장음표시 사용
231쪽
aro DregsΥ. PARs. I. m. I. mani , iisque vel Historicis eisul. 2. vel Wrtibus istius Iuris efficientibus , seu coninuituentibus, de quibus agitur risul. 3. &4. 4. Subiecta nunc Obiectaque Iuris , et
ea quae ius versatur , quoque ius omne collimat, sequuntur: quae tria , ut in I situtionibus, ita & in his quoque Pamdectarum libris ordine pertractantur; Pedisonae, inquam, Res , dc Actiones. r. Personarum differentiae variae fuerunt; varioque eae adeo & diverso Iure per v riss Iuris articulos, totoque quod deinceps explicabitur, iure, habitae. Quare diavi fiones earum speciesque tribus titulis sequentibus nunc proponuntur . Et quidem ex duplici respectu: Primo quidem, rati ne status tum naturalis , seu gentium,
tum publici : titulo quinto de satu homi
Hoc respectu sane e r. alii sunt liberi, alii servir 2. Ex liberis rursum alii ingenui , alii libertini : 3. Item alii Cives, alii peregrini: 4. Alii iuste , alii injuste nati. 3. Alii sanae mentis , alii furiosi 6. Alii nati iam , alii nascituri : 7. Mares alii,
Ratione vero status privati , seu sanalliae , ita enim sequens titulus superio-
232쪽
PRrvcrp P A IUR IS . 2Irri connect endus est , non ut vulgo fit alii sunt sui juris, i.e. patres familias, seu familiae suae principes, & capita; alii vero alieni, ut servi familiares, filiique s milias. tit. 6. de his qui fui vel alieni iti-νis funt . Qui quidem filiifamilias non iustis modo nuptiis , seu nativitate constituuntur, verum etiam legis actione , i .e. Adoptione d uti retro iidem filiis variis modis patria potestate liberantur . tit. 7.
de Adoptionibus o Emancipationibus, σaliis modis , quibus potestas solvitur. a. Res quoque, ut in vario discrimine sunt, ac proinde & diverso iure habentur. ita & de earum divisione & qualitate hie agitur . tit. 8. de Divisione rerum , o qualitate a
Nempe quod aliae divini iuris sint, extra hominum scit . commercium positae, aliae vero humani . a. Item aliae naturali iure omnibus communes , aliae publicae , aliae Universitatis, aliae nullius, putares divini iuris, aliae singulorum ; Aliae cO porales, aliae incorporales , quae solo iure
. Actiones, hinc enim iam potissimus Actionum tractatus incipit ), tertium Jutis subjectum sive objectum constituunt: Κ Ad is-
233쪽
Σ18 DIGEsT. PARς L LIR. I. Actiones , inquam , si privatos respicias, id est jus persequendi eius quod cuique debetur : Ad quas quidem alitones diris guntur deinceps sequentes tituli omnes ad finem serme libri M., etsi sub his titulis ad quamlibet materiam continentia alia
Caeterum in amonibus primo loco cono siderandus venit Magistratus , seu Iudex ins dicturus , seu a quo actionem olim impetrari jusve dici oportuit , coram quaea institui, a quo demum ea definiri debeat . Hinc adeo sequens tractatus de Magistratibus sub I . titulis hoc loco p situs est. Porro quae de Magistratibus quomodo scit. ad Alexandri Severi ferme tempora, hisque proxima, ii suere: nam sequentium deinceps Imperatorum , quorum potissimum constitutiones in Codicem relatae sunt, tempestate, alia longe Magistratuum facies seu ratio extitit , ut series Codicis ostendet) , hoc libro tractantur , ad DR
I. Primum ostenditur , quodnam Semsenariam serme Magistratuum plerorumque in Repub. vel Imperio Romano fuerit, seu ex quonam potissimum cita erant populi namque Romani tres ordinesine s, Senatorius, Equestris,di Plebejus Magistra
234쪽
tia enim hic titulus superioribus cou- nectendus venit, non ut vulgo : hoc quip-r titulo non agitur de decretis seu de Iudiciis benatus, multo minus de primis I vicibus ordinariis in statu populari, verum de benatoria dignitate, quaenam videlicet ea sit, qua busea competat, suxoribus scit. oc liberas quoque Senatorum , vicissim quibus ea eripiatur. a. Secundo Genera Malisirattium specia- tun proponuntur: erant scit. Magistratus alii Urbani, alia Provinciales: s de his enimbaetenus hic agitur J, nam de Municipalidus postea demum agetur lib. Io., cum
men in Codice junctim de his quoque eodemque libro , puta Iliam eis ἡ- '. M Μayistratus erant,
num pri , iusque dicebant, eum quidem alii Consules, sub t. p/riter, ae sub populari: ἀμέλ- praeter Voluntariam Jurisinem s puta adoptiones , manumis Κ a sones
235쪽
etao DIC EIT. PARs I. LIB. I. siones, emancipationes, quae apud eos celebrabantur, & honorem Fastis nomina dandi, i. e. ut annus de eorum nomine desi- ignaretur hoc aevo sub Imperatoribus pauca admodum relicta suere . tit. ro. de Officio Confidis . a. Praefesti Pνaetorio e quis aulicae disciplinae primum praepositi erant,& ex Equeuri ordine aliquanὀiu sumeba tur , & mox dioecesis integras plures ve administravere; sic quidem , ut pote- .sas eorum ad summum post Principem lsastigium evecta fuerit , inter alia appe, Iandi ab his iure denegato ita enim di- is inguenda sunt tempora ; non vero confu
se de Praesectis Praetorio agendum & per ssaturam . sit II. de Osscio Praesed i Praetorio . 3. Praefectus Urbis, qui publicae disciplinae, quieti & saluti tum Urbicae, i. e. in ipsa Urbe Roma , tum ad centesimum
milliarjum usque praeerat: nam peculiaris haec eius dioecesis erat ), cuiusque notio erat de omnibus criminibus . xit. I a. de
2. Sine Imperio erant in Urbe Roma
Magistratus nonnulli , & duo qnidem hi: Puta Ouasores, qui quaerendae, unde &his nomen inditum, servandae & vicissim
erogandae publicae pecuniae praeerant, quanquam dc Quaestoriis nomen ossiciumque ad
alia quoque postea traductum . Nam Sc
236쪽
g Μ Aors TR ATI B. 22 Is aestores fuere qui & Candidati Principis dicti), qui legendis Caestris in Senatu orationibus , libellis & epistolis vacabant . tit. I 3. de Oscio Quaestoris. Praetores item, qui Jurisdictioni tantum Civili praeerant , nullo modo vero criminati. tit. Iq.dὸ meis Praetorum.
3. Extra ordiuem ius dicebat in Urbe Roma Praefectus V tam , qui ex equestri ordine sumebatur, & cum septem cO hortibus Civitatis securitati invigilabae, qua diurnae, qua nocturnae, ab incendiis& effractupis . th. de Oscio Praefecti Vigilum. Et haec quidem de Urbanis Μagistratibus . 2. Proυinciales Magistratus sunt qui so- fis i. e. in Provinciis Imperii Romani Rempublicam administrabant cum imperio , iusque dicebant o Erant autem hi,
I. Proconsules ; qui quidem sortiebantur& administrabant olim cum plenissima potestate & imperio Provincias Senatus populique Romani,& in his iura reddebant. Notandum enim , Augustum , Princi pesque his proximos arcano politico Provincias curandas inter se & Senatum divisisse. Qui & ipsi Proconsules, propter diffusam administrationem , Legatos suos, seu adiuvas & adjutores quosdam habuere,
quibus videlicet suam, si quando vellenx, S a Pan
237쪽
aret Dro Es T. PARI 1. Lis. I. mandarent Iurisdictionem. de lato Proconsulis oe Legati. At in Caesaris i Provinciis, ac nominatim in Provincia aegypti, Praefectus Auguν alis erat ab Augusto iImperatore ita dictus quique ex Equitibus iaetim sumebatur. tit. i . de .cio Praefesti ita Mustalis . In caeteris vero ProvinciiS, ierant olim qui Prodes, seu Legati Caesaris idicebantur. tit. I 8. de Offieio Praesidis. Verum haec quidem ita olim observata idistinctaque: hoc quippe Iurisconsul torum, le quibus pandectae conflatae sunt, temps' ire, quo iam omnes Pro retiaetae in Caesaris tpotestate erant, inter Proconsules & is des, id tantum serme discriminis reliqui , fuit , quod illorum dignitas maior erat, rnaaiusque fastigium, horum vero minus. rFisalibus speciatim causis in Provinciis, i inter fiscum & privatos ius dicturus, Pra 'erat Procurator Caesaris, qui & Rationalis idicebatur . tit. 19. de Ucis Procuratoris i Caiar Rationalis. lIn Urbe denique Alexandrina quae serat velut altera Roma & instar Prinsecti Urbis Romae, erat peculiaris quidam Magistratus, qui Iuridicus dicebatur, quemque unum Iudicem Alexandrini habebant.
rit. χo. de Osscis Iuridici ; qui quidam titulus, ut dixi, peculiaris est Iuridico Alexantitae, cunde &Alexanseia vinc
238쪽
Dκ Μ Α G rs TR A TIR. 223 nominatim addita in titulo Codicis : na-que enim ulli alii hoc aevo Iuridici suere. Et haec quidem de Magistratibus . ita specie , seu de generibus Μagistratuum, qui Iurisconsul toram tempestate fuerunt. Nunc communia omnibus Μagistratibus duo subjiciuntur , circa formam iuris dbeendi ab his. 3. Tertio igitur observandum hoc loco, qui & ipsi Edicti perpetui ordo erat Μagistratias qua Urbanos, qua Provinciales, jus dixisse, non per se tantum, verum etiam per alios , quibus videlicet ipsi iurisdictionem suam , iure videlicet Magrustratus sibi competentem , non vero specialiter Lege sibi delatam quam utique
mandare non poterant ', mandassent. tit. a I.
de ossicio eius, cui mandata est Iurisdictio. 4. Quarto notandum , Μagistratus non solos ferme ius dixisse , verum Adfessores insuper suos , seu Consiliarios quosdam habuisse , qui juris peritiam ipsis suggererent: sive quia ipsi ferme Magistratus a
ma magis, quam iura plerumque nossentὴ quia adiutoribus nonnullis potestas Omnis eget, quorum consilio regatar. rit.
239쪽
I. Da MODO IURISDICTIONIS. - . a. oe de INJus UOCANDO. . tanto ςirca Magistratus, Modus seu Formula Iurisdictionis attendenda
venit TMagistratui videlicet cuique competentis, ab his exerendae exercendaeque, seu Magutratus de causis notio .
Ita enim huius libri initium superiori cohaeret, & quidem iuxta ordinem Edicti perpetui, ubi post tractatum de Magistratibus municipalibus , eorumque potestate & officio , ea statim subjiciebantur, quae admodum & sermulam Iurisdictionis pertinebant), non ut aliter vulgo. Spectandum scilicet ius imploraturo, seu acturo , quaenam Iurisdictionis species cuique Magistratui competat, & in quo nam Jurisdictionem habeat e uti ipsi Magistratui attendendum , quomodo recte riteque , pro dignitate sua , eam exercere possit. Cavendum utique illud inter caetera Magistratui, i. e. ut ne sibi aut suis, ne majori aut aequali , ne extra territorium,
ne supra jurisdictionem suam , nisi par
240쪽
tium consensu ius dicat. m. i. de Julii nactione: uti retro cavendum , ne quoi jurisdictionis perpetuae causa propositum est in Albo Praetoris, ab aliquo corrumpatur, de quo hoc eodem titulo seu loco agitur, pariter ut in Edicto perpetua, nempe quia 'in Albo Praetoris iurisdictionis perpetuae
sermula continebatur. Secundo cavendum
illud Magistratui , uti aequabiliter omnibus)jus dicat, non vero ius novum i. e.iniquum , dolo statuat d eodem alioquin ipse iure, pariter cum eo qui impetravit, quae altera huius Edim pars est), adversario aliquando postulante, usurus. tit. 2. Quod quisque Iuris in alterum statuerit , ut eosdem ipse utatur . Tertio, quod auctoritatem vimque Μagistratus attinet , poenali Iudicio Μ gistratus quilibet jurisdictionem vimque suam di auctoritatem tueri potest , imo debet. tir. 3. Si quis ius dicenti non obtemρera verit. Et haec de Magistratibus: quae prima visio est in Actionibus & Judiciis. II. IN IUI UOCATio i. e. adversarii iuris experiundi gratia, ad eum qui 'Iuri L dictioni praeest, citatio ) munita Μagistra-' . tus Jurisdictione , secundum est in actio. nibus caput , seu momentum , praeliique adeo velut forensis jam fgnum, & mitium omnium actionum instituendarum . tili,