T. Livii Patavini Historiarum libri superstites: cum deperditorum voluminum ...

21쪽

eum, quam fidem dedit adolescens, ab his mina aditemperaturum.

XL Postquam domum venit, et mater mentionem intulit, quid eo die, quid deinceps caeteris, quae ad

sacra pertinerent, faciendum esset negat, eorum saequidquam facturum, nec initiari sibi in animo rea Aderat sermoni vitricus i confestim mulier exesamat, mi esse concubitu caerere eum decem noctes non Posse illius excetrae delenimentis et venenis imh tum, nec parentis, nec vitrici, nec Deorum, vereou diam habere. ' Iurgantes hinc mater, hinc vitricus, Cum quatuor eum servis domo exegerunt. Adolescens inde ad butiam se amitam contulit causamque ei, cur esset a matre ejectus, narravit deinde, ex auctoritate ejus, postero die ad consulem Postumium, ast

tris remotis, rem detulit. Consul post diem tertium ad se jussum redire dimisit ipse Sulpiciam, gravem

feminam, socrum suam, Percontatus est, ' ecquam

anum butiam moventino nosset y ' Cum fi eamnosam probam, et antiqvi moris feminam ' res disset; 'opus esse sibi ea conventae dixit: Misi teret nuntium ad eam, ut venireti ' abutia aedita ad Suhaciam venit et consae paulo post, velut foris intervenisset, sermonem de muti fratris ejus filio infert Lacrymae mulieri obortae, et miserari maum adolescentis coepit, qui, spoliatus fortunis, a quibus minime oporteret, apud a tunc esset, ejectus a matre, quod probus adolescens Dii propitii ementi obam nis, ut fama esset, sacris initiari nollet.XIL Satis de mutio exploratum ratus consul, non vanum auctorem esse, dimissa butia socrum rogat, ut Hispalam, indidem ex Aventino libertinam, non ignotam viciniae, arcesaeret ad sese eam quoque, esse, quae percontari vellet Ad cujus nuntium per turbata Hispala, quod ad tam nobilem et gravem feminam ignara causae arcesseretur; postquam ii inres in vestibulo turbamque eonsularem et consulam

ii mari conspexit, Prope exanimata est. In interiorem

22쪽

partem aedium abductam, socru adhibita, eonsul. ' Si vera dicere inducere in animum posset, ' negat, se tur viri tabere fidem vel a Sulpicia tali femina, vel ab se acciperet expromeret sibi, quae in luco Similae

Bacchanalibus in sacro noctum solerent fieri ' Hoc uia audivit, tantua pavor tremorque omnium membr rum.mulierem cepit, ut diu hiscere non posset in dem eonfirmata, puellam admodum se ancillam iniatiatam cum domina, bit aliquot annis, ex quo manumissa sit, nihil, quid ibi fiat, scire. Iam id ipsum consae laudare, cum initiatam se non infici retur sed et caetera eadem fide expromeret. N ganti ultra quidquam scire non eamdem,' dicere, eis coarguatur ab alio, ac per se fatenti, veniam aut gratiam fore eum sibi omnia exposuisse, qui ab illa audisset.

XIII. Mulier, haud dubie idquod erat minium

indidimi areani rata esse, ad pede Sulpiciae procidit. et eam primo orare coepit, Ne mulieris libertinae cum amatore sermonem in rem non seriam modo, sed eapital mi etiam, verti vellet se terrendi dua causa, non quo sciret quidquam, ea locutam esse. ' Hic Postumius accensus ira Tum quoque ' ait, eam eum I utio se amatore cavitiari credere, non in domo gravissimae feminae et eum consule loqui '' et Sulpia ei attollere paventem simul illam adhortari, imae iram generi lenire. Tandem confirmata, multum in-eusat perfidia minii, qui optimi in eo ipso meriti

talam gratiam retulisset, Magnum sibi metum De rum, quorum occulta initia enuntiaret, majorem muluio ' dixit, ' hominum esse, qui se indicem manibus suis discerpturi essent. Itaque hoc se Sulpiciam, hoc consulem orare, ut se extra Italiam aliquo amam darent, ubi resi quum vitae degere tuto posset.' Bono animo esse jubere eam consul, et sibi curae fore, dicere, ut Romae tuto habitare Tum Hispala originem sacrorum expromit Primo aerarium id feminarum fuisse, nec quemquam virum eo admitti

23쪽

assitum. Tres in anno statos dies habuisse, quibus interdiu Baechis initiarentur. Sacerdotes in vicem matronas creari solitas. Pacullam Anniam tam panam sacerdotem omnia, tamquam Deum monitu, immutasse: nam et viros eam imam suos filios initie e Minium, et Herennium Cerrinios et noctiar num sacrum ex dismo, et pro tribus in anno ciebus, quinos singulis mensibus dies initiorum fecisse. Ex quo in promiscuo sacra sint, et permixti viri feminis, et noctis licentia accesserit, nihil ibi facinoris, nihil flagitii, praetin missum. Plura virorum inter sese, quam feminarum, esse stupra si qui minus p tientes dedecoris sint, et pigriores ad acinus, pro vi timis immolari nihil nefas ducere, hanc summam inter eoa religionem esse viros, velut mente capta, eum jactatione fanatica comm vaticinari matronas, Baccharum habitu, crinibus sparsis, cum ardentibus facibus decurrere ad Tiberim, demissasque in aquain

faees quia vivum sulphur eum calce insit integra flamma efferre. Raptos a Diis homines dici, quom

machinae illigatos, ex conspectu in abditos specus abripiant eos esse, qui aut conjurare, aut sociari facili ribus, aut stuprum pati, noluerint. Multitudinem imgentem, alterum jam prope populum esse in his nobiles quosdam viros feminasque Biennio proximo Institutum esse, ne quis major viginti annis initiar tur: captari aetates et erroris et stupri patientes. XIV. Peracto indicio, advoluta rursus genibus eues easdem, ut se ablegaret, repetivit inrisui rogat socrum, ut aliquam partem aedium vacuam fa--ret, quo Hispala immigraret Coenaculum super aedes datam est, scalis ferentibus in publicum obseratis, aditu in sedes verso. Ites omnes Feceniae extemplo translatae, et familia arcessita et Ebutius migrare ad consulis clientem Jussus. Ita cum indices ambo in potestate essent, rem ad senatum Postumiusta tiri, omnibus ordine expositis, quae delata primo, quae

deinde ab se inquisita abrent. Patres pavor ingens

24쪽

evit, cum Putae nomine, ne quid eae eonjurationes metusque nocturni fraudis occultae aut perieuli impo tarent, tum privatim suorum qiusque vicem, ne quis innis in noxae esset. Censuit autem senatus, gratias eonsuli agendas, quod eam rem et eum singular cura, et sine ullo tumultu, investigasset. Quaestionem deinde de mechanalibus aerisque noctumis extra ordianem consulibus mandant indicibus, mutio ac F emiae, ne fraudi ea res sit, curare, et alios indices pratantis invitare jubent. Sacerdotes eorum sacrorum, seu viri seu feminae essent, non Romae modo, sed per tuu fora et conciliabula conquiri, ut in consulum testate essente diei praeterea in urbe Roma, et per

totam Italiam edicta mitti, A me quis, qui Bacchis

initiatus esset, coisse aut convenisse musa sacrorum

velit, neu quid talis rei divinae fecisse, ' ante omnia, ut quaestio de his habeatur, qui coierint, condimu rintve, quo stuprum flagitiumve inferretur. Haec senatus decrevit. Consules aedilibus curulibus imp irarunt, ut sacerdotes ejus sacri omnes conquirerent, eomprehensosque libero donelavi ad quaestionem se ivarent aediles flebis videre, ne qua sacra in operto fierent. Triumviris capitalibus mandatum est, ut vi gilias disponerent per urbem, servarentque, ne quin tum coetus fierent utque ab ineendiis caveretur,

adjutores triumviris quinqueviri uti eis Tiberim suae

quisque regiom aedificiis praeessenti XV. Ad haec ossicia dimissis magistratibus, conavim in Rostra escenderunt et, concione advocata, cum sollem earmen precationis, quod praefari, priusquam populum alloquantur, magistratus solent, egisse oonavi, ita epit Nulli unquam coneloni, Quirites, iami non solum apta, sed etiam necessaria, hamis enuis Deorum comprecatio fuit quae vos admoneret, hos eam Deos, quos colere, venerari, precamque majores vestri instituissent; non illos, qui pravis e enimus religiombus captas mentes, v ut furialibus sum milia, ad omne ae is et ad omnem Evidinem agerenti

25쪽

Equidem, nec quid taceam, nee quatenus proloquar. invenio si aliquid ignorabitis, ne loeum negligentiisdem si omnia nudavero, ne nimium terroris offundam vobis, vereor. Quidquid dixero, minus, quam Pro atrocitate et magnitudine rei, dictum scitote esse ut ad cavendum satis ait, dabitur opera a nobis momehanalia tota jam pridem Italia, et nunc per Urbem

etiam muliis locis esse, non fama modo accepisse vomsed crepitibus etiam ululatibusque noctumis, qui pediaonant tota Urbe certum habeo caeterum, quae ea res sit, ignorare alios Deorum aliquem evitum, alios concessum ludum et lasciviam esse credere, et, quia

cumque sit, ad paucos pertinere. nod ad missiit , dinem eorum attinet, si dixero multa millia hominum esse, illico necesse est, exterreamini nisi adjunxero, qui qualesque sin Primum igitur mulierum magna pars est; et is fons mali hujusce fuit deinde simillimi feminis mares, stuprati et constupratores, fanatici trigiles, vino, strepitibus, clamoribusque noctumis attoniti. Nullas adhuc vires comuratio, caeterum incrementum ingena virium habet, quod in dies plures fiunt. Majores vestri, ne vos quidem, nisi cum me, vexillo in arce posito, comitiorum causa exercituaeductus esset, aut plebi concilium tribuni edixissent, aut aliquis ex magistratibus ad concionem voesisset, serte temere coire voluerunt: et, ubicumque multitudo esset, ibi et legitimum rectorem multitudinis cens

bant delaere esse. Quales primum noctumos coetus, deinde promiscuos mulierum ac virorum, esse creditis Si quibus aetatibus initientur mares, sciatis,

non misereat vos eorum solum, sed etiam pudeat.

Hoc sacramento initiatos juvenes milites faciendos censetis, Quirites iis ex Meoeno sacrario eductis arma committenda hi, cooperti stupris suis alieni que pro pudicitia conjugum ac liberorum vestrorum ferro decernenti XVI. Minus tamen esset, si flagitiis tantum. ,

minati forent, ipsorum id magna ex parte dedo s

26쪽

erat a diei tibus mamis, mentem a fraudibus ab ianuissenti Nunquam tantum malum in re hilaesitit, nec ad plures, nec ad plura pertinens. Quidquid

his annis libidine, quidquid fraude, quidquid Mesere

precatum est, ex illo uno sacrario scitote ortum esse.

Necdum omnia, in quae conjuraverunt, essita facinora habent adhuc privatis noxiis, quia nondum ad rempublicam opprimendam satis virium est, conjuratio aes impia teneti Crescit et serpit quotidie malum: jam majus est, quam ut ea re id privata fortuna possit et ad summam rempublieam spectat. Nisi praeeavetis, Quirites Jam huic diurnae legitime ab co

sule voeatae, par noctum concio esse poterit. Nunc

illi vos singuli universos concionantes timent jam, ubi vos dilapsi domos et in rura vestra eritim illita ierint, consultabunt de sua salute simul ac vestra pernicie tum singulis vobis unives si timendi erunt. optare igitur unusquisque vestro debet, ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido, si furor,

ist illum gurgitem abripuit, illorum eum, cum quibus in omne flagitium et facinus conjuravit, non suum judicet esse. Ne quis etiam errore labatur vestrum quoque, non mim securus nihil enim in speciem fallacitas est, quam prava religio. Ubi Deorum numen praetenditur sceleribus, subit animum timor, ne fra

ditas humanis vindicandis divini juris aliquid immixtum violemus. Hac vos religione innumerabilia decreta pontificum, senatu consulta, aruspicum denique responsa, liberant. Quoties hoc patrum avorumque aetate negotium est magistratibus datum, ut sacra emtem fieri vetarent sacrificulos vatesque foro, circo, Urbe prohiberent vaticinos libros conquirerent, comburerentque omnem disciplinam sacrificandi, praeteri quam more Romano, abolarent Iudicabant enim

prudentissimi viri omnis divini humanique juris, nihil

seque dissolvenas religionis esse, quam ubi non P trio, sed extemo ritu sacrificaretur. Haec chis praecucenda ratus sum, ne qua superstitio agitaret ani s

27쪽

mos vestros, cum demolientes nos Bacoharvilia, di cutientesque nefarios coetus, cerneretis omnia, ratae propitiis volentibusque, ea faciemus qui, quia Suum

numen sceleribus libidinibusque contaminari indiune

ferebant, ex occultis ea tenebris in lucem extraxerunt nec patefieri, ut impunita essent, se ut vindicarentur et opprimerentur, voluerunt. Senatus quaeationem extra ordinem de ea re mihi collegaeque meo mandavit nos, quae ipsis nobis agenda sunt, impigre res quemur. Vigiliarum noctumarum curam per Uriam minoribus magistratibus mandavimus. Vos quoquct, aequum est, quae vestra munia sunt, quo quisque loco, positus erit, quod imperabitur, impigre Praestare, et dare operam, ne quid fraude noxiorum periculi aut tumultus oriatur. XVII Reeitari deinde senatu consuli jusserunt, indicique praemium proposuerunt, si quis quem ad sae duxisset, nomenve absentis detulisset Qui nominatus profugisset, diem certam se finituros; ad quam nisi citatus respondisset, absens damnaretur. Si quis eorum, qui tum extra terram Italiam essent, nomina-retur, ae laxiorem diem daturos, si venire ad causam dicendam vellet. ' dixerunt deinde, me quis quid sugae causa vendidisse, neve emisse vellet ne quia reciperet, celaret, ope ulla Juvaret fugientes. Com cione dimissa, terror magnus Urbe tota fuit nee moenibus se tantum urbis aut finibus Romanis continuit; sed passim per totam Italiam, literis hospitum.

de senatu consulto, et concione, et edicto consulum

acceptis, trepidari coeptum est. Multi ea nocte quae diem insecuta est, quo in concione res palam facta est, custodiis circa portas positis, fugientes a triumviris comprehensi et reducti sunt multorum nominai lata Quidam ex iis viri feminaeque mortem sibi consciverunt. Conjurasse supra septem millia vir rum ac mulierum dicebantur. Capita autem com ratiovis constabat esse, M. et C. Atinios de labo

Romana, et Faliscum L. opitemium, et Minium

28쪽

Cerrinium in aurum ab his omnia fiminora et flagitia orta eos mutimos sacerdotes concitoreaque ejusaacri esse. Data opera est, ut primo quoque tempore eo rinenderentur. Adducti ad consules, iasiqua de se, nullam moram judicio fecerunt.. Vm. Caeterum tanta fuga ex Urbe facta erat, ut, quia multis acti me et res peribant, cogerentur praetores T. Maenius et M. Licinius per senatum resin diem trigesimum disterre, donec quaestiones amo sulibus perficerentur. Eadem solitudo, quia Romaemon respondebant, nec inveniebantur, quorum nomina delata erant, coegit consules circa fora proficisci, ibique Herere et judicia exercere. Qui tantum initiati

erant, et ex carmine sacro, praeeunte verea sacerdote,

Precationes fecerant, in quibus nefanda consuratio in omne facinus ac libidinem contin tur, nec earum rarum ullam, in quassurdurando obligati erant, in se aut alios admiserant, eos in vinculis relinquebant: qui stupris aut caedibus violati erant, qui falsi testia moniis, signis adulterinis, subjectione testamentorum, fraudibus aliis contaminati, eos ea tali poena assici tanti Plures necati quam in vincula conjecti sunt: magna vis in utraque causa virorum mulierumque fuit. Mulieres damnatas cognatis, aut in quorum manu essent, tradebant, ut ipsi in privato animatae terent in eas: si nemo erat idoneus supplicii exactor, in publico animadvertetatur. Datum deinde consulibus negotium est, ut omnia Bacchanalia Romae primum, deinde per totam Italiam, diruerent extra quam si qua ibi vetusta ara aut signum consecratum esset. In reliquum dcinde senato consulis mutum est, Ne qua Bacchanalia Romae, neve in Italia essent: si quis tale sacrum sollenne et necessarium duceret, ne sine religione et piaculo se id omittere posse, apud praetorem urbanum profiteretur praetor senatum

eonsuleretri , ei permissum esset, cum in senatu tauri non minus essent, ita id sacrum faceret, dum

mahis quinque sacrificio interement, neu qua Pecu

29쪽

ma communis, neu quis magister memram, aut a cerdos esseta

XIX. Aliud deinde huic conjunctum, referente Q, Marcio consule, enatus milium sectum est, Ut de iis, quos pro indiuibus consules habuissent, integra res ad senatum referretur, nun Sp. Postumium quaestionibus perfectis, Romam redisse Midium Cerrinium Campanum Ardeam in vincula mittendumeensuerunt, magistratibusque Ardeatium praedicendum, ut intentiore eum custodia asservarent; non sotan ne effugeret, sed ne mortis consciscendae locum

hahere M. Postumius aliquanto post Romam v nix. Eo retarente, de P. butii et Hispala Ferenim

praemio, quod eorum opera indicata Bacchanalia e sent, senati, consultum factum est Ut singulis hiseentena millia aeris quaestores urbani ex aerariora sene utique consul cum tribunis plebis ageret, ut ad ptabem primo quoque tempore ferrent, ut P. Abutio emerita stipendia essent, ne invitus militaret, neve eensor ei equum publicum assignaret utique Fecerum Hispalae datio, deminutio, gentis enuptio, tutoris optio item esset, quaae ei vir testamento dedisset utiqueri ingenuo nubere liceret neu quid es, qui eam duxisset, ob id fraudi ignominiaeve esset utique consulea Praetoresque, qui nunc essent, quive postea futuri essent, curarent, ne quid ei mulieri injuriae fieret, utique tuto esset id senatum velle, et equum misere,

ut ita fieret. Ea omnia lata ad plebem, factaque

sunt ex senatu consulto et de caeterorum indicum impunitate praemiisque consulibus permissum est.

xx. Et Jam Q. Marcius, quaestionibus suae r gionis perfectis, in Ligures provinciam proficisci par hat; tribus millibus peditum Romanorum, centum quinquaginta equitibus, et quinque millibus Latinii minis peditum, ducentis equitibus in supplementumaeceptis. Eadem provincia, idem numerus peditum equitumque et mn se decretus erat. Exercitus a

e muta quos priore anno C. Flaminius et M. Mna,

30쪽

rhin mumiles habuerime duas praeterea legiones novas ex senato consulto scribere jussi sunt et viginta millia peditum sociis re nomini Latino imperariint, ex equites mille trecentos, et tria millia peditum Rom- Noram, ducentos equites. Totum hunc exercitinu, praeteriviones, in sui tamentum Hispaniensis exercitiis duci plaeebat; itaque consules, dum ipsi quaestionibus impediebantur, T. Maenium delectui habendo

Praefecerunt. effectis quaestionibus, prior Q. Marcius in Limres Apuanos est profectus. Dum peniatus in abditos saltus, quae latebrae receptaculaque sem Per illis fuerant, peraequitur in praeoccupatis angustiis, loco iniquo est circumventus. 1intuor ministmilitum amissa; et legionis secundae signa tria, undecim vexilla socium Latini nominis, in potestatem hostium venerunt, et arma multa, quae, quia impediamento iugientibus per a vestres semitas erant, passim lactabantur. Prius sequendi Ligures finem, quam fugae Romani, fecerunt. Consul, ubi primum ex hostium agro evasit, ne, quantum deminutae copiae forent, appareret, in locis pacatis exercitum dimisit. Non tamen obliterare famam rei male gesta potuit et nam saltus, unde eum Ligures fugaverant, Marciua est appellatus.

XXL Sub hune nuntium ex Ligustinis vulgatum literae ex Hispania, mixtam gaudio tristitiam ast

Tentes, recitatae sunt. C. Atinius, qui biennio ante Praetor in eam provinciam profectus erat, cum Maiatanis in agro Astensi signis collatis pugnavit ad sex millia hostium sunt sesa caeteri fusi fugati, castri que exuti. Ad oppidum deinde Astam oppugnandum I ones ducit id quoque haud multo majore certam

mine cepit, quam castra sed, dum incautius subit muros, ictus, ex vulnere post dies paucos moritur. Literis de morte propraetoris recitatis, senatus censuit mittendum, qui ad Lunae portum C. Calpurnium Praetorem conse pretur nuntiaretque, senatum aequum censere, ne sine imperio provinciae esset, matur in