T. Livii Patavini Historiarum libri superstites: cum deperditorum voluminum ...

81쪽

M aestum si illa, separata ab hae vana redimitainat, invictaemiue tum adrersus me magis quam eriamen meum indiearum, hodie quoque eam aut prae

terinitti, aut in ali id tempus distari ut perasseeretur, utrum m tria, an tu mihi, novo quidem et singiuari genere odii, insidias fecisses. Ego tamen, quantum is hae subita perturbatione potero, separabo ea, quae tu confudisti; et noctis hujus insidias, aut tuas auimeas, detegam inciden sui consilium me misis dori vult ut feracet, majore fratre sublato, cui aure gentium, more Macedonum tuo ethma, ut ait, Juleio, regnum est staturum ego, mitior, tu eum quem occidissem, succederem loeum. Quid ergo ita alia vult pars alt- orationis, qua Romanos a me et illos est, atque, in fiducia in spem reges me vocmisse nam si et in Romanis tantum momenti reveredebam, ut, quem vellent, imponerent Medoniae vegem, et meae tantum apud eos gratiae eonfiderenta

quid opus parricidio te An, ut eruentum ratem eaede diadema gererem ut res ipsis, apud quos aut

vera aut e te simulata prolutate partam gratiam h heo, si quam forte habeo, exsectabilis eam laus e sam Vnihi T. Qitistium eredis, cuius viri me , alliis me nune arguis regi, eum eripae test ylinis vivat cum fratre, mihi fraternae eaedla uisse auctorem. Idem ton Romanorum solum gratiam, sed Macedo, num judicia, ae paene omniim Deorum homilaean heonsensum collegit, per quae omnia se mihi parem neertamine non futurum crediderit idem, tamquum in aliis omnibus rebus inferior essem, ad sceleris spem inimam coniugisse merina mula Vis hane otia mulam cognitionis esse, ut, uter timuerit, Re alter

elimior videretur regno, is consilium opprime- tria e lase suffectu tXIII. Exaequamur tamen quocumque moebeo in ordinem eriminis. Pluribus modis se petitumeri iratus est, et omnes in Iarum vias in unumerem eout in verita eum, post rustrationem

82쪽

T. LIVII Lis XL. CAP. Id. summe eurrimus, et indem si Diis Wareo liuir

eonum die occidere volui, cum ad coenam invitavi, veneno scilicet tollerer volui, eum comissatum gladiis acerneti me secuti sunt, ferro interficere. Tempora quidem qualia sint in parricidium electa, vides iusta, eonvivii, comissationis. Quid dies qualis quo tu visua exercitus, quo inter divisam victimam, praelatia omnlim, qui unquam fuere, Macedoniseremum armis nulls duo soli tua tegentes latera, pater, praevecti sumus, et secutum est Macedonum agmen me ego, etiam, quid ante admisissem piaculo dignum, lustravis et ei aptatus sacro, tum cum maxime in ho Mam itineri nostro circumdatam intuens, parricidium, venena, gladios, in comissationem praeparatos, voluistaham in animo ut quibus aliis deinde sacris contaminatam omni scelere mentem expiarem p Sed ea ev eriminandi cupiditate animus, dum omnia suspecta sumere vult, aliud alio confundit: nam, si veneno te inter cenam tollere volui, quid minus aptum fuit, quam pertinaei certamine et concursu iratum te e cere, ut merito sicut fecisti invitatus ad coenam esse.

nueres P. Cum autem iratus negisses, utrum, ut placarem te, danda opera fuit, ut aliam quaererem o casionem, quoniam semel venenum paraveram ana tuo consilio velut transiliendum ad aliud fuit, ut

ferro te, et quidem eo die, per speciem comissationis, oeciderem Quo deinde modo, si te metu morti m

deham coenam evitasse meam, non ab eodem metummissationem quoque evitaturum existimatam 3 . xIV. v Non est res, qua erubescam, pater, si die festo inter aequales largiore vino sum usus tu quoque vesim, inquiras, qua laetitia, quo lusu apud me celeluarum hesternum convivium sit, illa etiam pravo forsitan gaudio provehente, quod in juvenali arm

rum certamine pars nostra non inferior fuerat Mia aeria haec et metus crapulam facile excusserunt; quaen non intervenissent, inficiatores nos sopiti jaceremus Si domum tuam expugnaturus, apta doma,

83쪽

et T. LIVII Lia XL CAP. IX.

dominum interfecturus eram, non tempe mem vino in unum diem non milites abstinuissem matre ne ego me solus nimia simplicitate tuear, ipse quoque minime malus ac suspicax frater, ' Nihil aliud scio, inquit, ' nihil arguo, nisi quod cum ferro comissatum venerunt. Si quaeram, unde id ipsum scieris, necesse erit te fateri, aut speculatorum tuorum plenam mum fuisse meam, aut illos ita aperte sumsisse se rum, ut omnes viderenti Et, ne quid ipse aut priualisquisisse, aut nune criminose argumentari videretur, te quaerere ex ii quos nominasset, jubebat, an se rum' masent ut, tamquam in re dubia, eum id quaealsae quod ipsi fatentur, pro convictis habin entur.

Quin tu illud quae jubes, num tui oecidendi causa

ferrum sumserint num me auctore et sciente me

enim videri via, non illud, quod uentur, et palam est, et sui se tuendi caua sumsisse diem metam, perperam fecerint, ipsi sui laeti rationem reddent.

Meam causam, quae nihil eo secto contingitur, ne miscueris aut explica utrum aperte an inm M aingressuri fuerimus.' Si aperte, cur non omnes ferrum habuimus cur nemo praeter eos, qui tuum specia

torem pulsarunt a Nam, quis ordo eonassii inteConvivio soluto, eum comissator eg discessissem, quatuor substitissent, ut sopitum te aggrederentur pquomodo fellissent, et alieni, et mei, et maxime suspecti, quia paulo ante in rixa fuerant quomodo autem, trucidato te, ipsi evasuri fuerint 2 quatuor vi

diis domus tua evi et expugnari potvit 2XV. Quin tu, omissa ista noctuma fabula, ad id quod doles, quod tinvidiam urit, reverteria V Cur usquam regni tui mentio fit, Demetri re dignior

patris fortunae successor quibusdam videris, quam ego cur spem meam, quae, si tu non esses, certa erat, dubiam et sollicitam dicis 3 Hare sentit Periamus, etsi non dicit haec istum inimicum, se acu ematorem eiune haec domum, haec mum tuum,

eriminium et mainelanitiis ref it Ego autem P

84쪽

ter, quemadmodum ne naum ae me regnum, meae agere unquam de eo serritan debeam, quia minaraum, quia tu me majori cedere via; si illud Medaeui facere, ne debeo, ut indignus te patre, i

dignus omnibus ridear id enim vitiis mess, non, dendo, uisus sesque est, non modestia, consequar, Romanos objicis mihi; et ea, quae gloriae saeta hent, in crimen vertis. Ego nec obses Romanis ue traderer, nec ut lagatus mitterer Romam, petii a te missus ire non recusavi utroque tempore ita me mari, ne tibi pudori, ne regno tuo, ne genti Mac donum essem. Itaque mihi cum Romanis amicitiae musa tu fuisti, pater. Quoad imum illis pax manetit, meeum quoque gratia erit: si hellum esse in

perit, qui obses, qui legatus pro patrae non inutilia M. idem Maiis illis acerrimus ero me hodie, ut prosit mihi gratia Romanorum, postulo ne obsit, tantum deprecor ne in bella re it, nec ad hesium reservatur. Pacis pignus fui ad pacem retinendam

legatus mimus sum neutra reae mihi nee gloriae nee

erimini in Ego. si quid impie in te, pater, at quid

adeseret in fratrem admiti, nullam deprecor poenam tia ann ens sum, ne invidi eonflagrem, eum crimine non manu, depreeor. Non M, egrimum frateram at sed hocte primum aperte nino meo in aemerito. Si mihi pater summaeret, te majorem fra utem pro minore e necari vortebat, in adolescentiae, to errori, veniam impetrare in eo xta praesidium eme oportebat, ibi exitium est. E convivio et, nussationibus prope semisomnus meus sum ad causam parricidii direndam vine advocatis, me patronia, vae Pro me dicere emori Si pro alio dicendum e me, tempus ad meditandum et componendam P tionem sumsissem, cum quid aliud, quam ingenii ima, periesitarer Ignarus, quid arces tua essem, te iratum et j enim dicere causam, fratrem accum tem audivi. Ille diu ante praeparata, meditata, in me erationa est usus ego id tantum temporia, quo h

85쪽

et T. LIVII Lia xL. CAP. 16.

eugatus sum, ad cognoscendum, quid ageretur, habui Utrum momento illo horae accusatorem audirem an defensionem meditarer Attonitus repentino atque inopinato malo, vix, quid objiceretur, intelligeres, tin nedum satis sciam, quo modo me tuear. Quid

mihi spei esset, nisi patrem judicem haberem apud

quem etiamsi caritate a fratre majore vincor, mire cordia certe reus vinci non debeo. Ego enim, ut me mihi tibique serves, precor ille, ut me in securitatem suam occidas, postulat. Quid eum, cum regnum in

tradideris, facturum credis in me esse, qui jam nunc sanguine meo sibi indulgeri aequum censet U. VI. Dicenti hae lacrymae simia spiritum et, eam intercluserunt Philiseus, submotis iis, paulisper

collocutus cum amicis, pronuntiavit, ' Non verbia se, nec unius horae disceptatione, causam eorum dijudia eaturum, sed inquirendo in utriusque vitam, mores, et et laetaque in magnis parvis h rebus hae vandou ut omnibus appareret, noctis proximae eriamen Mille revictum suspectam nimiam cum,

mania Demetrii gratiam esse. Haec vivo Philippo, vehit semina jacta sunt Macedonici belli, quod minia

me cum Perseo gerendum erati Consulas ambo in Ligures, quae tum una consularis provincia erat, Pr ficiscuntur et, quia prospere ibi res gesserunt, UPplicatio in unum diem decreta es Ligurum duo millia fere ad extremum finem provinciae Galliae, uia

castra Marcellus haberet, venerunt, uti reciperentur, orantes. Marcinus, opperiri eodem loco Liguribus suasis, amatum per literas consului Senatus rescria here M. Ogulnium praetorem Marcello suasit MN rius fiasae, consules, quorum provincia esset, quamae, quid e re publica esset, decemere tum quoque non placere, si per deditionem Ligures recipiet,

ceptis arma adimi atque eos ad consulem mitti, a natum aequum censeris ' Praetores eodem tempore,

P. Manlius in ulteriorem Hispaniam, quam et priore praetura provinciam obtinuerat Q. Fulvius Flamm

86쪽

in interloma pervenit, emere umquae a Terentio a cepit et iam aeterior, morte P. Sempronii proconsulia,

ne imperio fhera Fulvium mae m. oppidum Hi panum Urbicuam nomine, oppugnantem, Celtiberi adorti sunt. Dura ibi proelia aliquot facta mire Romam niuites et vulnerati et intersecti sunt. Victi perseverantia Fulvii, quod nuta vi abstrahi ab OMaedione potest, inviueri, fessi prosita variis hace

aerunt urbs, amoto auxilio eorum, intra paucos dies repta a direpta est: praedam militibus praetor eo restit. Fulvius, hoc oppido capto, P. Manlius, e ercitu tantum in unum coacto, qui dissipatu fuerat.

nulla alia memorabili gesta re, exercitus in hiberea deduxerunt Haec ea aestate in in arva gesta.

rentius, qui ex ea provincia de saerat, ovans Uriam imit translatum, argenti pondo noviem millia emiseenta viginti auri octoginta pondo, et duae coronae aureae pondo sexaginta septem.

HIL Moen anno inter populum Carthaginierisaam et regem Masinissam in re praesenti diaeve tores Romani die agro fuerunti Ceperat eum ab in thaginiensibus pater Masinissae, Gala Galam Syphax inde expulerat posteri in gratiam soceri Raadnishalis, Carmaginiensibus dono dederat Carthaginis

aes eo anno Masinissa e nilarat. Haud minore rem tamine animorum, quam cum ferro et acie nitrite arunt, res acta apud Romanos Carthaginienses, quod primo majorum suorum aret, deinde ab Syphae adae pervenisset, repetebant Masiniam, ' sate lamni agrum se et recepisse, et hahere jure gentium, ' aietati v et eausa et mammone superiorem esse. Nihil aliud se in ea disceptatione metuere, quam ne Pudor Romanorum dum vereantur, ne in socio atque amico regi adversus ommunes mos atque illius homtes indutasse videantur damno sit. ' Legati po sessionis jus non mutarunt: causam integrami

mam ad senatum decerunt. In Liguribus nihil postea gestum ieresserant primum in devios sinu s

87쪽

s T. LIVII Lis. q. CAP. 18.tus deinde, dimisso exercitu, patam in vicos, stellaque sua dilapsi sun Consules quoque dimitterae

exercitum voluerunt, ac de ea re Patres consula runt. Alterum ex his, dimisso exercitu, ad magia stratus in annum creandos venire Romam suaserunt; alterum, cum legionibus suis, Pisis hiemare Famdierat, Gallos Transalpinos juventutem armare nemin quam regionem Italiae estusura se multitudo earet, aestatur. Ita inter se consules uomparamini, ut Cn.

Baebius ad comitia iret, quia M. Baebius frater eius

consulatum petebat.

XVIII. Comitia consulibus rogandis fuere creati P. Comelius Cethegus, M. Baebius Tamphilus. Pra tores inde facti, duo Q. Fabii, Maximus et Buteo,' Claudius Nero Q. Petillius Spurinus, M. Pinarius Posca, L. Duronius. His inito magistratu, Provinciae ita sorte evenerunt Ligures consulibus;

praetoribus, Q. Petillio urbantis alvo Maximo peregrina, Q. Fabio Buteoni Gallia, Tu Claudio, roni Sicilia, M. Pinario Sarcinia, L. Duronio Ap ita et Istri adjecti, quod Tarentini Brundisiniquo

nuntiabant, maritimos agros infestos transmarinarum

navium latrociniis esse. Eadem Massilienses de Lugurum navibus querebantur. Exercitus inde decreti: quatuor legiones consulibus, quina millia dueenos Romanos pellites, trecenos haherent equites et qui decim millia socium a Latini nominis, octingenti equites. In Hispaniis prorogatum veteribus prael ribus imperium est, cum exercitibus quos haberent: et in supplementum decreta tria millia civium Romanorum, ducenti equites et sociita Latini nominis sex millia peditum, trecenti equites me rei navalis

eum omissa duumviros in eam rem consule creare

jussi, per quos naves viginti deductae navalibus sociis Hribus Romanis, qui servitutem servissen complerentur ingenui tantum ut iis praeessent. Inter duumviros ita divisa tuenda denis navibus maritima ora, ut promontorium iis Minervae, velut eardo, in messiq

88쪽

T. LIVII Leth. D. CAP. m. s

emet aver in dextram partem usque ad Mamillam, laevam aver usque ad Barium, tueretur. XIX. Prodigia multa foeda et Romae eo anno villa, et nuntiata peregre. In area Vulcani et Concordiae sanguinem pluit et pontifices hastas motas nunti vere, et Lanuvii simi uacrum Iunonis Sospitae lacrymasse et pestilentia in agris, forisque, et concili talis, et in Ure tanta erat, ut Libitina tunc vix sucficeret. His prodigiis adibusque anxii Patreare ereverunt, ut et consules, quibus Diis videretur lio in majoribus sacrifiearent, et decemviri libros adirenti Eorum decreto supplicatio circa omnia pulvinari R inae in diem unum indicta es usdem auctoribus et enatus censuit, et consules edixerun ut per totam Italiam triduum supplicatio et feriae essenti Pestia lentiae tanta vis erat, uti cum propter defectionem Corsorum, bellumque ab Diensibus concitatum in Bardinia, octo millia peditum ex sociis Latini nominis aeribi placuisset, et trecentos equites, quos M.

narius praetor secum in Sardiniam tragiceret, tantum hominum demortuum esse, tantum ubique aegrorum, tonsules renuntiaverint, ut is numerus inci militum

non potueri Quod deerat militum, sumere a Cn. Baebio proconsule, qui Pisis hibernaba Iussus pra for atque inde in Sardiniam trajicere. L. Duronio praetori, cui provincia Apulia evenerat, adjecta de Bacchanalibus quaestio est cujus residua quaedam velut semina ex prioribus malis jam priore annosae Paruerant: sed magis inchoatae apud L. Pupium Praetorem quaestiones eram quam ad exitum illum

Perductae. Id persecare novum praetorem, ne se

peret iterum latius, Patres jusserunti Et leges de Embitu consules ex auctoritate senatus ad populam tulerunti xx. Legationes deinde in senatum introduxerunt; egum primas, Eumenis, et Ariarathis Cappadocis, et Pharaacis Potitiei nec ultra quidquam ess responsum est, quam missuros qui de eontroversiis eorum

89쪽

emnoseerent, statuerent di Lacedaenaoniorum dein exsulum, et Achaeorum, legati troducti sunt et apes data exsulibus est, scripturam senatum Aciues ut restituerentis' Achaei de Messene recepta, comis aetisque ibi rebus, cum assensu Patrum exposu

ranti Et a Philippo rege meedonum duo legati

venerunt, Philocles et Apelles, nuta super re, quae ab senatu petenda esset speculatum magis inquisiiatumque missi de iis, quorum Perseus Demetrium im mullisset sermonum cum Romanis, maxime cum T. Quintio, adversus fratrem de regno habitorum. Hos tamquam medios, nec in alterius lavorem inestia natos, miserat rex erant autem et hi Persei fraum in fratrem ministri et participes Demetrius, omnium, praeterquam haterni sceleris, quod nuper eruperat, ignarus, primo neque magnam neque nullam spem habebat, patrem sibi placari posse minus d inde in dies patris animo fidebat, cum obsideri aures a fratre emeret. Itaque cireumspiciens dicta factaque sua, ne cujus suspiciones augeret, maxime ab omni mentione et contagione Romanorum abstinebat ut neque scribi sibi vellet, quia hoc praecipue criminum genere exasperari animum senti in

XXI. Philippus, simul ne otio miles deterior fieret,

similavertendae suspicionis causa quidquam ara viata de Romano bello, Stobos Paeonias exercitu imdaeis, in Maedieam dueere pergit. Cupido eum, perat in vertirem Haemi montis adscendendi, quia vulgatae opinioni erediderat, Ponti eum simul et Ad alicum mare, et Istrum amnem, et Alpes conspici Meet summis oculis ea haud parvi sibi momenti futura ad cogitationem Romani belli Percontatuar onis perito de Macensu Haemi, cum satia inter

omnes constaret, viam exercitui nullam esse, paucia

et expeditis perdissicillimum aditum, ut sermone famialiari minorem filium permulaeret, quem statuerat non dueere secum, primum quaerit ab eo, cum tanta di vitas itineris proponatur, utriun perseverandum

90쪽

T. LIVII Lm XL CAP. 22. SI

dic in indepto, an abstinendum. Si pergat tamen ire, non posse oblivisci se in talibus rebus Antigoni qui,

saeva tempestate jactatus, cum in eadem nave secum suos omnes habuisset, praecepisse liberis diceretur, ut et ipsi meminissent, et ita posteris proderent, ne quis cum tota gente simul inrasius dubiis periclitari aud re Memorem ergo se praecepti ejus, duos simul filios non commissurum in aleam ejus, qui proponeretur, casus; et, quoniam majorem illium secumduceret, minorem ad subsidia spei et custodiam regni remissurum in Macedoniam esse. ' Non fallebat D metrium, ablegari se, ne adesset consilio, cum in conspectu locorum consultaret, qua proxime itinera ad mare Adriaticum atque Italiam ducerent, quaeque hem ratio esse futura sed non solum parendum patri tum, sed etiam assentiendum erat, ne invitum parere suspicionem facere Ut tamen iter ei tutum in Macedoniam esset, Didas, ex praetoribus misunus, qui Paeoniae praeerat, jussus est prosequi eum eum modico praesidio. Hunc quoque Perseus, sicut plerosque patris amicorum, ex quo haud dubium cuia quam esse coeperat, ad quem ita inclinato regis animo,

haereditas regni pertineret, inter conjuratos in fratris miciem habuit. In praesentia dat ei mandata, ut

per omne obsequium insinuaret se in quam maxime familiarem usum, ut elicere omnia arcana specularique abditos ejus sensus, posse Ita digreditur D metrius cum infestioribus, quam si solus iret, pra sidiis.

xxu Philippus Maedicam primum, deinde solia

iudines interjacentes Maedicae atque Haemo rem gressus, septimis demum castris ad radices montia pervenit. Ibi unum moratus diem ad deligendos, quos duceret secum, tertio die iter est ingressum

odieva primo labor in imis collibus fuit quantum

in altitudinem egrediebantur, magis magisque silvestim est pleraque invia loca excipiebant. Pervenere deinde in tam opaeum iter, ut prae densitate arborum