T. Livii Patavini Historiarum libri superstites: cum deperditorum voluminum ...

71쪽

clamet fidiora diae genere homirum fore ratus in mumano bello. Ingentem ea res fremitum tot Mao donia fecit; relinquentesque penates suos cum o Iugibus ac liberis, pauci tacitum dolorem continebant; exsecrationesque in agminibus proficiscentium inra

.gem, vincente odio metum exaudiebantur. Hi fe- .rox animus omnes homines, omnia loca temporaque

suspecta habebat. Postremo negare propalam coepi .satis tutum sibi quidquam esse, nisi liberos oriun, quos interfecisset, comprehensos in custodia haberet, et tempore alium alio tolleret. IV. Eam crudelitatem, simam per se, stediorem unius domus elatas fecit Herodicum, principem Thessalorum, multis ante annis occiderat generua quoque ejus postea interfecit in viduitate relictae filiae, singulos filios parvos habentes Theoxena et Arcto nomina mulieribus erant Theoxena, multis petentia bum adspemata nuptias ea Archo Poridi cuidam, longe principi gentis Aneatum, nupsit; et, apud eum plures enim partus, parvis admodum relictis omnibus, decessit Theoxena, ut in suis manibus liberi sororis educarentur, Poridi nupsit et, tamquam omnes ipsa

enim foret, suum sororisque filios in eidem avehat cur Postquam regis edictum, de comprehendendis liberis eorum qui interfecti essent, accepit ludin futuros, non regis modo, sed e totam eluem libidini,

rata, ad rem atrocem animum adjecit eumque ea diacere, se sua manu potiua omnes interfecturam, quam

in potestatem Philippi venirenti Poria, Miamatias mentionem tam lasci cinoria Athenas deportatin umeos ad fidos Marates dixit, comitemque ipsum sum futurum me. Proficiscuntur ab Thessalonica nema statum sacrificium, quod conditori meae cum magna caerimonia quotannis ficiunt. Ibi die per sok

lennues epulas consumto, navem praeparatam a Poride,

avitia omnibus, de tertia vigilia conscendunt, tamquam redituri sis Thessalonicam sed trajicere in Meam erat propositum Caeterum in advermix

72쪽

T. LIVII Luia XL cap. s. s

umitum nequidquam eorum tendentes prope rimm lux oppremita et regii, qui praeerant custodiae portus Iemlaam aminum a pertrahendam eam navim miserunt, eum gnari edicto, ne reverterentur sine ea. Cum

jam appropinquabant, Poris quidem ad hortationem

ranugum nautarumque intentus erat; interdum manus ad coelum tendens Deos, ut ferrent opem, orabat.

Ferox interim femina, ad multo ante praecogitatum mmduta facimis, venenum luit, ferrumque promit: est, posito in conspectu poculo, strictisque gladiis, Mora, ' inquit, ' una vindicta est. Viae ad mortem hae sunt v, quemque animus fert, effugite supertiam regiam Agite, si enes mes, primum, qui, Jores estis, capite ferrum aut haurite poculum, si aegnior mora JuvaLU Et hostes aderant, et auetor mortis instabat. Alii alio leto absumti semianimes enava praeeipitantur ipsa deinde, virum comitem mom in complexa in mare sese dejecit nave vaculam missis regu potiti sunt.

v. Hujus atrocitas facinoris novam vehit flammam regis invidiae adjecit, ut vulgo ipsum liberosque ejus

exsecrarentura quae dirae brevi, ab omnibus Diis e auditae, ut saeviret ipse in suum sanguinem, ' runt. Perseus enim eum in dies magis emeret

lavorum dignitatemque Demetrii aratris apud Mac

donum multitudinem crescere, et gratiam apud Romanos, siti spem nullam regni superesse, nisi in ac lare, ratus, ad id unum omnes cogitationes intendit. Caeterum, cum se ne ad id quidem, quod muliebri cogitabat animo satis per se validum crederet, si gulos amicorum patria tentare sermonibus perplexis

institit. Et primo quidam ex his adspernantium tale quidquam speciem mahuerunt, quia plus in Demetrio spei ponetant deinde, reseente in dies Philipiaedio in Romanos, cui Perseus indulgeret, Demetriussumna ope adversaretur, prospicientes animo exitumitia fraude fraterna juvenis, adjuvandum, quod erat, rati fovendamque spem pote*tioris,

73쪽

Perseo seri ungunti aetera in suum quaeque rem pus agenda distant in praesentia jacet, omni volu Rominos accendi regem, impellique ad eon abelli, ad quae jam sua sponte animum inclinare Simul, ut Demetrius in dies suspectior esset, T. Ome posito sermones ad Ospretionem Romanorum trah hant ibi cum alii mores et instituta oriun alis res gestas, alii poetem ipsius urbis, nondum ex vis seque publicis neque privatis locis, aut singulos primcipum eluderent; juvenis incautus, et amore nominis Romani, et certamine adversus fratrem, omnia tuendo, suspeetum se patri et Q rtunum eriminibu laeteri Itaque expertem eum pater omnium de rebus Rom- rus eonsiliorum habebat torus in Peraea versus, eum eo cogitationes eas rei dies ac noctes agitabat. Re ierant, quos forte miserat in Bastarnas ad Moessenda auxilia, adduxerantque inde nobiles juvenes, et regii

quosdam generis; quorum unus sororem suam in mae,

trimonium Philippi filio pollicebatur: erexeratque consociatio gentis ejus animum regia. Tum Perseus, dista prosuht y ' inquit Nequaquam tantum in externis auxiliis est praesidii, quantum P riuuli fraude domesticis Proditorem nolo dicis eerte speculatorem habemus in sinu cujus, exum obses Romae fuit, corpus nobis reddiderunt Romani, animum ipsi habent omnium paene Macedonum meum ora conversa sunt nec regem se alium rentur

habituros esse, quam quem Romani dedimenti

per se aegra, mens senis stimulabatura e animo misisgis, quam vultu, ea crimina accipiebat. VI. Forte lustrandi exercitus venit tempus, cujus sollenne est tale Caput mediae cani praecisae, et prior pars, ad dexteram, cum extis posterior adlevam vias ponitur inter hane divisam hostiam copiae mmata traducuntur. Praeferuntur primo agmini anna

insignia omnium ab ultima origine Atacedonias mogum deinde rex ipse cum liberis sequitur: Horima ea res ora ustodesque eo oris Posiaemim

74쪽

is me Macedonum extera multitudo inussit Laatem regis duo filii Juvenes cingebant, Perseus sani semimum annum agens, Demetrius quinquennio minor messio Iuventae robore ille, hic flore fortunati patris matura a oles, a mens sana fuisse Moserat, lustrationis sacro peracto, exercitum decurrere et visa bilariam duas acies concurrere ad simul eram pugnae. Regii juvenes duces ei ludicro certais mini dati caeterum non imago fuit pugnae, sed tam. quam de regno cimicaretur, ita concurrerunt, muti que vulnera sudibus lacta nec praeter ferrum, quitavam defuit ad justam belli speciem, Pars ea, quae mi Demetrio erat, longe superior fuit. Id aegre piacente Perseo, laetari prudentes amici ejus, eamque rem ipsam dicere praebituram causam criminandiet

verils,

mi Convivium eo die sodalium, qui simul decura

Ferant, uterque habuit, cum vocatus ad coenam ab De metrio Perseus negasse Festo die invitatio beniae. vii et hilaritas juvenalis utrosque in vinum traxit. Commemoratio ibi certaminis ludicri et socosa dicta id adversarios, ita ut ne ipsis quidem ducibus abstin retur, Jaetabantur. Ad has excipiendas voces, speculator ex eonvivis Persei missus, cum incautior obveri caretur, exceptus a juvenibus forte triclinio egressi male mulcatur. Hujus res ignarus Demetrius, Quineomissatum,' inqui ad fratrem imus es, iramos, si qua ex certamine residet, simpliestate et hil ritate nostra lenimus 3 Omnes se ire eonclamarunt, Praeter eos, qui speculataris ab se pulsati praesentem ultionem metue m Cum eo quoque Demetrius traheret, ferrum veste abdiderunt, quo se tutari, quae vis fleret, possent. Nihil oediati esse in intestinai se Ea potest utraque domus speculatorum et Pr Elorum plana erat. Praecucurrit index ad Persea, sere suecinctos nuntians eum Demetrio quatuor ad timentes venire. Etsi causa apparebat, nam ab ii, si Matim eonvivalii suum audierat tamen, infamandae

75쪽

ris ausa Ianum, obaerari jubet; et ea parte R .riore aedium, versiaque in viam fenestria, eo allatore tamquam ad caedem suam venientes, aditu danuae aram Demetrius, per vinum, quod excluderetur, a saper vociferatus, in convivium redit, totius miris.

VIII. Postero die Peraeus, quam Primum eonv niendi potestas patris fuit regiam ingregaus, ortu lino vultu in conspectu patris tacitus procul constitis tuta cum pater, Sati'n salvae quaenam ea moestitia esset interrogaret eum, De lucro tibi,' inquit, vivere me scito Iam non occultis a fratrepetimur insidiis. Nocte cum armatis domum ad imierficiendum me venit clausisque laribus, pariatum praesidio me a furore riua sum tutatus.' Cum p -- rem mixtum admiratione patri injecisset, ' Atqui, inures praebere potes,' inquit, Manistatam nunci nem, faciam. Enimvero se Philippu* dicere, metaturums vocarique extemplo Demetrium jussit ei seniores duo amicos, expertes inter fratres oertamianum, infrequentes jam in regia, Lysimainum et Ono, mastum areessit, quos in consilio haberet. Dum v niunt amici, solus, filio procul stante, mina secum animo volatana, inambulavit Manuam venisse eos nuntiatum est, secessit in pariem interiorem cum si hus amicis, totidem custodibus corporis filiis utor nos inermes meum introducerent, permiae ni ouas comedisset sedeo,' inquit, buserrimus pater,

judex inter duos filios, accumtorem parrieidii, ex neum aut e stoli aut admissi criminis labem apud meos inventuma. Iam pridem quidem hanc procellam in minentem timebam, cum vultus inter vos minima his..temo semerem, cum voces quasdam maudirem. Minterdum spe animum sutilivi deflagram ima vallisa Pursim auspiciones, Mare: etiam hoste armis potitia, furetas irima, et privam multorum simultaria res si audituram votia aliquando gemanitatis memoriana,

puerilis quondam riuolicitatis conruetudiα - -

76쪽

vos, 'marim denique Prae--m quae, ver meis aurium cecinerim, Quoties ego, Iudae tum vota detestatus exempla discordiarum fimiem mah horrendos eventus eorum retuli, quibus se rei Pemque suam, domos, regna, funditus evertissenti laesioni quoque exempla parte altera postu sociabulam contortionem inter bino Lacedaemoniorum rege tautarem per multa saecula ipsis patrimque Eamdem invitatem postquam mos sibi evique rapidiae tyrannia me irtus at, inversam. Iam hos Eumenem Atta ium pie fratres, a quam exiguis rebus, prope ut Pud, me regii nominia, mihi, Antiocho, et cui et regum hujus aetatis niuiuae magis, quam fraeterna unanimia iste, regnum aeqvasse. Ne Romanu quidem exem

vis absumi, quae aut via aut audita habebam Tissata Quintiorum, qui bellum mecum e serunt P. Rex Scipionum, in Antiochum devicerunt patris p

tmique eorum, quorum perpetuam vitae eoncordiam Ninra quoque missuit. Neque vos illoxum se is, iamillia vi a teri eventus, deterrem a vecordi discordia Potuit; neque horum bona mena, bona fortuna, ad sanitatem flectem. Vivo et spirante me, haereditatem meam ambo et v et cupiditate improba crevisti . uaque me vivere valvis, donee, alterius vestrum si exstea, haud ambiguum regem auerum mea moris famam, Nec fratrem nec patrem potestis pati nihil eari, nihil sanciti est in omnium vicem regni uni in ipulis amor successit. Agite, consectemis aures Immoa de mite criminibus, mox ferro decreturi:

dieite palam quidquid aut veri potestim aut myam,

mari Ist et Reser riviae sunt quae poSthac Seer alterius ab altero criminibus clavdentur. aee, finiens ua ema, dixisset, lacrymiae omnibus obortae; et diu minaeum silentium tenuit.

IX. Perseus: operienea nimiam noletissam iuit, ei armati omisaditores accipiendi, praebendmque o im m. quando non cr*ditur, nisi pri

77쪽

quae latro atque inaedlator. Non ram quam se punum Demetrium filium te habere, me subditum ei pessim genitum appellant: nam, si gradum, si carit tam filii apud te haberem, non in me querentem

prehensas inaedias, sed in eum qui fecisset, saevi ea et nee adeo tibi vilis vita esset nostra, ut nec praeterito periculo meo movereris, neque futuro, si insidiantibus sit impune. Itaque, si mori tacitum oportet, tama, mus, precati tantum Deos, ut a me coeptum feesus In me finem habeat, nec per meum latus tu petaris. Sin autem quod ineumventis in solitudine natura re subjicit, ut hominum, quos nunquam viderint, Memtamen implorent mihi quoque ferrum in me strietum cernenti, vocem mittere liceat per te, patriumque nomen, quod utri nostrum sanctius sit, Jam pridem rentis, ita me audias, precor, tamquam si voce et romploratione nocturea excitus, mihi quiritanti inter venisses, Demetrium eum armatis nocte intempesta in vestibulo meo deprehendisses. Quod tum Dei rarer in re praesenti pavidus, hoc nunc postero equisor Frater, non comissantium in vicem Jam diu vivimus inter nos. mare utique vis huic spes tuae restat aetas mea, restat gentium jus obstat, iustus Macedoniae mos obstat vero etiam patri Ju

esum. Haec transcendere, nisi per meum sanguinem, non potes omnia moliris et tentas adhuc seu cura

mea seu fortuna, restitit parricidio tuo. Hesteria die in lustratione, et decursu, et simulacro ludiero pugnae funestum prope proelium fecisti; nec me aliud a morte vindicavit, quam quod me ac meos vincita aus sum. Ab hostili proelio, tamquam fratem lusu, pertrahere me ad coenam voluisti Cressis, me, pater, i e inermes convivas coenaturum fuisse, ad quem armati comissatum venerunt eredis nihil a gladilanoete periculum fuisse, quem sussibus, te inspectante,

prope oecideriint 2 Quid hoc noctis, quid inimicta ad iratum, quid cum ferro sit hetis juvenibus venias Convivam me tibi dommittere ausus hori sum; -

78쪽

aliarta janua fuisset, funus meum parare hoe en Pur Pater, quo querentem audis. Nihil ego, tam qum a viator, criminose nec dubia argumentis iam ligando ago. Quid enim negat e cum multitu, cune veniare ad januam meam 2 an ferro succinctoa secum fuisse Quos nominavero, areesse Possunt idem omnia audere, qui hoc uti sunt; non in me audebunt negare. Si deprehensos intra mei meum eum ferro ad te deducerem, pro manifestu haberea fatentes pro deprehensis habe.x. Exsecrare nunc cupiditatem 'gni, et Furim

frater- concita sed, ne sint caecae, pater, e Merarumtiones tuae, discerne et dispice insidiatorem et petitum inutillia noxium huic esse caput. Qui occisurua fratrem fuit, habeat etiam iratos palamos eos qui peritum fratem seriere fuit, perfugium in patris misericordia et justitia habeat. Quo enim alio eo ivgiam, cui non solleune lustrale exercitus tui, non

decursus militum, non domus, non eputa, non nox

ad quietem data naturae beneficio mortassibus, ut est Si iero ad fratrem invitatus, moriendum est: si

recepero intra Januam comissatum fratressi, morte dum est nec eundo, nec manendo insidias evit Quo me conferam i Nihil praeter Deos, pater, et te, missi et non Romanos habeo, ad quos confugiam Per iam expetunt, quia tuis imuriis doleo, quia ademtas tot urbis, tot gentes, modo Thraciae maritimam oran indignor. Nec me nec te incohimi Macedoniam suam futuram sperant. Si me seolus fratria, te a nectus, absumserit, aut ne ea quidem exspectat fu rit, regem regnumque Macedoniae sua futura sciunt.

Si quid extra Macedoniam tibi Romani reliquissent, mihi quoque id relictum credarem receptaculum. Asin Macedonibus satis praesidii esti Vidisti hesteriis in mum in me militum. Quid illis defuit, nisis rivmi Quod illis defuit interdiu, convivae fratris

et sumamunt Quia cis magni paria pri omn

79쪽

loquar, qui in Romanis spem omnem dignitati, e

fortunae posuerunt, et in eo, qui omnia apud Romanos potest Neque Hercula lxistum mihi tantum vi majori, sed prope est, ut tibi quoque ipsi, regi

et patri, praeferant. Iste enim est, cujus beneficio poenam tibi senatus remisit, qui nune te ab armisi manis protegit, qui tuam senectutem obligatam et

obnoxiam adolescentiae suae esse aequum cense Pro

isto Romani stant, pro isto omnes urbes tuo imperio liberatae, pro isto Macedones, qui pace Romana ga dent mihi, praeter te, pater, quid usquam aut spes aut praesidii est 3XI. M Quo spectare illa literas ad te nunc missas T. Quintii credis, quibus, et bene te consuluisse rebus

tuis, ait, quod Demetrium Romam miseris, et homtatur, ut iterum, et cum pluribus legatis et primoribus Macedonum, remittas eum T. Quintius nune est auctor omnium rerum isti et magister Eum sibi, te abdicato patre, in locum tuum substituit. Illic ante omnia chmdestina concocta sunt consilia. Quaeruntur ad utores consiliis, cum te plures, et principes,

Monum, cum isto mittere jube Qui ineuntem et sinceri Romam eunt, Philippum regem se habere eredentes, imbuti illinc et infecti Romanis delenimentis redeunti Demetrius iis unus omnia est: eum Jam regem, vivo patre, an an Haec si indignor, audiendum est statim, non ab aliis solum, sed etiam a te, pater, cupiditatis regni crimen. Ego vero, si in medio ponitur, non agnosco quem enim suo loco moveo, ut ipse in ejus ocum succeda, Unus ante me pater est et, ut diu sit, Deos rogo. Superstestet ita sim, si merebor, ut ipse me esse velit haerea citatem regni, si pater tradet, accipiam. Cupit reganium, et quidem scelerate cupit, qui transcendere se tinat ordinem aetatis, naturae, moris Macedonum Jhris gentium ' Obstat frater major, ad quem jure v luntate etiam patris, rinnum pertineti Tollatur: non primus regnum fratem eaedes iero. Pater aenere

80쪽

ae filio solus statua, de ae naegis in bit, quam uesilii necem ulciscatur Romani laetabuntur, Proh hunt, defendent factum. Hae spes incertae, pater,

ae non inanes sunt ita enim se res habet perie tum vitae pmpellere a me potes, puniendo eos, qui ad me interficiendum ferrum sumserunt: si facinori e Tum sucumerit, mortem meam idem in persequi non

poteris. .

xII. Postquam dicendi finem Permus fecit, com uti emum, qui aderant, oeuli in Demetrium sunt,

velut confestim responsurus esset deinde diu fuit silentium, cum perfusum fletu apparem omnibus loqui non posse. Tandem vicit dolorem ipsa necemiam cum dicere juberent atque ita orsus est Omnia, quae reorum antea fuerant amilia, pater, Prae eup .vit accusator. . Simulatis lacrymis in adterius pe*Melam vera meas lacrymas suspectas tibi fecit. Cum ipse, ex quo ab Roma redii, per occulta cum suis co loquia dies noctesque insidietur vitro mihi non in ridiatoria modo, sed latronis manifesti et pere foris, aperiem induit Pericula suo te exterret, ut innoxiositatri per eumdem te maturet peraiciem Perfugiumami nusquam gentium esse ait, ut ego ne apud te

quidem quidquam spes iniqua habeam Circumve tum, solum, inopem, invidi gratiae exteram quae obeat potius quam prodest onerat. Iam illud quam

satorie, quod noctis hujus erimen miscuit cum aeter insectatione vitae meae ut et hoc, quod jam quale sit, scies, suspectum alio vitae nostrae tenore eret; et illam vanam criminationem spes, volun- tatis, consiliorum meorum nocturno hoc ficto et com- . in argumento fulciret. Simul et illud quaesivit, ut maentina et minime praeparata accusatio videretur. quippe ex noctis hujus metu et tumultu repentino torta oportuit autem, Perseu, si proditor ego p tria regnique eram, si cum Romanis, si cum aliis inimicia patria, inieram consilia, non exspectatam fabulam noctis hujus esse, sed proditionis. meae ante Mae