De crvce libri tres : ad sacram profanámque historiam utiles ; vnà cum notis

141쪽

AD AE A P. VII.

Impudicas ancilla sic puniri. JEt est sane ignaua mors,E Faeminea etiam Paneis

gyristae dicta. Alter manibis satessitum BrItanno rumgula domifracta es in- sua semineae mortis infamia, et/t scilicet maluisse vir ferri amanti bimi videreis tur laqueo perire quam gla' dio Victor postremam appeblauit, vilissimamquc n Ma

nere pontremo, fractu laqueo

Patibulum vulgo Furca dicitur J Quo ipso sensu inferiores Graeci dixerunt φουλκύζειν infurcam agere, asperiore illa littera mutata Cedrenus in lustiniano Rinoi meta: ντώ παν ς ἐφέλκιπεν quod vertcdum est , In muro omnes de furca Iuspendit. Docet Zonaras qui ineaipsa re E, ξύλοις παρατολτώχε - ανά πη m. In lignu apud muros iustendit. Credo autem hanc Furcam primo non nisi dimidiatum Patibulum fuisse, id est Gaacie adhuc aliqua Furcae paullatim , quo plures appendi possent, immutasse.

Iniecto per crurafunibus J An magis placet hic sensus, Funes ipsos per crura eorum traiectos Lirant misto. Tale in Curtio leago Alexandrum usurpasse in Balinquendam, lib. III i. Perta us lirantu lora traiecta sunt eligatumque adcurrum traxere cim caυrbem equi. Id factum a rege exemplo Achillis , qui Hectorem sic foedauit,ut Curtius inibi notat. Sed tame Ammianus Iniectos, non Traiectos . nec id supplici,credam vulgo usitatum.

oriturum in ipsis, non per ipsas J Praeter exempla quae de- , di, hoc

142쪽

di hoc rarum videatur in Philippo, de quo Eusebius in Chroni

co anno xui. Claudiu Philippin posui ου Christi apud merapolim D ciuitatem, dum Euangestum populo nunciaret cruci aff=xin, lapidibus opprimitur. Quasi in ipsa cruce lapidibus obrutus esset. Atque hoc quidem in vulgatis libris,m veteriri probo meo manuscripto vestigium non est horum verborum.

D. C A P. XIII.

Virifide digni asserunt lanter eos eximius Theologus Alson-sias Ciacco, qui designis Crucis nunc nuper accurate scripsit. Iam ista Amanis praealta. De qua accipienda quae in Codice Iustinianaeo leguntur, De ludaeis & caelic ubi scribuntur Iudaiquodumfestiuitatis suae solumni, Aman a poenae quondam recordationem incendere, sancta crucis adsimilatam 'eciem in contem pium Chrinianaesdei exurere, atque id facere de inccps vetantur. Totidem paene verbis in Cod. Theod. lib. xv I tit. III. Ex quibus vides Iudaeos Amanis inimici sui mortem annua memoria repraesentasse a in cruce suspensum cum ea ipsa combussisse: specie Amanem, re&mente Seruatorem de nostram crucem. Ideo meritissimo interdicti. Nouus etia orbis. JIn quo sane hoc mirum,cruces repertas fui cse plurifariam in templis atque in sepulchris. De India occidua loquor. Qua origine aut fine Z nescimus,nisi si iam tunc prouidus ille Deus exstare voln: comen ignum dominaturae illic crucis.

Edicto probi itum manet. Atqui in Panegyrica oratione, sane

diserta, quae Theodosio dicta, mentio etiam crucis quasi licitae manentis. Et post hanc tu vocem , non illum in crucem tosti, non

culleo insui, non discerpi in fruna iugisti. Et fieri sane potest ut

apud gentiles, Christo aduersos, supplicium etiam manserit. scut de Statiis in Helmoldi Chronico scriptum tib i. In istudiebus Staui quendam Danum suffixerunt cruci: In ignona in iam scilicet diuinae crucis.

An CAP. XV. In hoc vince J Nummis hoc pluribus expressum cernitur, atque etiam quibusdam uberius, In hoc signo vince Sane Christiani libenter appellarunt Signum dei, aut Chri' i , ipsam crucem , quasi Imperatoris illius tesseram aut vexillum Iustinia. naeo Codice vetatur, numsaluatoris Christi humi vel inplice insculpi. Quid, quod Graeci interpretes sic legem Scaeuolae accipiunt,

143쪽

N O AE, A D LIB. III. Is piunt xx XVIII. De aur assi mund 8 Fieri volo iubeoque signum dei ex librarientum. Accipiunt inquam,&reddunt Crucem. An veret minime scimus signum dei statuam esse apud Scaeuo iam siue is siue indigenae cuiuspiam Sc familiaris dei. Sed piet , no error, Gr cos eo traxit. Monuit super hac interpretatiuncula Petrus Oranus, iuris S litterarum consultus, S germanu laxin modum mihi amicus. ει χρυσου χεδαπις αυρον. . Quem suo aeuo extitisse in Palatio Socrates asseuerat Eccl. His . lib. I. cap. I. Γουτροπωλὶς τίθλοίοις φυλατ ναι Huic oraculo idem habens, conficiisimile istud cruci tropaeum , quod rue nunc in regia seruatur. Idem Cedrenus: τοτε μυριν.σοῦν χεδασας,ος ε μέγK ἐνυν Tunc crucem auream est ormans qua etiamnunc exHat. Non opinor tamen hanc esse , de qua Suidas int/ρὸς cορειον τῶ φόρου μερο ις αΓ, ύς ἀυτον Κωνςαντῖνος, κυςεμπλα ς τοῖς αγιρο νοικοῖς τρογγυλοις 3 - λοιο, ενθα κοψαυτὸς κωβι μοὶ ἀυτῶ it θεωρῶντο IKυσέαcαφοι Crux ad partem Borealem fori abat, ut vidit eam Contiantinus, auro i ita

tur aurati.

gemmanti texitu in auro Signabat labarum. Dixi ipsi velo nomen intextum AE poeta hic aperte. Tamen ex delcriptione Eusebii, videbis di supra vehim saepe ex auro statui S exempla in nummis utriusque positurae dedi illius tamen magis crebra. Ipsa Labari vox qualis vereor ut peregrina, certe nouitia,S sub Traiani aut illud aeuum nata. Vetustior Tertulliano, qui hodie extant, non commeminit Gregorius Nazian Zenus, doctus

ζε ι Laborum leuamen pausamque esse, se a Romanis sic pectari. Igitur a labore deriuauit, eo procliuius, quia ipsi Graeci λαζιγω scribebant. Sed nostri poetςn6nne corripiunt Z Iomodo etiam pausam laboris, non alia additione, vox ea significet Nec scio an non mos militiae repugnet, quia certe sublato signo illo Imperatorio conspecto, miles ad laborem ipsum& expeditionem , siue praelium etiam, vocabatur. Ita si lubet illinc ducere: magis sit, quod eo viso miles laborem quoque videbat, S id acclamabat, Laborbabor atque hinc nomen. Duae litterae Christi nomen exprimentes. Ita est, diconspicuae sunt in Nummis. Ipsum etiam Chi solitarium , signabat Christum. In Antiochenorum dicteriis recens: lulianus, Misopogone 'Xῖ, φαHν, διν Aram τὴν πω m, δὲ ro Καατ α 5 addit: καδδε δὲ NUMM ἀρχοὶς ορο κάra νῶιατα χάμυια,Jhλῶό'ἐθέλειν το

144쪽

λων τομὰν ρις ν το δὲ Κονιταντ νον Chi, inquiunt, se Xappa nihil iniuriae intutirunt ciuitati. Nos aut m didicinin initia nominum esse has litteras G significare vel 4Pud quidem ChriHum yoc Coni antinum. Ita Iulianus, qui has ipsas lirietas ei a baro postea co

si ξυλον μακαροςb. Vere, quia nos per illud Atque hab οσκυνητον κωτιμιιον , adorandum o venerabile , Imperator appellat nouella quinta. Eaque caussa vetitum in lapidibus sculapi, quae in solo. Lex exstat in Codice Iust in lanceo: Mapud Paullum Diaconum sic Tiberius Crucem domini qua frontemno-Bram se pectora munire debem in , eam sub pedibu conculcamin ZTale S Synodus habita in Trullo, can. LXVIII. Quamquam autem e pauimentis templorum remota, non etiam Ctediis Ful sit iam olim ibi, clarum certumque symbolum Christiani cultus. Nicephorus Gregoras lib. I x in descriptione tempestatis quae

μοι Γέeιαν Tunc cecidere multa crucium, qua tempti imponie femro solent, se erre non valentes vim venti.

APPROBATIO. Hos L Lipsi, Academia Mumensis Professors clanssmi, de Cracissupplicia

eonscriptos tres libros nicum Notis additu testor nihil sacra ac orthodoxa idei repugnans aut ab ea dissentiens continere insuperctraria eruditione re os ac praeoci-gnissimos escenseo. Maani Ia.Calanda Decembres Iscta. Henricus Cuychius D. Petri Louanti Decanus, Academiae Cancellarius,& Pontifici iis ac Regius librorum Censor.

145쪽

MAXAE MYLIANI

SENATVI GANDAVENSI

Lips de Cruce libros, amma.

crux olim dirus sentibi horror erat. Tormentum inuisum, durum, execrabile lignum, aeuo grauius nudum terra nouerca dabat. in postquam sata patre Deo, sata Virgine prolea Diluit in celsa crimina noHra cruce: Victima pro seruis dominus pro sentibm insons, Pro tibis medici, pro greste potor amans, Ilicet ex isio, Crux lux, mors et ita, trophaeum Furca decus probrum, poena meriti fuit. Hoblite pressari eo tanti Crux numinis, olim Crux scelerum Nemesis , nunc scelerum una satis. Hoc olim tam grande decus , tam nobile pignus Terra diu caeco texit auara sinu: Dum veluti postliminio tandem extulit iliam, Et luci lucem Caesar habere dedit. 'constant nux Fallar Dan in I VI ceu Caesaris demidus , a raNobye Lborantem todit ad ra Crucem PO factum iu te sic rident lumina iustis, Invidia iniustis lumina statu dolint. Anumam rex Delius indit.

146쪽

ΡRIvILEGIUM CAESAR EUM.

RVoo L pHVs Ecv Nous diuinas iente lenae tia et flus Romanorum Imperator sen per Ugustus a Germaniae, Hungariae, Boii emiae Dalmatiae, Croatiae, Sesationi Rex, Archidux Austriae Dux Burgundiae, Stiriae, Casinthi te, Carnion do I irte albergae, doc . Comes Tiro-l 1 dec. Nostro: Sacri Imperi fideli dilicho Iusto Li Psio gratia in nostra in Caesaream. Postquam inter alia, quae Dra Vis immortalis hominibus liberali manu dedit dona, illustria inprimis illa qtiali diuina sunt, quae inliteris liberalibusque disciplinis conii stunt, quibus scilicet homines non tantum ab animalibus ceteris rationis expertibus, sed a rudi etiamin imperito ho-nainum vulgo ita distinguuntur , ut tanquam Dij quidam splendescere in terris videantur rem sane prae laram seque lignam illi praeliant, qui diligentem iis ipsis inliteris ac diiciplinis operam ponunt, praeclarissimam vero di Reipub utilissimam qui eas ita excoliant, ut aliorum menti docendo scribendo lumina praeferant, eosque cx ignorantiae tenebris quasi manu educant. Quos excitare, quos amare atque animare ad dignitatis nostrae munus ad quod Dium vocati beneficio, concessuque sumus, inprimis pertinere exiit imam las. Cum itaque ab iis , quorum nobis spectata fides. Quique iudicare de Literis pollini, acceperimus, insignes te animi ingenii inque tui do es t bi a natura insitas a primis temporibus aetatis tuae ita hierarum ac disciplinarum studiis excoluisse atque exornasse, ut olim iuuenilibus adhuc annis piae chira florescentis minimeque vulgaris eruditionis specimina praebueris, dum obscura in antiquis scriptoribus loca, quae quaedam tanquan i liis ira erant, illustrasti, quaeque in iis iniuria temporum deprauata&corrupta fuerunt, restituisti, dum vetusta Latinae antiquitatis rudera in nouam subinde structuram singulari artificio eleganter conuertisti ade quisitam adeo taram doctrinam, quae magnam de te apud doctos quo L. que viros opinionem excitarit, peruenisse, eamque variis abs te libi is acri de graui cum iudicio scriptis atque in lucem editis ostendisse , ut in eo quod tam feliciter tractes cliptionis genere paucos tibi pares hodie reperire sit: iam vero matura te aetate virum, viro magis magisque dignat viris doctis grata ac Reipub utilia sic ribere , quaeque a primis illis Romanis olim au- storibus scripta fuerunt, amendis purgare, lectissimos quosque ex Musarum horiis, in quibus assidue verseris, flores colligere, concinnare, quibus Lectores mirifice recrees, Meorum pectus ad prudentiam , probitatemque informes: haudquaquam praetermittere voluimus, quin Reipub. ad quam h ec abs te orna irenta conferuntur, causa Caesareo te nostro logio decorandum , quamuis perte fatis ipse animatus Las . animandumna agis patrocinioque nostro de sendendum pro benigna nostra in te si sciperemus voluntate. Quoniam vero lucubrationibus atque operibus tuis in lucem edendis, peculiarem te eligere velle Typogriaphum,accepimus, Diplomate hoc nostro priuilegioque te& Typographum tuum aduersus quorumcunque fraudem , qui lucri causa , quod fieri solet, eadem excudere aut typis imitari forte velint, munitos cupimus. Quamobrem proauctoritate nostra Caesarea decernimus, statuimus 'etamusque, nequis Typo graphorum . Bibliopolarum aut aliorum,qui librariam negotiationem ex- ccccnx, eos libros, quo tu editurus es, quCcunque modo, charactere, aut formas

147쪽

forma, siue integros, sime aliqiram eorum partem typis imitari,edere excudere, aut venundare intra facri Romani Imperij, Regnorumque ac Don i-niorum nostrorum haereditariorum fines triginta annis proxumis a primo editionis die computandis, absque tuo tuorumve haeredum consensu artis deat Hac autem lege addita, uti tria ut minimum cuiusque libri exeni plaria, quemadmodum moris est, ad Imperialem nostram Cancellariam mittantur. Si quis vero edictum hoc nostrum transgredi, violare, aut contem nere deprehensus fuerit eum non olum eiusmodi libris, tibi ,haeredibu luetuis, auxilio Magistratus, ubicunque reperti fuerint, vendicandis,iri uari, sed triginta etiam Marcharum auri puri mulcta cuius semissis quidem Fisci nostri Procuratori, fraudis vindici alier vero semissis, tibi haeredibus uutuis pendatur, puniri volumus. Mandantes uniuersis & singulis nostris de sacri Romani Imperijsubditis&fidelibus dilectis, tam Ecclesiasticis quam Politicis cuiuscumque status,gradus aut ordinis extiterint, praesertim vero iis, qui in Magistratu constituti, vel suo vel superiorum suorum loco aut nomine, ius dicunt, iustitiamve exercent, ne quemquam hoc Privilegium nostrum pune violare, spernere aut negligere patiantur : Sed, si quos contumaces conapererint, constituta a nobis mulcta, eos puniri& quibus cunque modis coerceri clarent,nio ipsi me grauissimam nostram in se conuertere indignationem velint. Id quod hoc Diplomate, manu nostra su scripto,&Caesarei nostri sigilli impressione munito, confirmamus. Datum

in arce nostra Regia Pragae , die prima mensis Augusti. Anno Domini Millesimo, iij ngentesimo Nonagesimo secundo. Regnorum nostrorum Romani decimo septimo, Hungarici vigesino, Bohemici itidem decimo septimo.

Iacobus Curtius a Senflienam ad mandatum sacra Casareas 'proprium. Io Baruitius.

additum Igitam CV u 'incera rubra

TIM P Am N a G RET E , Π amicitia qua mihi cum Planimo heu, quondam meo is Plantinianis est aefuit, tibi, inquam , permitto, uti hos libros DE CR C E ct in eos, o T A tuis tuis excudas ac diuulges. Vequis alibi

auium terro, cupio sine iubeo, ex ue quam magnm Caesar dixit. Iustus Lipsius.

148쪽

SvMMA PRIVILEGII REGII.

Raci Aa Maiestatis Privilegio cautum est, Ne

quis Lips de ce Libros tres racum Nons, citra voluntatem Ioannis Moreti Typographi Antuer-piensn intra octennium ullo modo imprimat, vel alibi imprestas importet, distrahat, venalesue habeat per omnes eius ditionis fines inui secus faxit, confiscatione librorum,&graui poena mulctabitur ut latius patet in litteris datis Bruxellae, XXIII. Iunij, M. D. XCIII. signat. I. de Bubcbere. S. de Grimaidi.

149쪽

Errata sic corrigantur.

in . I. subiatum. Εἰς δορυ. in I 2 in marg. Lib. II. in I s Romano, sensu. in . multimodu. in vit lorum lagestam.

in penult. Iatiunt cida. m. Io Et saepius: Nodiu.

in . 7. Romanis Glossa.

in I a populin. in . . . unum. in . q. cαρτηρια, in. I. ραβδος, Corr. πηαρεζευγ- corr. omisit,an. tolle punctum.

tolle commation. corr. multinodis. fac loreum flagec scrib. ἀν Q. σωπται fac lauentiuncula. corr. saepius verba quae sequuntur, mea sunt.

150쪽

E X OFFICINA PLANTINIANA, ApvD IDUAM, ET IOANNEM MORETUM, M. D. XC IIII.