Spisy Jana Amosa Komenského

121쪽

Tam ergo infirmum me adversarium lacile circumcluseriti R. ut manus clare cogar. Sed legistine listoria in Ecclesiasticam Domitae Si legisti, videre Potuisti propriissimum esse Haereticis sublimes sibi tribuendo sensus, alios, ceu bardos et hebetes, aspernari et inflari sensu carnis suae ut loquitur Apostolus Col. 2, 10. Dic autem qualem in me profunditatem desideres Dialectis

caene Vestrae acumen non assequor Fateor, me non sumcere Vobiscum αεoο8ατεὶν Si de ingenio Certare obis propositaim, alios quaerite gladiatores mihi sinapi ex eritas cordi est, quam quia Deus abscondit a salii entibus Mundi, et revelat parvulis Matth. 1, 29 i jurabo Ingenii fiduciam exinanibo etiam meipsum. Nil possum, nil scio, nil intellego, miserere mei

Deus intra meipsum tenebras Mierio lucem a Te a Verbo tuo, a Spiritu Sancto tuo, expecto, anhelo Jesu Christe lux mea, sapientia mea, veritas mea, succurre humili simplicitati meae Si autem dogmata Vestra tam esse profunda cri,ilis, ut ego illa assequi

non sufficiam lubens me annumerari patiar simplicioribus illis Thyatirensium qui profundi lati s Satanae non cognoverunt modo mihi non gravius onus imPonat Dominus, ct retinere me juvet id quod habeo, donec veniat. APoα,2, 24 2. b.

K. Non nosti me Domine, si ita de me seniis quomodo scribis non volupe mihi fore, si lapsus mei monstrentur mihi. Aliter me novit testis meus, judex meus abominationi scilicet esse mihi omnes, qui errores malunt cum Veritatis opinione, quam Veritatem cum erroris consessione. Pereat

maledicta illorum pervicacia, qui convicti etiam erroris Veritati non cedunt. Me ita finxit Deus in conspectu ejus loquor qui judicabit occulta hominum, Rom. 2, 16. ut Deo et Veritati nihil antehaheam omnisque humana Xistimatio, Veritatis respectu, pro stercore mihi sit non paratum denique Solum

esse me sed avidum, agnitum errorem hodie recantare hodie, non expectato crastino. Novi enim munere Dei Poenitentiae virtutem innocentiae esse reparationem' obstinationem vero in errore damnationis viam. Certo igitur persuasus est Domine, si mihi lapsus meos scripto illo admissos ostendi

ritis, me gratias vo his habiturum. L. Quare erga immodestum minodestia ut liuidir hi hEL An ille Re Sponsor vester Candidus, Vos caeteri adulatorest Alicti a Spere tractanda omnino et Spero serramento aspera adhibenda lima duro nodo durus cuneus. Scis autem quid sit quod me quem alias non esse intractabilem omnes norunt qui me norunt adversus vos durum et asperum facit Blasphemiae. Errores ferre possum illasphemias non possum. Errare enim et labi

humanum esse scio: l,la RIilii, inare sine fine Diabolicum Machi draus thrHerre vias thr ollet, Ch an nichi an clers. M. Domine Jesu per oculos meos ut videam Si milies X me Ute Bartimaeo, Mar. 10. quaeras Domine, Quid mihi velim millies clamatio, Domine ut videam. Si ego sum ille salsa luce gaudens, verisque tenebrarum

squaminis tectus, Saulus Act. s. miserere mei Jesu Christe, fulgoreque Lucis Tuae de Caelo perstringe terrenos sensus meos, quammasque caderesac de oculis meis Ps. 18., Si autem adversarii nostri, et Tui miserere illorum ut ibi Saul misertus es Amen, Amen, Amen. Ita clamemus omnes quia

122쪽

256C c m. 165'. certui est in multis offendet e nos omnes lac. 3. I. a persectae lucis prospectu alii plus alii minus ini pediti. Quam autem dicis, Domine Baro, Spem Vobis semper fuisse squammas ab oculis meis casuras confirmas me in opinione mea, operosae Vestrae circa me charitatis hunc Vesus suisse scopum, ut me transversum aeteretis ad placita Vestra. Ubi mihi occasio datur Vestrum illud circa me studium laudandi et quae circa me retia tetenderitis paucis explicandi. Certe si cui-

illii t eorum per quorum ruinam plus datiani Catholicae Veritati inferre speriat S, t it tr ludire in Sicllas et inhiare tam indefesso luti per hos annos mihi soletis, vere os invictos bellatoreS, insuperabileSque heroaS, jactare PoteSti S.

ignosce autem Domine quod Te illis annumerem qui Tu captivum tenent: sacri id imitatione ut, quia de Te et illis semper unctim loqueris. Attingam

quaedam conscientia urgente ut qui Vos nondum norunt nosse incipiant, alienis periculis cautiores suturi mihi autem ut Deum laudandi occasio sit, qui me toties a vobis impetitum non dedit praedam dentilius Uestris, sed animam meam eri I,uit ut viculam a laque aucupantium Psal. 124 v. 6, 7.

Ibo ordine, annorum Serie. 1. Primas animae meae tentationes objecit per homines Uestros Satan

in pueritia mea, anno 1608, occasione tali Transibant per Urbem nostrami Preram Morariae qui se Polonos Nobiles dictabant, in Austriam euntes cum adjuncto sibi Italo, N. de Potasari si recte nomen retinui). Hi reformatos se

simulando cum Praeceptore nostro, Thoma Dubino per biduum amiliariter conversati, sub discessum illi recens oditum libellum Moscorovii Catechesin, donarunt E quo ille demum quales hahuerimus tu,spites coi nito Superat- tui identi nostro I . .anetio rem dete&it. A quo licet iste libellus flaininis ne quum veneno suo iniiceret addictus fuit, reliquit tamen in juniorum animis

meo etiam curiositatis stini os cum quibus mihi annos aliquot molestam fuisse luctam ct multo constitisse antequam chimaeram illam eiicere liceret memini Tantum virium habet tantillum etiam injecti massae sermenti Quid autem boni illi Viri in Morariari int, postea latuit: csratos fuisse ad AnabaptiStas

bonorum Communionem professos, qui se Fratres oravicos Germani licet sint ex lolvetia Et Suevia istuc Collecti vocant. Illis venena sua Sociniani per hos Lodato Suo lirimum propinare tentabant, coalitionem expetendo: sc repulsam tulerunt, Sicut et OStea non Semel.

2. Anno 1028, mense Majo, veneram cum Socero meo Consistorii P gensis Seniore Guram Silesiorum ubi paulo post Palatinides Podoliae DSenin i magno comitatu urbem ingressus, idem illud divorsorium catervis suis implevit nobis intra conclave nostrum Pontificiorum a quorum acie

fugiebamus metu nos conlinen litui S Unus tamen eorum cognito ex hospite quinam essemus ad nos ingreditur alandi SSimo sermone sorti nostrae condolet ad patientiam hortatur, meli rara perare Suadet Praesertim Cum nos huc adducat Deus uti putioris etiam Christianae Ieritatis addiscendae occasiones non sint defuturae. Nos tam amico alloquio laeti ut assidere or vimus Demumque post varios sermones cum ad prandium vocaretur ille in nomen inquirimus. Nominat ille se Sicinium, alias Statorium. Quaerimus de Consessiones cum Evangelicos in Polonia juxta ritus trium Consessionum, Bohe-

123쪽

micae, Augustanae, Helveticae, discriminari audiremus) ille inter Resori natos

se profiteri nomen, ab illis tamen sic excludi quomodo a Lutheranis Calvi-viniani Quaerimus, an ergo Graecae Religionis Ille: Non, Socinianos nos vocant, et sibi terriculamento iaciunt cum tamen nos longius Babylone egressi, prae caeteris puriori divino cultui operam demus etc. Regressus a prandio

Ecclesia sua et dogmata Commendare perrexit tandeniique siluia heundum erat valedixit noliis Confidentiani hominis supra modi uia nil rari libus A. Suti autumnum ejus dein anni venit Lesnam Christianus Schlichi in se meque domunculae meae visCns sortem itidem condolere, tum de Mathematicis et Mechanicis in quibus excellebati multa conferre tandem et de Religione, libellos mihi duos quosdam dono offerens. Sed quia ab ipsius germano viro orthod Dco praemonitus sui, qualis esset et quid quaesitum venturus accipere renui ille subridens Non aspernaberis munuscula mea, inquit,

eosque in mensa deponens Surgit et ahit. Ello vero exeuntem comitaturus libellos tollo, amuloqii illius tametsi recipere renuenti reddo tanto diligentius deinceps conversandi illis occasiones vitaturus.

4. Sed anno 1632 novus prodiit tentator, Joachimus tegman, Racoriensis illorum Scholae Rector qui ranae hospes inter alios me quoque salutare diem tus deque Ianua Linguarum nostra, recens tunc edita, multa adulatus ad Religionis controversa deflexit Num aliqua eorum legissem, et quaenam interrogans Respondi, Catechesim Racoriensem, et Smalci de

Divinitate Christi. Inde ille i tui pro se issem exquirere pergit. Ego Theologia 'estia Astronon in Co P rnicanae. Perclue inritis naihi vide tur Uun. modo quaerit ille. Resp. Siculi COPernicus phaenomena Coeli Ptolemai Cis

hypothesibus non satis respondere videns, totum Mundi Schema invertit, Sole quiescere, Terra volitare, jussis Ad quas hypotheses quia phaenomena propius accedere visa, ausus est hanc veram esse rerum laesem credere, aliisque pro vera commendare. Ita Socinus Vester inquam ego quia Christianorum Vitam ad recepta Theologia hypotheses non satis quadrare putavit, invertit eas pro justificatione Fidei justificationem operum et promerito Christi propria merita proque Christo Theantropho Christum purum putum hominem ad imitandi facilitatem substituens. Et quia sic imitandi studium magis accendi Putavit, ausus est credere, et creditis os, novas

illas Vestras hypotheses veriores esse, proque talibus venditatis etc. Respondit ad haec Non displicere sibi comparationem. Sed litustrissimus Palatinus Belsensis mentione postea rius rei facta sibi eam displicere dixit: eo quod Commicanae hypotheses ingenium habetat, Socinianae blasphemias.

Illa proinde dignas scrutinio has lustes Stegmann ex responso meo aliquid de me spei Concipiens, uiliis blanditiis ad imitanduin exen plum suum seMennio is ante a Lutheranis defecerat invitabat. Quum me a nova dogmata, antiquam catholicam evertentia Fidem, indocilem dicerem, importunitatisque illius tandem pertaesus duriora quaedam verba emisissem novos Pharisaeos appellans qui terram et maria circumeundo proselytas quaerunt: innotuerat enim nobis eum in Marchiam et Pomeraniam tendere, Zigania sua disseminaturum, praesertim nova editionis Germanicae Novi Testamenti emplaria ille in iram concitatus: Ita vero damnatis inquit quae nec

124쪽

legitis nec intelligitis. Surgensque et abituriens, Alum te inquit ut quos tibi submisero libellos legas, dumque in reditu ero urat unum et alterum mensem quid legeris rationem reddas Ni seceris cito te ad Christi tribunal. Misit ergo per Civem, ubi hospitatus erat Ostomini Institutiones, illudque

novum editionis suae Testamentum. Quos ego cum serio Dei metu invocatoque illius nomine legendos suscepi, et non sine vario tentationum assultu. conscientiaeque vacillatione victoria tamen Fidei tandem perlegi. Regreditur

ille, et quid prosecetim inquirit. Nihil respondi quo magis lego magis ad tenebras Vestras caecutio, vicemque Vestram ad lucem Dei caecutientium doleo. Ille igitur suos in me frustra suisse impetus videns, abiit, nec reversus. 5. Quinquennio post prodiit Schesseri contra Virtutem Resurrectionis Christi tractatus ad me quoque litae rates enim sunt in suis communicandis

sine exemplo magnis inter se hoc fine institutis collectis, ut Libri excudi. uratisque hinc inde spargi possint missus: Cujus occasione quid sit Cluna et quid a me Contrairum voluntate repositum, iterata Praesentis libelli

editio docet 0. Triennio circiter post venit ad nos ex ultima Rustia per milliaria sorte centum D. Ionas Solichtheus, Socinianorin velut Patriarcha, filium

i adolescentem 18 annorum Scholae nostrae traditurus. Cujus in vecti s prema quia per id tempus mihi demandata fuit, me ille convento calamitatessitas et suorum quod illis acciviae Schola et Typographeum essent ablata illique in clispersionem dati questus fuit, aliunaque suum ad institutionem nostram admitti petiit. Factum, Cum Consensu quorum intererat, Cautioneque

interposita ne quid turbaret. Ipse interim D Jonas mihi Libros suos, quibus Academiae tuebergensis Resinatio males resutabatur an erecta Typogr. nescio ubi in Rustia excusos donavit, lectionem eorum commendans. R spondi, Non vaccare mihi, nec esse volupe labyrinthis istis oberrare. Rogabat ergo saltem Praelationem, qua dogmatis de Trinitate Tertulliani aevo nati ioriginem primam ostenderet perlegere vellem ut postridie inter valedicendum naea in audire posset sententiam. Legi ergo ut ne iterum Concluerendi, Nos legere nolle, et tamen Condemnare ansam haberet Quia vero Sub finem

praedictae praelationis ad Christianos, qui circa fidem in Christum vel in excessu es in desectu peccant, exhortationem adjunxerat, ut ad M'-quam mediam tenentes viam, regrediantur dixi, Nos tenere medium, qui utrumque de Christo, et Deum esse, et hominem esse, juxta Scripturas cre

dimus. In excessu autem peccare illos, qui Deum tantum esse volunt, humani praeter apparentiam in eo nihil agnoscentes, ut Marcioni sta et eleen haver. In desectu auten illos, tui divinitatem Christi neganti actitium tantum et titularem Deum confitentes. Ille, Non se esse qui Christo debitum honorem detrahant sed in Trans inita quosdam qui adorauidum esse ii gant, nec adorant Quaesivi: Annon illi pars Vestri sunt Respondit Ex erunt de nobis, quia non fuerunt de nobis. Ego iterum: Nonne hinc appare mi Domine, quibus gradibus a Fide recedatur Ario nimium sui visum

Christo parem cum Deo aeternitatem concedere, amputavit ergo quicquid Mundum antecessit in rincipio illum e nihilo demum lue alia per ipsum tacta dictitans. Sed Photino, et Ocino Vestro, illud etiam nimium visum:

125쪽

m. 1659. amputarunt iterum omnia usque ad Mariam, in hujus utero exorium illi primuin tribuentes, divinos tamen illi honores propter donatam divinitatem

con C 'dentes. Ecce alit m FranCisco Davidis et qui illum, estris sequuntur etiam hoc nimiunt visum ne rant ita lue illi adorationis honorem Ouod si sic semper ali tui de honore Christi detrahere eruemus, non video quid remansurum Sit nisi purus putus Mahomedismus nondum dicam Atheismus).Quippe Turcae etiam usum Mariae filium majorem Mose credunt, Des naturalem filium non credunt Ad quae D. Schlichiis nihil nisi Cavillationem esse dixit. Ego tamen quomodo haec cavillatio sit, et ex tali opinionum de Christo semper in minus mutatione quid nisi totalis tandem abii otio sequi

possit hunc usque in diem videre non prassiam. Ita tunc a invicem discessimus. Quae ver ah illius discessu meditatus eram illique submissum suit explicui edita nuper De Uno Christianorum Jeo Patre Filio et Spiritu S. consessione Ca. 7. Anno G4 aegressus me suisti Tu life t enerose Domine inter alia multa etiam Quomodo articulus de Trinitate in per Pam. tractandus

esset, inquirendo. Respondi: Iuxta Scripturas Tu iterum: Aia ergo juxta vulgares hypotheses Respondi cum Apostolo Nihil possumus adversus Veritatem sed pro Veritate. Ad quae Tu Non decet tantus error tantum Virum Ego mi Domine, In divinis nemo sacilius decipitur quam qui sibi

aut aliis eruditionis nomine placet. Tu contra adeo importune instare, mihique erroris pertinaciam X probrare ut commotior ego, Vobis inquam vere pervicacia tribui debet qui etiam convicti ceditis non tamen. Quaerebas: Ubi nam convicti Respondi: et in nuper contra Scheiserum scripto tot salsitatum deprehensi estis, nec tamen a Veritate oppugnanda desistitis. Ibi Tu: Meo nomini parci si autem resutari vellem, fieri posse. Dixi, Fiat fiat nihil mihi parcite. Ecce autem hucusque nihil, praeter illam erga me commiserationem Vestram. Aperte haec recito, sed e vcritate quia perpetuae actamiae Vestrae serio detrahenda est aliquando larva. H. Anno 164 contigit in peregre esse, et per dies aliquot cum Nobilibus 'Olonis quinque conversari. Quorum cum tres Evangelici essent Adam Suchodo isti et duo Ecgicii duo Sociniani Lubienietshi et Visgowaty variorum discursuum occasio fuit. Tandem illi de iurando in incirem δε-loniam mecum agere, ingentibus Promissi allicere, fidemque Suam id annuo

lautissimo stipendio chirographi cautione obligare maxime hic occupato MowMy. Quod ut frustra esse vidit, manu meae inter valedicendum chartulam inseruit, cui Lucianicum quiddam et in religionem Christianam valde ludibriosum, inscriptum fuit, hoc sensu: Vulgaris Theotimae hypotheses Deus condito primitus Homini praescripsit ellem servat impossibilem. Quam cum transgressus esset, adeo implacabiliter illi fuit iratus, ut eum aeternis cruciatibus addiceret. Reversus

tamen ad Ei ut reo illi parcere posset, in proprium Fili lim desaeviit citi alienani Culpam illum ad mortem has lue contundens: Eo fine, ut quisquis crederet ita esse actum, Poenae relaXationem acciperet. Haec anno cogitatu

absurda, impia et in Deum blaspheni sitit, etiam atque etiam villandum.

126쪽

mirantibus. 9. Anno 649 Ma tintis uaria; suos in M. Polonia visitatur e Boru Ssia veniens Elia in me salutare dignatus demum in colloqui non e suum

nec enim noverana de facie prodidit. Sed postquam ne ab amicitia uavidit alieniorem, discessit literis me de via resalutans, ad quas nihil respondi 10. Ultinius mihi tentator nuper denuo luit larvatus quidam Apostolus,

animarum his in locis auceps qui aliam mentitus Misonem aliquoties me convenit, desiderium veri simulans donec apertius laqueos explicare incipientem a me abeo. Parcam illius nomini, quia sibi parci vult haec tamen ipsius etiam causa scribo, ut si viilitare potest evigilet is nempe ipse est

ad quem tu cimine lar epistolana illam Tuam cum annexa ad me salutatione exarasti Vestram de me pena adlui perstare Significans. Repetois itur haec, ut o vana Ite a lare cli minatis. Mor mihi divinae misericordiae fiducia est, quam ut me humiliter ibi adhaerentem ita deserat, ut

Vobis et Satanae ludibrium fieri permittat. Ecce quo impatientiae me impo tunitate Vestra adegistis Recitare tamen haec volui, ut omnem vestram circa me anurgiam fuisse esse, et ore vanam semel tandem intellecto, me mi sum faciatis alii vero ut exemplo moniti meo cavere a Vobis discant N. Pergo respondere ad reliqua Tua Nempe ubi narras Nostrates causam Vestram in Comitiis nuperis deseruisse. Nihil de his scio, an ita

factiam sit. Antehac scio communia jura communi dissidentium ope suisses lesen a tam Et si 'ontincti toti e per omnia sacra, ne e Stri SUSCi Peretur Patrocinium orarent. Respondebatur enim sena Per, Non dogmatum estrorum, sed libertatis Patriae, defensionem suscipi adversus spirituales errores spiritualibus armis esse pugnandum. Cur hoc principium nunc deseruerint si deseriaerunt, nescio, nec intelis o miror tamen. o. Id pariter ignoro, fides sit penes umorem. Suspicor tamen plus esse in conclusione quam in praemissis h. e. si hospitandi jus negatum fuit, non ad instantiam nostrorum id actum, qui Vos erre adsueti jam sed

ipsorum potius Silosioru in metu quibus majori quam nobis terricula inent osuistis. Et sorte non ignari sunt ingenii Vestri. Uns nullibi aliorum liminum Inor si e quiete, Vobis ipsis vivere posse se quocunque venitismo Apostolatilin, et animarum aucupia, exercetis, dogmata Vestra clam

palam instillando Vix unquam quisquam aliter expertus. Quid in mirum si os ubique metuant, et qua datur declinent λP. Quaeris an factum hoc sinritum Christi sapiat Leo iterum quaero, an Apostolus Johannes Spiritum Christi habuisse credendus sit, dum scri beret Siquis venit ad os et hanc doctrinam non affert, nolite illum redinliere in domu in nec . v illi dicite. Qui enim dicit ei Avo communicat oporibus Mus n alis 2. Joh. v. Mi Loqui enim Jol annem de bionitis Christum in carne venisse h. . in Caria manifestatum DCUm Asct DCIIantibus, evidens est: vidensque Vos illam ipsam doctrinam sectari. Judicate

igitur ipsi, quid pavidis Conscientiis faciendum sit Ego hic trepidationem meam in conspoctu Dei sincere lateor tametsi morositatem meam nemo

127쪽

eum mihi a molestiis quiete opus est. Q. Conservos Ignosce Domine: Quomodo conservi sumus Vestri, aut Vos nostri, qui alium Deum, alium Christum, aliud Evangelium aliam

fidem aliud Baptisma, aliam spem omnia denique alia, habetis Non calumniandi causa io tuor testis mihi est Deus sed quia triginta illis annis non aliter e .ihris est ris, converSationeque estra, didici. Ostendam id, aut innuam salten nunc. I. Nobi unus est Deus, X quo omnia: Vobis duo sunt. Alter increatus

aeternus qui condidit Mundum, alter temporarius actitius, qui Mundum repararit. Adoratis tamen utrumque , obis credimus nos nonnisi unum. Ergo non unum cundemque habemus cum 2. Iterum summus ille et increatus Deus quem nobiscum communem habere vultis noster est A scipso, Per seipsum, in seipsum Deus h. e. Potentia aeterna, Sapientia aeterna, onitasque aeterna, sic aeterno ComPleXuadunata ut unam Constituat Asentiain. Ohis auten artornus Pus talitarius Est, Cui I otentia, Sapientia o onitate lut sua tanti Uan Cun CC identibus habitans. Eoque habeti lJeu in cessentia et accidentibus coniPOSitum

qualis noster non est alium. 3 mos habemus Deum qui e propinquo et e longinquo Deus est Ier. 23, 23 h. e. qui omnia sutura aeque ut praesentia novit, suturas etiam cogitationes, sermones, acta, omnium hominum Psal. 39 et 6.). Vos autem Deum habetis, qui sutura contingentia ignorat Ergo alium

4. Christus noster est verus et naturalis ci et Mariae filius Vester tantum Mariae naturalis Dei titularis, filius. Ergo alius. i. c, habemus Christum cujus egressus sunt a principio, a diebus

aeternitatis Mich. 5. 2.ὶ Patrem proinde aeternitatis es. Vos Christum, cujus egressus sunt a diebus Mariae tantum, cum aeternitate nihil participantem. Eril alium. 6. Evangelium nostrum illud ipsum est quod Pracdicabat 'aulus, Gentibus stultitia, Judaeis scandalum i Cor. l. 23. Vos Evangelium procudistis novum, quod nec Judaeos offendat nec Gemitus revera autem Deo stultitia, et Ecclesiae Christianae scandalum est Ergo aliud Evangelium. 7. Et sic ordine si procedere liberet, omnia propemodum os a nobis diversa habere appareret Dum igitur nos alii Deo, per alium Christum. alio in Evangelio, servimus quam Vos, quomodo conservi sumus Sed redite ad nostrum a quo secessitis Deum, Christum, Evangelium, Fidein, Spum etc. non conversos

tantum, Sed et servos haheti itis. R. Proseter si inite in causa in Hoc ambigue dicitur Nain et I 'Diatilicii, et Judaei, tum te in I ii iris arua Coeiana irruptione Salutein in Silesia quaerebant. An Omnes com Inungna laatiui SSe Causam, et Conservos suisse, di Neris λS. Altioris illuminationisi quae illa altior illuini natio is est rat At tui haec supra lumen Rationis quod longe infra Fidei lumen si non assurgit.

128쪽

Non altius ergo mihi cogniti me ascendendum, sed longe descendendum erit si ad Os transire debeo. Mihi vero in mentem nunc venit illii Irenaei adversus haereses Lib. IV. Cap. I. uelit adnuuliua serpens Evam SeduXiti promitten Se quod non habebat ipse sic et hi Praetendentes majorem agnitionem, et

mysteria inenarrabilia, et promittentes eam quam dicunt intra pleroma esse receptionem, in mortem demergunt sibi credentes, a mutatas eos constituentes ab eo qui eos sedit Non sine me Deus ita ascendere T. Quid audio Adhuc Vobis mes lucrandi spes Hem prodigiose pertinacem spem Decies repulsi adhuc redire cogitatis O si Christus tam Zelos et indefessos haberet Apostolos, ut Socinus Itane vero semper filios seculi praeli his lucis industriosos esse Iunosce servis Tuis Jesu Christe, qui non similem pro illi, ria Tua augenda et illiistranda atque isti pro minuenda et obscuranda servorem ad hilienti Mihi vero ut a Vestra spe et quae hanc insequi solent insidiis, Securo esse liceat, quid laciendum et ne os frustranea spe diutius

macerare pergatis, quomodo obtinendum Video jam juvet me tantum spiritus sui gratia tristus levabo me et Vos inutili illo cassae spei onere. Nouit mihi et aliis quidam ille Vester his diebus Nodum Gordium, quem

tanquam aeternum insolubilem Thrasonica prorsus jactantia omnes provocans publico exposuit. Cum igitur omnium illorum quos provocat ego sim unus mihique etiam libellus ille tertiam per manum submissus sit et ruforsan hujus non ignarus ibi quo lue spei adhuc de me Tuae basi sundas: ecce propono in Dei nomine Fortalitium illud Vestrum aggredi, ultimanaque illam Vestram oppugnandae et expugnandae Divinitatis Christi machinam, dissolvendi: ut vel sic tandem tum de me evertendo, tum de aliis ad votum satigandis, spem deponatis Adsis Jesu Christe Tua itur gloria. V. Clausula Tua Domine, adhuc mihi amicitiam et ossctarum promptis

tudinem offert. Quid dicam Hoc unum. Periculosum est a Vobis amari, periculosum salutari, periculosum munusculis affici. Plus hic est quam

timeo Danaos, ct dona serentes. Et tamen quia serio sorte me, et nos, amas, sestucam nobis oculo eximere Paratus, amor autem esse debet reciprocus, serio Titi Christianae charitatis officio resprandeam necesse At Impendam ergo aliud porro etiam temporis eximendae oculo Tuo si Prosperaverit Christus trabi, ultima illa

mea de qua modo dixi scriptiuncula oblati nempe nobis trinici Irenicorum Vestri examine. Vale Domine Cui non amplius dicerem Ave Apostolo prohibente nisi adhuc ui ad Apostolicam doctrinam reditus mihi sint spes quam ratam esse jube tu qui potes Jesu Christe, virtute Spiritus tui sancti Amen.

129쪽

Amata radamu 35 - s. arvna. Postia, Tubinis radani Janue ab se imissilisti novεm ydani Londynskεm, krere es M, pinei mei Lim i mladi vi leniri incute, mitis Mam. Viro sollerti ac strenuo, Domino Rogero Daniesi Bibliopolae ac Typographo Londinensi celeberrimo, Librum praeSentem dono oneri Johan. Amos monitis eo fine, ut in editione anuae nostrae Linguarum Latino-Graeco-

Anglicae quod sibi jam sub manu esse dixit hoc ipsum Tubingentis edi tionis imitari possit Qua in re ipsi et cujus opera utitur Eruditissimo Juveni-Viro divinam apprecor benedictionem ut bono Juventutis usu quod parturiunt

enitantur Amen. Scribebam Amstelodami, hospes senili manu, Iunii 8 St. n. Anno Christi IM9. aetatis meae 68.

Tibi Christe viri Tibi moriar Miserere.

130쪽

Gester is de Herrn et Etes vom 23 Sept mi ait gehommen, und an nichi genu gingen, te hoch de II mich ersi eu et a mi de Continuation ege de Societat undiassdie selbe in tamen age sicli herilis thun werde. Uber alles aber er v et mich di es ammeisten das mei ne intent init de Societiit intention ogar ei gentlic uberet vommen. De M. H. ir vo S Tagen versiande haben et Ch in heret liches Uerlance ich habe die iugendi in ei ne rechtor inun de auserat ehun uia in tormationis bringen au dam

de H. Wissen, te dieses a sit glichsten und besten gegen linen et thun s . So,olis ichauci, gem ericlitet scyn ob vitae andere leuis inrisisse die besesiassentini dies.