장음표시 사용
71쪽
Htu uariCu Perflet, ut apud D n. Meunian Sh se sistat ad Paschalcis. Je citiis et si qui Certi habeo, Sic accipe. E TranSylvania adhuc hona et omnia
ibi bene quamquam secretistinis. Expectantur tamen mus Rometis, Regis Sueciae ubicularius pridie huc a Sueciae ex Castris Iar laviae positis venit, ubi omnia in bono statu fuere, abiit 18. Martii mine vides, Tua Gedaiiensia trius vulgata nova, quae misisti, salsa esse. Ad 18. Martii usque
nihil pugnae intercessit Suecis cum Polonis at illa 18. Febr. inita Succis seliciter cessit. Illo autem ipso die cuna ille abiret advolasse in Castra famam, Polonorumi millia, ad Promystam flumen transiisse. Illico igitur Regem Sueciae,
mandata dedisse suis Ducibus, ut siquidem Exercitus Jaroslaviae a I. Martii adi8 commodissime in omni plenitudine resectus esset), parati omnes essent, istos aggredi; ipse quoque cum summa animi praesentia in aciem progredi parabat.
Hunc autem intimum suum, cum variis magni momenti Literis arsawiam, Prasnaniam, etc. etc. dimisit offert ei Praefecturam Aulae, quod ut acceptet, suadeo. Venit huc A. Aprilis. ci a Paschate resdam reniamque Porro Petiturum habet enim in mandatis, ut acceleret iter hoc atque a Pentecostes si diutissime, iterum ad Regem redeat. Illum Varsawiae aut horunii
reperturum Iussit quoque Rex me per illum gratiosissime salvere, rogareque ut cum illo, Deo volente reduce, ad se venirem. Suadent Amici mihi obstant varia. Videbimus quam ad isthoc temporis rerum laciem nobis datium sit Deus. Orate pro nobis et pro me etiamque pro hoc negotio, ut illud pecu liari providentiae sua ductu dirigere dignetur. si v avaret )- XI.
72쪽
Fili, si vivis et vivunt ut, saxi mus, ut vivatis usque ad meliora tempora Nos quidem vivimus, quotquot excidio emens erepti sed vitam plane miseram et palabundam. Omnes omnia amisimus praeter hoc vitae
spiraculum. At ego inter omnes maximam patior jacturam nempe cum DiI nitius ci Inni una Minorum, et insuper Manuscriptorum meoruna. Bumaainissa sunt: I. Mutuo dati Imper. Joach: Civi nostrati, cujus Donius
mihi in hypothecam scripta sui sed iam exusta. 2. Domus mea propria deleta est, quam, ut nosti, ante paucos annos 400 Joach redemeram et ultra 100 imp pro mino ne a civitati, vehementibus precibus victus 500 Imp. Ioach ante annum mutuo dedi. Illa jam periit. 4. Variarum Materiarum
Magnus sui cumulus ultra 20 Imper. n. De porsecutione Ecclesia Ilohemicae nuper impressus meis impensis Lit,er Constitit m i mp. I. M. M agis
Biblici Ohem jam a Mechiriem perducti mille Exempl jam mihi ultra 200 Impcr. constiterant T. Bibliotheca mea selectissima, quam vel 500 Imperi non redemi. . Vestes Lectisternia caeteraque suppellecti domestica ad 300 Imper. Tuum regium illud horologium, istas uas et omnia, quae reliqueras, ignis devoravit. Nos jam in stramine, si modo haberi potest, per
nocturnam quietem Corpora nostra adurgere, senes juvenesque necesse habemuS. Demiana II hujus nocturno tempore emtibia sunt e ruderitius Lesnensibus mea, quae in ossa quadan sepulta fuerunt Manuscripta atque ad me allata. Sc Eheu praecipua desiderantur. Tantum enim mihi allatum est: I. Amphitheatrum Universitatis rerum opus Juventutis meam vernaculum is Clypeus contra Antichristum. 3. Opus Consultatorium et Pansophica quaedam. Nam proh dolor haec desunt i Sylva ansophica, sive Universitatis rerum et
Definitionum Thesaurus. 2. De Pansophia condenda deliberatio inter consultantes instituta, in Consultatori opere . . L Omnia illa Pansophica, quae hyeme Praeterita elatio ratia in Et collegialiter cui nostris tractabam ad typia in Parata EX. gr. Introitus, Mundus radicalis, Sive Deus in aeternitate Ua Onsideratus: Mundus item Idealis etc. cis. 4. Metaphysica et omnia, quae eo spectabant; 5. Thesaurus Lingua hemicae et Latinae. opus D annorum: 6. Vari Tractatus Theologici ad 39 numero Haggaeus redivivus et alii.
7. Meditationcs meae et Ideae Concionum ultra quadraginta annos, prorsus Omnes. Eheu in tanta confusione et trepidatione non satis bene asservata aut hinc inde disjecta periere. 8. Harmonia Evangelistarum pulcherrimo concentu mundo Salutem applaudens, Opus anni integri, cum ali tuo Collaboratoribus, his interiit Et quid dicam de Unitatis Bibliothecis duabus instructissimis minium Ecclesiarum, ohemicae, Germanicae utriusque -- loricae, omnia etiam omnium civium Privilegia, Instrumenta, Immunitates, e Vulcanus clevit Nil ergo superest, neque nobis ad locum reditus Ilicautum sub dominatu Austriaco quale refugium λ quotidie majora pericula
in sarium t. tal a Polonis quam ab ipsis Caersareanis. In Marchiam vero aut Piam Claniam tua pen Ctrem nescio. I uas XV lli Pridie a cupi Mordissitim quotidie X Iungaria expecto. Mo scribam, si qui Certi attulerit. Tertio
73쪽
jam migro de loco in loci im hic in Silesia cluia nullit i tuto commorari Possum uicquid sit, itantum per hanc mentis in inlinitum distracti inem licet, Tabulas naufragii colligere gestio Periit mihi quoque inter alia refutatio
Psigosophiae Cambimure et strini Me Uernicianae, quod me valde dolet, siquidem in his mulium posueram operae atque diligentiae debebantque
Appendices esse Pansophiae etc. Quaeso dili flenter haec amicis et Patronis insinua, Generoso no Demeer, Reudo et Clariss Dia Hottono, D. Wol-Zoilen Rulicio, arti ibi et in ut Christiana illorum octora ad Commise
ration m mei iniseri Senis, Commoveantur. I. ih ris nactis et v liis a rodibus,
quibus Potissimum Manuscripta parabam, jam nihil relinquam Praeter nudas mortalitatis exuvias, matri omnium, Terrae mandandas Salutant te est.
Classem Vestram Deus ipse dirigat atque uini ut Regno Antichristi multum imponat duirin enti Quae D. Comenius scribit, magni sunt momenti. Utinam D. Haruieb, quae ab ipso ordinarie accipit, Rubinde communicet.
S. P. D. Reverende domine, spero meos amanuenses divinimi et obnitimi, quos mox ab excisa felicii Lema nostra per vos ad dilectum nostrum dominum S. Harilibium misi, sub conductu manusici mo ad vos pene
trassi et sic de calamitosi statu nostro et meo informatos vos esse. Equidemust, unde cum aliis gratias agam Deo, qui mihi spolii loco vitam dedit,
74쪽
208 CLIV. LV. 1656. addiditque ut manuscriptorum patiem reciperem: doleo tamen potiorem partem esse amissam ea scilicet omnia, quae de Pansophicis ad mundum erant descripta, et prelo parata, eheu Maculaturas retinui, nec eas omnes. Ut tamen haec etiam flammis erepta, ct quoquo dabitur modo rimarata,
vestro judicio tande in aliquando luci exponi possent, excessi una cum istis reliquiis in loci im ubi tutior ah insidiis esse sens sem Francosiritum cloderam, ibique uxore cum liberis relicta, huc Stetinum me transtuli, animo
ad vos estinandi, ibique communi consilio quorum interest domino Elge- viri haec tradendi, sorsan et ad dominum Harilibrim, si consultum vidibitur, transistandi. Habeo enim a Constantino Schaumi, a quo et hero suo recte tibi esse tradita per illos meos, quae inissa Here, sperabo singularia
illic renuntianda. Ita inquam animus sui ad vos celeriter volandi seclamicorum hujus loci sententia est deflectendum esse in Borussiam ad serenissimum Suecorum regem Nondum consilium est stabilitum pendet et
pondebit certas ob causas hodie et cras ego tamen indicium mei lacero volui ut me non esse perditum id si mea in omnia, sine quibus non viverem intellecto, gratias Maiis Deo, qui suos et sua non derelinquit, oretisque Pro me misero, ut porro non derelinquat A genero comantisci obsesso nihil habui intestro jam mense, ut in ana illius quoque urbis sata mitescant, sed terrent adlui multa. Ultimis ille ad me suis docuit dominum Hart libitam optare, ut inter nos iterarium reviviscat commercium. Eo igitur libentius non tantum commercium redintegrare, Sed et me ipsum si Stere
animum induxi Nunc tamen illi peculiariter non scribo, sed tuae flectioni, distractus hic variis et compendii causa Tu ipse, oro, de his eum certiorem lacias, aut etiam hanc ipsam chartam ad cum mittas. Reliqua coram, si vota
Prosperaverit Altissimus, mutuo utrinque solatio, firmiter spero. Tantum enim adhuc ex atris illis nubibus lucis reliquum no his secit Dominus ut non delaturum sit, unde exultemus in holaitate ejus Plus non vacat hac vice. De Publico nihil scribo, quia constant aliunde Privata mecum, seram et laeta
deses Deus adseram. Interim valete, observandi amici, lautores, Patroni, quibus omnia laeta Animitus vovet omnium vestrum servus in Christo
75쪽
Za ejlepq omlii. delgi ho idem posita novo Ianuu omen Rheho spisovateleo gkolstv velmi asiou2ileho Blahopsce' anglic moaspectist a slibure pro budoucnostisin pnnostis doris ML Nobilissime Amplissime tr. Etsi absentia mea per aliquot menses caeteraque negotiorum multitudo qualemcunque silentio meo praebeat obtectum nescio quomodo tamen ipse mihi non satisficio proindeque culpae deprecatorem ad E mitto, novam hanc COMMENII JANUAM. autorem de re scholastica optime meritum atque adeo in oranda venia gratiosum, impetrabilemque futurum. Huic eidem id praeterea injunxi muneris, ut notum tibi faciat gaudium, quod de successi rerum vestraram in Anglia 'gaudeo solide, deinde ut fidem laetat, si permittis, crebriore posthac iterarum commercio, silentii praeteriti culpam expuncturum amorem certe Tui, cultumque non nisi cum vita positurum. Vale Nobilissime Vir, et amicitiam serva
Clarissimi Nominis in cultori perpetuo Datinium Moccaro. Dabam Sophusii Moeti 1656. Coll. Ummiel i
76쪽
krie a nih v fedestem si istipomenuto a delui adressu omeninebo. Nobilissime atqiae Amplissime Vir Cum deaurato illo libro uis avstriciis impresso. Tuas octavo hujus datas ad me pervenisse gratus agnosco. Ubi ipse autor iam comminretur, adjecta chartula docebit: e deinceps Vestrates plura talia conaturi, liquido scribere possint, ut me Nos ignoravimus, cujus ope aut qua via literio ad Eum perscriberemus. Uymluvu toc mu E Iouheho leeni Et na edomi, pravi, eri iam byl po-hodiny, ala pro uouen laude Hine's. Slova liter Peril citui. iiii v fedmitave Minyo iste CLXVII. t ominanε. Stocis inlito si opsal ptipomen ut listeli: In adjecta chartula haec erant: Donsinus Comenius habitat Amst erodamio de Prinum Grachi
Venerabilis in Domino frater et Compater. Tua 1 Septembris datae tandem me invenerunt i Octobris miroruti laaeserint quibus me de Uestro et Lesnensium misero adlua si ilia docuisti cluem ex eo temporc nihilo esse actum melli irem. 6Di Cm litius SuSpicor. Et Suspiro. Ah peccata nostra quantitan illiis irae Dei attraxerunt cumuluml Landsunde, Irundi lagon. Utinam agnoscant, et e PSum luiSque
potius accuset quam alium ut insensati quidam iaciunt, majoremque irammi provocant. Stultissimini est quosdam id tribuere privatae cuidam unius hominis de horum motuum tandem exitu opinioni et quidem Scripturis
clivinis adeo consonae. Hocne tam atrociter morin delictuin est, oena iam volvens integras Civitates Glaci vincias, cirna Peccatis profecto qui tales non increPatis, PraXin eos potius Thren rariun Erciniae docent S. luant in Cr-vcrsitate illa vel silentici solo confirna antes. Contrarium Potius CSSCt On cludendum, tanta suisse peccata nostra, laruamiliae o Puli obstinationem, ut
77쪽
etiam denuntiatae illis misericordiae Des non esset locus, praccludente illi aditum ad nos impaenitentia nostra. Nosti pse querelas Tuas ea de re, novi ego meas, cum tot ad uirumque populum obtestationibus: sed frustra suimus.
Deus ergo non sui frustra suis cum conumnationibus. Non audiverunt tunc
voces nostras, ut Iesaiae I audiant ergo saltem nunc ex Threnorum I. Nos tamen ne intermittamus si etiam silicium Dei populum quantillaecunque ejus supersunt reliquiae solatiis erigere aeternam esse miseri crardiam ejus quae nos non PermiSit Consumi, nec permittet, quia non e corde affligit,
emendationem tamen quaerit Thron. 3. 33. . Quantum ad vulgationem eorum quae sine scandalo publicari non possunt, ne metuite nihil fiet, quamdiu non Deus ipse suum opus esse opere ipso testatus uerae Interim in silentio et spe sit sortitudo nostra. Sive nos intelligimus sive non intelligimus vias
Domini procedent tamen etiam per procellam et turbinem oremus tantum, ut digni reperia naui id re aliat Ar HUR. Me una res angit vehetnenter, quo quibus Prodesse velim non OSSum,
disperso meo regi. amburgi et roningae non rustra sui: hic omnia frustra tentantur, ne teruntium quidem praeterquam viaticum uno in loco mihi, duobus Paulo H. collatum, satis leviter impetravimus hucusque Excusant varie etiam in dubium vocantes minoritatem Ducis Limicensis cujus Testimonium subnuserim nostri Scribebat gener meus ad me Hamburgae
adhuc exsistentem. X re Domini Ursini id habens paratas jam scire per classes collectas Pro Lesnonsitius ut se stilaaieni. At vero huc ut veni non solum nihil paratum reperi se nec aliud a Dominis Legatis suisse scriptum,
et in Synodis commendatum a Synodis autem ordinibus rursum quam ut Gedanensium et Lemensium in suturis Pacis tractatibus esset memoria, sicut et res uorum per Poloniam csbrmatorum, utercunque Rex mansurus esset Rex illi omnes ut includerentur Paci Tentabam ergo uigere meorum saltem
Constatrum necessitates non etiam os exclusurus, si successisset): sed huCusque ut i Mi. rustra Votiis si videtur majoritius aliquem instructum testi inciniis huc mittere non rnhibe, ne tamen quid spei faciam aheo. Aut saltem Testimonia omnium trium lustrissimorum Ducum mittite,
quibus pro omnibus cformatae Religionis ostiensibus intercedant si quid ves hoc ipsum ultimum tanquam anchora sacra juvare possit. P. Harimannus vehementer ardet Angliam videndi desiderio sorte illum dimittam tentaturiis an aliquid plus convitiserationis ibidem invenire liceat. Quod quidcm jam per literas tentavi, et ab amico S. H. spes acta est aliqua si domi res
imperturbata maneant sicuti mansuras jam pos esse incipit. Hoc etiam scribit mihi Dominus Chod nicius halitici. Paulii in Laurinia in ad se dimitti Petens, ut apud eos Scholae agat CCtorem, Concionibusque a populum
habendis uvet utrumque senem. Licebitur id Vestra gratia Mallem ira eum esse, quam ratistariae paedagogiatu tempus terere Scribo ad eum Laurinum ut Vestrum requirat consensum. Tu autem Vale cum uis mucrontora meis salutatus Mihi hic loci hiemandum jam erit aut fortassis expectandum sepulchrum De quo alias Vale. 25. Octo tiris Isai, Amsterclami. P. S I. Novembris Scripta ecce epistola nuper non sui missa quia turbatissima intervenerant, quorum eventum Putabam expectandum, ut certi
78쪽
212 CLXm CLXX CLXXI. IM6. aliquid scribi possit Multa tamen publica permittenda I Deo. Princeps Ra vi sint captus a Tartaris, sed liberatus est mirabiliter C tra, in marrius a Gedanensibus captus quae res ut insperata est, ita Gedanensibus spem pacis affert quod acilius inter Rris istos inita pace bella finiri poteratnt quod faxit Deus. Aliqua si supererunt scribet ad generum Tuum meus P. I. Oremus autem pro invicem et pro Ecclesia ardenter si umquam Uale cum omnibus uis, quos saluto.
qua mini transire et Fidei consortes salutare datur. Nec frustra sui Ham- burgae imae, inrigae, hic nihil adhuc tentatum, dum circa illa meus totus
occupatur animus o si me res haec non distraheret, ut meis vacare possem totus sed commissam mihi fratrum rogatu intermittere non possum curam. Apud Vos autem nihilne spei Infelices sui naus ea parte in Anglia Vestra nos Hussi posteritas, qui ter apud Vos pulsata misericordiae Uestrae Januater repulsam tulimus praeterquam quo Belgica Ecclesia de suo his contulit Anno re M. et 642 quibus rependat Benedictione sua Deus. In fractosta l)atinos aliquoties, nuperque in misere amotos Waldenses Pedemontanosilirieralem suisse Angliam non invidemus ad nos non extensam quoque commiserationis alam patienter serimus, nec instare quarto audemus iram tantiam, ut Opus Dei, quod agunt, siciter procedat per illorum quoque manus Audi esu Christel
79쪽
Ad Dorninum Hari libium. S. P. Redit ecce tandem Vobis desideratissimus Vester quem subalarina suarum umbra incolumem ad os reducat aeternus suorum fidelium Protectori A. J, per quem mitto quae ad te mitti voluisti, nec per Ostam
licuit Excidii Lesnae Exemplaria o si eis fori apud Vos alicuous Coin miserationis reperire queat sensum mi certe frustra sui per menses seret,
varie variorum pulsans misericordiae fores Deliberant, alii alios exspectant, partim etiam n inorem narrationum fidem desiderant Submisit ipse Dominorum Legatorum Ecclesiastes . Arnoldi, cujus paria mitto. Lectum in
Consistorio, accersitus o ut declararem ubique lanienas nostrorum et martyria Feci decretumque ista typis mandari ad excitandam piorum commiserationem et publicas fieri preces per Ecclesias intercessionemque ad Urbis Senat una. Dixi enim id quod per rei veritatem ita habet per univerSam Poloniam et Lithvaniam ne unicam quidc superesse Evangelicorum Seu
λrmativum seu Lutheranorum Glasiam eversas onuies, trucidatosque Pastores quicunque iuga elapsi non sunt omnes meret autem hujus quid effectus Preces fiunt exaudiat Deus in coeloti intercessio ad senatum lacta, sub Decembris finem cujus tamen essectum adhuc videmus nullum Publi-Diuilia πιν Corale
80쪽
calica in il dianito pistratae ihil, ita laeu, eheu non est quem contritio Josephi afficiat Ignoscat Deus illis, qui Sua miSerationi viscera Ccludunt,
aliena obdurant. Si per Succos fuissemus perditi, acilius sorte lamenta invenirent locum et fidem Polonos persequi Ecclesiam imaginari non possunt, et nolunt praejudiciis abrepti, udsisque inserinationibus Gedanensium imprimis dementati Amara mihi est vita, spectanti quomodo Antichristus suos
adversus Christum armet nostri autem pro Communi salute consilia ut jungant persuaderi nolunt. Item satalem letharidum Evigila custos Israelis et suscipe asilictissimi uici,cipuli causam serva reliquias ad mactandum destinatarum vicularum Tuarum. Apud Vos autem quid λ Utinam, utinam veniat
tempus, quo vestrae misericordiae fores pulsari, aliqua cum exauditionis spe, possint Promisisti pie invigilaturii Te occasionem, sacruminique indicium, quando tempus et occasio id admittat. Venietur aliquando Bis dat.
qui cito dat et aegro nisi succurritur cito, succurri non potest. Non desistam suspirare, ut Deus auferat iram suam et a populis Christianis stuporem laut a me vitam cujus calamitatum satur jam sum. Unum iptem, tamdiu saltem spirandi mihi concedi te myora donec ab Solvi liceat, quod orsi sumus, opus tibi notum Uale, et pro me ac illicta Ecclesia nostra jam protrita
est penitus ad Deum suspira ut mea suspiria pro Te et Ecclesia Vestra, apud Deum nota sunt Amsterdam 5. Februarii St. n. Tuus in visceribus Christi J. C.
Multum Reverende Domine frater Compater et Coellegat Tandem, tandem aliquando venit tempus, gratia Dei, ut aliquid praeturnuda chartas ad Vos mitti, praeter nuda verba scribi queat. Tandem post tot solicitationes insequuta est declaratio Amplissimi Senatus in usum es nensium disjectorum et exustorum trinae Rusormatae Ecclesiae assignari