장음표시 사용
11쪽
-οἰ- υθω tempertum, atque exploratum es. Avunculus temte meus tibi primas deferebat , ac de tua eruditione divinitus sentiebat. Sed, ut omittam nunc docyrinam , ct praeclaram murutarum honestarum artium cognitionem , illud in primis me in hac opinione confirma Uit , quod Uideo , quanto amore illum mortuum prosequare , quantaque beneUotentia memoriam V x colas. Cur igitur hoc tua potissimum cura non committam, quod unum nomen i us plurimum illustrare potes ' ct ab omni injuria temporis , oblivioneque vindicare 3 Νam , cum mos semper fuerit , ni tu optime scis, consuetudoque etiam veterum illorum Graec rum , ainisimorum virorum, labores suos mittendi ad fortunatos homines , o maximos reges, quod ita putarent, se patrocinii multum , gratiaque suis scriptis comparaturos , nec non laudis etiam aliquid illoram ipsorum nomini allaturos , cum aliter se
cupidos eorum esse ostendere non possent; satui No , quicquid honoris , ac dignitatis hoc pacto ad quempiam pervenire potest , pibi potissimum deferre , ct tuis propriis laudibus , ingeniique
commendationibus aggregari et quem animi mei sensum tibi non
semel antea significaυi , eis tu semper id modesta causili vehementer recusast . In eo vero ego non solum judicium meum sequor , ct id , quod magnopere multis modis convenire intelligo , facio ν wrum etiam aliquo pacto voluntati illius , cujus honori, tandique ambo toto animo studemus , pareo ; quodque i e praestare non potuit, o ad exitum perducere , gero: scio enim illum in animo habuisse magnum opus incere , ac subtiliter , copioseque de tribus plenioribus , politioribusque linguis , tanquam a
rerum M. Varronem, uno volumine di putare , ac tuo nomini υμ
gilias has fias , qui in idem studium toto pecIore incubueris , ct ad summam intelligentiam istorum perveneris , apte , ut Hebat
congruenterque dicare et es ille docti mus vir suum in primis , propriumque sermonem celebravit; i e vero non eum tantum, in quo natus erat, sed Graecum etiam , Latinumque, cujus imago quaedam , ac vestium noster est, frequentare , ct colere cogitabat , o veterem etiam usorum originem , fontemque aperire , aoque omnem denique conjunctionem ipsorum , ornatumque evi care . Cum igitiis magnus hic Vsius conatus impeditus fuerit , ct in medio cursu tam praeclara voluntas fracta , qua ego ratio.
12쪽
iione potui, υolui desiderium 'sius . mplere . auaye hoe amaBrisimi tui hominis iato animo munus accipe ; teque id ab auctore ipso , architectoque hujus operis accipere exsimato , qui
ui semper flui spmus fuit, ac dum υixit demum , s nihil enim
majus excogitare valeo ad ostendendam egregiam usius voluntatem erea te ) cumulate tibi in amore respondit . Vale. . Roma. Idib. Νουemb. MDLXIII.
sua sponte magnum fuerit , nunquam tamen graυe mihi duxi: libenter enim id tuli, ct in singulis injus partibus tractandis voluptatem non parUam inUeni . Nam, quod in primis alicui molestum esse potuist, dubiumque imum habere, an edi hae scripta oporteret, mihi negotium non exhibuit , nec uia Iam in partem fuspensum me tenuit et jam pridem enim mecum statueram , rectum hoc esse 9 dolebamque potius , tam sero id geri, ac de re, quae scrupulum non magnum in se haberet , tantopere deliberari . Impalit autem me in hanc mentem , fecitque , ut certi prorsus animi essem de omni hoc facto , iudicium, quod olim feceram de ingenio, doctrinaque hujus eximii viri, in quo me socios , comitesque multos habere praesare, intelligebam ; qui es ipse existimabant nihiι limatius , ac politius his monimentis imveniri posse ; nihil auctoris ingenio acutius, perfecti que . Luos
certe Iructus antea admirabilis natura i us Oderam; videram autem muliose hanc profecto opinionem de illo in animo meo e citaram . Possem autem multa de summo ingenio hujus hominis, infinitaque cura , quam in hoc genere scriptorum poneret, vere radicare , qua me. ab omni reprehensione , culpaque temeritatist ui opinor vindicarent et atque id non tam, ut me tibi , cui haec omnia nota , ct perspecta sunt, quam ut aliis omnibus pumgarem . Sed, cum res in eum locum jam Venerit, ut cuncti moria tales ex his praeclaris monimentis specimen alia uod capere illarum rerum facile pullat, vel potio ι perfecte de Vsii existimare,
13쪽
iadie a ipsorum nen praece pabo , vel ex men arrogant ae subiborri his solam alienis scriptis illud ex animo pronuntiabo , quod M. Cicero aliquando de suo quodam libro , quem valde probabat, ac perfectum undique esse arbitrabatur , in epistola quadam scripsit 3 me non recusare , s forte aliter , quam ego sentiam de illis, aliquando exsimatum fuerit, quin quantum de his libris , tan
tundem de mei judicii fama ss ulla ipsa est detrahatur. Nam
non parvi etiam ponderis , ut hoc securo animo facerem , apud me fuit, quod videbam hos viros his scriptis sempiterna memoria commendatos , quorum laudem , ac gloriam libenter omnes
probi , ct honesti homines audituri essent , ac siquid etiam macula , ac υitii adspersum foret in eorum splendore, decoreque i lusrando , ipsum illos dignitate eo um captos , ct jucunditate illa perfusos , non animadυersuros et improbum vero Dibset, ac
ne furii sceleris profecto simile , tam praeclarum argumentum oc cultare , ac vitam horum honestissimorum virorum perpetuis tenebris dicare z quambis enim ingenti Vforum virtutι scriptores
deese potuisse non videantur, non tamen s nis fallor facile ρ
rem huic nostro , ct judicio, σ facultate dicendi, praeconem illa inoenisset. Ωuod vero pertinet ad labores, quos magnos , --rio que sustinui , ut liber purgatus, ct ab omni macula vicuus exiret, omnem ego hanc molestam , indignitatemque δευoravi , ut amici hominis laudi, honorique serUtrem ; nec unquam odio sos mihi labores illos ese cognoυi et non modo enim i os grata memoria sodalis condivit , sed omnem penitus inde tripitiam, amaroremque depulit . Levavit quoque nonnihil hunc meum laborem , quod eodem tempore me gratum tibi facrarum esse cognovi , quem etiam perspexi eidem rei toto animo studere , ac curare quanta maxima diligentia poses , ut haec assinis tui monimenta integra prodirent . In quo ego osticium hoc tuum , vel pietatem potius , vehementer laudo ; ac majus quidem te in illam beneficium contulisse judica , cum memoriam Usus ita vivam te nueris , quam si illam in vitam revocasses et cum enim ille mortalis natus esset , necessario non multo post extinctus fuisset; haec autem ut hero) aeterna erunt , ct nulla injuria temporis, Uethsaieque delebuntur. Remitto igitur ad te librum excusem , ct Lm commvncm omnium , publicamque fictum , qui prius tuus ,
14쪽
privatasque erat, vel potiur magis nune, quam fisquam, tuum, cam ornet plurimum, atque omni dignitate augeat eum, qui tibi avunculus fuit , ac υeris , propriisque 'sus laudibus celebi et non fusectis, ct aliunde, ut saepe contingit, adscitis ; quin au tem redundet quoque in te aliquid hujus gloria , dubitandum non ess , neque etiam parυi illud aestimandum . Gaude igitur non parum eximio hoc tuo , ac praefanti bono , contigisseque tibi in υμra cum aliis multis animi , fortuna donis , ut nascerere es- rore hujus praeclari viri r o si es tuo nomine nobilissimus , non mediocri tibi laudi ducito , praestatoque te dignum , ut facιι, tanta sanguinis , egregιaque virtutis conjunctione ; quin certe te ille plurimum amarat, o summa cura , sudioque mores , ingeniumque tuum expolιυerit , dubium non est . Sed haec hon sunt hujus temporis . Illud magis addendum es , ct ipso tota haec epistola concludenda et gratum admodum , acceptumque mihi manus suum fuisse , praeclarissimum , honestis umque munerum omnium, existimareque me beneficio .hoc valde honorem meum creυisse , postquam , de quo tecum prius sedulo egeram, Ubicere noluisti, si personam aliquam tanto dono digniorem Invenires et satis enim me , fatisque testimoniis Vsius crebris in hoc volumine ornatum
putabam , ac mihi aliquo modo aternitatem partam rebar. Nam consuetudinem illam antiquorum Graecorum non improbo , quamis in tuis literis attigisti ; unde memoriae proditum est , quendam ex illis, sapientia studiosum , habitum fuisse eo tempore contumacem , qui nullum unquam suum opus ad principem aliquem virum miserit , cum multa praeclare seri spei , quasi eos comtemserit , o illo honore iniuignos putarit . Romani vero scriptores illi υeteres , o qui soruere ante , quam Resp. in unius
potestatem caderet , hoc non faciebant , neque institutum illud servabant, quia majores nullos se , aut opulensiores habebant et quare ad amicos, fumiliaresque suos hoc traducebant , quos tu imitari υolusi, cum tamen contra hac atate magna copia ipsorum μ. Sea postquam tu aspirmas, hoc etiam in mentem auctori ipse venise , ut me hujuscemodi aliquo munere honestayet , non possum id, ut caetera i us omnia consilia , facZaque , non m gnopere laudare ἱ eoque nomine immortales tibi gratias agere .
15쪽
s ALUTEM. NON putavi alienum , humanissime Lector , de nom
nullis te admonere , quae tibi cognita esse oportet initio hujus novi operis perlegendi ; non tam nostri muneris ornandi caussa , & auctoris ipsius celebrandi, quam ut laborem tuum levem, &. instruam te ita, ut verius judicare de omnibus his parvis ingenii magni monimentis posisis. Praesertim autem iis te ruin partibus, in quibus quis Piam ignoratum , aut existimationi ipsius labis aliquid adportare , aut sensum animi tui impedire posset , diligentius
id faciam. Nam quaedam sunt, quae nulla mea opera egent, nec suspensum te ullo pacto tenere possunt, quia non mianus ipse, quam ego, statim ut legeris, percipies cujusmodi illa sint , & quantum ipsis tribui debeat . Haec autem sunt primum carmina, quae primum etiam locum obtinuerunt . Illa vero variis temporibus condita fuere , quamvis majorem ipsorum partem scripserit postremis vitae tuae an mis , cum se in Euganeos montes abdidisset , recessumque Illum coleret , in quo non parvo temporis spatio bene, beateque vixit. Nam & multo melius illic, quam alibi unquam valuit , & totum se literis , scriptionibusque involvit : unde si se avelli passiis non esses , & vivum adhuc eum , superstitemque haberemus ; & volumen hoc plenius,
copiosiusque manibus tereremus. Sed multo plus apud eum consilia aliorum valuerunt , quam verum ipsius judicium, quod fecerat de fortunae varietate , inconstantiaque rerum humanarum ; quae non satis prudentia consilia invitum iapsum illinc retraxerunt, & quasi de statu mentis dejecerunt. Hujus autem animi ipsius testis ego sui opinor) non mnino levis esse possum, qui cum eta illo iplo tempore totum pene diem locutus sum in itinere , cum ille , Pontificiis literis evocatus , Flaminia via Romam proficisceretur: occurri autem ipsi Pisauri: visus enim mihi est, non valde
16쪽
secuti anImi fuisse de eventu illius consilii; doluItque , sibi
invito , ac recusanti extortam fuisse bonam mentem , ilia
rua manendum sibi esse, quod reliquum erat vitae, secum eliberaverat . Quod sequitur in editione hac , pertinetque ad vitam nostram informandam, dc multis, gravibusque m lestiis liberandam , multo prius ab ipso scriptum fuerat; cumque illud saepe Romae lectum , & ponderatum esset ab eruditis, & ingeniosis viris, quorum in ea urbe , omni aetate, magna copia fuit, semper eorum iudiciis maxime probatum fuit , & summis laudibus in coelum sublatum , de propter orationis elegantiam , de propter sententiarum gravitatem , totiusque illius disputationis acumen , de subtiliatatem. Vita praeterea Petri Bembi, in qua ille literis man. danda multum laboravit, ut amici hominis , dc qui in iis. dem studiis, quibus ipse deditus erat, totus occuPatus fuerat , atque in ipsis vitam cum summa laude consumserat , quamvis in ipsa nihil amicitiae dederit, de omnia summa cum fide , vereque exposuerit perfecta ab eo, expolitaque
fuit. Contarent vero vita, nunquam satis laudati hominis, quamvis omnes graves , dc honesti viri in ejus doctrina- , Irobitate, castitate, prudentia , pietate erga Deum celeranda inter se contendere videantur , non omnes numer Sabsolutionis assequuta est , neque extremam Auctoris manum
obtinuit, ut, quemadmodum ille vir integer , 5c undique perfectus, absolutusque fuerat , ita etiam libellus , qui viatam ipsius explicat , & cuncta hominis consilia , factaque memoriae prodit, nulla parte mancus, debilisque foret. Invidisse igitur tantae ipsius gloriae aliquo moao sortuna visa est, nec passa fuisse , ut quemadmodum in hujus summi viti vita nihil labis, aut culpae inesset, ita etiam omnis macula, notaque ab his politissimis scriptis abesset: quanto magis autem illa fini , extremoque propinqua est, tanto magis rudis , inchoataque est ; quod iis omnibus , qui legent , cognitum esse debere existimavi , ne siquid forte illic incuriae , vitiique aliquando offendatur , illud auctori assignetur , ipsiusque inscitia , aut negligentia commissum esse credatur: nemo enim est scriptor eruditus, laudisquo Tom.III. b ali-
17쪽
alicujus, & gloriae eupidus, qui non diligenter sua scripta
relegat, ac novo quodam stuato, laboreque suo illa purgare , ac nitidiora reddere conetur et cum hic noster in primis in ea re diligens , accuratusque foret , & plurimum studii in suis omnibus laboribus emendandis adhiberet, quod mo te praeventus, aut subitis , magnisque occupationibus inde abreptus, praestare in eo , quod maxime ornare , & omni
virtute expolire cupiebat, non potuit; cum argumentum ex sententia nactus esset, & quod omnem Ornatum, lumen que orationis sustineret: patet autem quanto animi ardore
aggressus hoc sit , & quale quasi vestibulum , aditumquo
hujus praeclari operis struxerit. Restat nunc, in quo major adhuc scrupulus mea sententia est , quodque magis m sollicitat , honoris caussa , hujus praestantissimi viri labor, quem potuit in vertendis in Latinum sermonem concionibus Thucydidis r cum enim semper arduum esse, ac dimiselle existimaverim convertere aliquid e Graecis scriptoribus, si quis recte , & cum mediocri etiam laude munus hoc obire velit et nam, ut plerique hoc faciunt , qui nullo o natu adhibito , nullo selectu verborum, nullo judicio, quin quo modo sententias expressisse contenti sunt: si hoc etiam ipsiuri praestare possent, nihil est tam proclive, & paratum in primis semper durum , & laboriosum putavi attingere hunc Scriptorem , & aliquam ipsius partem in alium quempiam sermonem comportare et conciones vero has propter Obscuritatem sententiarum , Orationisque brevitatem, ne diacam asperitatem, de duritiem, majorem adhuc molestiam in se continere, non sine caussa s ut arbitror ) credidi . Et tamen hic noster tot, tantisque difficultatibus deterritus non
est , speravitque , se posse studio, & diligentia sua ipsas s perare ; vel potius ingenii, & indit striae suae periculum facere voluit , experirique , ut fuit semper avidus verae laudis , ac Floriae , an ex hoc quasi certamine honeste discedere posset , & tanquam palmam inde domum reportarer nihil enim sibi unquam facile , pronumque proposuit , sed semper cum iis, qui summum locum in qualibet laude tenent , ccntendendum putavit , dc aliquos etiam ipsorum ,
18쪽
fortasse vicit , & omni honore spoliavit r hoc enim verIus
esse puto , cum compertum habeam , majorem partem horum laborum ab ipso exercitationis caussa mille susceptam, cum majora quaedam meditaretur , ac doctrina, ingenioque
suo digniora . Ipsas tamen quoque edendas putavi , magis utilitatis aliorum caussa, quam illius ipsius decorandi, qui inultum operae, ac diligentiae in ipsis posuit , quippe cum nihil tentatum ab ipso judicem negligendum , hujuscemodique , ut nullum fructum ferre positi studiosis, habendum. Nec tamen hoc quoque ut apparet) opus absolvite nar conatum hunc maSnum ingenii ipsius summam laudem imventurum fuisse, si exitum habuisset, dubitandum non est: fecisset enim , ut prudentissimi , gravissimique Scriptoris orationes subtilissimae , & magnorum consiliorum plenissimae , eleganter , re erudite sariptae , ab iis etiam legi posisent, qui illius ipsius sermonis , quo primum scriptae fuere , ruclis , dc eXperteS omnino sunt z ac ne nunc quidem,
etsi omnes illae expressae non sunt, dici potest, id non alia
uo modo praestitisse ; vel prope saltem ad id ipsum accessse e qui enim primi ad rem aliquam ardua'n aggrediuntur , rationemque illius laboris superandi , ac viam momstrant , ii aliquo modo illius negotii , difficilisque operis
consectores haberi, dc appellari possunt. Si qui autem e stiterint , qui in aliquibus locis ab hoc nostro interpreto dissentiant, atque alium fuisse sensum Auctoris, quam qui ab ipso expressus est, contendant ; ii meminisse debebunt, semper habitas esse has orationes obscurissimas , & iis etiam temporibus, quibus sermo Graecus vigebat, & hic luculentus scriptor in manibus disertorum erat , negotium ipsas facessere solitas iis , qui ipsas accurate legerent ; quippo cum M. etiam Cicero ita de illis existimaverit, & hoe 1 uuin
judicium monimentis literarum mandarit et cum enim Thucydidem ipsum magnopere laudasset, quamvis , contra sententiam quorundam , Oratori nullo modo utilem , nec forensi generi dicendi accommodatum aflirmasset, haec addidit : Ipse illae conciones ita multas habent obscuras, abdi istasque sententias, vix ut intelligantur. Si igitur tanta calu
19쪽
go ipsas semper texit, ut vix luminibus penetrari ad multas parteS ipsarum eo quoque tempore potuerit; quid mirum si nunc, in majore multo harum rerum caecitate , di versa ingenia , & ea quidem acuta, & valde exercitata, diversos sensus inde eliciant , dc aliqua opinionum varietate distrahantur Nam judicium hujus nostri auctoris nullo modo arbitror contemnendum , cum sit notum omnibus , &exploratum quanta fuerit acies ingenii illius , & quantam curam, diligentiamque ille adhibere sit solitus in iis omnibus , quae literis prodebat , & in manuS eruditorum peris ventura videbat . Praeterquamquod cum ille natura , comsuetudineque factus esset ad res magnas , publicasque , &cogitandas , & administrandas , multo melius ad occultos hos , reconditosque sensus pervenire poterat , quam qui nunquam in Republica gubemanda versatus esset , nec ullo tempore cogitationem aliquam talis hominis propriam suscepisset. Consideret demum secum , si λrte ipse antea hoc opus aggressus esset, quam saepe , multumque secum di hitaturus futuet , & in non paucis fortasse locis haesurus, ut humanius , clementiusque postea de scriptis aliorum j dicet e nam hoc in primis genus exercitationis expositum esse vocibus malevolorum , & facile ab obtrectatoribus reia prehendi , accusarique posse , omnes noverunt: nulli enim adhuc in hoc negotio ita felices fuerunt , ut non incurre rint in maledicta invidorum , invenerintque aliquos , qui ex eorum erroribus laudem sibi comparare studuerint. Sed hoc relicto , in quo ille aut vacuus est ab hoc omni periculo , maloque , aut siqua illic ostensio est , nostra est qui ea, quae ipse, animi caussa , exercitationisque studio scri-liserat, edere , & in manus doctorum hominum tradere vo-uimus: cum sciamus , ipsum plures epistolas summa elegam tia , & eruditione refertas, variis temporibus scripsisse , paucas tantum, quas ederemus invenire potuimus ; cum hona pars illarum, aut amissa sit, aut una cum aliis quibusdam ipsius diversi generis scriptis custodiatur , quae in his locis collocata sunt , ut his temporibus eommoae tractari , timvestigarique non potuerint. Nam doctam illam, & gravem opi-
20쪽
epistolam si tamen epistola ipsa appellanda est, quae ante
historiam Petri Bembi, sine nomine, jam excusa fuerat) p tavi auctori restituendam et quod enim ipsum tunc movit , postquam ut scriberet eam coactus est , ne cujus esset eo tempore intelligeretur noluit enim existimari nimis honoris cupidus, si suum nomen in fronte alieni operis, de iutius quidem valde illustris , dc clari , adfixisset ; nec suae dignitatis id esse ullo pacto arbitrabatur ) cum incommodini nil nunc gignere possit , non putavi attendendum ; contra enim hoc tempore nulli alii rei studetur, nisi ut quam tum fuerit ingenium hominis ab omnibus intelligatur: a
que ita ope horum monimentorum Vivum ipsum , celebreque contra tenebras mortis, Vetustatemque teneatur. Qua
re non putavi, partum illum esse negligendum , qui dc ipse, meo judicio, ad nomen ipsius celebrandum valde aptus est. Quod autem narravi , verum esse novit cuncta illa nobilis, dc beata civitas . Si ipse igitur, quae adhuc latent, & a ditae sunt, de haec, quae reddita ipsi est , colligi potuissent, non parum ut arbitror volumen hoc auxissent , dc utiliatatem etiam non parvam iis , qui legerent, attulissent. Idem etiam accidit de aliis nonnullis , quae praeclare inchoaverat, ut alia de caussa , quia scilicet plane perfecta non sunt, ipsia conjungi cum his non potuerint , de specimen quoque dcipia dare cum reliquis magni ingenii, singularisque doctrinae hujus summi viri. Sed multo major jactura fuit, quod ipse mature extinctus est , qui non solum haec , quae instituerat, ab luere, de expolire potuisset , verum etiam alia majora multo, & grandiora conficere , quod ipse , ut jam dictum a me est, dc multis quoque notum , tota mente c gitabat , dc magna cupiditate hujus eximii operis efficiem di ardebat: is enim profecto fuit, de tali ingenio praeditusis vir, ut , si diutius vixisset, gloriam omnium , qui inferiore hac aetate vixerunt , omni genere suorum scriptorum, non solum adaequaturiis , Verum etiam superaturus esset. Valea