Iustini Ex Trogi Pompeii historiis externis libri 44. His accessit ex Sexto Aurelio Victore De vita & moribus Romanorum imperatorum epitome. Omnia quàm diligentissimè ex variarum exemplarium collatione castigata

221쪽

diis IusTINI HIs To Ricipalmeto cr opoba amo distunguitur. Arbores opobalsae M pineis mi 'mum μὴ lem piceis arboribus habent, ni siquod sunt

hiniles magis, Cr in umorem morem excoluntur.Ius cenaeto tempore anni balsami sudant:sed non minor loci elucopacitatis, quam ubertatis admiratio est: Quippe cisiit,to orbe regionis eius ardentissimus sol sit, ibi tepida aera naturalis quaedam ac perpetua opacitus inest. In ea regioneticus est, qui propter magnitudinem er aquae immobili,

eaten mort m mure dicitur. Nam neque uentis mouetur,

resilente turbinibus bitumine, quo aqua omnis stignatura

neque nauigationis patiens est, quoniam omnia uita carmitti in profundum merguntur: nec materiam ullam sustulet, Nautitur. nisi x alumne' ainatur.Primus πerxes rex Persarum Iuleos Onitiis : posteaciam ipsis Persis in ditioncm meis, xandri Magni uener diuque in potestate Macedonici in eis rhi aere. A' Demetri uin desciuilpet, amicitia Romano,

ruam petit primi omnium ex Orientalibus libertatem receis perunt, Dile tunc Romanis de alieno largientibus. Per eadem tempora, quibus is vria regni mutatio inter nouos reges est datur,in Asia rex Attalus florentisimum, cris Eumene patruo acceptum regnum, dibus amicorumer cognatorum suppliciis feddat, nunc matrem antiam, nunc Beronicem 1ponsam, maleficiis eorum necutas confirmo gens. Post hoc scelestum uiolentia rasiem, si ualidum ue,st frumit, barbara cupitamque in modum reortum Mamillis: non in publicum prodire, non populo se ostendere, non domi utiora conuiuia inire,aut aliquod signum sani hominis bubere, prorsus ut poenas pendere manibus inter fctorum uideretur. Omissa deinde regni administratiotici hortos fodiebat, I umina femi iubes, Cr noxia irinoxiis permisicla tque omnia ueneni ucco infictu, uelut pec

222쪽

LIBER π π VII. ii, haere mimus amicis mittebat. Ab hoc studio aerariae disiuembri se tradisit, tersiffiigendis, Cr aere fundendo, proα cudendoq- oblectatur. Matri deinde sipuorum Acere inissimis cui operi intentus,morbum ex solis amore contraxit, er septima die decessi: huius testameni o haeres populus Populus

Rom.tunc instituitur. Sed erat ex Eumene Aristonicus, non h*xςε

iusto matrimonio eis ex pellice Ephesia citharistae cuius silia ymitus, qui post mortem Attali uelut paternum regnirinnsit Asiam. cum multa sicunda praelia aduersus ciuitates, sa- quae metu Romanorum se tradere ei nolebat, fecisset, iustu que rex iam uideretur, Asia Licinio crus o consuli Grai; intelligit.

iuxqui intentior Atta icae praedae, quam bello, quum exlrtis Flor. 'mo anni tempore inordinatu acie praelium construisset, uila Pxxxorem ictus poenas inconsulta auaritiae sanguine dedit. In huius Io, li* cum missus Perpenna consul prima congregione Aristoniis ycum superatum tin potestat fluam redegit, A ttulicuque gaetas haereditarias populi Romani nauibus impostas,Romam deportauit Quod aegre strens siccessor eius Marcus h quisitis consul ad eripiendum Aristonicum Perpennae, perinde Anno. 6s. ueluti fui pollim triumphi munus esse deberet, 'mussu Go Q- ' ' citare contendit. Sed contentionem consulum mors perpenὰ '' 'i nae diremit. Sic Asia Acta Romanorum4cum opibus flua uitia quoque Romam transi fit.

B E R XXXVII. CAPTO Aristonico, Masiliensis pro Mensebus conditoribus Agis, quorum urbem senatus , ct omne nomen, quod Cr tunc, cr ante Antiochi bello hisista contra populum Romanum arma tulerant, deleri iugera,

223쪽

legatos Romam insere deprecantes, ueniamque bis a findet tu obtinuere. Post haec regibus, qui aduersus Aristonicum duxilia tulera praemia persoluta : Mithridati Ponticossia minor, i si Ariaratha regis Cappadocie, qui eo dem bello ceciderat, lacinia er cilicia datae, meliorque

populus Rom. in foci filios, quam mater in liberos fuit.

Quippe hinc paruulo auctum regnum, iride uita adempta, Nos Laodice ex numero sex filiorum, quos uirilis sexus ex Ariaruria rege fusi erat, timens ne diuturna reguliaministratione adultis quibusdam potiretur, quinque par vicidiali numero necauit unum paruulum sceleri muris coagnatorum custodia eripuit, qui post necem Laodices nam

propter crudelitatem eam populus extunxerat) folus regno potitus est. Mithridates quoque repentina morte intere 'pius itum,qui er ipsi Mithridates dictus est, reliquit. αius ea postea magnitudo luit,ut non fui tantum temporis,

rumetiam superioris aetaris omnes reges maiestalesuperauerurit, best que cim Romanis per x L V i. annos uaria uictos

ria gesserit. Quem summi imperatores vlla, Lucullus, caristeriq insumma, cneus Pompeius ita uicerunt,ut maior clariorque resurgeret in restiurando praelio,damniss suis teraribilior redderetur.Denis ad posemum non ut hostili uiactus ,sed uoluntaria morte iurauito regnosenex haerede mlio decessi. Huius futurum magnitus rem etiam coelestia ostenta praedixerant. Nam er quo genitus est amo, Cr eo quo regnare primum coepit, stella cometes per uirus tem, pus Aptuu inta diebus ita luxit, ut coelum omne con flagra re uideretur.Nam er magnitudine fui quartam partem coemii occupauerat, Iuliore fui solis nitorem uiceres: Cr cum stetur occumberetque, quatuor spatium horarum consti

mebus. Puer Iutorum insidias patibus est , qui eum sero κω imposi

224쪽

LI B E R παπVII. impositura,e urere iacularique cogisunt: qui conustus cum eos, stisent, supra aetatem regente equum Mithridat eaeneno em appetiuere. Quod metuens, antidota sepius bis In summambit, cr stabe adue uκ insidias exquisitioribus remediis stu*gilauit, ut ne uolens quum sincλ μ mo mori pomcris euasi

Timens deinde ne inimici quod Mncno non potucrant, cuius Plini'

ferro peragerent,uctiandi studium frixit: quapropter qua. meminit ii, tuor annos neque urbis, neque ruris tecto usius est sta preo, 3 - uagatus est, ex diuersis montim regionibus pernoctu bat, ignaris omnibus quibus esset locis: a luctus feras cursu aut ' fugere,aut persequi, cum quibusdam ctiam uiribus co fugare,

gredi. Quibκs rebus er insidias uitauit, Cr corpus es omis A per to etianem uirtutis patientiam durauit. Ad regni deinde admini

gendo regno cogitauit. Itaque Scythas inuictos unica, qui quod valetu. Zonrona, Nexandri Magni ducem, cum triginta nassibus dinis pluri- armatorum deleuerant, qMi carum Persarum regem cum kn ςς

ducentis millibus armalorum trucidauerant, qui Philippum Macedonum regem fugaucrunt, ingenti Irlicitate perdommtiit. Auctus igitur viribu3 Pontum quoque, ac deinceps cappadociam occupauit. A si quibusdam amicis tracitus a regno pro ictus, nemine sciente, peruagatus est, omniumque urbium situs ac regiones cognouit. Inde Bub

num transcendit, er quasi iam domnus Asiae, opportunaquaeque uictoriae suae 'metatus est Post haec in regnum,cum medituus iam periise crederetur, reuersus est, inuento paruulo filio, quem per absentiam eius Laodice foror uxorque enixa su rut ed inter I ululationem post longam peregrinatione ad uentus fui, er*j geniti,umeno periclitatus est. Siquidem Laodice soror c periit 8 crederet , inconcubitu3

225쪽

aso IUSTINI HIs To Rici regere post et, umenum aduenienti parauit. Quod crini ex

ancilla Mithridates cognouisset, licinus is autores uindis cauit.Imme deinde imminente,non in conuiuiosed in curuo pomon in uacationibus ,sed in exercitationibws: nec inter fodales ,sed inter aequales, aut equo, aut cursu, aut uiribus

contendebat. Exercitum quos sium ad parem laboris p iotientiam quotidiana cxercitatione durabat, utque ita inui, eius ipsi inexpugnabilem exercitum fecerat. Iuri deinde cum Nicomede societate, Papblagoniam inuadit, uictamque cum focis diuidit. Quam cum teneri a regibus isti tui nunαtiatum esset, legatos ad utrunque mi is, qui gentem restitui in pristinum statum iuberent. Mithridates cum se parentium maguitudini Romanorum crederet, superbo reston Ρ, haereditarium patri suo regum obuenisse , rest ondit: mrarique se, quae ei controuersia relata non uerit , di reo frunt. Nec territvi mitiis, Galatiam quoque occupat. Nic .medos quoniam si tueri iure non potuerat, iusto regi redoditurum res ondit. Atque insilium sum mutasto nomine, itomenem Paphlagorum regum nomine appellat, e quasi stirpi regiae reddidit et regnum, fiso nomine tenti. Sic ludibrio habiti legati Romam reuertuntum.

Mi THRIDATES parricidia a nece imo

a piculus , fororis alterius Laodices filios , cura ius uirum Ariamatbem regem Cappadocia per Gordium tinfidus occiderat, tollendos; latuis: niuit a m morte paratris exiuimans, si adolescentes palernum regnum, cuius

ille cupidiate flagrabat, occupassent. Igitur tam in bis .

226쪽

occupationibus uersatur, laterim Nicomedes rex Bilbaeniae, vacuam morte regis cappadociam invadit. Quod cum

nuntiatum Mithridati fuisset, per similationem pietatis auxilia forori ad pellendum cuppadocia Nicomedem in Diit. scd iam Laodice per pactionem se Nicomedi in motrimonium tradideres. Quod aegre ferens Mithridates, praesidia Nicomedis cappadocia expelirit, regno'ue fos ris filio restituis. egregium prorsus lictum, nisi μυωquuta stras esset. Siquidem lateriectis diebus , simulat se Gordium , quo ministro usus in Ariarathe interficiendo fuerat, restituere ira patriam uelle,sterans ,si obsisteret adolescens , causas belli futurus: aut ii permitteret , per eundem sibi tolli posse per quem interfecerat putrem. Quod ubi Ariarathcs iunior moliri cognouit, indigne Drens istes rem putris per auunculum pol me ab exilio reuocari, iugentem exercitum contrabit. Igitur cum in aciem eduxiset Mithridates peditum octoginta ruitillia, Rustum decem mi lia, currus falcatos D. C. nec Ariarathi auxiliantibus finitimis regibus, minores copiae .escii incertum bellum timens, coisilia ad insidias transe.strifolicitatoque iuuene ad co loquium, cura ferram occubearum irater Ucias gereret, scrutatoriis Ariarathe regio. morem se,curiosius imum ventrem pertrectanti, ais, cum veret, ne aliud telum inueniret, quam quaereret. Atque itarisiu protectis insidiis, si oculum ab amicis uelut infecT tu simonem,spectante utroque exercitu, interficit: Nogium cappadociae octo annorum filio imposito Ariaraonis nomine, desitoque ei rectore Gordio, tradit. Sed Cappadoces crudelitate ac libidine praesitorum uexuti, a Mithridate deficiunt, fratremque regis, er ipsum Ariara ιhem nomine, ab Asia ubi educabatur, reuocant: cum quo

227쪽

nithridates praelit m renouat, uictumque cappadociae rerugno expellit. Nec multo post ex aegritudine adolesens collecta infirmitate, decedit. Post huius mortem Nicomedes timens , ne Mithridates uccsione cuppadociae, etiam B,

thnium finitimam inuaderet, με nat puer uim eximiae pulchritudinis, quasi Ariarathes tres, non duos filios granuisset, qui a senatu Romano paternum regnum peteret. Uxorem quoque Laodicem Romam mittit , ad testimonii trium ex Ariarabe fusi torumsiliorum: quod ubi Mistbridates cognouit, Cr ipsi pari impudentia Gordium R mam mittit, quisenatui assereret, puerum cui cuppadociae regna m tradiderat, ex eo Ariaratia genit , qui bella Aristonici auxilia Romanis mis, cecidissi. Sed senatus studia regrum intelligens , aliena regna falsis nominibus dare noluit, er Mithridati cappadociam, er Nicomedi adsolatium eius Paphlagoniam ademit: ac ne contu meliuregum Arct ademptum illis, quod aliis duretur, uterque populus libertate donatus est. Sta cappadoces numus si bertatis abnuentes, negant uiuere gentem sine rege pos

Atque ita rex istis a senatu Ariobarzanes con lituitur. Erat eo tempore Tigranes rex Armeniae, obses a Paristis ante non multum tempuε datus, olim ab iisdem in re,

gnum paternum re lyis. Hunc Mithridates ad societatem Romani belli, quod olim meditabatur, pellicere cupiebat. Nihil igitur de olyasa Roman ton sinuentem, per Go dium impellit, ut Ariobarzani signi admod umbesum ira

strucer ne quis dolus sub se uideretur, silium suam cle

patrum ei in matrimonium reddidit. Primo ergo aduentu

Tigranis, Ariobaret ris sublatis rebus sivis, Romam con tendit: atque ita per Tigran rursus cappadocia pucris esse Mithriduus coepit. Eo tempore mortuo Nic

228쪽

LIBER πππVIII. u, mede, etiam filius eius, Cr ipsi Nicomeses, regno a Miastridate pellitur: qui cum supplex Romam uenisset, deis

cernitum in senatu, ut uterque hi regnum suum resiluatur: in quod tamen misit Aquilius Manliin, er Matthinus I gati. His cognitis Mithridates societalcm cum Tigrane bellam aduersuου Romanos gesturus,iungit, pactique inferbesunt,ut urbes agrique Mithridati,hominesve Cr quaeacunque auferre posciit, Tigrani cederent. Post haec Misseritates intelligens Flutum bellum fuscit et, legatos ad cambros,alios ad GaDgraecos, eT Sarmata Bastarnasique

auxilium petitum mittit. Nam omnes bus gentes , cum Mamanum meditaretur bellum, uariis beneficiorum muneris bustum lite illexerat. Ab Sotbia quoque exercitum v iure iubet, omnemque Orientem aduersus Romanos armat.

Non igitur magno labore Aquilium, Malibi num Asia no exercitu iret buctos uicit: quibus finitii cum Nicomeo depulsis, ingenti more ciuitatum excipitur: multum ibi auri argentique ,studio ueterum regum, magnumque besti paratum inuenit quibu3 instructus, debita ciuitatibus publica Cr priuata remittit, Cr uacationem quinquennio concessit. Tunc ad concionem milites vocat, e que uariis . exhortarionibus ad Romana bella , siue Asiana incitat. Quam orationem dignum duxi, cuius exemplum breui tali huius operis insererem , quam obliquum Pompeius Troagus cxposuit: quoniam in Liuio cr Satastis reprehendit, I n Livio requod conciones directas prosua oratioae operi suo iust notatu Pirirendo historia modum excesserint. Optandum sibi luisse peius Tio

ait, ut de eo liceret considere, bellumnest cum Romanis, guri au pax habenda: quin uero sit insistendum impugnanti λου , nec eos quidem dubitare, qui De uictoriae careant.

229쪽

LIBER πππVIII. 23, yis exercitus ferro, a quibusdam nouo contumeliae more sub iugum missostac ne ueteribus vimoremur exempli hoc famnites ipse tempore uniuersam Italiam bello Marsico consiuncto ipxςlligit, se, non iam libertatem, Ad confortium imperij, ciuitatisque poscentem: nec grauius uicino Italiae bello, quam domesticis umprincipum ictionibus urbem premimultoque periculosius sib. s. ab ausisse. Italico ciuile bellum es til er a Germania Cam Vrb.cond. bros,immensem illam ferorum atque immitium populorum, Antio D C Lmore procella illuuiem, munduse Idiliam: quorum tumet V II singula bella sustinere Romani possent, uniuersis tamen ciuilia bcra, iobruantur, ut ne uacuturos quidem bello suo putent. Vten, Cr Mithridas dum igitur occasione, cr rapienda incrementa uirium,ne si m ς p illis occupatis quieuerint, mox aduersus uacuos, er quieis ratu Orostos malui negotiam bubeunt.Non enim qumitur an capiet

risint arma ,sed utram sua potius occasione, an illorum: Nam bellum equidem iam tunc secum ab illis geri coeptum, cum sibi pupilla maiorem Phlogium ademerint, quam pa*iri suo praemium dati aduersus Aristonicum auxilij concesserant, gent que quam Cr proauo sto Mit iduli scimu 3 cal linicus in dotem dedisset. Quid cum Paphlagonia 'cur a se decedere iusscrunt, non alterum istud genus belli fuisses chas quae non vi, non armis, sed adoptione testamenti cx regum domesticorum interitu, hae reduraria patri suo obuenit et,

cum inter hunc decretoris amaritudinem parendo, non tumen eos mitigaeret, quin acerbius se in dies gerunt, non

obtinuisse. Quod enim a se non praebitum illis obsequium non Plarniam, Paphlagonianis dimissas non cappadocia

filium Muctum,quam iure gentiu uictor occupauera es Rampriun tamen sibi esse uictoriam eius ab illis, quorum nihil est nisi bello quaesitum.non regem Bitisula clare lori, in qu senatus arma dccreuerat, a se in Parium illorum occim

230쪽

im IVSTINI HIs TORI cIsu , tamen nihilominus imputari sibi, si qua Gordius aut

Tigyanes siciat: libertatem etiam im contumeliam sui e nutu ultro delatam cappadociae, quam reliquis gentibus abstulerunt : deinde populos cappadoc pro libertate oblata, Gordium regem orantem, ideo tanquam amicrus suus

est,non obtinuis. Nicomedem praecepto illorum bella sibi intulis, quia inultus larit Mithridates: ub ipsis uenatu obuiam, er nunc eam secum bellaiidi causam illis Dre, quod non impune si Nicomeri lacerandum sitatricis illa praebuerit: quippe non delicta regum illos, bcd uires ac maiestatem insequi,nes in D unosa in aliis quoque omniabus hac 'per arte grassatos. Sic Cr auum suum Phur

nacem per cognationum arbitria fluccedaneum regi Per gameno Eumeni datum sc rursui Eumenem, cuius clusi, bus primum in Asiam uere transiuecti, cuius exercitu ratast gis quam imber magnum Antiochum, ex Gallos in Asia, mox in Macedonia regem Porsin domuerant, Cr ipson pro

hoste habitum, eique interdictum Italia, Cr quod cum ipso ct frme sibi putauerunt, cum Alio eius Aridonico bellam gessi. Nullias apud eos maiora, quam Masinisse regis

Numdurum haberi merita. Huic impulari uictum Anuia balem, huic captam S piacei huic caritaginem descram, huic inter duci ullos Vicinos tertium senatorem urbis re fini: αmen cum huius nepote bellum modo in Astica gestam acto inexpiabile, ut ne uictum quidem memoriae patris donarent, quin carcerem ac triumphi Dectaculae periretur. Hanc illos regibus omnibu3 legem odioru dixis filicet quia ipsi tales reges habuerint, quorum etiam n minibis erubsunt, aut pastores Aboriginum, aut amuspisces Sabinorum, aut exulas corinthior , aut struos uera

a nass Tuscorum i quod honoratistam nomen uir inter