ἡ . mensium de decem dierum partus esse , de habere ad hebdomadas stratu84 quadraginta numerum exactum , fere enim idem numerus dierum , ro euno qui continetur in novem mensibus solatibus , aut ci ilibus additis
to decem diebus continetur in decem undecimque mensibus progressio- nis, quos loco, quem hic enarramus, ab Hippocrate,intelligi luce Mis i. meridiana clarius est,qma inquit, ex dimidio anno septimestres feri; ms matvero medietas anni sex tantum menses continet solares ; septem lu- Ieser . nares progressionis, hos ergo intelligit, di non illos, continet enim media anni parsita. dies cum dimidio, qui numerus septimum lunarem mentem tete conficit, est enim I 82. dies septimi mensis lunati -- , decimus octavus, quod si tertiam mensis lunaris differenti in accipias statur. seu illuminationis ; iam piopemodum absolutos esse ιδ a. diebus septem comperies menses. Hanc esse germanam hujus loci explicatione adhuc comprobatur , quia inferius se tibit, ducentos & octuaginta io dies undecimum mensem apprehendere , quod solum de lunari progressionis intelligi potes . mettio igitur, ac luxta Hippocratis placita c. superiori a decimo die noni mensis, qui ierit quinquage simus supra ducentissim uina concep ione usque ad decimum diem decimi qui est iro. legitimum ac maxime vitalem partum fici i pronunciavimus , quia is numerus nonam mensem & initium undecum lunaris attingit ,
198쪽
de quo quidem menseintelligendi veni aut Aristot. dc Plinius,supra est
dicentes legitimos partus ad decimii & undecimii mensem provenim Quod vero partus terminus latitudinem habeat, a decimo noni mensis die usque ad decimum decimi, ex eo disces, quia sicuti laudabilis crisis dicitur,quae in toto critico contingit die, etiamsi anticipetur. aut postponatur,per quatuor,quinquevehotas&sicuti fructus albo-m tum, quibus foetus in utero assimilatur, constitutum habet tempus , i suae perfecti onis ci quidam nihilominus setius, quida temporius perficiuntur. ita etiam partus citius, aur tardius in lucem veniunt ; cum a praesertim aut calida ipsius nat ura aut exiguum matris alimentii ipsum is etiam cogat Sc aerem quaerere,& alimentum excernuni ; ad hoc si latitudinem habent tempora conformationis foetus in utero, dc tempus introductionis animae rationalis, non quod per partes introducat;
Maior est aut per temporis sparia, sed quod non priecise hoc vel illo die) quid mi tum si latitudinem similiter habeant tempora partus 3 cum major sit mutatio dispositionis&formae, quae in illis comingit,quin
loci, quae in partu fit. Praeterea per aetates homo quas aegeneratione in corruptionem tendi quia ad juventutem usque, dicente A vettoe, homo quasi generatur , i juventute ad senectutem incipit coi rumpi . G& tamen haec transmutatio omnibus non est aequalis, quia aliqui uige fimo anno,alii 3s. nonnulli quadragesimo ad juventutem pelveniunt, non est ergo, quod dissicile videatur, praecisum non esse partus term nui inpendio majorem ingerit dissicis talem partus, qui decimo ante nonum mensem die, hoc est vigesimo die octavi in lucem prodit, nam hic procul dubio octimestris esse videtur, quemadmodum ten pus partus noni meitiis latitudinem habet, ita etiam octinaestiis non solum dicendus erit, qui in principio aut medio octavi mensis otii . sed qui usque ad finem ipsius excluditur. Cum igitur superius illum vitalem constituer mus dc ex dicendis octimestrem inanem esse con- stet,contraria omnino haec dogmata videntur. Et quidem si tempora es conformationis latitudinem habent , ut mox planum fiet; lemus e go foetum qui s. diebus conformatur, non his led 3. cum holis octo articulari .is profecia movebitur Octuagcumo sex o.& sedecim horis. de qui in triplo nascitur , venio in auxas aso. qui numerus conficitnia , . Π ς' se & 2P- diu , Respondet Gentilis cit. rationem de dupli ' citione tempotis consimationis ad tempus motus oc huius tripli ς
199쪽
ilone ad tempus partus,tunc sol iam velitate obtinere, eum erea ad lositimum partus tempus perventinua, alioqui augeri aut in inui pos-- se num etiam dierum utriusq; rei mini; Possumus etia dicere, i lium par tum,qui decem diebus ante nonumen seni contingit, vere non inaestre mirati esse si lunares menses spectes,sed quid si a vigesimo usq; ad trigesimu- octavi lunaris partus accidat Respondeo, decem illos octavi mensis ultimos dies jam redolere naturam noni mensis, sed adhuc vix vitalesio in eisdem partuscontingere. quia si nonimestres futuri erant,nondum perfecti existunt, si seprimestres nondum latis temporis habuerunt,ut utriunt a praehabito in septimo labore reficerentur. Ut igitur quae prolixiori fortassis,quam par erat oratione diximus, sumatim ac breviter in pauca contrahantur,ex dictis facile colliges, ultra decimum decimi mensis Vbia latis aut civilis diem legitimum partu in lucem non edi ; neq; scemi- rima d. nam uitta decem menses uterum ferte posse,id pluribus ration. Hipp. cimi concludit lib. te nar. pueri &nos sequenti c. demonstrabimus ulterius quod si probati scriptores undecimo mensi partum adscribant, lunate . tutelligunt longitudinis sive progressionis. Si vero nonnunquam ex a D limenti ubertate,qua scelus gaudet, ad integram persectione ad Pisco . dam, vel ex ma ris labore sive impotentia in duodecimii mensem partus protrahatur,id quidem fieri poterit, sed rarum & monstro iam erit Ac si mulieres arbitrentur, sese uterivri diutius quam decem mensibus 'iulitie. ii e reumspecte ac severiustule rem judicare velimus, ea, dcce ρὸ itii pias esse credendum est, dum ex flatu aut mensibus retentis uteris elevatis si postea concipiantia falsa gravidatione initium sumunt; partum λη ur. m. qui maturius quam septimo lunati mense prodierit, vitalem nul-
la ratione cum Aristotele arbitramur,quin potius ut plurimum ad decimum iupra ducentesimum diem hoc est. ad tres hebdomadarum de- - , cadas pervenire oportere, aut saltem, si ratione proprii roboris magis vitatuiquam legitimi temporis exeat,plane valetudinarium ac debilem futu- en est tum esse, quemadmodum etiam ut plurimum ad s. duntaxat diem ultra decimum lunarem mensem partum se extendere, neq; totos undecim menses consim re in utero foem naturae ratio admittit. Quae tameomnia contingere possintd ebus pluribus aut paucioribus haud mul to tamen pluribus vel paucioribus ut sentit Hpp. Quod autem Arist. inquit, mares magis, quam foeminas fieri septimesties&has quidem P M'. decimesti es magis, perpe uum non est,quia contraiium contingeresae
200쪽
DE NATURA MULIERUM. Hippocratis de partu hominis sententia ulterius elucia datur : totamque dierum ac heb omadarum vim in partu as sis ac lunae actione pendere ostenditur.
SSd cur bis dierum , ac mensium numeris potius quam aliis
patius salubriter in lucem veniant, inquiitione dignissimum a bitror id autem duplex habet principium experimentum & rati nem. Experimentum sane. quod non in omnibus similiter mensibus legitimus& vitalis partus contingat evidens affert testimonium,quodque septimus atque nonus validissima sint virtute praediti; rationem ut prompte assequaris, ex omniuin tite Philosophantiu .n mente poti G-mum ex Galeno, advertere licet, hunc olbem in seriorem, a superi ribus corpotibus moveri ac dirigi , de cunctas, quae hic contingunta mutationes , a coelestibus pendere maxime a sole ac luna,ab illo quidem per se& ptimario; ab hac vero, quatenus a sole aspicitur, &il u- .cescit, cujus accessione vel recessione ut divei fas sustinet mutationes, ita profecto varia in nostro orbe operatur , suntque ejus opera tanto, quam reli quorum planetarum, magis conlpicua,quando ipsa huic in-1. i. Atii seriori mundo vicinior est; uiratuor vero mutationibus Luna a solerub. η - assicitur; conisnctione,plenilunio,& duabus intermediis, iam media iamr- est ad augmentum septem diebus , & media ad decrementum totidem finitura, ita septimo quoque die momenta eveniunt mutationis .is sera ejus,quae qu tuor sunt ab uno ad aliud cum sole congressu, nam i cst sis, iis i a. septimum a primo apparitionis die per medium secta apparet, quia- inserior . spectus dicitur tetragonus & septem post dies pleno orbe vehitur,qui ιη' aspectus diametet nuncupatur & contingit die decimo quatto ac si quemadmodum aucta est ita minui intelligas , duas pariter habebis septimanas: Sed quia vim omnem lunae a sole pendere diximus, nemo certe dubitabit , quin insignes etiam ab eo mutationes pendeant , ambo igitur vires magnas possident dc exercent, non in morbio tan- tum sed in omnibus corpori bys inferioribus, quod ab AEgyptis astr
i ituista Diamis te verissime competisse scribit Galenus, ct magnum quidem