장음표시 사용
481쪽
quae potestas Deeemviris . o' quanta detur. νε- rtim hoc aut ridiculum, aut maIitiosum relinquamur . ad religionem Bominis revertamur . Habetis quod magnum videri vobis intelligo , sed attendite animos ad ea , consequuntur .
Et pro Milone . Sed stulti fumus qui Afriea num , Pompeium , nosmetipsos eum Clodio eouferre audeamur , tolerabiIta fuerunt illa . Haee sicut exposui, ita gesta sunt . Videte , Iudi ces, quantae res his testimoniis confectae fiant . Quod si nondum fatis eernitis , reeordaminiquae fuerit releritas reditus ejus. Nepos in Themist. Μ ntis hoc bello Themistortis fuit , nee minor in pace . Hie tamen non effugit Civium Dortim invidiam . In Milt. Neque minus in ea re prudentia , quam felieitate adjuttis . In Aristide. Neque aliud es ullum Bu. ius in re militari illustre factum , iustitiae vero , ω integritatis . innocentiae multa . In Alcib. Haee Aleibiadi laetitia minus fuit diuturna s nam eum ei essent omnea bonores deisereri , ω tota resp. domi bellique tradita , in invidiam reeidit. Neque vero bis rebus tam amici Ateibiadi funt facti, quam timore abesalienati .
482쪽
num genera , eorumque leges attinguntur.
Pue, experiamur aliquid dicere de ora tionibus , quo melius faciliusque a nobis haberi possint. Dionys. Halicam. Rhet. c. I.
Caufartim genera : quid singula sibi tinctituant ; ct quae Orationes ad singula referantur. CAΡUT I. .
Ria sunt genera ea sarum, quae reeipere debet, & in qui . bus versari potest orator , δε- monstrativum , deliberativum, O iudietate a . Auditorum genus ea ita distinguit: quam quam enim ex tribus rebus oratio eonstat , ex οὐ qui dicit , ex materia de qua dieirur , ex
483쪽
eo apud quem verba fiunt , tamen euolibet orationis finis ad auditorem refertuν . . Ita isque s hominum, locorum , rerum , virtutum
dignitas , & laudes ad audientis jucundi. tatem S fructum , aut malorum scelera ad fugam commemorantur , & qui audit aufeia I. lator ex iis hilaratur & proficit, aut abhorret & deterretur , est- exornatio ; si de re quapiam consulatur . & auditor velut Sena tor deliberat, est deliberatio: si aut accusa tus defenditur, aut reus damnatur, & qui audit tamquam Iudex b adest, est iudicium.1- Demenstrativum igitur est quod tribu
tur in alterius certae personae laudem aut
vituperationem ς , dum laudat praeclaros viros, S praeclara facta, aut vituperat nefa .rios, & flagitia ; ut singulari laude esserendus Caesar , qui victos omnes ingenio ω viribus florentes servavit et summo D plfeio digni, qui publieam quietem folieitarint . Hujus generis finis est honestum ac turpe , ex eoque audientis delectatio S in virtutem amor. Ad illud pertinent oratio sacra , panegyrica , &funebris, gratiarum actio , gratulatio, & Legatorum plerumque orationes tamquam principes formae, ad eas aliae. 3. Deli bcrativum est quod positum in disee. pratisne cfr eonfultatione elisili habet in se fententiae dictionem 4 , & magna , honesta , utilia persuadet, aut dissuadet contraria, ut
numquam licere in Peineipem aνma sumere:
praeclare ae sancte facere qui iuri suo cedat , ne publica pax perturbetur. Spe ctat delibera. tio ha. Arist Rhet. l. r. c. is textu ii . ex interpr. Ma jorag. h Vide Cic. Partit. Orar c t. c. Cic. lnvent. Rhet. 11. c.f. d. Cic. invent. Rhet. i.
484쪽
L I B E R IX. ' 4I xtio utilitatem & detrimentum , qui enim fua
det aliq&id, illud tamquam metrus fuadet, crqui dissuadet, tamquam deteritis dissuadet, ais 'Ita vero hue referuntur , ut si quid susum auliniustum , honestum aut turpe dicetur a. Ad hoc genus reseruntur orationes illae qui binconsultamus, admonemus, cohortamur, coia solarnur, deprecamur, aliae.
4. Iudiciale genus est quod positum in judiaeio habet in se aer ationem , O defensionem , ut innocentes ab improborum calumnia &scelere tueatur, ne sarios vero admissorum facinorum conscientia evictos damnet, ut Cucero pro Sextio & Ligario, in Verrem &Catilinam facit. Propositum hujus generis est aequitas violata ut relevetur, nam in im dieiis quid aequum aut iniquum sit quaeriarur , ω siqua sunt alia bue referuntur ς ; ina mo aequitatis fervandae gratia judicia eonsi. tuta sunt β. Ad hoc revocantur orationes, quibus conquerimur, reprehendimus, excusarimus, purgamus, responciemus objectis criminibus, aliae. Oratio autem in eo genere esse dicitur, quod in ea excellit,& veluti d minatur.
Eiae , se ritus rerum: eorumque
r. Uaestio , seu controversia , est rei in I dubium, & disceptatione In vocatae
a. Arist. Rhet.l. r. c. II tex.Ias. b. Cic. . lnU. C. c Arist. Rhet. l. a. c. I . teta. Izο. 4. Cic. Partit. Orat. c. 4.
485쪽
lx R Η Ε Τ- I N S T. comprehensio , sive id quod quaeritur ora
tione constituendum . a. Quatuor sunt quaestionum genera. Una in ita , quae remotis personis , temporibus , di locis, ceterisque similibus rem universe quaerit, ut an litterae sint homini maximum
ornamentum et an ignoratio maximum malum; .an sui cuique mores eoncilient fortunam b ;hanc propositum Cicero , nos thesim jam ex Graecis nominamus. Altera finita , & complexu personarum . temporiam , locorum , cetero
rumque C circumscripta , an iuveni potissimum fugiendi suspecti comites s an plebi arma perinmittenda . an Rhetoricae post Philosopbiam studendum ; hanc Cicero caussam, nos eX graeca voce iam hypothesim appellamus. Tertia cognitionis, quae aliquid scrutatur solum ut
sciat, an Ethnici plures ritus ex Saeris Litteris acceperint d, an bruta sentientem animam babeant φ. Quarta actionis , quae verum investigat, ut ex eo deinde agat, an ad publieam re. rum adminoirationem aeeedendum sit; an repudiare , aut acceptas opes bene eollocare melius fit; an ingenio aut viribus famam comparare
praestet. 3. Status rerum, seu constitutio, est illa quasi pti na ex prima caussae conflictione orta , ut
jure Milo insidiatorem Clodium Oeerdit, non jure occidit; jure Cicero Catilinam , ejusque sce. Ieris Deros interfecit, non iure interfeeit et &status dicitur, quod ibi sit primus ea visae conis
gressui , vel quod in hoc caussa eon it f. 4 Qua
a. Quinctil. lib. 3 cap s. h. Nep. in Attico Cay. rQ- c. Quinctil. l. t. cap s d. Vide Eduard Corsin. Schol. Piar. Praes Inst. Philosoph. num. io. & seqq. e. Vide eumd Philosoph. Inst. Tom. q. Tract. a. Dis. r. c. a. f. Quinctil. l. 3. c. o.
486쪽
4. Qitatuor sunt status species , fani πο- minis . generir . ω'actionis a . Facti, cum i trum laesum sit necne disceptatur, quae etiam LGH-stitutio conjecturalis clicitur, quoniam come--cturis eausa firmatuν b. ut an Catilina consuis raverit. Nominis, cum factum constat. facti natura & nomen quaeritur, ut an sur an sacrilegus qui rem sacram eripuit e haec eonstitutio definitiva dicitur, visu voeabuli desin en4 da verbis est o Generis, cum facti conditio, seu qualis res sit , quaeritur, quia Θ de v/γω de genere negotii controversa est , ω , constitutio generalix voeatust d , ut an iuste vel imi te frangenti fidem faes frangatur . Haec uberius veteres suae aetati, propria persecuti. Interim Gratio, in eo statu dicitur, qui praecipuus in.ea est , saepe enim varius Ora
tionis , multiplex , & missus est status. Orationum ad exornationem pertinentium natura: propriae aliquae leges : exempla. ι
x. Anegyrica oratio est' dignitatis, virtu- I iis, factorum , omniumque bonorum alicujus expositis e. Homini qnidem in primis haec tribuitur ut propria , & multis aliis rebus quasi communicatur , nam laudantur perso nae, ut Demosthener, Cicero , Virgilius ἱ rex , ut sustitia, fortitudo, industria ; tempora, ur
487쪽
ver , aurora, dies serena 4 Dei , tit horti , col las, Italia ἰ porruν, is' b via , ut equus f planctae, ut vite/, oleae . Eorum praecipua attin
a. orationis igitur, quae de praeclarissimorum hominum laude habetur, duplex est forma. Una vitae ipsius ordinem, & gradus persequitur, ut dicendo exornet, quae illi
egerint ut privati homines, ut suae familiae, ut publici rerum moderatores, quod Plinius pulcherrimum hujus orationis exemplar ad Traianum facit. Altera unam certam ac prin-eipem uirtutem seligit, ad quam omnia illorum facta revocantur; aut quae ceteras virtutes supera vi t, ut Cicero pro Marcello singulari facile pane syrico facit; aut ad certa capit universa facta redigit, ut quae in a.dolescentia quae in matura aetate, quae in senectute; quae ad suam, quae ad Omnium perfectionem et quae agendo , quae docendo , quae ferendo praestiterint. Constitutam propositionem sua argumenta confirmant, in singu. lisque eorum insigne aliquod factum accura tius exponitur, reliquorum multa eo perti nentia quasi acervantur. Ad argumenti ingressum optima est imago quaedam insignis, aut historia , quae efferendas. virtutes ante praedicet, aut illius generis eximia forma, in ejusque initio aut fine in eo virum sane excelluisse appareat. Nolim ante exponendas virtutes multam doctrinam ex altissimis disciplinis mihi praeponi, quod iactis ornandis saepe tempus intercipit , sed in ipsis potius 'efferendis tacitam inseri . atque ex adjunctis
maxime virtutes amem eminere; multo mi in
488쪽
- L I B E R IX. 4rinus velim viros viris, facti factis conserri,& sanctos viros quasi inter se pugnantes induet, sed sine ulla comparatione cum aliis extolli: nullo antem pacto ita conseir , ut alter prope. atteratur, viri enm sancti & in te iris viventes, & in quieta sede regnantes pacis auctores sunt, & sine conflictu qaudandi sunt . Stilus huiu, Orationis est multo elabor, tior, e ultior. & splendidior qua
omnes dicendi artes aperit oν natumque Ora rimis exponit, quidquid erit fententris yopulare, alacre , & pulchrum , verbis nitidum , figuris juetin Eum translationibus magnificum , compo fit one elaboratum pertνactandum dabit a .
3. Urbo laudantur a Conditorum nobilitiis te, animi magnitudine, sapientia , probitam te . rebus gestis, omni virtute; a Civium numero . habitu, industria , ingenio, humani4 a te, doctrinae laude : ab studiorum celebritate , ac sama ἔ ab urbium ipsarum amplitudine , ab operum , templorum , aedium , via hum divitiis . structura , ordine ; ab hospitum& mercatorum eo confluent um multitudine; ac demum a caeli clementia, & regionis ubertate , Plures iis nominibus commendat
Laudabunt alii elaram Rhodon, aut Mitylenem ;aut Ephesum, bimari'e Corinthimenta . vel Barebo Thebas , veI Apolline Delphos Insigner, auι The sala Tempe . Sunt quibus unum opus est intactae Pa IIa-
489쪽
Undique deeerptae frondi praeponere olivam . Pliarimus in Iunonis honorem , - ': Aptum dicit equis Argos , irresque Mycenas .
Me nee tam patrens Lacedaemon,
Nee tam Larassae percussis eampus opimae , Quam domus Albuneae resonantiι , νEt praeceps Anio Tiburni Iucus , ω uda
4. Regiones vero,& agri miti, aut tem perato caeli habitu, aeris saluba itate , apricorium collium, leniterque assurgentium ' moenitate, fluviorum copia, a soli ubertate, segetum vi, & bonitate , fructuum multitudine ac sapore; a vini , oleae, segetum mul-.titudine, ac pastionum ubertate cete Ανntur. Campaniam ita Florus l. i. c., ἰω omnia' non modo Italia , sed toto orbe terrarum. pulcherrima Campaniae plaga es ; nil mollius. c. W-D ; denique bis noribus vernat δ nihil uberi'ν DIO , ideo Liberi Cererisque certamen dicitur nihil hospitalius mari . His illi nobiles portus Crieta , Misenus , ω tepentes fontibus B iae , Lucrinus , Θ avernus, quaedam maris ostia . Hie amicti vitibus montes Gaurus , Fa- Iernus , Mascus , edi pulcherrimus omnium Vesuvius , Aetnaei ignis imitator. Urbes ad mare Formiae, Cumae , Puteoli, Neapolis , ω ipsa caput urbium Capua . Et Tarentum Ηο-
Ille terrArum mihi praeter omneir Angulus ridet et tibi non ometto Mella deeedunt, viridique certat Barea Venafro
Ver ubi longum , tepidasque praebet Iupiter brumas, oe amicus Aulon Fertili Baechol minimum Falernis Invidet uvis. s. Nais
490쪽
LIBER IX. 4r s. Natalitia oratio est ea , quae habetur celebrandis maximis natu filiis clarissimo uin
Principum, aut certe praestantium virorum non minus ad Parentum laudem, eorumque Civium, ac populorum gaudium, quam ad filiorum praeconium . Itaque a praecedentibus omnium votis , a praesenti non modo Parentum,& Civium, sed omnium circa populo i um , Parentibus studiosolum Principum plausu , mimi coi umque dolore , ipsius ite Pietatis, ac Religionis gaudio pro tanta 1 u scepta prole, & divinis significationibus, si fuerint, ingredere, & quae sutura sint ex
gestis Pueri commoda propone. Tum e Ximias Parentum, ac Majorum laudes excurre, eorum praesertim , quorum similem Puerum pollicearis & conjicias, eaque omnia dicas aequaturum: nam Fortes creantur foνtibus Deinde pueritiae, adolescentiae, maturaeisque aetatis facta , ex iisque in omne hominum, aut suae certe gentis genus beneficia quasi distribue atque eXorna. Insigne est hujus orationis exemplum in Virg. ecl. 4. Siselides Μ ae chc. i6. Gratulationis Oratio ea est, qua alteri se licitatem aliquam ab eo adeptam gaudere nos verbis & re testamur. Primum omnium
illud bonum quam magnum si I, praeclarum, utile, jucundum, quantum par est, praesati , ejus virtuti tribulum cise, eamdern qu virtutem in amplis*mum , eaque dignum campum, ubi insignia edere, insignia praestare universis possit , devocatam ex animo gratulamur; hanc omnium esse vocem, &alacritatem confirmamus: denique a divino Dd Nu.