Petri Iacobi Montifalchii De cognominibus deorum opusculum

11쪽

DE COGNOMINIBVS

masca. genere. Dindymon protulisse. Nam Catullus in dubio posuit oea magna, dea Cybele, dea domina Dindymi. Strabo idem quem paulo antite citaui scribit alibi Didyma The salis montes

esse ubi DInΥMEAE deum matris fanum, A. tarriobus etiam sibus delectareturi siue a turrita cororena quam gestarit appellata est dea TVRRIGERA. Statius. Ille phryges lucos matris penetralia cfodit Turrigerae. Item TVRRITA. Propertimaudia turritς rara ministra des. MATER MΥGDONIA . a Mygodonia regione Phrygiae contermina. Valerius flaccus. Mygdonis Pan ivlla fercs squissima inatris. ESINUNTIA. a Pesinunte oppido phryi/gis, ubi templum honorest ac sacra ei fuerunt auctore Strabone & Diodoro . De hoc oppido intellegit Valerius maxi. dum ait matri deii ses penumero imperatores nostri compotes victoriaorum siuscepta uota Pesinunte profecti soluerunt. Nam deam mater Ops est. ex qua Saturni semisne nati Iupiter/Neptunus/Plutos res Vesta. Idocirco MAGNA MATER cognominatur. Idem: Geon utius inquit edam magia matris Gallus. Sio 'lius italicus. magia q3 Reate dicata Caelicolum. matri. Idem caelicola genitrix, numen quod na Imina nobis Cuncta creas, cuius proleS terrami fretumq; S yderam & manes regnorum sorte gabernant. Eadem BERECΥNTI A nuncupas Vergil. qualis Berecynthia mater: In uehitur curru phrygias itu rita per urbes laeta deum parta centum coplexa nepotes. Omnet S caelicolas omneis suopera alta tenentes. nimirum a Berecyntho phrygis castello ubi colebatur teste Seruio. Apud Strabonem modo hanc ANGI DISTA M. modo R NIMO

12쪽

RINAM modo Aspo RINAM uocatam legimus. Martialis ENTHEAM dixit ita inquiens .inetia sectis uIulat matris Enthee GalluS inro του ε γο

est insanio quia homiries presertim gallos sarcerdotes insanire faciti ut supra in Cybeleii nostminis interpretatione demonstrauimtis . Resert Macrobius Labeonem sensisse hancin bonan

CIANUS italit rex qui Saturnum, a Ioue filioptusum excepit, exceptum regni societate donastuit: uariis &ipse nominibus fertur Clausius siue Clusius. Patultius. Cosmulus.Quirinus Iunonius Ianus pater. Deus claviger. Deiis geminus. Deus biceps. Deus bifrons. IANVM Pompeius festus ab lata aspiratione detracta dictum auctimat east ipse sit chaos, cui omittit primo stupplicabat: ueluti parenti a quo rerum omnium factum pustrabatu initiumipso apud Ovidiunt ita dicent Mechaos antiqui liam sum res prisca uoca bant. Accipe q/Iongi temporis acta canam. Lucidus hic aer & questria corpora restant Ignis arqua & tellus unus aceruus erat. Vt semel h c reorum secessit lite suam. Inq; novas abiit massa oluta domos: Flamma petit canum. ippiori locus, aerea carpit: Sederat medio terra fretumi loco.

Tunc ego si fueram globs S sine imagine moentes In faciem redii dignaque inebra deo. Alii indodum idest caelum reterente Macrobio esse uoluel runtdanumq; dici ab eundo se mundus semper.

13쪽

γ DE COGNOMINIBVs

ent: dum in orbem uoluituri & ex se mitium fasciens id se refertur. Vnde Cicero EANVM no iast num nominat ab eud Ideo & apud nos i quia tuor spectat partes. ut demonstrat simulachrum eius Faleris adiecta. Propteream QUADRIFORO

Nisa quibusdam uocatus. Ouidius quia Ianugpraesidet Ianum dici uoluisse uidetur dum deus ille apud ipsum sic ait Praesideo forib' cani cum mitibus horis Et redit ossicio Iupiter ipse meo. Inde vocor Ianus, Quam salie rem Macrobius quoq; indicat scribens in hunc prope modum

sed apud nos Ianum omnib' praecile ianuis nothmen ostcdit CL hvs IvM siue CLVsIVM nominast uere quia bello eius auis patent pace claudutue ut Macrobius tradit. Apud Ovidium ipe ita inoquit. Nomina ridebis modo nam Patultius ideEt modo sacrifico Clusius ore uocor. Scilicet atterno uoluit rudis illa uetustas Nomine diuero fas sigilificare vices. CoNsvVI VS eodem Macrobio in si auctore dictus fuit a conserendo hoc esta propagine humani generisi quae Iano a uctore Conscrisur. Q VIR IN us quasi bellorum potens ab hasta quam Sabini Curim uociit. IVNONIVS qsi More solum Ianuarii Sed omnium mensium inofressum tenes.Inditione. n. Iunonis sunt Onities alende PATER quasi deo N deus. Iuue. Respono des his Iane pater. CLAVICER. namq; cum claui S virga figuratur quasi omnium portaru custosae rector viarum. Ouidius. Clavigerum uerbis alloquor ipse deum. GEMINVS ppter ancipitem imaginem. de qua Ouidius Tum sacer ancipiti mirandus imagine Ianus . eadem causa BICEPS

14쪽

RAI FRONs. Oui. Iane biceps anni tacite labenotis origo Solus de superis qui tua terga videri Ab Oratio MATUTIN vs uocas a mane quae pol tior est diei pars. Nam bon' a mane ut dicitur dies incipiti ut no iniuria ab Hesiodo prccipiati

Mane operi adsurgas. opis pars tertia mane costficitur. i aliquid bene incipiut matutino temopore incipere consueuerunt ut ait Acron Orarii interpreS. Ianus autem rebus incipiendis preest. Ideo ab aliquid ordientibus inuocatur sicut ab Oratio cuius hoc sit carmen. Matutine pater seu lane liberius audis Unde homines operum priomos viisl labores instituunt. Sic diis placitum tu carminis esto Principium,

DE COGNOMINIBVS IOVIS,

CIVPITER a iuuando nomen accepit ut sit Jupiter iuuans pater teste. M. T. Cicerone graece in genitivo '' Homerua iniν hQq est somnium a Ioue estia nostris maioribus hic IovIs in nominadi casu dictus est. Cecilius. Nonouus sidem deus reptus est iovis. Vnde Diiovis& Veiovis de quibus infra. Abeisdem ueteribus

. opΤIMUS MAXIMVS uocabatur. optimus Ppter

beneficentiam Maximus propter vim. A poetis uariis nominib' fertur pATER quia singulorum benevole susceperit curam. uel dux fuerit horni, nibus beneuiuendi. ut Diodorus testatur. Oratia Iam fatis terrς nivis ato dirae Gradinis misit pirer. SATOR & CREATOR. Vergi. Olli siubrides huiiunum sytur at' d ru . Valeri0s SorRnu eun ,

15쪽

Mon modo GgNI GREM sed etii genitricem uolycniit;sic. n. ait upiter onini potes regum rex ipse 'deumq3 Progenitor genitrixi deum deus viriure omnis IMpERAT ORS Rrx ob imperii ampliotudinem. coNsVLTOR & PROVIDVς ppter conν idendi prudentiam eiusdem quem paulo ante citaui testimonio Diodori o MN 1 poTENS Verg. Iupiter omnipotes pribus si flecteris ullis. Oui. At pater omnipotens ingentia moenia caeli Ciro Cuit. Nam ut ait Terentius)templa cassi siumma

sollitu concutit. IVM MVs DEUM. Ouidi. Quid ' O tua fulmina cessant Summe deuin ρ REX SVP EORVM. Oui. Rex supctu trepidare uetat. REX DE ORVM. Vergi. Sic fata deum rex sertitur. MuNNI DOMINUS. I opere obsceno, Fulmen habet inudi dominus. IATV Netus quia Saturni filius. Otii. Que pater ut suma vidit saturnius arce. CAELI RECTOR. idem Vasti quoque rector Olynapi. OPIit

TVLVs quod opem indige tibias ferat uti a diuo traditur Augustino. ALUMNVs quia idem ut refert omnia alat. DIE spi TER quoni1 diei pater Aulo Gellio & Acrone auctoribus. uel ut ait Atio gustinus) quod partu perducat ad lucem. Oraotius. Namq; diespiter igni corusco nubila diuitides. LVCEΤIVs. quod luce quasi uita adficiat ac iuueti quo cuti Gellius refert) Cn. Nevius in litabris belli punici Iouem appellat. quem si legisset Seruius enarrans illud maronianum Lucetium portae Cibeuntem & reliqua non scripsisset Luce stium a Vergilio dictum in nullo alio loco inueo hiri. de Lucetio p Ioue meminit eti i Pompeius Festus. FERETRIus a ferendo. quia ut Festus ides a cl

16쪽

D EORVM T

est auctor pacem ferre putares. ex cuiuS templo sumebant siceptrum per qd iurarent. Et lapidem, silicem quo thedus ferirent. DII OVIs quod dier sicut Lucetius de quo paulo ante, quod nos luce iuuaret. VE I OVI S a particula ue diminutiva, ganon iuuandi potestatem sed nocendi vim habe ret. nam deos quosdam ut prodessent quosdani' ut non obessent colebant. Propterea eius simulachra fagiptas tenebat: ut scribit Gellius.his adoriatur quod Macrobius memorat nimirum huic rei faciens Deos scilicet ex cotrario in eadem rer duplici censeri & potestate & nomine. ut Apollinem ικιον a sanado.& mra να a feriendo. sic & Neoptimitu Enosycthona & Asphalionem ut infra suo in loco dicemus.Quidam Veiovem Apollio neni esse tradunt. Martianus capessa Plutonemro uti in fastis Iouem iuuenem sine fulmine: cicine quasi paruum Iouem. ut Uegradia farra coloni,

aue male creverus uesica q3 parua uocat. STATOR

Liuius Templum Ioui statori uouet Romulus: si constitisset a fuga romana acies: dictus a stando est Romanos a Sabinis fugictes stare fecestis rit . etsi Laurentius Valla a sistendo dici maluit Seneca statorem tantum dici vult quia stant best neficio eius omnia. de Iouis statoris teplo Oviodius. Tempus ide Statoris erit quod Romulus olim Ante Palatini condidit ora iugi. AMMONide Ouidius. Durili gregis dixit sit Iupiter unde

recurviS. Nunc quoq; formatur. Lybs est cu coronib' Ammon. Ausoni'Gallus, Ammonem lybiae costituere deum. Nominis originem refert Sereuius ita scribes Liber pater cum per lybyam e Τ

17쪽

DE COGNOMINIBVS

ercitum duceret fatigatus siti Iouis patris auriolium i inplorauit:& statim uiso ariete fons sequutus est. Unde facta fuit Iovi Ammoni ab arenis dicto simulachrum cum capite arietino .m graece arena latine significat. Herodotus Ammonem tradit Aegyptios nome et se: quo ita illi Iostuem appellant. Unde Ammonii populi dicti sint Aegyptio' coloni. Hos PITAL Is p quem Phalalyris in epistola ad Stesicorum iurat. cc Vergiliana Iuno hunc inuocat ita precans, Iupiter hospitio bus nam te dare iura loquuntur. Iupiter. n.hospitibus preesse dictus est uel propter Lycaonem qcum Lusceptos hospites necaret a suscepto Ioue postq epti as humanas apposuit in lupumscon' uersus ostendit hospitii iura uiolanda non esse.

uel quia ab illo planeta religio & iustitia est at noninis humanitas.graece tibiis hospitalis uocat tur. Vnde Xenia Martialis alterum ex libris distichorum uocauit quia Xenia hospitii sint munes ra. Sed idem graece deus ἰκν, uocatur & vir ut supra diximus. LATI ALIs cui a Romanis &latinus comunia sacra fiebat in monte albano teste Diose

nysio/Lactantius humano sanguine coli solitum tradit. ANxVRVs Vergili'. Quis Iupitre Anxurus aruis praesidet. ibi Seruius circa tractum inquit Campanis qui est ad Rutulos & Circeos colebatur Iupiter puer et Anxurus dicebatur quasi

inibir . i. sine nouacula quia barbam nunq rasisset. AEC IOCHVs ab Oxu & αii quia nutritus sit a capra uel ab iχω teneo & α ii ι . quoniam aegide uteretur.

Harum postremam derivationum Lactantius se/quie scribes Iouem Amalthri caprs corio usum

18쪽

esse pro si uto contra Titanes dimicantem. Prolyptereat a poetis Aegiochu appellatu. ELICI Vs ab eliciendo teste Varrone &Ouidio qui dicit Eliciunt cano te Iupiter. unde minores Nuc quo P te celebrant Eliciumq; uocant. Liuius sic loquitur de prodigiis ad ea elicienda e mentibus distuinis Ioui Elicio aram in Aventino dicauit. Huc PlautuS PRODIGIALEM nominauit.ei' uerba sut

Sed mulier postsi experrecta es prodigiali Ioui

mola salta aut thure comprecatam oportuit. P IδSTOR cui Lactantius aram a Romanis dicata restfert qn eos inilete monuisset ut ex omni frumcto

quod habebant panem facerent atq; in hostium castra iactarct. eoq; facto soluta effetobsidio deis speratibus Gallis inopia subigi possie Romanos PRAEDATOR a praeda. Ut enim scribit Serui' ho/noratas romani moris fuit ut bella gestari aliqd de parte praedς numinibus pollicerctur adeo ut Romς Iouis praedatorii templum fuerit non praedς presset. Sed quod alim ex prina ei debe

intra septum domus colebatur. quem dea etiam PENETRALEM uocabit ut Festus auctor est. Oui. Cui nil hercei profuit ara Iouis. ULTOR cui paniftheon ab Agrippa facta Plinius ait. OLΤMPIVs Valerius detracto etia Ioui Olympio magni ponderis aureo amiculo. Dictus ab olympia loco iii sta alpheum fluuium in agro Pisano sib ditione Eleorum.ubi Iouis Olympii templum fuit cum simulachro ex ebore a Phidia facto. de quo Pliis nius. uel olympius dictas est ab Olympo practercto a quo eruditus fuit teste Diodoro. LLLVS ab

19쪽

DE COGNOMINIBVS

Elide. na ut diximus) Olympia est sub ditione

Eleorii. Sta. Atticus Elei senior Iouis. DICTAE Vs Uergi. Ante etiam sceptrum dictaei regis. a Dicterno te & urbes Creta ubi fuit enutritus temptui habuit. Strabone ac Seruio: auctorib'CAENEUsa Caeneo promontorio Euboes ubi hercules ab Oechalis expugnatione reuersus aram struxindi/ccte Ouidio Victor ab Oechalia ccneo sacra parabat Vota Ioui. Seneca Qu a tepta tollens arac net iovis austro timendum spectateuboicum mare. LΥC AEVS a lyceo monte Archadiae ubi testplii ei fuit auctore Sta abone. DODONEUS pro petalasgico. de quo Strabo idem. Et priapei carnatonis illud satis notum Dodona est tibi iupiter sao

Crata. TROPHONIVS cuius oraculam in Lebadea

structium est hiatus subterranei descensum habes exauctoritate Stabonis A TABΥRVs huic Atabyrim molem altilsimum Rhodi factu ella Straobo idem testatur. C A sIVs a Casio Aegypti mole ubi sdem habuit. Hic ille mons in quo Pompeii

magni corpus iacet. si Strabonem sequimur auoctorem. LARΥSIVS S ENEs IV s. de qbus Strabor TRIPHΥLLIVS in cuius templo columna fuit auoreambi Iupiter sua gesta descripsit. tradeute Laoctantio. huius meminitetit Eusebius de praepat': ratione euangelica. LAPIDEUS per quem fancti fosimum iussistanda fuit auctore Gellio. Cicero sic quomodo inquit tibi placebit Iouem lapideunt iitrare cum scias irata e se Iouem nemini posse. Videtur autem Lapideus dictus a lapide quem in faciendis foederibus iuraturi tenebant ut scribit Festus ita loquctes Si sci cs fallam me Dieis

20쪽

piter salua urbe arcem bonis eiiciaticae ego hunc lapidem. p Loivs apud Tibullum Arida nee pluuio suplicat herba Ioui. Nam Seneca memo/riae uel arbitror) lapsu versiculum hunc Ouis dio allicribit. ELEUTHER rus liberator cui templa fuit apud graecos Plateis structam ab eis occiso Mardonio cum. ccc. millibus Persarum. eil aocra instituta Eleutheria appellata. si Straboni credimus grauissimo authori NICEPHORI Us ex cui' resposo habuit praesumptionem imperii Hadrianus . vi Spartianus memoriae tradit. PAPEVS. que Herodotus rectissime appellatum ait. arbitror sia ποι πα est pater PANO M pHEVs uel quod omnium uoces audiati uel quod omnium uoce loquatur. namq3 παν omne & ui .u uocem significat. Ouidi. Ara panompheo uetus est sacrata Tonanti. quod sane ab Homero accepit. ille. n. siciu - πανομιναιωέκνι νεlε-αχαιοι. Lactati' meminit de Iove ATRABΥRIO. LABRΥANDO. LAPRIO. MOLIONE . iiii Nil velint Iouem esse quem Arabes AssABINVM

- DE NEPTUNI COGNOMINIBVS. φ

C NE P T V N V M Varro latinae decus lino

guae a nubendo dici uoluit qd terras nubat idest operiat. Cicero uero S ipse latinarum literarum sidus a nado'paulum primis literis immutatis. hic a poetis. REX Aa V ARVM . Deus aequoreuS. Pelagi rector. Profundi domitor & moderator. Maris genitor a ppellatur.Cul. Mulcetaquas rector pelagi. Idem Cumi tridetigero tumidi ged