장음표시 사용
291쪽
ut loquitur Rutilius, inter alios maritimaque tempestite oborta, inclementis fortunae cohibendae , cum ventis decidit ut ad rem loquitur Iuvenalis Satyra I sicut Seneca dixit. 4. Nat. o. cum grandine pacisci , iactu mercium suarum in m re facto, in convectores alios actio datur, ad agnoscendam scit . iacturae partem , ut ita quod pro omnibus datum est, omnium contributione sarciatur. Quod quidem Lenis Rhodiae de re nautica caput inter alia suit: Rhodiae inquam, i .e. Rhodiensium , quorum , utpote Mi dc Maris aliquando imperium tenuere , nauticaeq; rei disciplina excellebant , Leges quaedam a Romanis quanquam victoribus receptae fuerunt . Et
haec est sententia simul & connexio f de qua hactenus anxie laboratur cum superjoribus tit. a. de Lege Rhodia de iactu . Non vero quasi hic titulus ceu scapha superiori subjectus fuerit. In Edicto sane Praetoris de hac lege Rhodia de jactu actura videmus junctim cum iitulo de locato, uti colligo ex ordine librorum Pa ai ad Edictum, ac nominatim ex ejus L 2.
3. Negotiatoris item alicuius negotium geritur ex alieno gestu , puta ab Institore ejus
292쪽
'g Ac Trou. Ex ALI TM. GEST. 273 eius i .e. ab eo, qui praepositus est nego
tiationi alienae contrahente eius rei gratia, cui praepositus est ; sic ut ex negotio Institoris ei & in eum actio in solidum
competat, quae L. litoria vocatur a persona ministrante , ut exercitoria a domino. ιιt. 3. de Exercitoria actione.
q. Domini quoque Patris negotium quandoque geritur , resque vertitur , ex filiorum , servorum , liberorumque hominum ab his possessorum contractu , & sic vi potestatis . De quo eodem ordine locoque actum fuit in Edicto. Hac vero par te distinguendum venit : Uel enim filii servive scientibus Parentibus & Dominis, vel nescientibus contrahunt , vel denique expresse iubentibus . i. Si scientibus iis filii servive in merce peculiari negotientnr, eiusq; rei causa quid cum his contractum fuerit, Parentibus autem vel Dominis a filiis vel servis aliquid quoque debeatur, quicquid in merce peculiari est , inter illos & creditores pro rata portione tribui
i. e. dividi debet: divisione tamen ipsi domino concessa , vel si di ut so inique facta suerit , reformari : unde Tributorie actioni nomen inditum a tribuendo. titui. q. de Tributor; a actione .
a. Nescientibus Patribila vel Domini g. s quos cum his qui in eorum potestate
293쪽
sunt, negotium gestum erit, actio regula riter non datur. tit. 3. od cum eo quι in alietio potesate es , negotium gestum esse dicetur. Ac nominatim ex causa mutui contracti ,. patre inscio , filius familias neque patrem, neque se , ne post mortem quidem patris ullo modb obligat. Et haec ea sententia S. C. Macedoniani . fit. Mit. do S. C. IIacedoniano . i
SUperior reguli de nescientibuς Domi
nis vel parentibus, ut in eos actio regulariter non detur ex contractu filiorum cc servo pum ,. duas patitur exceptiones ,& eas tamen non in torum , sed in tantum. I. Si Peculium ii habeant: ad finem quippe peculii Pater , & Dominos tenentur actione de Peculio , ex iussa praesumptione . tit. I. de Peculio. Et haec ipsa tamen actio non semper perpetua est , Verum annua tantum, extinsto uidelicet Peculio . titui. a. sitiando de pectilio aflio annalis est . Secunda exceptio est , si in rem Priris vel Domini versum quid fuerit: nam quatenus in rem Patris Domini
294쪽
I 'ς Acmou. Ex AL iEN. GEsT. 27 versum est, hactenus quoque actio in eos
aequitate suadente competit. mierso. 3. Jubentibus denique Dominis uel Patribus , si filii servi ve contraxerint , insolidum iam Patrem vel Dominum ii obligant . tit. ult. quod Iussu . Et ita quidem ni tres tituli superiori libro sebiiciuntur, pariter ut in Edicto eodem situ : at non& ordine , nam in Edicto hi tituli hujus libri paulo aliter posti videatur. . EX LIB. XUL
1. AppENDIx altera librι I4. II. De CONTRACTU . seu obligatione Ex RE : ubi UNIUS tantum e contrahentibus utilitas vertituν.
DEbitoris certe cujuscunque negotium Mulier inutiliter gerit, apud creditorem ejus intercedendo ; mulieres enim frustra pro aliis sese obligant. Quae Sententia est Senatusconsulti Velleiani. tit. I. ad S. C. nileianum. Qui ita ' superioribus apte cohaeret , pati ter ut in Edicto cohaesit. Iudiciali quoque aliquo quasi contractu,
295쪽
278 Dio. PAχs. III. LIB. XVI. negotium alterius quandoque geritur , ut ecce, si cum tibi obligatus essem , litem mecum tu contestatus fueris atque ita iudicio quasi contraxeris . leg. 3. g. idem scribit ii. de peculio ) rem meam omnino certo casu gesseris: Nam si tu vicis. sim obligatus mihi ex alia causa sis , adquires mihi exceptionem compensationis: Ac maxime negotium meum hac parte gesseris ; si naturaliter tantum mihi fueris obligatus : nam quod natura debetur , etsi peti non possit , oenit tamen in comperi . sationem. tit. a. de compensationιbus.
Atque ita hic titulus superioribus recte cohaeret, ut etiam cohaesit in Edicto perpetuo
3. Tertia species contractuum, & ultima quidem obligationum ex re , ex quibus incertum sermula seu amone petitur, est es rum, in quibus Unius tantum e contrahentibus negotium geritur'. veluti in deposito: Dat enim depositarius beneficium in suscipienda re; cum depositum sit conventio gratis servandae seu custodiendae rei alienae. tit. ult. Depositi vel contra. Et ita
quoque hic titulus in Edicto positus erat.
296쪽
I. De ΜANDATO. a. oe deS O C I E T A T E aQEquuntur actiones , seu petitiones in- certi, quae enascuntur ex obligationibus ex CoNfENsu, puta Mandato, Societate, Emptione , Venditione , Locato , Conducto, & similibus. Sic enim hic ordo quoque reddi potest et modo meminerimus, agi de incerti petulonibus. Et primo quidem loco occurrit q. Mixtus quidam contractus , ex quo incertum petitur , puta Mandatum , i. e. conventio, qua roganti fides. datur gratis procurandae alicujus rei . Fit enim Mandatum modo unius tantum contrahentium, modo utriusque, modo tertii alicuius gratia : Unde & duplex actio nascitur : directa , quae domino negotii datur et contraria vero, quae mandatario, seu mandanti . tit. I. Mandati vel contra. I. Ultima contractuum, seu obligationum ex quibus incertum petitur , & quidem obligationum ex consensu , species eii eorum, qui utriusque contrahentium semper
utilitatem continent: unde ex utroque la
tere directa iam actio nascitur . Quo incensu sunt sex: Societas, Emptio , Venditio,
297쪽
Permutatio , & contractuς innominati. Porro quae utilitas in his vertitur, aliquanc est inaequalis ; et si plerumque aequalis. I. Inaequalis inquam aliquando: quod in uniaco societatis contractu cernitur se a euenit. Nam & societas ita iniri potest , ut inaequales partes socii ex societate ferant .rit. 2. pro Socio.
De Contractitas , seu bligarionibus et consensiι , UTRI UsQvε utilitatem aequaliter continentibus : ac primum DE EMpTIONAE ET UENDITQNE .
Oualites tandem utriusque contrahea II . tis utilitas vertitur , in quinque sequentibus contractuum speciebus . I. Primum quidem in Emptione venditione: de cujus substantia, sorma , materia, di effectu , agitur lioe integro libro, & insuper tit. I. lib. proxime sequentis. I. De substantia scit . emptionis venditionis , ut& de nonnullis in ea pactionibus & legibus, seu conditionibus , quae scit. est appo- vi possunt, vel quandoque solent , agitur
298쪽
Dg EMpTUM. ET UENDITI H. Egrtit. I. de Contrahenda emptione , o de pactis inteν Emptorem Venditorem compositis. Inter quas leges , conditiones seu conventiones, singulares hae duae sunt: pnta, In diem addictio i. e. cum venditioni haec lex seu conditio adiicitur, ut si melior intra certum tempus conditio ab alio adseratur , a priore emptione discedatur tit. a. de in diem addictione. 2. Lex Commissoria si . e. pactio, qua convenit , ut si ad diem pecunia soluta non fuerit , res vendita committatur , id est resolvatur,&ad venditorem , si is velit , recurrat sve revertatur ). tit. q. de lege Commissoria.
Iactenus de substantia , pactisque venditioni emptioni ad ectis . a. Quod materiam venditionis emptionis attinet , non tantum res corporales ,
sed & incorporales vendi solent & possunt, veluti haereditas,& actio , in quibus quid
venditum intelligatur , quidque alterum alteri ex hae cauti praestare Oporteat, eX-plicat tit. 4. de haereditate vel actione
a. Vis m essectus persectae venditionis luatuor subiiciuntur. i. Perseita semel venisitio νωcindi, seu ab ea ab una parte rece i non potest, exceptis certis casibus, quibus persecta etiam quandoque venditio
rescinditur, & ab ea impune recedere li
299쪽
cet. de rescindenda venditione , O quando liceat ab emptione discedere . a. Perictilum & commodum rei venditae statim ut persecta est venditio . ad empi rem migrat seu transit . tit. 6. de Periculo commodo rei venditae. Regulariter venditori competit astio ad implendum contractum p Exceptis certis & lingularibus quibusdam casibus, qui hic praemittuntur titulo mox secuturo de actionibus empti & venditi , quibus ob non impletam conditionem actione opus non est, Verum vel confiscationi locus fit, vel manus in Iemonem venditor habet, vel ipso iure quid perficitur , quod ab emptore implendum erat; vel denique irritum fit id quod ab
. emptore fastum fuerit: puta, quando con- ditionem impleri , venditoris peculiariter non interest, ut 'in tribus sequentibus casibus, i. si venditus fuerit servus, ea conditione a Domino , ut exportaretur επ'
emptore non pareatur , vel servus in s-scum redigitur , Vel venditori in eum manus iniectio est. a. Si venditus se it servus ut manumitteretur: nam si legem non 'expleat emptor , servo ex Constitutione Marci & Commodi libertas ipse iure re- Praesentatur. 3. vel retro, ut ne manumit-
300쪽
DE EMPT ros. UEND IT ION. 283 teretur 2 quae pactio emcit, ne manumisso ab emptore libertas competat . tit . ult. de fervis exportandis, vel si ita mancipium Tenierit, ut manumittatur , vel contra .
a. De EMPT. ET UENDIT. adhuc. 2. De C AE T E RI s quinque speciebus obligarionum ex consensu , seu contractuum , in quibks utriusque con trahentium titilitas aequaliter vertitur.
q. Egulariter alioquin , ut dixi, & incommune , venditionis perlectae effectus hic est, ut Actionem empti venditi producat , ad implendum videlicet ultro citroque contractum: nam tres tituli, qui continentur lib. 2I. pertinent ad consequentiam Emptionis, non ad impletionem contractus. Uenditori scit. actio empti venditi competit adversus emptorem ad pretium, ejusque tardius soluti, usuras accipiendas rvicissim emptori, adversus venditorem, ad rem emptam accipiendam , & si quia eius intersit sua die rem traditam . tit. I.
de Actionibus empti venditi . Et haec quidem de Emptione & venditione. 2. Locatio conductio quoque , quae Emptioni